/ صفحات ۷۰ تا ۷۵ تحقيقي اثر بيخوابي بر سلامت عمومي پرستاران شيفت شب شاغل در بيمارستانهاي دانشگاه علوم پزشكي گلستان (۱۳۸۷) ۳ ۲ ۱ حميدحجتي* شمس الملوك جلال منش دكتر محمد فشاركي ۱- كارشناس ارشد پرستاري و عضو هيا ت علمي دانشكده پرستاري مامايي ا مل دانشگاه علوم پزشكي بابل عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه ا زاد سلامي واحد عليا باد كتول. ۲- کارشناس ارشد مامايي عضو هيا ت علمي دانشگاه ا زاد اسلامي واحد علوم پزشکي تهران. ۳- دکتراي ا مار زيستي دانشيار دانشگاه ا زاد اسلامي واحد علوم پزشکي تهران چكيده زمينه و هدف : کار در شيفت شب اثرات منفي فيزيکي رواني و اجتماعي روي زندگي فردي پرستاران دارد و در ساعات طولاني کار سلامت ا نها را به مخاطره مياندازد. اين مطالعه به منظور بررسي اثر بيخوابي بر سلامت عمومي پرستاران شيفت شب شاغل در بيمارستانهاي دانشگاه علوم پزشكي گلستان انجام شد. روش بررسي : در اين مطالعه توصيفي تحليلي مقطعي ١٢٤ پرستاري که شرايط ورود به مطالعه را داشتند به صورت سرشماري از بيمارستانهاي وابسته به دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني استان گلستان طي سال ١٣٨٧ انتخاب شدند. دادهها در يک پرسشنامه حاوی مشخصات فردي و دو پرسشنامه در ارتباط با اثر بيخوابي و سلامت عمومي (GHQ-28) ثبت گرديد. يافتهها : اثر بيخوابي به ترتيب در بيشترين و کمترين واحدهاي مورد پژوهش ٥٥/٦ درصد و ٢/٤ درصد و ميزان بيخوابي (٩±٥٨) در حد متوسط بود. بيشترين درصد (٦٠/٦ درصد) سلامت عمومي مطلوب و كمترين درصد (٢/٥ درصد) سلامت عمومي نامطلوب داشتند. اثر بيخوابي بر سلامت عمومي پرستاران از نظر ا ماري معنيداري بود (٠/٠٥>P) و با افزايش اثرات بيخوابي سلامت عمومي کاهش مييافت. همچنين بين اثر بيخوابي با سن سابقه كار و تعداد شيفت شب ارتباط ا ماري معنيداري يافت شد (٠/٠٥>P). به طوري كه با افزايش سن سابقه كار و تعداد شيفت شب ميزان اثرات و عوارض بيخوابي كمتر ميشد. نتيجهگيري: اين مطالعه نشان داد که بيخوابي در پرستاران سبب کاهش سلامت عمومي میگردد. لذا برنامهريزي در راستاي بهبود کيفيت خواب پرستاران ضروري است. کليد واژهها: بيخوابي سلامت عمومي پرستار سابقه کار سن * نويسنده مسو ول : حميد حجتي پست الکترونيکي : h_hojjati1362@yahoo.com نشاني : مازندران ا مل دانشكده پرستاري و مامايي حضرت زينب (س ( تلفن : ۲۲۲۱۹۱۹ (۰۱۲۱) نمابر : ۲۱۵۱۲۲۲ وصول مقاله : ۸۷/۷/۳ اصلاح نهايي : ۸۸/۳/۱۹ پذيرش مقاله : ۸۸/۴/۲۱
ی م و 4 حميد حجتي و همکاران / ٧١ مقدمه شغل پرستاري بیشتر از هر شغل دیگري به شیفتهاي مختلف کاري به خصوص شیفت شب احتیاج دارد. تقریبا یک میلیون نفر پرستار در ژاپن مشغول به کار هستند که 75 درصد از آنان در شیفت شب کار میکنند (1). در کشور ما 80 درصد شاغلین سیستم بهداشت و درمان را پرستاران تشکیل میدهند. پرستاران در خط اول اراي ه خدمات بهداشتی و درمانی باشند (2). پرستاران در شیفتهاي کاري صبح عصر و شب به صورت نامنظم فعالیت میکنند و نسبت به سایر حرفهها بیشتر در معرض تنشهاي روانی قرار دارند (3). پرستاران از جمله افرادي هستند که در معرض بیخوابی قرار دارند و الگوي نامنظم خواب و بیداري در آنها باعث کاهش کیفیت خواب و کم شدن طول مدت خواب به همراه کاهش عملکرد شغلی در آنها میشود ) نیز 5). از اثرات منفی دیگر شبکاري کاهش سطح تحمل فرد در برابر تنشهاي شغلی و زندگی به همراه تمایل به مصرف بیرویه داروهاي مختلف میباشد. اختلال خواب در افراد شبکار بیش از 50 درصد است (6). حوادث و خطاهاي کاري و فرسودگی شغلی در پرستاران شبکار بیشتر از پرستارانی است که در شیفتهاي صبح و عصر کار میکنند (7). براي اغلب پرستارانی که به صورت شیفت در گردش کار میکنند شبکاري عوارض و پیامدهاي ناخوشایندي روي زندگی طبیعی آنان به همراه خواهد داشت که بسیاري از آنها قابل کنترل نیستند. شبکاري اثرات منفی فیزیکی روانی و اجتماعی روي زندگی فردي پرستاران دارد و در نهایت این اثرات میتواند خانواده آنان را نیز تحت تاثیر قرار داده و ساعت طولانی کار سلامت و امنیت آنها را به مخاطره اندازد (8). کار در شیفتهاي مختلف بهخصوص شبکاري وضعیت سلامت زنان پرستاري که مسو ولیتهاي خانوادگی از قبیل حاملگی و تربیت فرزندان را بر عهده دارند میتواند به مخاطره اندازد (9). پرستاران به دلیل شیفتهاي کاري طولانی و خستگیهاي ناشی از آن همیشه مستعد تهدید سلامتی در ابعاد مختلف هستند (3) و مسلما پرستارانی که از سلامت عمومی خوبی برخوردار نیستند قادر نخواهند بود تا مراقبتهاي خوبی نظیر حمایتهاي فیزیکی و روانی از بیماران به عمل آورند که این امر خطر اشتباهات و بروز حوادث شغلی را بالا میبرد که نهایتا عواقب آن متوجه بیمار و پرستار میشود (10). لذا این مطالعه به منظور بررسی اثرات بیخوابی و ارتباط آن بر سلامت عمومی در پرستاران شیفت شب شاغل در بیمارستانهاي دانشگاه علوم پزشکی گلستان انجام شد. روش بررسي این مطالعه توصیفی تحلیلی مقطعی از نوع همبستگی یک گروهی و یک مرحلهاي بود. نمونه این پژوهش شامل 124 نفر از پرستاران شیفت شب شاغل در بیمارستانهاي دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان گلستان ط ی سال 1387 بود. کلیه نمونههاي این پژوهش را پرستاران فارغالتحصیل مقطع لیسانس با سابقه کاري حداقل یکسال تشکیل میدادند که در شش ماه اخیر بیش از شش شب کاري در هر ماه داشتند و از هیچگونه ناراحتی جسمی روحی و روانی شکایت نداشتند و بهجز پرستاري شغل دومی که نیاز به شبکاري داشته باشد نداشتند. انتخاب نمونهها به روش سرشماري انجام گرفت. ابزار گردآوري اطلاعات را پرسشنامه مشخصات دموگرافیک (سن جنس وضعیت تا هل تعداد شیفت شب در ماه سابقه کاري و وضعیت اقتصادي) تشکیل میداد و همچنین پرسشنامه اثرات بیخوابی شامل 60 سو ال و در 5 بخش براساس مقیاس لیکرت (هرگز نمره 1 بهندرت نمره 2 گاهی اوقات نمره 3 اغلب نمره 4 و در مورد مشکلات جسمی گزینه همیشه نمره 5) نمرهگذاري شد و سپس میانگین هر بخش از پرسشنامه محاسبه شد و پس از تجزیه و تحلیل به بررسی اثرات بیخوابی بر مشکلات جسمی در سه سطح کم (1-2) متوسط (2-4) زیاد (4-5) و عملکرد خلق و خوي در سه سطح خوب (1-2) متوسط (2-3) و بد (3-4) و عملکرد اجتماعی دقت و تمرکز و مصرف دارو در سه سطح کم (1-2) متوسط (2-3) زیاد (3-4) تقسیمبندي شد. میزان کلی اثرات بیخوابی بعد از نمرات حیطههاي فوق به سه سطح کم (20-39/99) متوسط (40-59/99) و زیاد (60-100) تقسیمبندي شد. پرسشنامه سلامت عمومی 28 موردي بود که توسط اسپینر در سال 1994 در نیوزلند و در ایران نیز توسط سلیمانی و صمیمی در سال 1385 مورد استفاده قرار گرفت ( 10 و 11 ). نمرهگذاري
ه ب / ٧٢ اثرات بيخوابي بر سلامت عمومي پرستاران شيفت شب این پرسشنامه بر مبناي مقیاس لیکرت بود. طوري که براي پاسخ به گزینه اصلا نمره صفر در حد معمول نمره 1 بیش از حد معمول نمره 2 و خیلی بیشتر از حد معمول نمره 3 تعلق گرفت. پس از نمرهگذاري به سو الات پرسشنامه نمره کل از نمرات مربوط به سو الات محاسبه گردید که نمره سلامت عمومی هر یک از واحدهاي مورد پژوهش بین 0-27 بهعنوان سلامتی در حد مطلوب 28-55 تاحدي مطلوب و نمرات بین 56-84 سلامتی نامطلوب در نظر گرفته شد. اعتبار علمی ابزار مورد استفاده در این پژوهش با روش اعتبار محتوي سنجیده شد. براي تعیین اعتماد علمی با ضریب همبستگی محاسبه گردید که ضریب همبستگی براي سلامت عمومی 0/88=r و براي ابزار اثرات بیخوابی 0/84=r محاسبه گردید. به منظور آوري اطلاعات بعد از کسب اجازه از مسو ولین دانشگاه و مراجعه پژوهشگر به بیمارستانهاي وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گلستان و پس از انتخاب واحدهاي مورد پژوهش و معرفی خود و اراي ه توضیحات کافی در مورد هدف از انجام پژوهش و جلب رضایت کتبی آنان تک تک واحدهاي مورد پژوهش به صورت داوطلبانه اقدام به تکمیل پرسشنامهها نمودند. مدت زمان تکمیل پرسشنامهها 20 الی 30 دقیقه بود. به طور کلی اطلاعات در مدت 6 هفته آوري گردید. به منظور تجزیه و تحلیل دادههاي پژوهش در ابتدا با استفاده ازکامپیوتر ونرمافزار SPSS-14 بررسی آماري انجام گرفت. سپس براي تجزیه و تحلیل دادهها از آمار توصیفی به صورت جداول و شاخصهایی از قبیل میانگین و انحراف معیار براي توصیف مشخصات دموگرافیک نظیر سن سابقه کار تعدادشیفت شب و در رابطه با میزان آثار بیخوابی و سلامت عمومی استفاده شد و آمار استنباطی به شکل آزمون آنالیز واریانس (ANOVA) و ضریب همبستگی اسپیرمن براي نشان دادن ارتباط آثار بیخوابی با سلامت عمومی و همچنین ارتباط این متغیرها با مشخصات دموگرافیک و و از روش شفه (Schaffe) براي نشان دادن ارتباط بین گروهها و آزمون منویتنی براي نشان دادن ارتباط متغیرها با متغیرهاي دوحالتی نظیر جنس و وضعیت تاهل استفاده گردید. ضریب اطمینان مطالعه 95 درصد (0/05=α) در نظر گرفته شد. يافتهها میانگین سنی آزمودنیها 31/8 سال بود که بیشترین درصد (51/1 درصد) در گروه سنی زیر 29 سال به دست آمد. 83/7 درصد زن 70/2 درصد متاهل و 82/8 درصد وضعیت اقتصادي متوسط داشتند. بیشترین درصد ( 52/8 درصد) کمتر از 5 سال سابقه کاري داشتند و میانگین سابقه کاري آنان 6/3 سال بود. بیشترین درصد ( 70/1 درصد) بهطور متوسط 7-10 شیفت شب را در ماه سپري میکردند و به طور میانگین 10/1 شبکاري در هر ماه داشتند. جدول : ۱ تعيين ارتباط اثرات بيخوابي با سلامت عمومي پرستاران شيفت شب شاغل در بيمارستانهاي دانشگاه علوم پزشكي گلستان سلامت عمومي مطلوب ناحدي مطلوب نامطلوب كم (۴) ۳ در سال ۱۳۸۷ اثرات بيخوابي متوسط (۷۰) ۵۱ زياد (۲۷) ۲۰ (۶۲) ۲۹ (۱۰۰) ۳ (۴۲) ۵۲ (۳۸) ۱۸ (۵۶) ۶۹ ا زمون ا ماري اسپيرمن ۰/۰۰۵>P ۰/۴=r اثر بیخوابی به ترتیب در بیشترین و کمترین واحدهاي مورد پژوهش 55/6 درصد و 2/4 درصد و میزان بیخوابی (58±9) در حد متوسط بود. میزان اثرات اجتماعی پرستاران به ترتی 1/6 ب کم متوسط و زیاد بیخوابی بر عملکرد درصد (کمترین) 66/9 درصد (بیشترین) و 31/5 درصد عملکرد اجتماعی واحدهاي مورد پژوهش را درگیر نمود. اثرات بیخوابی بر مصرف دارو در واحدهاي مورد پژوهش با بیشترین درصد ( 65/6 درصد) کم و با کمترین درصد ( 4/2 درصد) زیاد و در 30/2 درصد متوسط بود. اثرات بیخوابی بر مشکلات جسمی با بیشترین درصد ( 48/3 درصد) کم کمترین درصد ( 43/3 درصد) متوسط و در 8/4 درصد زیاد بود. اثرات بیخوابی بر دقت و تمرکز واحدهاي مورد پژوهش با بیشترین درصد ( 47/9 درصد) کم با کمترین درصد ( 10/9 درصد) زیاد و در
حميد حجتي و همکاران / ٧٣ 41/2 درصد متوسط به دست آمد. اثرات بیخوابی بر وضعیت خلق و خوي با بیشترین درصد ( 65 درصد) به میزان متوسط در کمترین درصد ( 13/8 درصد) کم و در 21/2 درصد به میزان زیاد بود. همچنین سلامت عمومی به ترتیب با میانگین و انحراف معیار 26/64±11/1 در حد مطلوب نشان داده شد. همچنین بین اثرات بیخوابی با سلامت عمومی ارتباط معنیداري یافت شد (0/05>P) (جدول 1). همچنین بین اثرات بیخوابی با سن سابقه کاري و تعداد شیفت ارتباط معنیداري وجود داشت (0/05>P). ولی بین اثرات بیخوابی با جنس تا هل و وضعیت اقتصادي ارتباط معنیداري به دست نیامد (جدول 2). بحث سن (سال) سابقه كار (سال) شبكاري (تعداد) در این مطالعه ب ی جدول : ۲ توزيع فراواني ميزان اثرات بيخوابي با برخي مشخصات دموگرافيك در پرستاران شيفت شب شاغل در بيمارستانهاي دانشگاه علوم پزشكي گلستان در سال ۱۳۸۷ كم خوابی به میزان متوسط بر عملکرد اجتماعی تاثیر داشت. در مطالعه جبارزاده (12) اثرات شبکاري بر پرستاران شیفت شب بررسی شد. بیشترین درصد دچار اختلال در عملکرد اجتماعی نظیر کاهش میزان تفریح و شرکت در فعالیتهاي اجتماعی بودند و اثرات بیخوابی بر مصرف دارو توسط پرستاران به میزان کم به دست آمد (12). در مطالعه باقري یکسوم پرستاران براي به خواب رفتن از دارو استفاده مینمودند (13). در بررسی Pati بیشترین درصد اثرات بيخوابي متوسط زياد پرستاران شبکار دچار اختلال خواب بودند که تمایل به مصرف دارو را در آنها بیشتر مینمود (14). یافتههاي این مطالعه اثرات بیخوابی را بر عملکرد جسمانی پرستاران به میزان متوسط نشان داد و بیشترین مشکل پرستاران شبکار احساس خستگی و سپس احساس فشار و استرس زیاد بود. در مطالعه Munakata مقدار گیجی خشم عصبانیت اضطراب و نگرانی پرستاران پس از شبکاري در بالاترین حد و انرژي در پایینترین حد قرار گرفت و میانگین فعالیت فیزیکی پرستاران شیفت شب کمتر از شیفت روز بود (15). در مطالعه حاضر اثرات بیخوابی بر دقت و تمرکز پرستاران به میزان متوسط و به صورت اشکال در یادگیري بود. در مطالعه Copper محرومیت از خواب یک معضل براي پرستاران بود. زیرا مشکلات حافظه کوتاهمدت و اشکال در تمرکز به همراه کاهش دقت در کارها از عواقب محرومیت از خواب است (16). ميانگين ارزش P ۵۹ ۵۹/۹۷ (۴۳) ۲۷ (۵۳) ۱۹ (۵۷) ۳۶ (۴۷) ۱۷ زير ۲۹ ۳۰-۴۰ بالاي ۴۰ ۰/۰۰۴ ۵۱/۵۲ ۵۷/۹۱ ۵۸/۳ ۶۰/۵۸ (۱۶) ۴ (۴۱) ۵۰ (۴۳) ۲۸ (۵۴) ۱۹ (۷۲) ۱۸ (۵۷) ۷۱ (۵۷) ۳۷ (۴۶) ۱۶ (۱۲) ۳ زير ۵ ۵-۱۰ بالاي ۱۰ ۰/۰۰۸ ۵۲/۹۶ ۵۷/۹۱ ۵۹/۱۱ ۵۹/۱۱ (۲۱) ۵ (۴۲) ۵۲ (۴۷) ۴۱ (۳۸) ۱۰ (۶۷) ۱۶ (۵۶) ۶۹ (۵۲) ۴۵ (۵۸) ۱۵ (۱) ۱ (۴) ۱ ۷-۱۰ ۱۱-۱۴ بالاي ۱۵ ۰/۰۰۷ ۵۱/۵۳ ۵۷/۹۱ (۱۰) ۱ (۴۲) ۵۲ (۸۰) ۹ (۵۶) ۶۹ (۱۰) ۱ نتایج دیگر این پژوهش نمایانگر اثرات متوسط بیخوابی بر عملکرد خلق و خوي واحدهاي مورد پژوهش بود. در مطالعه Ruggiero مبنی بر ارتباط خستگی با مراقبتهاي پرستاري هر دو گروه پرستاران شیفت شب و روز خستگی مزمن داشتند اما پرستاران شیفت شب میزان افسردگی بیشتر و الگوي خواب
ی م / ٧٤ اثرات بيخوابي بر سلامت عمومي پرستاران شيفت شب نامطلوبتري را نسبت به پرستاران شیفت روز.(17) ابراز داشتند در مطالعه حاضر واحدهاي مورد پژوهش از سلامت عمومی مطلوبی برخوردار بودند. در مطالعه سلیمانی پرستاران شاغل در شیفت ثابت از سلامت جسمانی مطلوبی برخوردار بودند (10). همچنین در مطالعه ما بین اثرات بیخوابی با سلامت عمومی ارتباط معنیداري یافت شد. به طوري که با افزایش اثرات بیخوابی از سلامت عمومی پرستاران کاسته میشد. در همین راستا نوري در نتایج خود بین کیفیت خواب با عملکرد فیزیکی روحی روانی اجتماعی و درك سلامتی پرستاران ارتباط معنیداري را نشان داد. اختلال در کیفیت خواب پرستاران باعث اختلال در عملکرد و بهداشت جسمی روحی اجتماعی و در کل کیفیت زندگی پرستاران میگردد.(18) بین اثرات بیخوابی با سن سابقه کاري و تعداد شیفت شب ارتباط معنیداري در مطالعه ما به دست آمد. به عبارت دیگر با افزایش سن تعداد شیفت شب در ماه و سابقهکاري میزان اثرات بیخوابی کمتر میشد و این تفاوت در گروه سنی بالاي 40 سال تعداد شیفت بالاي 15 شبکاري و سابقه کاري بالاي 10 سال به دست آمد. لبادي در مطالعه خود به نقل از Fuzzy و Robinson مینویسد پرستارانی که سن بالاي 45 سال دارند از دفعات و شدت خستگی عاطفی کمتري رنج میبرند. زیرا با افزایش سن میزان دانش و آگاهی افراد و نیز درك رفتارهاي حمایتگرانه بیشتر شده و به دنبال آن سازگاري بهتري رخ می دهد. همچنین پرستاران با سابقه کاري و تجربه بیشتر در مقابله با رویدادها و عوامل تنشزاي مسو ولیت حرفهاي خود از حمایتهاي بهتر همسر و فامیل برخوردار بودند (19). در مطالعه Cooper پرستاران شبکار ثابت در مقایسه با پرستاران شبکار موقت یا دورهاي کمتر دچار استرس شده بودند (16). در تحقیق جبارزاده خواب افراد نوبت کار در مقایسه با شبکار ثابت از نظر طول مدت بیشتر ولی از نظر کیفیت پایینتر بود (12). نتيجهگيري این مطالعه نشان داد که بیخوابی در پرستاران سبب کاهش سلامت عمومی میگردد. لذا یکی از مهمترین راهکارها تنظیم الگوهاي شیفت کاري ثابت براي پرستاران است و ضروري است که در تنظیم شیفتهاي کاري به سن سابقه کاري و تعداد شیفتهاي کاري پرستاران توجه شود. زیرا با بهبود کیفیت خواب پرستاران میتوان انتظار داشت که کیفیت مراقبتهاي بهعمل آمده از بیماران ارتقاء یابد. تشكرو قدرداني این مقاله حاصل پایاننامه دوره کارشناسی ارشد بود. بدینوسیله از تمامی کارکنان پرستار شاغل در بیمارستانهاي وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گلستان که ما را در انجام این مطالعه یاري نمودند سپاسگزاري گردد. References 1) Ohaida T, Kammal A, Sone T, Ishii T, Uchiyama M, Minowa M, et al. Night-Shift Work Related Problems in Young Female Nurses in Japan. J Occup Health. 2001; 43(3): 150-156. 2) Mehrabi T, Ghazavi Z. [Survey public health of woman nurses in hospitals of Isfahan University of Medical Science] Journal of Health. 2005; 1(2):1-5. [Article in Persian] 3) Suzuki K, Ohida T, Kaneita Y, Yokoyama E, Miyake T, Harano S, et al. Mental health status, shift work, and occupational accidents among hospital nurses in Japan. J Occup Health. 2004 Nov;46(6):448-454. 4) Kolagary Sh. [Prevalence of sleep of among nurses in the educational Center of shahid beheshti] Msc Thesis. School of Nursing and Midwifery Shahid Beheshti. 1997;pp:42-43. [Persian] 5) Potter P, Perry G. [Basic Nursing Theory and Practice] Translation group Author under Supervision Salmi S, Najafi S. 6 th. Tehran: Publishing Salmi. 2007; pp:815-820. [Persian] 6) Samaha E, Lal S, Samaha N, Wynahm J. Psychological, lifestyle and coping contributors to chronic fatigue in shift-worker nurses. Journal of Advanced Nursing. 2007; 59(3): 221-232. 7) Salemy S. [Basic nursing theory and practice] 1 st. Tehran: Publishing Salmy. 2007;pp:14-28. [Persian] 8) Gabriel M. [Effect of sleep deprivation in shift work on quality of nursing work and the way of exit] Seminar sleep disorders. Tehran. 2004; p:32. [Persian] 9) Ostovar M. [Shift night work and risk breast cancer] The first national conference on occupational hazards and medicine para medicine. Dezfull, Iran. 2007;pp:264. [Persian] 10) Soleimany M, Nasiri Ziba F, Kermani A, Hosseini F. [A Comparative Study of the General Health among Staff Nurses with Fixed or Rotating Working Shift] Iran Journal of Nursing. 2007;20(50):21-28. [Article in Persian] 11) Samimi R, Masrure R, Tamadonfar M, Hosseini F.
حميد حجتي و همکاران / ٧٥ [Correlation between lifestyle and general health in university students] Iran Journal of Nursing. 2007;19(48):50. [Article in Persian] 12) Jabbarzade S. [Effact night shift work for nurses and midwives] The national conference on occupational hazards medicine para medicine. Dezfull, Iran. 2007; p: 171. [Persian] 13) Bagheri H, Shahabi Z, Ebrahimi H, Alaeenejad F. [The association between quality of sleep and health-related quality of life in nurses] HAYAT. 2006;12(4):13-20. [Article in Persian] 14) Pati AK, Chandrawanshi A, Reinberg A. Shift work: Consequences and management. Current Science. 2001; 81(1): 32-47. 15) Munakata M, Ichi S, Nunokawa T, Saito Y, Ito N, Fukudo S, Yoshinaga K. Influence of night shift work on psychologic state and cardiovascular and neuroendocrine responses in healthy nurses. Hypertens Res. 2001 Jan;24(1):25-31. 16) Cooper EE. Pieces of the shortage puzzle: aging and shift work. Nurs Econ. 2003 Mar-Apr;21(2):75-79. 17) Ruggiero JS. Correlates of fatigue in critical care nurses. Res Nurs Health. 2003 Dec;26(6):434-344. 18) Nori S, Dehghanan A, Bagheri H, Shahabi Z. [Survey correlation between quality sleep and quality life in nursing physical functions emotional- psychological, social Sharod University of Medical Science and Hygienic Medicinal Services] 4 th congress of science Nursing and Midwifery care (promotion health). Iran University of Medical Sciences. 2005;p:68. [Persian] 19) Labadi S. [Survey correlation mental health and support social in nursing] MSc Thesis. School of Nursing and Midwifery Islamic Azad University Tehran Medical. 2006; p:186. [Persian]