Γιδακηική πποζέγγιζη ηηρ ζςμπληπυμαηικήρ εξ αποζηάζευρ διδαζκαλίαρ ηηρ Γλώζζαρ με ηην αξιοποίηζη ηυν ΤΠΔ ζηην Γ ηάξη Γημοηικού.

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 341 Γιδακηική πποζέγγιζη ηηρ ζςμπληπυμαηικήρ εξ αποζηάζευρ διδαζκαλίαρ ηηρ Γλώζζαρ με ηην αξιοποίηζη ηυν ΤΠΔ ζηην Γ ηάξη Γημοηικού. Α. Κόκκαλη Δθπαηδεπηηθόο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο Ν. Εαθύλζνπ Φνηηήηξηα Σκήκαηνο Φηινινγίαο Παλεπηζηεκίνπ Ησαλλίλσλ anna.kokkali@hotmail.com Πεπίλητη ηελ εηζήγεζε απηή παξνπζηάδεηαη έλα εθπαηδεπηηθό ζελάξην γηα ζπκπιεξσκαηηθή εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία ζηελ Γ Σάμε Γεκνηηθνύ, ζην κάζεκα ηεο Γιώζζαο, κε ηε ρξήζε ησλ δπλαηνηήησλ πνπ πξνζθέξνπλ νη Νέεο Σερλνινγίεο. Ζ παξνύζα πξόηαζε απνηειεί κηα επηπξόζζεηε κνξθή δηδαζθαιίαο, εληαγκέλε ζην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ πνπδώλ (ΓΔΠΠ), κε ζθνπό ηε βνήζεηα ησλ καζεηώλ ζηελ θαηαλόεζε γξακκαηηθώλ θαηλνκέλσλ, από ην ζπίηη θαη κε ηελ θαζνδήγεζε θάπνηνπ επηβιέπνληα, εμαηηίαο θάπνησλ ηδηαίηεξσλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ζρνιηθώλ ζπλζεθώλ κάζεζεο. Λέξειρ-κλειδιά: ΤΠΕ, Γλώζζα Γ Δημοηικού, εξ αποζηάζεωρ διδαζκαλία 1. Διζαγυγή Οη Σερλνινγίεο ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ηεο Δπηθνηλσλίαο (ΣΠΔ) απνηεινύλ πιένλ βαζηθό ζηνηρείν ηεο θαζεκεξηλήο καο δσήο θαη σο εθ ηνύηνπ έρνπλ θπξίαξρε ζέζε θαη ζην ρώξν ηεο εθπαίδεπζεο (Γθόηδνο, Βέκκνπ, 2009). ε θάπνηνπο ηνκείο ηεο εθπαίδεπζεο, νη ΣΠΔ είλαη απαξαίηεην κέζν εθκάζεζεο, θαζώο θάπνηνη εθπαηδεπόκελνη κπνξεί λα δπζθνιεύνληαη λα παξαθνινπζήζνπλ ή λα ζπκκεηέρνπλ ζηα καζήκαηα, εμαηηίαο θάπνησλ ηδηαίηεξσλ θνηλσληθώλ ή νηθνλνκηθώλ ζπλζεθώλ. ε αξθεηέο πεξηπηώζεηο, νη ΣΠΔ κπνξνύλ λα ιεηηνπξγήζνπλ ζπκπιεξσκαηηθά, σο ηξόπνο ελίζρπζεο ηεο κάζεζεο ζε ηδηαίηεξεο εθπαηδεπηηθέο ζπλζήθεο. Δηδηθόηεξα, κπνξνύλ λα αμηνπνηεζνύλ ζηα νιηγνζέζηα ζρνιεία, όπνπ ν εθπαηδεπηηθόο ρξεηάδεηαη δηδαθηηθέο κεζόδνπο άκεζεο θαη ειθπζηηθέο γηα ηνπο καζεηέο, ώζηε λα πξνιαβαίλεη λα νξγαλώλεη θαιύηεξα ην κάζεκά ηνπ θαη λα αμηνπνηεί ζην βέιηηζην βαζκό ηνλ ειάρηζην ρξόλν πνπ δηαζέηεη. ηε ρώξα καο ππάξρνπλ αξθεηά νινγηζέζηα δεκνηηθά ζρνιεία, ηα νπνία δεκηνπξγήζεθαλ γηα λα θαιύπηνπλ ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο θάπνησλ απνκαθξπζκέλσλ ρσξηώλ ή πεξηνρώλ. ηα ζρνιεία απηά ν αξηζκόο ησλ καζεηώλ είλαη κηθξόο θαη ην κάζεκα δε γίλεηαη μερσξηζηά γηα θάζε ηάμε από έλαλ εθπαηδεπηηθό όπσο ζηα πνιπζέζηα ζρνιεία, αιιά αληίζεηα, ν έλαο εθπαηδεπηηθόο αλαγθάδεηαη λα θάλεη ζπλδηδαζθαιία δπν, ηξηώλ ή θαη πεξηζζόηεξσλ ηάμεσλ ζηελ ίδηα αίζνπζα. Οη Γ -Γ θαη νη Δ -η ηάμεηο κάιηζηα, ιεηηνπξγνύλ ζπκπιεξσκαηηθά ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 342 θαη ελαιιαθηηθά. Απηό ζεκαίλεη όηη θάζε ζρνιηθή ρξνληά νη καζεηέο θάλνπλ ηα καζήκαηα ηνπ αληίζηνηρνπ θύθινπ, ελώ ηελ επόκελε θάλνπλ ηνλ αληίζηξνθν θύθιν. Γηα παξάδεηγκα, ηε κηα ζρνιηθή ρξνληά κπνξεί λα θάλνπλ νη καζεηέο ηα καζήκαηα ηεο Γ Σάμεο θαη ηελ επόκελε ηεο Γ ηάμεο. Τπάξρνπλ ινηπόλ θάπνηνη καζεηέο πνπ π.ρ. από ηε Β Σάμε αλαγθάδνληαη λα θνηηήζνπλ θαηεπζείαλ ζηελ Γ ηάμε θαη ηελ επόκελε ρξνληά θνηηνύλ ζηελ Γ έρνληαο ράζεη νπζηαζηηθά ηελ ύιε κηαο ρξνληάο. Σν ίδην ζύζηεκα ηζρύεη θαη γηα ηηο δπν κεγαιύηεξεο ηάμεηο ηνπ Γεκνηηθνύ. Τπό απηέο ηηο ζπλζήθεο δεκηνπξγνύληαη πνιιέο δπζθνιίεο γηα ηνπο καζεηέο πνπ ηπραίλεη λα θνηηνύλ ζηνλ αληίζηξνθν θύθιν καζεκάησλ, θαζώο θαινύληαη λα απνθηήζνπλ γλώζεηο πνπ δελ βξίζθνληαη αθόκα ζην επίπεδό ηνπο. ε απηή ηελ πεξίπησζε ζα κπνξνύζε λα εθαξκνζηεί έλα εμ απνζηάζεσο ζρέδην δηδαζθαιίαο κε ζπκπιεξσκαηηθέο θαη επεμεγεκαηηθέο δξαζηεξηόηεηεο, πνπ ζα βνεζνύλ ην καζεηή λα εκπεδώζεη θαιύηεξα ηελ ηξέρνπζα ζρνιηθή ύιε. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ν ζηόρνο απηήο ηεο εξγαζίαο είλαη λα πξνηαζεί κηα δηδαθηηθή πξνζέγγηζε γηα ζπκπιεξσκαηηθή εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία κε ηε βνήζεηα ησλ ΣΠΔ, ώζηε λα αληηκεησπηζηεί όζν ην δπλαηόλ πεξηζζόηεξν ε δπζθνιία ησλ καζεηώλ ησλ νιηγνζέζησλ ζρνιείσλ ηδηαίηεξα απηώλ πνπ θνηηνύλ ζε αληίζηξνθν θύθιν θαη λα θαιπθζνύλ ηπρόλ γλσζηηθά θελά. 2. Δξ αποζηάζευρ διδαζκαλία ζηην Ππυηοβάθμια Δκπαίδεςζη Ζ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε ζηελ Διιάδα είλαη ζπλδεδεκέλε κε ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε, εμαηηίαο ηεο ρξήζεο ηεο θπξίσο από ην Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην θαη ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο θαη από νξηζκέλα πκβαηηθά Διιεληθά Παλεπηζηήκηα. ύκθσλα κε ηνλ Ληνλαξάθε (2005), είλαη δύζθνιν λα απνδνζεί έλαο ζπλνιηθά απνδεθηόο νξηζκόο γηα ηελ εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε. Δίλαη όκσο γεληθά απνδεθηό όηη ε εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία είλαη κηα κέζνδνο εθπαίδεπζεο, θαηά ηελ νπνία δε ζπλεπάγεηαη ε θπζηθή παξνπζία ηνπ εθπαηδεπνκέλνπ ζηνλ ηόπν δηδαζθαιίαο. Με βάζε απηόλ ηνλ νξηζκό, δε ζπλαληάκε ζπλήζσο εμ απνζηάζεσο κεζόδνπο ζηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε, θαζώο ε βαζκίδα απηή ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηελ πξνζσπηθή θαη άκεζε επαθή ηνπ καζεηή κε ηνλ δάζθαιν. Δλ ηνύηνηο, ζηε ρώξα καο ππάξρνπλ πεξηπηώζεηο ζηηο νπνίεο ε εμ απνζηάζεσο κεζνδνινγία θξίλεηαη απαξαίηεηε γηα ηελ εθπαίδεπζε ησλ καζεηώλ, εμαηηίαο θάπνησλ ηδηαίηεξσλ ζπλζεθώλ πνπ κπνξεί λα ηνπο εκπνδίδνπλ λα εθπαηδεπηνύλ. Έλα παξάδεηγκα πνπ αλαθέξεη γηα ηελ ειιεληθή πξαγκαηηθόηεηα ε Κνληνγεσξγάθνπ (2010), ην νπνίν δείρλεη ηελ αλάγθε εθαξκνγήο ηεο εμ απνζηάζεσο κεζνδνινγίαο ζηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε, είλαη ην κεγάιν πνζνζηό καζεηηθήο δηαξξνήο θαη ε δηαθνπή ηεο θνίηεζεο καζεηώλ ηνπ δεκνηηθνύ θαη θπξίσο ησλ ηξηώλ πξώησλ ηάμεσλ γηα νηθνλνκηθνύο ή θνηλσληθνύο ιόγνπο. Με ηελ εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία νη καζεηέο απηνί έρνπλ ηελ επθαηξία λα ζπλερίζνπλ ηελ εθπαίδεπζή ηνπο κε εηδηθά δηακνξθσκέλν θαη ζρεδηαζκέλν δηδαθηηθό πιηθό θαη θαηάιιειε ππνζηήξημε. ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 343 Δηδηθόηεξα, ζηελ εξγαζία απηή πξνηείλεηαη κηα ζπκπιεξσκαηηθή κνξθή εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζεο ε νπνία ζα θαιύπηεη ην θελό δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ηεο Γιώζζαο ζηηο πεξηπηώζεηο ζπλδηδαζθαιίαο ζηα νιηγνζέζηα ειιεληθά δεκνηηθά ζρνιεία. 3. Θευπίερ μάθηζηρ και η ζςζσέηιζή ηοςρ με ηην εθαπμογή ηυν ΤΠΔ ύκθσλα κε ηα παξαπάλσ, γηα λα γίλεη ν ζσζηόο ζρεδηαζκόο ηνπ θαηάιιεινπ πιηθνύ ρξεηάδεηαη λα ιάβνπκε ππόςε καο ηνλ ηξόπν πνπ καζαίλεη ν καζεηήο. ύκθσλα κε ηνλ δνκηθό επνηθνδνκηζκό ηνπ Piaget, ν καζεηήο καζαίλεη αιιειεπηδξώληαο κε ην πεξηβάιινλ ηνπ, ρηίδνληαο θαη επνηθνδνκώληαο ηε λέα γλώζε ζηελ πξνϋπάξρνπζα. (Πόξπνδαο, 2005). Αθόκε, έρεη ν ίδηνο ν καζεηήο ηελ επζύλε γηα ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζα ιάβεη ηηο απαξαίηεηεο πιεξνθνξίεο. (Γθόηδνο, Βέκκνπ, 2009). Απηό είλαη θάηη πνπ κπνξεί λα εθκεηαιιεπηεί ν εθπαηδεπηηθόο, δίλνληαο ηα θαηάιιεια εξεζίζκαηα ζην καζεηή ηνπ θαη θαζνδεγώληαο ηνλ ζηαδηαθά ζηελ απόθηεζε ηνπ γλσζηηθνύ αληηθεηκέλνπ. Δπίζεο, ν Vygotsky ζηνλ θνηλσληθό επνηθνδνκηζκό αλαθέξεη όηη ν θνηλσληθόο πεξίγπξνο δηακνξθώλεη ζε κεγάιν βαζκό ην γλσζηηθό επίπεδν ηνπ καζεηή, θάηη ην νπνίν ελζηεξλίδεηαη ζύκθσλα κε ηνλ Μαηζαγγνύξα (2003) θαη ε κπηρεβηνξηζηηθή ζρνιή, δίλνληαο κεγάιε ζεκαζία ζην εμσηεξηθό πεξηβάιινλ. Ο εθπαηδεπηηθόο κπνξεί, ινηπόλ, λα ιάβεη ππόςε ηνπ ηηο ζεσξίεο απηέο, ελζσκαηώλνληαο ζηε δηδαζθαιία ηνπ κεζόδνπο εμσηεξηθήο παξαηήξεζεο θαη πξνζέιθπζεο ηνπ ελδηαθέξνληνο ησλ καζεηώλ. Κάηη ηέηνην κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηε ρξήζε ΣΠΔ ζηα ζρνιεία, όπνπ δίλνληαη εμσηεξηθά εξεζίζκαηα ζηνπο καζεηέο κέζσ ησλ πνιπκέζσλ, όπσο εθπαηδεπηηθά CD, DVD, αζθήζεηο ζηνλ ππνινγηζηή κε γξαθηθά θαη εηθόλεο, βίληεν θαη ερεηηθά απνζπάζκαηα (Ράπηεο & Ράπηε, 2006). Με ηνπο ηξόπνπο απηνύο εληζρύεηαη θαη ε ελεξγόο ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή, ε νπνία ζύκθσλα κε ηελ αλζξσπηζηηθή ζρνιή είλαη απαξαίηεηε γηα πην απνηειεζκαηηθή κάζεζε, θαζώο ν καζεηήο δελ είλαη παζεηηθόο απνδέθηεο όζσλ ηνπ παξνπζηάδνληαη, αιιά έρεη ηε δπλαηόηεηα θαη λα απνδέρεηαη, λα ειέγρεη, λα θξίλεη, λα επεμεξγάδεηαη, λα αμηνπνηεί, λα απνξξίπηεη θαη λα θξίλεη ηα ζηνηρεία ηνπ ζρνιηθνύ πεξηβάιινληνο. Γη απηό ην ιόγν ην έξγν ηνπ εθπαηδεπηηθνύ δελ είλαη ε άκεζε παξέκβαζε, αιιά ε δεκηνπξγία ηνπ θαηάιιεινπ ζρνιηθνύ θιίκαηνο θαη ε ζεζκνζέηεζε ηεο δπλαηόηεηαο επηινγήο γηα ηνλ καζεηή(μαηζαγγνύξαο, 2003). Ζ ςπρνδπλακηθή ζρνιή ηέινο, αλαθέξεη όηη ε αλάπηπμε ηνπ παηδηνύ είλαη απνηέιεζκα ελόο ζπλδπαζκνύ εμσηεξηθώλ θαη εζσηεξηθώλ παξαγόλησλ θαη δηεξγαζηώλ θαη όηη ν εθπαηδεπηηθόο ρξεηάδεηαη λα έρεη πεξηζζόηεξν ζπκβνπιεπηηθό, δηακεζνιαβεηηθό θαη εληζρπηηθό ξόιν θαη λα νδεγεί ην καζεηή ζηε δηακόξθσζε ηεο αιιεινεπηθνηλσλίαο θαη ηεο ζπλείδεζεο ησλ δπλαηνηήησλ ηνπ. Οη ΣΠΔ κπνξνύλ λα εληζρύζνπλ απηή ηελ αληίιεςε, θαζνδεγώληαο κέζα από ζπγθεθξηκέλεο ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 344 δξαζηεξηόηεηεο ην καζεηή ζηελ επίγλσζε ηνπ γλσζηηθνύ ηνπ επηπέδνπ θαη ζηελ αλαδηακόξθσζε ησλ ηδεώλ θαη ησλ αληηιήςεώλ ηνπ. 4. Μονηέλο ζςμπληπυμαηικήρ διδαζκαλίαρ με ηη σπήζη ΤΠΔ Έρνληαο ππόςε όιεο ηηο παξαπάλσ ζεσξίεο κάζεζεο θαη ηελ πινπνίεζή ηνπο αλάινγα κε ηηο εθάζηνηε δηδαθηηθέο ζπλζήθεο, πξνηείλεηαη έλα κνληέιν δηδαζθαιίαο πνπ ζα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο λα θαηαλνήζνπλ θαιύηεξα ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ζηα νπνία ζπλαληνύλ δπζθνιίεο, ρξεζηκνπνηώληαο ηηο κεζόδνπο ησλ ΣΠΔ. Ζ αλάγθε γη απηό ην ζπκπιεξσκαηηθό κνληέιν παξνπζηάδεηαη από ηε ζηηγκή πνπ νη καζεηέο δελ κπνξνύλ λα ζπκβαδίζνπλ κε ηελ ππόινηπε ηάμε, εμαηηίαο ηνπ ράζκαηνο πνπ εκθαλίδεηαη έρνληαο παξαιείςεη κηα ηάμε ζηα νιηγνζέζηα ζρνιεία. Ο ζρεδηαζκόο ηνπ έγηλε παίξλνληαο ηδέεο από έλα δεηγκαηηθό ζρνιείν ηνπ εμσηεξηθνύ, ην ιεγόκελν «ζρνιείν ζηνλ αέξα», ζηελ πεξηνρή Alice Springs ηεο Κεληξηθήο Απζηξαιίαο, ζην νπνίν ε δηδαζθαιία γίλεηαη εμ νινθιήξνπ εμ απνζηάζεσο, κε έληππν θαη ειεθηξνληθό πιηθό γηα ηνπο καζεηέο ηνπ δεκνηηθνύ πνπ δελ κπνξνύλ λα ζπκκεηέρνπλ ζην παξαδνζηαθό ζρνιείν εμαηηίαο ηεο απόζηαζεο ή άιισλ θνηλσληθώλ ιόγσλ (Κόθθαιε & Γεσξγηάδε, 2009). Δπίζεο, ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζηνηρεία θαη δεηγκαηηθό πιηθό από ην Κέληξν εμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο ηεο Βηθηώξηα (Distance Education Center of Victoria / DECV), όπνπ γίλεηαη εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιία ζε καζεηέο δεκνηηθνύ, κε ηε βνήζεηα επηβιεπόλησλ. (Κνληνγεσξγάθνπ, 2010). Γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνηεηλόκελνπ κνληέινπ ρξεηάδεηαη ε ζπλεξγαζία καζεηή, δαζθάινπ θαη ελόο θαη νίθνλ επηβιέπνληα. Σν κνληέιν απηό ζρεδηάζηεθε γηα λα πινπνηεζεί ζηνλ πξνζσπηθό ρώξν ηνπ καζεηή θαη όρη ζην ζρνιείν, σο κηα αθόκα ζρνιηθή δξαζηεξηόηεηα. Λακβάλνληαο ππόςε ηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηώλ ηεο ειηθίαο ηνπ δεκνηηθνύ κε ηα πνιπκέζα θαη ηνλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή, δίλεηαη ζηνλ καζεηή έλα εθπαηδεπηηθό CD ή DVD ζην νπνίν πεξηιακβάλνληαη δηδαθηηθέο ελόηεηεο πνπ δπζθνιεύεηαη ν ίδηνο λα θαηαλνήζεη, εμαηηίαο ηεο έιιεηςεο πξνϋπάξρνπζαο γλώζεο (ηελ νπνία ην κάζεκα ζπλήζσο ζεσξεί δεδνκέλε θαη δηδαγκέλε). Σηο δξαζηεξηόηεηεο απηέο θαιείηαη λα πξαγκαηνπνηήζεη κε ηε ρξήζε ειεθηξνληθνύ ππνινγηζηή έρνληαο σο αξσγό έλαλ ελήιηθα, είηε απηόο είλαη ν γνλέαο, ν θεδεκόλαο ή θάπνην ζπγγεληθό ή θηιηθό πξόζσπν. Ο ξόινο ηνπ επηβιέπνληα ζηελ εμ απνζηάζεσο πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε είλαη θπξίσο λα ζπλεξγάδεηαη κε ην δάζθαιν, έηζη ώζηε λα θαηαλνεί ην πξόγξακκα ζπνπδώλ θαη λα θαιιηεξγεί έλα καζεζηαθό πεξηβάιινλ γηα ην καζεηή (Κνληνγεσξγάθνπ, 2010). Δπίζεο, ν επηβιέπνληαο θαιείηαη λα ειέγρεη θαη ελζαξξύλεη ηε ζπκκεηνρή ηνπ καζεηή, ρσξίο λα επεκβαίλεη ζηηο επηινγέο ηνπ. Με βάζε απηό ην ζθεπηηθό, ην νπνίν πηνζεηείηαη από ηα δπν πξναλαθεξζέληα εμ απνζηάζεσο ζρνιεία ηεο Απζηξαιίαο, ζην πξνηεηλόκελν κνληέιν ν επηβιέπσλ είλαη ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 345 ζεκαληηθό λα δηαηεξεί ηελ αληίζηνηρε ζηάζε, λα ελζαξξύλεη ην καζεηή λα ζπκκεηέρεη, αθόκα θαη αλ δελ έρεη ηηο γλώζεηο πνπ απαηηνύλ νη ΣΠΔ ή ην γλσζηηθό αληηθείκελν θαη λα ηνλ ζπκβνπιεύεη δηαθξηηηθά. Ο δάζθαινο, ζηε ζπλέρεηα, είλαη απηόο πνπ ζα εμεγήζεη ζην καζεηή ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζα δνπιέςεη ζην ζπίηη θαη ζα δώζεη θαη ηηο απαξαίηεηεο ζπκβνπιέο ζηνλ επηβιέπνληα, γηα πην απνηειεζκαηηθή θαη νίθνλ ελαζρόιεζε. ε πεξίπησζε πνπ ν επηβιέπνληαο δελ έρεη θαζόινπ γλώζε ή εκπεηξία, νθείιεη λα ηνλ ζπκβνπιεύζεη κε θάπνην κηθξό ζεκηλάξην θαη λα ηνπ ππνδείμεη ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζα βνεζήζεη ηνλ καζεηή. Ο καζεηήο κε ηε ζεηξά ηνπ ρξεηάδεηαη λα απαληά ζε εηθνλνγξαθεκέλεο εξσηήζεηο, λα ζπκπιεξώλεη ιέμεηο, λα ιύλεη ζηαπξόιεμα ή ζπαδνθεθαιηέο θαη λα ζπκκεηέρεη ζε παηγληώδεηο δξαζηεξηόηεηεο κε ζθνπό ηελ εύξεζε ηεο ζσζηήο απάληεζεο. Κάζε θνξά πνπ ζα δίλεη ηελ απάληεζή ηνπ ζα επηβξαβεύεηαη ζεηηθά ή αξλεηηθά αληίζηνηρα, κε θαηάιιειεο ερεηηθέο εθθξάζεηο («Μπξάβν», «πνιύ θαιά» ή «πξνζπάζεζε μαλά»). Με απηόλ ηνλ ηξόπν ζα ζπκκεηέρεη ελεξγά θαη δηαδξαζηηθά θαη ζπλεπώο ζα καζαίλεη επθνιόηεξα θαη πην αλαιπηηθά, θαζώο ην κνληέιν απηό εζηηάδεη ζηελ αλάγθε ηνπ καζεηή λα αζρνιεζεί κε θάηη ελδηαθέξνλ, δηαθνξεηηθό θαη ειθπζηηθό. Ζ ρξνληθή δνκή θαη ν ζρεδηαζκόο ηνπ πξνηεηλόκελνπ κνληέινπ γίλεηαη κε βάζε ην ρξνλνδηάγξακκα πνπ πηνζεηνύλ θαη ηα εμ απνζηάζεσο ζρνιεία ηεο Απζηξαιίαο. ην Κέληξν εμ Απνζηάζεσο Δθπαίδεπζεο ηεο Βηθηώξηα, θάζε ελόηεηα απαξηίδεηαη από έλα δεθαπελζήκεξν πξόγξακκα απνηεινύκελν από ην βηβιίν ηνπ καζεηή, ηνλ νδεγό ηνπ θαη νίθνλ επηβιέπνληα θαη από ζπλνδεπηηθέο πεγέο (θαζέηεο, ζρεδηαγξάκκαηα θ.η.ι.), ην νπνίν θαιείηαη λα ζπκπιεξώζεη εγθαίξσο ν καζεηήο θαη λα ην επηζηξέςεη ζην δάζθαιό ηνπ γηα δηόξζσζε θαη επηζεκάλζεηο (Κνληνγεσξγάθνπ, 2010). Παίξλνληαο σο πξόηππν ην ζπγθεθξηκέλν πξόγξακκα, δεκηνπξγήζεθε κηα ζρνιηθή ελόηεηα κε δξαζηεξηόηεηεο θαη πιηθό πνπ θαιύπηεη ην καζεηή γηα δηδαζθαιία πεξίπνπ δπν εβδνκάδσλ. 5. Δθαπμογή ηος μονηέλος ηηρ ζςμπληπυμαηικήρ εξ αποζηάζευρ εκπαίδεςζηρ ζηο μάθημα ηηρ Γλώζζαρ Γ Γημοηικού 5.1 Λόγοι επιλογήρ ηος ζςγκεκπιμένος μαθήμαηορ Σν κάζεκα ηεο Γιώζζαο γηα ην ζρεδηαζκό ηνπ πξνηεηλόκελνπ κνληέινπ επηιέρζεθε επεηδή δηαζέηεη αξθεηά πνιύπινθε δνκή θαη πνιιά γξακκαηηθά θαηλόκελα, ηα νπνία δπζθνιεύνπλ ηνπο καζεηέο ζηελ θαηαλόεζή ηνπο. Ζ δηδαθηηθή ύιε ηνπ καζήκαηνο πξνζθέξεηαη γηα ηελ αλάπηπμε ελόο εμ απνζηάζεσο ζελαξίνπ, θαζώο αξθεηνί είλαη νη καζεηέο πνπ έρνπλ πνιιέο γλσζηηθέο ειιείςεηο ζηε ρξήζε ηεο γιώζζαο. ηα νιηγνζέζηα ζρνιεία πην ζπγθεθξηκέλα, ππάξρνπλ αξθεηνί καζεηέο πνπ πξνρσξνύλ ζηελ επόκελε ηάμε ρσξίο λα έρνπλ θαηαθηήζεη ηα απαξαίηεηα γξακκαηηθά θαηλόκελα ηεο πξνεγνύκελεο, ιόγσ ηεο δνκήο ησλ καζεκάησλ. Σν ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 346 κνληέιν απηό ζρεδηάζηεθε γηα λα θαιύςεη ηηο ειιείςεηο ηνπο θαη λα εμεγήζεη κε πην ειθπζηηθό ηξόπν γξακκαηηθά θαηλόκελα πνπ δελ έρνπλ δηδαρηεί, αιιά απαηηείηαη λα ηα γλσξίδνπλ από ηε ζηηγκή πνπ κπνξεί λα έρνπλ ράζεη κηα ζρνιηθή ρξνληά θαη λα θάλνπλ ηα καζήκαηα ηεο επόκελεο. 5.2 Καθοπιζμόρ ηος πεπιεσομένος Σν πξνηεηλόκελν κνληέιν πεξηέρεη δξαζηεξηόηεηεο από ηα γπαμμαηικά μέπη ηος λόγος, δειαδή ην πήμα, ην οςζιαζηικό, ηο άπθπο θαη ην επίθεηο. Οη καζεηέο ηεο Γ ηάμεο πνπ θνηηνύλ ζηελ Γ ηάμε, εμαηηίαο ηνπ αληίζηξνθνπ θύθινπ πνπ παξαθνινπζνύλ, δελ έρνπλ ζπλαληήζεη μαλά ηηο ζπγθεθξηκέλεο έλλνηεο, δε γλσξίδνπλ ηε ζεκαζία θαη ηε ρξήζε ηνπο, παξόιν πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνύλ θαζεκεξηλά ζηνλ πξνθνξηθό ηνπο ιόγν. Γπζθνιεύνληαη λα ηηο εθαξκόζνπλ ζε αζθήζεηο θαη λα ηηο δηαρσξίζνπλ ζε κηα πξόηαζε. Γη απηό ην ιόγν ην κνληέιν απηό ζα ηνπο βνεζήζεη λα εκπεδώζνπλ ηα ζπγθεθξηκέλα γξακκαηηθά θαηλόκελα θαη λα είλαη ζε ζέζε λα ηα εθαξκόδνπλ, ώζηε λα εληαρζνύλ ζηελ ππόινηπε ηάμε. 5.3 Σσέζη ηος μονηέλος με ηο Αναλςηικό Πλαίζιο Σποςδών (ΑΠΣ) ύκθσλα κε ην Αλαιπηηθό Πιαίζην πνπδώλ (ΑΠ), ν καζεηήο ζηελ Γ Γεκνηηθνύ αζθείηαη βαζκηαία ώζηε λα θαηαθηήζεη ηε δνκή θαη ιεηηνπξγία ησλ κεξώλ ηνπ ιόγνπ θαη ηεο πξόηαζεο, λα ηα αλαγλσξίδεη κέζα ζην θείκελν θαη λα είλαη ζε ζέζε λα ηα ρξεζηκνπνηεί. ηελ Γ Γεκνηηθνύ ν ζηόρνο απηόο ζεσξείηαη όηη έρεη θαηαθηεζεί. Δπνκέλσο, ην κνληέιν απηό ζηεξίδεη ηνπο καζεηέο πνπ έραζαλ ηελ Γ ηάμε θαη δελ έρνπλ κάζεη ηα κέξε ηνπ ιόγνπ, ηα νπνία δεηνύληαη ζηελ Γ ηάμε. 5.4 Σκοπόρ και μαθηζιακοί ζηόσοι Βαζηθόο ζθνπόο ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ αλαπηύζζνληαη κέζα από ην κνληέιν απηό είλαη ε θαηαλόεζε θαη ε νξζή ρξήζε ησλ κεξώλ ηνπ ιόγνπ κέζα ζε κηα πξόηαζε. Μέζα από απηόλ ηνλ ζθνπό ζα έξζνπλ ζε επαθή θαη κε ηηο ΣΠΔ θαη ζα γλσξίζνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Οη επηδησθώκελνη ζηόρνη είλαη: Να γλσξίδνπλ ηη είλαη ξήκα, νπζηαζηηθό, άξζξν θαη επίζεην. Να ηα αλαγλσξίδνπλ σο κέξε ηνπ ιόγνπ ζε κηα πξόηαζε. Να θηηάρλνπλ πξνηάζεηο κε θάζε έλα κέξνο ηνπ ιόγνπ μερσξηζηά. Να ηα ρξεζηκνπνηνύλ κέζα ζε έλα θείκελν. Να εμνηθεησζνύλ κε νξηζκέλεο από ηηο δπλαηόηεηεο ηνπ ππνινγηζηή. Να γλσξίζνπλ πώο λα ρξεζηκνπνηνύλ ηηο ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε. 5.5 Σσεδιαζμόρ ηος εκπαιδεςηικού ςλικού ηελ αξρή ζα δνζεί ζηα παηδηά έλα DVD κε ηηο δξαζηεξηόηεηεο πνπ ρξεηάδεηαη λα πξαγκαηνπνηήζνπλ γηα ηελ πξώηε από ηηο 2 εβδνκάδεο εθαξκνγήο ηνπ κνληέινπ. Σν πξώην είδνο δξαζηεξηνηήησλ ζα είλαη δηακνξθσκέλν σο εμήο: ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 347 Οη καζεηέο ζα δηαβάδνπλ κηθξά θείκελα ή πξνηάζεηο κέζα ζηα νπνία ζα βξίζθνληαη εληαγκέλα όια ηα κέξε ηνπ ιόγνπ κε δηαθνξεηηθά ρξώκαηα ην θάζε έλα. ηε ζπλέρεηα, ζα θαινύληαη λα αθνπκπήζνπλ κε ερεηηθέο νδεγίεο κε ην πνληίθη ζε θαζέλα από απηά θαη ζα εκθαλίδεηαη έλα ερεηηθό αξρείν πνπ ζα εμεγεί ηνλ νξηζκό ηεο θάζε έλλνηαο. Ζ ρξήζε ησλ νπηηθναθνπζηηθώλ εξεζηζκάησλ ηεο δξαζηεξηόηεηαο απηήο έρεη ζθνπό λα πξνζειθύζεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηώλ θαη, ζύκθσλα κε ηελ αλζξσπηζηηθή ζρνιή, λα νδεγήζεη ζηελ ελεξγό ζπκκεηνρή ηνπο θαη ζηελ απόθηεζε γλώζεσλ κε δηαζθεδαζηηθό ηξόπν. Εικόνα 1: Παπάδειγμα δπαζηηπιόηηηαρ για ηην επεξήγηζη ηων μεπών ηος λόγος Άιιν είδνο δξαζηεξηνηήησλ ζα είλαη ε ηαμηλόκεζε ησλ κεξώλ ηνπ ιόγνπ. Θα θαινύληαη δειαδή νη καζεηέο λα ηαμηλνκήζνπλ ηηο πξνηεηλόκελεο ιέμεηο ζε νκάδεο, αλάινγα κε ην αλ είλαη νπζηαζηηθά, επίζεηα, άξζξα ή ξήκαηα ζε νκάδεο, βάδνληαο ηελ θάζε ιέμε ζην θαηάιιειν θνπηάθη ή ζηε ζσζηή ζηήιε ηνπ πίλαθα. ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 348 Εικόνα 2: Παπάδειγμα καηηγοπιοποίηζηρ ηων μεπών ηος λόγος Δθηόο από δξαζηεξηόηεηεο θαηεγνξηνπνίεζεο, ζα ππάξρνπλ θαη άιιεο, ζηηο νπνίεο νη καζεηέο ζα πξέπεη λα βάινπλ ηηο κπεξδεκέλεο ιέμεηο - κέξε ηνπ ιόγνπ ζηε ζσζηή ζεηξά γηα λα θηηάμνπλ πξνηάζεηο, ζηαπξόιεμα κε ηνπο νξηζκνύο ησλ ελλνηώλ θαη ζπκπιήξσζε θελώλ ζε πξνηάζεηο, ζηηο νπνίεο άιινηε ζα ιείπεη έλα νπζηαζηηθό, ξήκα, επίζεην ή άξζξν. Με απηέο ηηο δξαζηεξηόηεηεο νη καζεηέο ζα εμνηθεηώλνληαη κε ηα ζπγθεθξηκέλα γξακκαηηθά θαηλόκελα θαη ζα βιέπνπλ ην κάζεκα σο παηρλίδη. Θα ππάξρεη κάιηζηα ζύζηεκα θαηαγξαθήο πόλησλ, δειαδή θάζε θνξά πνπ ζα δίλεηαη ε ζσζηή απάληεζε από ηνπο καζεηέο ζα θεξδίδνπλ πόληνπο σο επηβξάβεπζε θαη θίλεηξν λα ζπλερίζνπλ ζην παξαθάησ επίπεδν. Με ηηο ΣΠΔ ζα είλαη δπλαηόλ λα εληζρπζνύλ νη ζεσξίεο κάζεζεο πνπ αλαθέξζεθαλ θαη παξαπάλσ θαη νη καζεηέο ζα έρνπλ ηε δπλαηόηεηα λα νηθνδνκήζνπλ ηε λέα γλώζε κε ελδηαθέξνλ γηα θάηη θαηλνύξην θαη δηαθνξεηηθό. 5.6 Σσεδιαζμόρ ηος ςποζηηπικηικού μησανιζμού Αθνύ δνζεί ζηνπο καζεηέο ην εθπαηδεπηηθό πιηθό (DVD, CD) θαη εμεγήζεη ν δάζθαινο ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν πξέπεη λα δνπιέςνπλ νη καζεηέο, ζα νξγαλσζνύλ θαη θάπνηεο ζπλαληήζεηο αλά ηαθηά δηαζηήκαηα κε ηνπο γνλείο ή ηα ελήιηθα άηνκα πνπ ζα αλαιάβνπλ ην ξόιν ηνπ επηβιέπνληα ζην ζπίηη. Γλσξίδνληαο όηη ε πιεηνςεθία ησλ νηθνγελεηώλ δηαζέηεη έλαλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή ζην ζπίηη ή ζην θνληηλό ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ

2 ν ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ ΠΑΣΡΑ 28-30/4/2011 349 πεξηβάιινλ, πνπ κπνξεί λα έρεη πξόζβαζε, ν δάζθαινο ζα εμεγήζεη ζηνπο επηβιέπνληεο ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ζα βνεζνύλ ηνπο καζεηέο θαη νίθνλ. Θα δηεπθξηλίζεη ηνλ ππνζηεξηθηηθό ηνπο ξόιν θαη ζα ηνπο παξέρεη ζπλερώο νδεγίεο θαη κέζσ ηνπ ειεθηξνληθνύ ηαρπδξνκείνπ, όπνπ απηό είλαη εθηθηό. ε πεξίπησζε πνπ θάπνηνο καζεηήο δε δηαζέηεη ειεθηξνληθό ππνινγηζηή ζην ζπίηη, ή ζην ζπγγεληθό ή θηιηθό ηνπ πεξηβάιινλ, πξνηείλεηαη λα δεκηνπξγνύληαη νκάδεο 2 ή 3 καζεηώλ, ζε ζπίηη ζην νπνίν ππάξρεη πξόζβαζε ζε ππνινγηζηή, όπνπ ζα ππάξρεη ζπλεξγαζία κεηαμύ ησλ καζεηώλ. Πξνηείλεηαη επίζεο, ε πξόζβαζε ησλ καζεηώλ ζηνπο ππνινγηζηέο ηνπ ζρνιείνπ, κέζα ζην σξάξην ηνπ νινήκεξνπ δεκνηηθνύ, ώζηε λα κελ ππάξρεη ζύγρπζε θαη απνγνήηεπζε από ηνπο καζεηέο πνπ δε δηαζέηνπλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή ζην ζπίηη θαη λα παξέρνληαη ίζεο επθαηξίεο ζε όινπο. 5.7 Αξιολόγηζη ηυν μαθηηών Οη καζεηέο, αθνύ νινθιεξώζνπλ ηνλ θύθιν ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο, ζα αμηνινγεζνύλ από ην δάζθαιν, ώζηε λα δηαπηζησζεί θαηά πόζν ην κνληέιν απηό ηνπο βνήζεζε λα θαηαλνήζνπλ ηα κέξε ηνπ ιόγνπ. Ζ αμηνιόγεζε ζα γίλεη κε έλα θξηηήξην αμηνιόγεζεο ζηνλ ειεθηξνληθό ππνινγηζηή, κε παξεκθεξείο δξαζηεξηόηεηεο κε εθείλεο πνπ πξαγκαηνπνηνύζαλ νη ίδηνη θαη νίθνλ. Σν θξηηήξην αμηνιόγεζεο ζα απνηειείηαη από έλα δεθάιεπην παηγληώδεο παθέην εθαξκνγώλ, όπνπ ζα απαληνύλ νη καζεηέο, ζα ζπκπιεξώλνπλ θελά, ζα αληηζηνηρίδνπλ ηηο ιέμεηο κε ην κέξνο ηνπ ιόγνπ πνπ ηνπο ηαηξηάδεη, ζα θηηάρλνπλ πξνηάζεηο θαη ζα επηβξαβεύνληαη ζεηηθά ή αξλεηηθά θάζε θνξά πνπ απαληνύλ ζσζηά ή ιάζνο αληίζηνηρα. ην ηέινο ζα γίλεη ζπδήηεζε κε ηνπο καζεηέο γηα ην θαηά πόζν ηνπο άξεζε απηό ην κνληέιν δξαζηεξηνηήησλ, πνπ δπζθνιεύηεθαλ θαη ηη ηνπο έθαλε εληύπσζε. Δθηόο από ηνπο καζεηέο, ζα δνζεί θαη ζηνπο επηβιέπνληεο έλα εξσηεκαηνιόγην, έληππα ή θαη ειεθηξνληθά, ζην νπνίν ζα απαληνύλ ζε εξσηήζεηο ζρεηηθά κε ην πόζν δπζθνιεύηεθαλ λα βνεζήζνπλ ηνλ καζεηή, αλ ν καζεηήο ήηαλ πξόζπκνο ζην ζπίηη λα ζπκκεηέρεη θαη λα πξαγκαηνπνηεί ηηο δξαζηεξηόηεηεο θαη θαηά πόζν πηζηεύνπλ όηη απηό ην κνληέιν ζηήξημε ηνπο καζεηέο, ηνπο βνήζεζε λα ζπκπιεξώζνπλ ηα γλσζηηθά ηνπο θελά θαη λα εμνηθεησζνύλ κε ηηο ΣΠΔ. 6. Δπίλογορ πκπεξαζκαηηθά, ην δηδαθηηθό κνληέιν πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ παξνύζα εηζήγεζε ζρεδηάζηεθε κε ζθνπό λα δείμεη έλαλ ηξόπν εμ απνζηάζεσο δηδαζθαιίαο, ν νπνίνο ζα βνεζά θαη ην καζεηή θαη ηνλ εθπαηδεπηηθό λα μεπεξάζνπλ ηπρόλ γλσζηηθά εκπόδηα πνπ ζπλαληνύλ θαζεκεξηλά ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. πλεπώο, θαη ν καζεηήο ζα εληζρπζεί ρξεζηκνπνηώληαο ηηο ΣΠΔ ζε δηαδξαζηηθέο δξαζηεξηόηεηεο, ώζηε λα κάζεη πην επράξηζηα θάπνην γξακκαηηθό θαηλόκελν, αιιά θαη ν δάζθαινο ζα κεηώλεη ηηο γλσζηηθέο δηαθνξέο κεηαμύ ησλ καζεηώλ ηνπ θαη ζα δίλεη ζε όινπο ηελ επθαηξία λα κνξθσζνύλ κε ηνλ θαιύηεξν δπλαηό ηξόπν, αλεμάξηεηα από ηηο δύζθνιεο καζεζηαθέο ζπλζήθεο ζηηο νπνίεο κπνξεί λα βξίζθνληαη. ΔΝΣΑΞΖ ΚΑΗ ΥΡΖΖ ΣΩΝ ΣΠΔ ΣΖΝ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ

ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΤΝΔΓΡΗΟΤ 350 Βιβλιογπαθία Γθόηδνο, Γ., Βέκκνπ, Δ. (2009). Γηδαθηηθή πξνζέγγηζε ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Γιώζζαο κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ΣΠΔ. ελάξην Γηδαζθαιίαο: Μαζαίλσ γξάκκαηα θαη ζρήκαηα. 1 ο Εκπαιδεςηικό Σςνέδπιο «Ένηαξη και Χπήζη ηων ΤΠΕ ζηην Εκπαιδεςηική Διαδικαζία». Βόινο, Δθδόζεηο Δ.Σ.Π.Δ. Κόθθαιε, Α., Γεσξγηάδε, Δ. (2009). Δμ απνζηάζεσο Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε ζε αλεπηπγκέλεο θαη αλαπηπζζόκελεο ρώξεο: Ζ πεξίπησζε ρσξώλ ηεο Απζηξαιίαο θαη ηεο Αθξηθήο: 5 ο Διεθνέρ Σςνέδπιο για ηην εξ Αποζηάζεωρ Εκπαίδεςζη. Ανοικηή και εξ Αποζηάζεωρ Εκπαίδεςζη για Διεθνείρ Σςνεπγαζίερ και Εκπαιδεςηική Ανάπηςξη. Αζήλα, Δθδόζεηο Δ.Α.Π. Κνληνγεσξγάθνπ, Β. (2010). Το ζύζηημα εξ αποζηάζεωρ ππωηοβάθμιαρ εκπαίδεςζηρ ηηρ Αςζηπαλίαρ, Διεπεύνηζη ηων δςναηοηήηων εθαπμογήρ ηος ζηην Ελλάδα. Γηπισκαηηθή εξγαζία, Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην Παηξώλ, Πάηξα, Διιάδα. Ληνλαξάθεο, Α. (2005). Αλνηθηή θαη εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε θαη δηαδηθαζίεο κάζεζεο. ην: Α. Ληνλαξάθεο (Δπηκ.). Ανοικηή και εξ Αποζηάζεωρ Εκπαίδεςζη. Παιδαγωγικέρ και Τεσνολογικέρ Εθαπμογέρ. (ζει. 13-38). Πάηξα: ΔΑΠ Μαηζαγγνύξαο, Ζ. (2003). Η ζσολική ηάξη, Τόμορ Α, Χώπορ, Ομάδα, Πειθαπσία, Μέθοδορ. Αζήλα: Δθδόζεηο ηδίνπ. Πόξπνδαο, Κ. (2005). Η Μάθηζη και οι δςζκολίερ ηηρ (Γνωζηική Πποζέγγιζη). Αζήλα: Δθδόζεηο Διιεληθά Γξάκκαηα. Ράπηεο, Α. & Ράπηε, Α. (2006). Μάθηζη και Διδαζκαλία ζηην Εποσή ηηρ Πληποθοπίαρ. Τόμορ Α. Αζήλα: Δθδόζεηο ηδίνπ. ΤΠΔΠΘ, (2001). Παηδαγσγηθό Ηλζηηηνύην, Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ (Γ.Δ.Π.Π..) θαη Αλαιπηηθά Πξνγξάκκαηα πνπδώλ (Α.Π..) ηεο Διιεληθήο Γιώζζαο γηα ην Γεκνηηθό ρνιείν. Αλαθηήζεθε ζηηο 12/11/2010, από ηε δηεύζπλζε http://www.pi-schools.gr/programs/depps/ ΜΔΡΟ Α ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΔ ΑΝΑΚΟΗΝΩΔΗ