Σύστηµα προστασίας & ανάπλασης ακτής

Σύστηµα προστασίας & ανάπλασης ακτής 1

Eταιρική Ταυτότητα Το Γραφείο Μελετών aquaterra, Χ. Καπόπουλος και Συνεργάτες Ε.Ε., με έδρα την Πάτρα, σχεδιάζει και υλοποιεί Περιβαλλοντικά Ήπια Έργα για την Προστασία και την Αποκατάσταση των Παράκτιων Ζωνών. Για την εκπόνηση των μελετών χρησιμοποιείται το πλέον σύγχρονο και εξειδικευμένο Λογισμικό ενώ τα μέλη της εταιρείας διαθέτουν Τεχνική και Περιβαλλοντική Εξειδίκευση. Βασικός στόχος του γραφείου μας είναι η Υλοποίηση Έργου Υψηλής Ποιότητας με την τήρηση των πλέον αυστηρών Προδιαγραφών. Πραγματοποιείται Συνεργασία με επιλεγμένους Επιστημονικούς Συνεργάτες σε Ειδικευμένους Τομείς των Γεωεπιστημών, του Περιβάλλοντος και της Καινοτομίας. Έχουν εκπονηθεί περισσότερες από 200 Μελέτες και Εφαρμογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό στα επιστημονικά πεδία: της Γεωτεχνικής Μηχανικής και της Εφαρμοσμένης Γεωλογίας της Υδραυλικής Μηχανικής και Ακτομηχανικής της Προστασίας και Αποκατάστασης του φυσικού Περιβάλλοντος με Περιβαλλοντικά Ήπιες Μεθόδους (Soft Engineering) της Προστασίας και Διαχείρισης υδατικών πόρων με την χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (G.I.S.) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Χριστόφορος Καπόπουλος Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός M.Sc. Έργων Υποδομής Πολ/κού Μηχ/κού Πτυχιούχος Γεωλόγος Ευτυχία Ψαρροπούλου Πτυχιούχος Γεωλόγος Μ.Sc. Γεωεπιστήμες & Περιβάλλον Cert. Environmental Auditing IEMA Approved Kωνσταντίνος Ελεζόγλου Μεταλλειολόγος Μηχανικός Ε.Μ.Π. Geotechnical Engineer MSc Imperial College Αλέξανδρος Ψαρρόπουλος Αγρ. Τοπ. Μηχανικός Ε.Μ.Π. Τόνια Παράσχη Πτυχιούχος Γεωλόγος Μ.Sc. Γεωεπιστήμες & Περιβάλλον Επιστημονικός Συνεργάτης Κωνσταντίνος Γούδας Πτυχ. Μαθηματικός Πανεπιστημίου Αθηνών Victoria University of Manchester, U.K Ph.D. Victoria University of Manchester, U.K D.Sc ΟΜΟΤΙΜΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ

Σύντομη περιγραφή& παραδείγματα εφαρμογών 1 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το Σύστημα Προστασίας και Ανάπλασης των Ακτών (ΣΠΑΑ ή CPNS) είναι μία μέθοδος Προστασίας και Ανάπλασης των ακτών με την βοήθεια ύφαλων προβόλων (βραχίονες χαμηλής στέψης) ευρεσιτεχνίας του Ομότιμου Καθηγητή Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Κωνσταντίνου Γούδα.. Οι πρόβολοι κατασκευάζονται χρησιμοποιώντας κυλίνδρους γεωυφάσματος που πληρώνονται με σκυρόδεμα. Μετά την κατασκευή τους οι πρόβολοι επιχώνονται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους από τα θαλάσσια ιζήματα. Η διαστασιολόγησή τους (μήκος και απόσταση) γίνεται με ειδικευμένο λογισμικό έτσι ώστε να δημιουργούνται ευμενείς συνθήκες εναπόθεσης λεπτόκοκκου ιζήματος κατά μήκος της παράκτιας ζώνης, αντικαθιστώντας και βελτιώνοντας τον εμπειρικό σχεδιασμό που ακολουθείται σε παρόμοιες εφαρμογές στις ΗΠΑ. 2 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Η μέθοδος ΣΠΑΑ ανήκει στις ήπιες μεθόδους προστασίας των ακτών που σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Συμπεριφοράς για τις ακτές (European Code of Conduct for Coastal Zones) και σε αντίθεση με τις «σκληρές» μεθόδους (κυματοθραύστες, τοίχοι κλπ) έχει τα εξής πλεονεκτήματα: Είναι περιβαλλοντικά φιλική μέθοδος και αισθητικά αποδεκτή Έχει μικρό κόστος και πρακτικά δεν απαιτεί συντήρηση Δεν προκαλεί επιπτώσεις στις κατάντη ακτές Δημιουργεί πιο ευσταθείς ακτές Ευνοεί την ανάπτυξη βιοποικιλότητας Δεν καταστρέφει τον πυθμένα και καθαιρείται, χαρακτηριστικό που την καθιστά ιδιαίτερα χρήσιμη για την προστασία εναλίων αρχαιοτήτων Σημειώνεται ότι οι σύγχρονες τάσεις ευνοούν τα ήπια μέτρα προστασίας των ακτών. Η υλοποίηση και η λειτουργία ενός συστήματος ΣΠΑΑ, είναι πλήρως συμβατή με τις βασικές αρχές της Ολοκληρωμένης διαχείρισης των Παράκτιων Ζωνών (ICZM). Επιπλέον η μέθοδος ΣΠΑΑ έχει μικρό κόστος κατασκευής (2-5 φορές) μικρότερο από αυτό των σκληρών μεθόδων, πολύ μικρό χρόνο υλοποίησης, πρακτικά ελάχιστη όχληση (εργοταξιακός χώρος, σκόνη, θόρυβος), συκριτικά πολύ μεγάλη οικονομία αδρανών υλικών. 3

3 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Τα τελευταία 15 έτη έχουν πραγματοποιηθεί 19 εφαρμογές, εκ των οποίων 17 έχουν γίνει στην Ελλάδα, μία στην Ιταλία και μία στην Ερυθρά Θάλασσα (Αίγυπτος), όπως φαίνεται στο Σχήμα 1. Σε όλες τις περιπτώσεις παρατηρήθηκε σταθεροποίηση της ακτής, χωρίς περαιτέρω υποχώρηση της ακτογραμμής. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων εκτός από την σταθεροποίηση της ακτής, παρατηρήθηκε σημαντική επέκταση της ακτογραμμής προς την θάλασσα με πρόσχωση από λεπτόκοκκο υλικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, βελτιώθηκε επιπλέον σημαντικά η αισθητική του τοπίου και η καταλληλότητα της ακτής για τουριστική χρήση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η επέκταση της ακτής παρουσίασε αυξητική τάση. Σε λίγες περιπτώσεις το εύρος της επεκταθείσας ακτής παρουσίασε εποχιακή μεταβλητότητα και ήταν μικρότερο κατά την χειμερινή περίοδο και μεγαλύτερο κατά την θερινή. Στο Σχήμα 1 παρουσιάζονται οι θέσεις εφαρμογής της μεθόδου στην Ελλάδα καθώς και ο πλήρης κατάλογος των εφαρμογών στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Στα Σχήματα 2 έως 8 παρουσιάζονται ενδεικτικά τα αποτλέσματα της εφαρμογής της μεθόδου ΣΠΑΑ για τις ακόλουθες επτά περιπτώσεις (έξι στην Ελλάδα και μία στην Αίγυπτο). Σχήματα 2, 3, 4: Τρείς εφαρμογές στην Ρόδο Σχήματα 5α και 5β : Νήσος Θάσος Σχήματα 6α, 6β και 6γ : Οίτυλο, Μάνη Σχήμα 7: Κόλπος Γέρας Μυτιλήνης Σχήμα 8: Ερυθρά θάλασσα, Αίγυπτος Στις φωτογραφίες παρουσιάζεται η κατάσταση της ακτής πριν και μετά την εγκατάσταση του συστήματος προστασίας ΣΠΑΑ. Τέλος, στο Σχήμα 6γ παρατηρούμε την εμφάνιση θαλάσσιας χλωρίδας στην περιοχή των προβόλων μετά από 2 έτη. Σχήμα 1: Κατάλογος των Εφαρμογών που υλοποιήθηκαν στην Ελλάδα και θέση τους 4

Σχήμα 2: Ρόδος (Ακτή 1), Θεολόγος. Πρόσχωση της ακτής μετά την τοποθέτηση του συστήματος προστασίας ΣΠΑΑ (παρατηρούμε την θέση του φρέατος πριν και μετά) Φρέαρ 5

Σχήμα 3: Ρόδος (Ακτή 2), Θεολόγος. Πριν και 12 μήνες μετά (με βέλη απεικονίζονται καμινάδες εργοστασίου ΔΕΗ). Παρατηρείται η επίχωση με λεπτόκοκκο υλικό και μεταβολή των κυματισμών λόγω ανύψωσης του θαλάσσιου πυθμένα. Καμινάδες εργοστασίου ΔΕΗ 6

Σχήμα 4: Ρόδος, Ξενοδοχείο ALEX Φωτογραφίες Πριν και μετά την υλοποίηση του συστήματος ΣΠΑΑ 7

Σχήμα 5.α: Θάσος: Άποψη προς Δυτικά. Πριν και μετά την τοποθέτηση του συστήματος Προστασίας ΣΠΑΑ Τμήμα του Συστήματος Προστασίας Ακτής 8

Σεπτέμβριος 2007 Σχήμα 5.β: Θάσος: Άποψη προς Ανατολικά. Πριν και μετά την τοποθέτηση του συστήματος Προστασίας ΣΠΑΑ (CPNS) Επίχωση ύψους περίπου h = 0.5 m Σεπτέμβριος 2008 9

Σχήμα 6.α: Παραλία Οιτύλου: Άποψη προς Ανατολικά. Αποτελέσματα μετά την τοποθέτηση του συστήματος Προστασίας ΣΠΑΑ Μάρτιος 2006 Ιούλιος 2006 10

Μάρτιος 2006 Σχήμα 6.β: Παραλία Οιτύλου: Άποψη προς Ανατολικά. Αποτελέσματα μετά την τοποθέτηση του συστήματος Προστασίας ΣΠΑΑ Ιούλιος 2006 Θέση βραχίονα 3 11

Σχήμα 6.γ: Παραλία Οιτύλου (Ιούλιος 2006): Ανάπτυξη θαλάσσιας χλωρίδας επί των ύφαλων πρόβολων (μέσο και πέρας). Παρατηρείται η επέκταση της χλωρίδας και εκτός προβόλων που υποδεικνύει την δημιουργία ευνοϊκού θαλάσσιου Περιβάλλοντος. 12

Σχήμα 7: Κόλπος Γέρας Μυτιλήνης: Αποτέλεσμα της λειτουργίας του συστήματος Προστασίας ΣΠΑΑ στην ακτή Μερική Επίχωση του Συστήματος Προστασίαας 13

Σχήμα 8.α: Αποτελέσματα μετά την απομάκρυνση των κατασκευών στην ακτή (τοίχων, ογκολίθων κλπ) και την τοποθέτηση του συστήματος Προστασίας ΣΠΑΑ (CPNS) 14

Διεθνείς φορείς & οργανισμοί: απομάκρυνση από τις σκληρές μεθόδους προστασιας των ακτών (κυματοθραύστες, τοίχους) Στις αναφορές των Ευρωπαϊκών και των Διεθνών Φορέων και Οργανισμών για την Προστασία των Ακτών από την Διάβρωση, προτείνεται η απομάκρυνση από τα σκληρά έργα (κυματοθραυστών, τοίχων) και την υιοθέτηση Περιβαλλοντικά Ήπιων Μεθόδων Προστασίας των Ακτών. Οι πιο σημαντικοί Φορείς και Οργανισμοί στους οποίους αναφερόμαστε είναι οι ακόλουθοι: Η Ευρωπαϊκή ένωση για την προστασία των ακτών (EUROPEAN UNION ON COASTAL CONSERVATION, EUCC) Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC, Nobel Price 2007) H Ευρωπαϊκή Επιτροπή / Διεύθυνση Περιβάλλοντος (European Commission) Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος (European Environmental Agency, EEA) Το Σώμα των Ειδικών για την Προστασία των Ακτών (Group of Specialists on Coastal Protection, PΕ-S-CO) Κείμενα που έχουν εκδοθεί από τους άνω Φορείς και Οργανισμούς για την προστασία των Ακτών από την Διάβρωση είναι: The European Code of Conduct for the Coastal Zones, (approved by the European Council of Ministers) CLIMATE CHANGE 2001-2007: IMPACTS, ADAPTATION, AND VULNERABILITY, Summary for Policymakers, Geneva, Switzerland (A Report of Working Group II of the Intergovernmental Panel on Climate Change IPCC, UN) Τhe European Commission s EU focus on coastal zones The changing faces of Europe s coastal areas (EEA Report 2006) Ενδεικτικά, από το κείμενο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Περιβάλλον, με τίτλο «ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΖΩΝΕΣ: ΜΙΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ» αναφέρονται τα εξής: «Η πρόληψη της διάβρωσης είναι εξαιρετικά σύνθετο εγχείρημα και δεν είναι πάντοτε εύκολο να εκτιμηθούν οι ενδεχόμενες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των ανθρώπινων παρεμβάσεων στην φυσική αυτή διεργασία. Τα παραδοσιακά φαραωνικά κατασκευαστικά έργα που αποβλέπουν στην αποτροπή της διάβρωσης των ακτών, όπως π.χ. οι κυματοθραύστες ή οι τάφροι από οπλισμένο σκυρόδεμα, είναι άκρως δαπανηρά στην συντήρηση και δεν επιτυγχάνουν πάντοτε να συγκρατήσουν το έδαφος από το να παρασυρθεί από το νερό. Μάλιστα, σε ορισμένες ζώνες έχουν επιταχύνει το φαινόμενο». Μία σημαντική διαπίστωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA) είναι ότι: η αύξηση του μήκους των σκληρών έργων είχε ως σκοπό την τοπική προστασία αλλά δεν έλαβε υπόψη το ευρύτερο ισοζύγιο των φερτών υλικών της ακτής και τις επιπτώσεις στις γειτονικές ακτές. Για την AquaTerra Xριστόφορος Καπόπουλος Δ ι π λ. Π ο λ ι τ ι κ ό ς Μ η χ α ν ι κ ό ς Δ. Π. Θ. Κατεύθυνση Υδραυλικών Έργων Μ.Sc. Έργων Υποδομής Πολιτικού Μηχανικού Cert. ICZM (UNESCO-IHE) Γ ε ω λ ό γ ο ς Π α ν / μ ί ο υ Π α τ ρ ώ ν Σχήμα 8.β: OASIS RESORT, AL HEGAZ, RED SEA Εξέλιξη των Ισοβαθών μετά την εγκατάσταση του συστήματος ΣΠΑΑ- Βυθομετρήσεις από το Πανεπιστήμιο της Αιγύπτου 15

16 Οι παράκτιες ζώνες της Ευρώπης αντιμετωπίζουν, πιθανότατα, μεγαλύτερο αριθμό οικονομικών, κοινωνικών και οικολογικών προβλημάτων απ ότι οι άλλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την Λαπωνία στην Κρήτη, οι παράκτιες ζώνες έχουν να αντιμετωπίσουν πιεστικά προβλήματα προγραμματισμού και διαχείρισης, ενώ συχνά οι εξόχως απομακρυσμένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν παραλείπουν να παρουσιάσουν όλα τα πολυάριθμα προβλήματα που όντως μπορούν να παρουσιαστούν σε παράκτιες ζώνες.

Η πρόληψη της διάβρωσης είναι εξαιρετικά σύνθετο εγχείρημα και δεν είναι πάντοτε εύκολο να εκτιμηθούν οι ενδεχόμενες μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των ανθρώπινων παρεμβάσεων στη φυσική αυτή διεργασία. Τα παραδοσιακά «φαραωνικά» κατασκευαστικά έργα που αποβλέπουν στην αποτροπή της διάβρωσης των ακτών, όπως π.χ. οι κυματοθραύστες ή οι τάφροι από οπλισμένο σκυρόδεμα, είναι άκρως δαπανηρά στη συντήρηση και δεν επιτυγχάνουν πάντοτε να συγκρατήσουν το έδαφος από το να παρασυρθεί από το νερό.μάλιστα, σε ορισμένες ζώνες έχουν επιταχύνει το φαινόμενο.οι παντός τύπου σοβαρές οικοδομικές δραστηριότητες σε περιοχές που απειλούνται από διάβρωση μπορούν να επιδεινώσουν έτι περαιτέρω την κατάσταση. Στις περιοχές όπου η κατευθυνόμενη υποχώρηση δεν αποτελεί βιώσιμη λύση (π.χ. στις ζώνες υψηλής οικονομικής ή ιστορικής αξίας), πολλές είναι οι αρχές που επέλεξαν τις ήπιες μορφές παράκτιας προστασίας, αντί των παραδοσιακών τάφρων ή κυματοθραυστών. 17

18

2. The draft of the European Code of Conduct for Coastal Zones has been prepared in 1996 and 1997 by the Group of Specialists on Coastal Protection. It has been circulated to governments on several occasions. The Group of Specialists on Coastal Protection has taken account of the comments received ad integrated them. The text is presented to governments as a source of inspiration for their national legislation and practice. The Group of Specialists on Coastal Protection (PE-S-CO), set up in 1995, pursuant to a decision by the Committee of Ministers of the Council of Europe, had met for the first time on 6 and 7 June 1996. It noted that a great deal of technical and scientific research had been carried out in the field of coastal protection and that various principles and legal texts had been drawn up. It had also noted that all of the work undertaken highlighted the need for integrated management and planning of coastal areas, but that, despite all the efforts already made, the situation of coastal areas continued to deteriorate. The Group had acknowledged that this was due to difficulties in implementing the concept of «integrated management», and that it was becoming necessary to provide instruments which would make it easier to apply the principles of integrated coastal management and planning, which had to be pursued to ensure sustainable management of coastal areas. The Group had therefore proposed that the Council of Europe, in close co-operation with the European Union for Coastal Conservation (EUCC) and UNEP, take action on two fronts: - draft a code of conduct including precise recommendations, practical and realistic principles as well as rules of good practice for local, regional and national authorities, developers, coastal engineers and other users - draft a Model Law on coastal protection which defines the concept of integrated management and planning based on the principle of... 19

Coastal ecosystems are under threat, nowhere more so than in Europe. According to a recent study by the World Resources Institute 70% of European coastlines are highly threatened, the highest percentage of any region in the world, as indicated by the density of population, roads, pipelines, utilities, cities and major ports. Coastal ecosystems are highly productive and extremely sensitive to such development, and are valuable both ecologically and economically. Coastal waters are the nurseries for most commercial fish and shellfish stocks; coastal tourism is an important source of revenue; and healthy coastal wetlands provide a buffer zone against the impacts of climate change and rising sea levels. As populations continue to migrate from inland to coastal areas, and from rural to urban areas, irreversible impacts on coastlines will occur if we continue to ignore these phenomeous. The concept of a Pan-European Code of Conduct for Coastal Zones was first proposed by the European Union for Coastal Conservation (EUCC) in 1993, as a means to provide practical guidance to public agencies, local authorities, coastal users, and others with regard to ecologically sustainable development in the coastal zone. Code of Conduct was formally adopted by European Environment Ministers in October, 1995 Strategic Principles and «Integrated Coastal Management». Strategic Principles include guidelines relating to the protection of coastal system dynamics, and as such should be applied to all coastal development. The Chapter «Integrated Coastal Management» provide insight into principles of integrated coastal zone management, environmental impact assessment, the use of financial instruments and incentives, and the encouragement of public participation in decision-making. 20

The Principle of Ecological Integrity: Maintain and Enhance Coastal Processes. Preservation of the natural character of dynamic systems, for example, sand dunes, beaches, and marshes, sea cliffs, deltas and estuaries, can enhance the resilience of the coastline against coastal erosion and accelerated sea level rise. Sediment transfer (from land to sea, from sea to coast, and along the coast) is a rejuvenating process and provides the basis for the development of the diversity of coastal systems. Physical barriers which impede these processes (ranging e.g. from a single tidal barrage to a row of hotels) not only destroy the natural dynamic value but also may cause unforeseen and costly damage to other features. When coastal protection is considered necessary, it is usually more effective to work with natural processes than against them; natural materials found locally should be used (e.g. sand, shingle) rather than hard structures. As far as possible there should be no further expansion of barriers directly or indirectly affecting particularly sensitive ecosystems. Hard engineering: establishment of structures which aim to resist the energy of the waves and tides. Such structures include; breakwaters and seawalls designed to oppose wave energy inputs, groynes designed to increase sediment storage on the shore, and flood embankments and barrages designed as water tight barriers. Soft engineering: establishment of elements which aims to work with nature by manipulating natural systems which can adjust to the energy of the waves, tides and wind. This approach has economic benefits while minimising the environmental impact of traditional engineering structures. The methods which can be used include artificial nourishment, the set back of structures and plantations of osier hedges and marram grass. In practice most coastal defences incorporate aspects of both these approaches13. Current trends favour the concept of shoreline management, working with the dynamic nature of the coastal environment rather than fighting against the forces of the sea. This is best exemplified by the widespread move away from hard engineering methods of coastal defence which act to restrain coastal processes, towards soft engineering approaches which recognise the dynamic nature of the coastal environment by utilising these processes to advantage. Soft engineering methods usually have a lesser impact on the environment and may require less maintenance. Present and forecast sea level rise, and an increase in the frequency and force of coastal storms resulting from climate change is likely to mean that coastal defence efforts will become increasingly necessary to protect against erosion and flooding. According to the 1995 Assessment of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), global sea level has risen 10-25 cm over the last 100 years, and may rise an additional 15-95 cm (with a best estimate of 50 cm) by 2100.14 The implications for shoreline management are clear. Shoreline retreat resulting from a 1 m rise in sea level has been estimated at 50-1000 m for some beaches in the United States for example.15 UNEP predicts that «by the middle of the next century, damage to coastal settlements, harbours, coastal roads, and other infrastructural features could be considerable as most of these developments are only slightly above the present mean sea level.» Given that approximately 30% of the EU member States beaches are already estimated to be eroding, serious attention to coastal defence strategies must be paid. 21

According to a 1994 ENVIREG report16, «Millions of ECU are being set aside for coastal protection and sea defences but the traditional approach of erecting ever larger embankments is looking less viable. If the conventional engineering approach is adopted then the area of wetlands is expected to be further and dramatically reduced, caught between a rising sea and strengthened embankments.» Whilst it will still be worth protecting built-up areas, the large Community surplus of agricultural land means that there is no longer a clear case for continuing a policy of land retention and reclamation. Alternatives, according to ENVIREG, include soft-engineering methods such as managed retreat (see below). Coastal defence strategies vary according to the location. Where the cost-benefit analysis on coastal defence expenditure takes into account the potential to recreate natural wetlands, there will be places in which land will be allowed to return to its natural state, acting as a buffer zone. Wetlands provide effective natural storm defences, absorbing the energy of the waves and accumulating sediment that raises the level of the land. This idea of allowing certain agricultural areas to flood is under discussion in many countries in Europe, given the desired reduction in agricultural output and the high cost of traditional methods of coastal defence. Artificial nourishment is another coastal defence technique which increase the volume of sand on a beach or in the foreshore by the importation and emplacement of sediment to form a new foreshore and/or beach profile17. Usually sediment is supplied directly from offshore through hydraulic pumping, but sand can also be derived from other sources such as dredging. Regular beach nourishment has been the main method to combat erosion of the Dutch coastline since 1991.18 The impacts of hard engineering are usually more severe than soft engineering. Hard engineering generally results in long term changes in coastal morphology, particularly erosion, alongside protected areas. It also often leads to a reduction in the width of the shoreline as low-lying backshore areas are reclaimed behind defences. This leads to a decrease in the size of shore habitats, a phenomenon termed «coastal squeeze». Soft engineering is generally a more environmentally friendly approach which works towards providing a dynamic equilibrium at the coast whereby erosion and flooding are kept to a minimum. It also generally requires more space to be used, thereby reducing coastal squeeze. 20 Defensive structures which are designed to reduce wave energy at the shore often result in the build up of sediment in the wave shadow of the structure. In some situations this may lead to covering or other changes to existing shoreline ecosystems. Hard defence techniques which reduce upper shore and cliff erosion also disrupt longshore sediment transport which often leads to the accelerated erosion of adjacent shorelines. 21 Some structures can be visually intrusive or can limit access to the shore and sea. They often present serious navigational and/or safety hazards. Where low cost materials are used, such as motor cars, tyres or sunken ships, long-term breakdown presents pollution hazards. 22 Nourishment techniques, if not carefully designed and/or if improper fill material is used can result in increases in the turbidity of coastal waters, and the continued wash-out of fine material can have long term negative effects on adjacent benthic and inter-tidal ecosystems. Changes in beach grain distribution can lead to the incursion of coarse-grained material over supra-tidal ecosystems such as lower cliff or dune communities. Rapid sediment deposition can swamp inter-tidal invertebrate communities and have serious effects on feeding birds. 24 22

Guidelines for Coastal Defence A risk assessment of all coastal areas should be carried out to determine the impact of sea level rise and coastal retreat so that planning strategies and development zones can be determined. In accordance with the principles of sustainable development, coastal defence schemes should not tie future generations into expensive or inflexible options. Defence measures should be part of a strategic plan for the relevant coastal area in which all defence works are based on a scientific understanding of natural coastal and river processes. Wherever possible coastal defence measures should be nationally or regionally incorporated into integrated coastal zone management plans which: are based on detailed knowledge of the coastal geomorphology and ecological processes; consider the relationships between physical, ecological and economic parameters; integrate these parameters into specific coastal development strategies; are founded on suitable administrative and legal structures. Techniques The managed retreat option should be considered in order to preserve coastal ecosystems, such as saltmarshes. Where coastal defences are necessary the use of natural materials such as stones, sand, soil, or wood is preferable to artificial materials such as concrete, asphalt, or plastic as these are foreign to the coastal landscape and may cause pollution upon disintegration. Soft engineering methods using natural materials are generally preferred over hard engineering methods as they typically have a lesser impact on the environment and better maintain the natural character of the coast. If hard measures are necessary, they should be located as far inland as possible. REFERENCES: Coastal Defence Council of Europe, Resolution (87) 2 of the Committee of Ministers setting up a co-operation Group for the prevention of, protection against, and organisation or relief in major and natural disasters. Department of the Environment (UK), Policy Guidelines for the Coast, November, 1995. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), IPCC Second Assessment Climate Change 1995, World Meteorological Organisation and United Nations Environment Programme, 1995. 23

επικοινωνία: Χριστόφορος Καπόπουλος: ckapo@aquaterra.gr Ευτυχία Ψαρροπούλου: epsarop@aquaterra.gr Διεύθυνση γραφείου: Γούναρη 5, 262 21 Πάτρα Τηλ.: 2610 279095 Τηλ / Fax: 2610 243026 website: www.aquaterra.gr e-mail: info@aquaterra.gr