ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL Με το οικονομετρικό λογισμικό GRETL μπορούμε να κάνουμε Ανάλυση Χρονοσειρών σε δεδομένα (χρονοσειρές) με διάφορες μεθόδους και μοντέλα. Επειδή είναι εύκολο να βρούμε (ή να δημιουργήσουμε) δεδομένα σε μορφή αρχείου excel, είναι χρήσιμο να κάνουμε εισαγωγή των δεδομένων από αρχείο excel στο GRETL. Η διαδικασία εισαγωγής (import) από αρχείο excel (xlsx) στο GRETL, περιγράφεται αναλυτικά παρακάτω. Δεδομένα στο EXCEL Στην παρακάτω οθόνη ενός παραθύρου Excel έχουμε τα δεδομένα του αρχείου excel (βιβλίο εργασίας) AR1-data-to- GRETL-example.xlsx, που όπως βλέπουμε κάτω αριστερά έχει 2 φύλλα εργασίας (sheets) και εμφανίζονται τα περιεχόμενα του φύλλου με όνομα data-gretl. Στο φύλλο έχουμε 3 σειρές δεδομένων στις στήλες (columns) A,B,C: στη στήλη Α τις τιμές του χρόνου (t, time), στη στήλη B τις τιμές (παρατηρήσεις) μιας χρονοσειράς AR(1) από τη σχέση Y t=0.8y t-1+ε t, στη στήλη C τις τιμές (παρατηρήσεις) μιας χρονοσειράς Λευκού Θορύβου από τη σχέση ε t ~ N(0,1). Υπάρχουν δεδομένα στις 3 στήλες A,B,C, αλλά στις 2 πρώτες γραμμές (1 και 2) υπάρχουν τίτλοι (όχι δεδομένα), τα δεδομένα (οι αριθμοί) ξεκινάνε από την γραμμή (row) 3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [1/7]
Εισαγωγή των Δεδομένων στο GRETL Εκτελούμε την εφαρμογή GRETL και επιλέγουμε από τα μενού File/Open data/user file Εμφανίζεται το παράθυρο επιλογής αρχείου. Επιλέγοντας το φάκελο excel files-excel-gretl, που έχουμε το αρχείο και τον τύπο αρχείων Excel files (*.xlsx), μας εμφανίζει τον κατάλογο των αρχείων excel που υπάρχουν στο φάκελο. Επιλέγουμε το επιθυμητό αρχείο (AR1-data-to-GRETL-example.xlsx) και πατάμε το κουμπί Open. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [2/7]
Εμφανίζεται το παράθυρο spreadsheet import, στο οποίο καθορίζουμε από ποιο φύλλο του βιβλίου εργασίας excel (αρχείο) και από ποια κελιά του φύλλου θα κάνουμε την εισαγωγή των δεδομένων μας. Επιλέγουμε το επιθυμητό φύλλο με κλικ (data-gretl) και στη συνέχεια στο Start import at: με column εννοεί τη στήλη που μας ενδιαφέρει (1 η στήλη είναι η (Α) που γράφει από κάτω γιατί στο excel οι στήλες «ονομάζονται» A,B,C,D, ), ενώ row η γραμμή από την οποία αρχίζουν τα δεδομένα (συνήθως βάζουμε τίτλους σε κάθε στήλη, οπότε πρέπει να γνωρίζουμε από ποια γραμμή αρχίζουν τα πραγματικά δεδομένα). Στο αρχείο excel τα δεδομένα μας ξεκινάνε από στη γραμμή 3 (βλέπε εικόνα φύλλου excel σελ. 1) Πατώντας το ΟΚ, αν έχουμε δώσει σωστά τα κελιά που έχουν δεδομένα το GRETL θα εμφανίζεται το παράθυρο information: Αναφέρει ότι στο αρχείο «βρήκε» 2 φύλλα και επίσης 3 μεταβλητές με 1000 παρατηρήσεις. Πατάμε το Close για τη συνέχεια. Εμφανίζεται νέο παράθυρο open data που αφορά την μορφή των δεδομένων μας: Επειδή τα δεδομένα μας είναι Χρονοσειρές (time-series) πατάμε το Yes. Στο παράθυρο Data Structure wizard μας προτείνει 2 διαφορετικούς τρόπους (μορφές) οργάνωσης των δεδομένων μας, στην περίπτωσή μας επιλέγουμε το Time series. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [3/7]
Αφού έχουμε επιλέξει ότι τα δεδομένα μας είναι σε μορφή Time series, εμφανίζονται διαδοχικά τα 3 επόμενα παράθυρα για να προσδιορίσουμε τη χρονική στιγμή που αντιστοιχεί σε καθένα από τα δεδομένα. Επειδή στα δεδομένα μας δεν έχουμε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές (π.χ. ημερομηνίες 1/2012, 2/2012, 3/2012, κλπ), αλλά μόνο αρίθμηση 1, 2, 3,, 1000, στο 1 ο παράθυρο επιλέγουμε Other, στο 2 ο παράθυρο επιλέγουμε Starting observation (αρχή αρίθμησης Παρατηρήσεων) προφανώς επιλέγουμε 1, στο 3 ο παράθυρο Confirm dataset structure εμφανίζει την επιλεγμένη αρίθμηση των δεδομένων (1 έως 1000). Αν θέλουμε να αλλάξουμε κάτι από προηγούμενο παράθυρο, μπορούμε να επιστρέψουμε στα 2 προηγούμενα παράθυρα με το κουμπί Back. Όταν επιλέξουμε το Apply εμφανίζονται στο βασικό παράθυρο του GRETL τα δεδομένα μας σε μορφή μεταβλητών (variables): Επειδή κάναμε «εισαγωγή» των δεδομένων (αριθμών) μόνο (χωρίς τους τίτλους) το GRETL ονομάζει αυτόματα κάθε σειρά δεδομένων μας v1, v2, v3. Επίσης κάτω από την γραμμή των μενού εμφανίζει το όνομα του αρχείου από το οποίο έγινε η εισαγωγή: AR1-data-to-GRETL-example.xlsx, το * σημαίνει ότι στο αρχείο αυτό οι τελευταίες αλλαγές δεν έχουν αποθηκευτεί! (επομένως αν «κλείσουμε το GRETL θα χάσουμε όλα όσα έχουμε κάνει μέχρι τώρα). ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [4/7]
Ελέγχουμε αν τα δεδομένα μας είναι στη σωστή μορφή: Με διπλό κλικ στο όνομα κάθε μεταβλητής v1,v2,v3 εμφανίζεται ένα από τα 3 παρακάτω παράθυρα, που δείχνει τα δεδομένα κάθε μεταβλητής. Προφανώς έχουν εισαχθεί με τη σειρά που ήταν στο excel: v1 η μεταβλητή time από τη στήλη Α του αρχείου excel, v2 η μεταβλητή Yt=0.8Y t-1+ε t από τη στήλη Β του excel, v3 η μεταβλητή Yt=0.8Y t-1+ε t από τη στήλη C του excel ε t ~ N(0,1) [βλέπε εικόνα σελ. 1] Μπορούμε να συγκρίνουμε τις 3 «μεταβλητές» του GRETL με τα δεδομένα στο αρχείο excel για να επιβεβαιώσουμε ότι όλα έχουν εισαχθεί σωστά (προφανώς η 1 η στήλη με τα δεδομένα 1,2,3,,1000 είναι περιττή, αλλά μπορεί να μας βοηθήσει για να δούμε γρήγορα ότι η εισαγωγή ήταν σωστή!) Επειδή στο παράθυρο του GRETL το όνομα αρχείου εμφανίζεται AR1-data-to-GRETL-example.xlsx* ( το * σημαίνει ότι υπάρχουν αλλαγές που δεν έχουν αποθηκευτεί) τα δεδομένα δεν έχουν αποθηκευτεί, επιλέγουμε από το μενού File/Save data as για να αποθηκεύσουμε τα δεδομένα μας σε αρχείο μορφής GRETL: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [5/7]
Εμφανίζεται το παράθυρο αποθήκευσης και πρέπει να δώσουμε το όνομα του αρχείου (Name): Με το Save τα δεδομένα αποθηκεύονται σε μορφή αρχείου GRETL (δηλ. με κατάληξη *.gdt) φάκελο που θα έχουμε επιλέξει. Επειδή έχουμε κάνει εισαγωγή στο GRETL μόνο τα δεδομένα (χωρίς τα ονόματα των 3 χρονοσειρών-μεταβλητών) μπορούμε να επεξεργαστούμε το όνομα και πληροφορίες για κάθε σειρά (μεταβλητή του GRETL), κάνοντας κλικ με το άλλο πλήκτρο του ποντικιού στην μεταβλητή και επιλέγοντας την εντολή Edit attributes από το μενού που εμφανίζεται: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [6/7]
Μπορούμε στο επόμενο παράθυρο variable attributes να αλλάξουμε το όνομα της μεταβλητής και την περιγραφή της, ώστε να μπορούμε οποιαδήποτε στιγμή «φορτώσουμε» τα δεδομένα από το αρχείο να δούμε τι ακριβώς είναι η κάθε μεταβλητή που υπάρχει στο αρχείο δεδομένων GRETL. Στο βασικό παράθυρο του GRETL όταν έχουμε «φορτώσει» κάποιο αρχείο δεδομένων (στην επόμενη εικόνα το αρχείο με όνομα test), εμφανίζονται οι μεταβλητές των δεδομένων (Variable name) που περιέχει και οι πληροφορίες (Descriptive label) που έχουν καταχωρηθεί για αυτές. Το όνομα της 2 ης μεταβλητής (χρονοσειράς) δεδομένων έχει αλλάξει σε AR1 και η περιγραφή της επίσης. Στο όνομα αρχείου test* που εμφανίζεται κάτω από το μενού, το * σημαίνει ότι έχουν γίνει αλλαγές που δεν έχουν αποθηκευτεί. Μπορούμε να αποθηκεύσουμε το αρχείο με τις αλλαγές που έγιναν επιλέγοντας από το μενού File/Save data Ι. Δημοτίκαλης, 2/2016 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ EXCEL ΣΤΟ GRETL jdim@staff.teicrete.gr [7/7]