2Bparks Διεθνές Εκπαιδευτικό Σεμινάριο 23 & 24 Οκτωβρίου, 2012, Αθήνα, Ελλάδα Στο πλαίσιο του έργου 2Bparks, φιλοξενήθηκε το διήμερο Διεθνές Εκπαιδευτικό Σεμινάριο, το οποίο είχε σαν αντικείμενο την περιβαλλοντική διαχείριση και τον εκπαιδευτικό τουρισμό, και διοργανώθηκε στην Αθήνα στις 23 και 24 Οκτωβρίου του 2012. Στόχος του σεμιναρίου ήταν η προσέλκυση φοιτητών, στελεχών και ερευνητών που ασχολούνται με την ανάπτυξη, τη διατήρηση και τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών. Ομάδα Διεθνούς Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου (Εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενοι, κατά το τέλος της 2 ης ημέρας εργασιών) Η 1η μέρα διεξαγωγής του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου έλαβε χώρα στο Τμήμα Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Οι παρουσιάσεις της 1ης ημέρας είχαν την μορφή διαλέξεων και οργανώθηκαν σε 2 θεματικές ενότητες. Η πρώτη ενότητα αφορούσε σε θέματα σχετικά με το περιβάλλον, τις φυσικές καταστροφές μεγάλης κλίμακας και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις - την εποχή των NATECH, τις αλλαγές στην στάθμη της θάλασσας, τη τηλεπισκόπηση στην περιβαλλοντική έρευνα, τη μελέτη και παρακολούθηση των περιβαλλοντικών αλλαγών με τη χρήση των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, τις εφαρμογές χαρτογράφησης περιβαλλοντικού ελέγχου, τις μεθόδους για την αύξηση της ακρίβειας των μετρήσεων στο πεδίο, τη γεωχημική δειγματοληψία και ανάλυση, καθώς και τη δειγματοληψία και ανάλυση των γεωϋλικών. Εφαρμογές χαρτογράφησης για την περιβαλλοντική παρακολούθηση Δρ. Ν. Βούλγαρης, ΕΚΠΑ, Ελλάδα Περιβαλλοντική Διαχείριση των δασών Dr. A. Merino, University of Santiago de Compostela, Ισπανία Κατά την διάρκεια την δεύτερης θεματικής ενότητας του Διεθνούς Φωτ.: Ε. Καρκάνη, ΕΚΠΑ 2012 Φωτ.: Ε. Καρκάνη, ΕΚΠΑ 2012
Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου, τα θέματα που απασχόλησαν τους συμμετέχοντες αφορούσαν στην έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης σε μια θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή όπου περιοχή μελέτης αποτέλεσε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Ζακύνθου, η περιβαλλοντική διαχείριση των δασών, η ίδρυση και λειτουργία Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών με συγκεκριμένη αναφορά στην περιοχή της Μήλου, τα Εθνικά Πάρκα της Κύπρου και η Εθνική Δασική Πολιτική, το Εθνικό Πάρκο Σχινιά, η σημερινή κατάσταση και οι δυνατότητες ανάπτυξης των Προστατευόμενων Περιοχών, η Γεωαρχαιολογία, η Παλαιογεωγραφική και Γεωπεριβαλλοντική ανοικοδόμηση και η ταυτοποίηση πιθανών Γεωπάρκων. Βιώσιμη Ανάπτυξη σε Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή: περιοχή μελέτης, Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, Ελλάδα L. Sourbès, Εθνικό Πάρκο Ζακύνθου Κατά τη διάρκεια της 2 ης ημέρας του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου, η ομάδα των εκπαιδευτών και εκπαιδευόμενων επισκέφτηκε το Εθνικό Πάρκο Σχινιά, μια από τις Ελληνικές περιοχές μελέτης που Φωτ.: E. Καρκάνηi, ΕΚΠΑ 2012 εξετάζονται στο πλαίσιο του έργου 2Βparks, που αποτελεί και αντικείμενο της έρευνας που διεξάγεται από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η περιοχή μελέτης της πεδιάδας του Μαραθώνα συνδέεται άμεσα με τις φυσικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στη θαλάσσια περιοχή νότια του Ευβοϊκού Κόλπου, καθώς επίσης και στη χερσαία περιοχή της λοφώδους ζώνης, βόρεια και βορειοανατολικά της Αττικής. Οι ανθρωπογενείς διεργασίες, οι οποίες συνδέονται με την εξέλιξη της περιοχής κατά τη διάρκεια του Ολόκαινου, πρέπει να έχουν προσαρμοστεί με τις φυσικές διαδικασίες των δύο αυτών φυσικών συστημάτων. Στάση 1: Μουσείο του Κλασικού Μαραθωνίου Την ομάδα του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου υποδέχτηκε ο κ. Χρήστος Στάμος, Αντιδήμαρχος του Δήμου Μαραθώνα Γεωμορφολογικά, η περιοχή μελέτης μπορεί να διαιρεθεί στις ακόλουθες ενότητες: 1. Τη λιμνοθάλασσα και το έλος του Σχινιά 2. Την κύρια γεωμορφολογική ενότητα. Πρόκειται για ένα
σύνθετο αλλουβιακό ριπίδιο που σχηματίζεται από δύο χείμαρρους, τον Οινόη και τον Κιμπιτούγιο, οι οποίοι εφοδιάζονται με κλαστικά υλικά από τις αντίστοιχες λεκάνες απορροής της Ανατολικής Αττικής. Αυτή η μονάδα η οποία καταλαμβάνει τη μεγαλύτερη περιοχή, είναι η σταθερότερη και αποδίδεται στις χειμαρρώδεις διαδικασίες. 3. Το τμήμα της παράκτιας αμμώδους ζώνης. Περιοχή: Παρατηρητήριο Θέμα: Γεωγραφία, Γεωμορφολογία, Διαφορετικά Περιβάλλοντα, Διαχείριση, Φυσικές Καταστροφές Δρ. N. Eυελπίδου, Dr. P. Pirazzoli Οι δραστηριότητες της 2ης ημέρας του σεμιναρίου ξεκίνησαν από το Μουσείο Κλασικού Μαραθωνίου Φωτ.: N. Μπουζιωτοπούλου, ΕΚΠΑ, 2012 (http://site.marathon.gr/parousiasi.ht ml), όπου ο Αντιδήμαρχος Μαραθώνα, κ. Χρήστος Στάμος, υποδέχτηκε την ομάδα του Διεθνούς Εκπαιδευτικού Σεμιναρίου εκ μέρους του Δήμου. Περιοχή: Παρατηρητήριο Θέμα: Παλαιογεωγραφία, Εξέλιξη Δρ. K. Παυλόπουλος Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου πραγματοποιήθησαν 4 στάσεις εντός του Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα. Αναλυτικότερα, οι δραστηριότητες αναφέρονται στις εξής στάσεις Παρατηρητήριο Περιοχή Δικαστικά Χερσόνησος Κυνοσούρας Λιμνοθάλασσα Σχινιά Μακαρία πηγή και αρχαίος βάλτος Πευκοδάσος περιοχή Σχινιά και παράκτια ζώνη Η περιοχή του Εθνικού Πάρκου Σχινιά - Μαραθώνα, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα 22-6/3-7-2007 (ΦΕΚ 395 Δ 2000), συμπεριλαμβάνεται στις περιοχές Natura 2000 από το 2000, με τον κωδικό αριθμό GR300003. Αποτελείται από το πευκοδάσος, τη περιοχή του βάλτου, και δύο σειρές από αμμοθίνες με μια μικρή υψομετρική διαφορά, ένα μεγάλο Φωτ.: N. Μπουζιωτοπούλου, ΕΚΠΑ 2012
πράκτιο μέτωπο και την περιοχή των πηγών. Θέμα: Χαρτογράφηση με τη χρήση ΓΠΣ Δρ. Β. Αντωνίου Θέμα: Περιβαλλοντικές αλλαγές, περιβαλλοντικός έλεγχος, ποιότητα υδάτων, δειγματοληψία, περιβαλλοντική ανάλυση Εισηγητές: Δρ. A. Αργυράκη, Δρ. Χ. Βασιλάτος Τα ερευνητικά θέματα που εξετάσθηκαν ήταν τα ιστορικά στοιχεία η γεωαρχαιολογία, η γεωγραφία, η γεωμορφολογία, η παλαιογεωγραφία, η εξέλιξη, τα διαφορετικά περιβάλλοντα, η διαχείριση, οι φυσικές καταστροφές, οι περιβαλλοντικές αλλαγές, ο περιβαλλοντικός έλεγχος, η ποιότητα υδάτων, η δειγματοληψία, η περιβαλλοντική ανάλυση, η προστασία, συντήρηση και περιβαλλοντική διαχείριση, η μεταφορά ιζημάτων, τα πεδία θινών, οι παλαιοακτές, η παλαιογεωγραφία, η τεκτονική, η Χαρτογράφηση και τα συστήματα d- GPS. Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης στο πεδίο, έλαβαν χώρα in-situ μετρήσεις φυσικοχημικών παραμέτρων στα επιφανειακά ύδατα, με τη χρήση φορητών αναλυτικών οργάνων. Συλλέχθηκαν δεδομένα θερμοκρασίας, του pη /Eh, ηλεκτρικής αγωγιμότητας και διαλυμένου οξυγόνου και συνδέθηκαν σε χωρικά δεδομένα με τη χρήση ενός palm top υπολογιστή. Παρά το γεγονός ότι η εν λόγω δραστηριότητα ήταν μια σύντομη επίδειξη της συλλογής δεδομένων στο πεδίο, αναλύθηκε επίσης η επιλογή του σημείου δειγματοληψίας, ο χειρισμός του δείγματος, η δειγματοληψία και οι διαδικασίες ανάλυσης ποιοτικού Θέμα: Χαρτογράφηση, d-gps Δρ. M. Βασιλάκης ελέγχου. Μία άμεση διαφορική διόρθωση μπορεί να ληφθεί με χρήση πραγματικών κινηματικών μέσων GPS με τη ρύθμιση μία κεραίας GPS σε ένα σταθμό βάσης με γνωστές συντεταγμένες, καθώς επίσης και με τη χρήση μίας κεραίας Φωτ.: Σ. Κότσιφα,ΕΚΠΑ 2012
για τη λήψη υψηλής ακρίβειας συντεταγμένων χ, y, z σε σημεία δειγματοληψίας, μετρήσεων κλπ. Το σύστημα RTK GPS διαθέτει μια κεραία βάσης τοποθετημένη σε τρίποδο και μια κεραία rover η οποία συλλέγει τις μετρήσεις από το πεδίο. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία παρουσιάστηκε στους εκπαιδευόμενους του σεμιναρίου. Περιοχή: Πευκοδάσος, Σχινιά Θέμα: Προστασία, Συντήρηση, Περιβαλλοντική Διαχείριση Δρ. A. Merino Κατά τη διάρκεια της ξενάγησης στο πεδίο, η ομάδα επικεντρώθηκε ιδιαίτερα, στη σταθεροποίηση των αμμοθίνων στις παράκτιες περιοχές και στο πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών στην περιοχή της Μεσογείου. Η αποκατάσταση της βλάστησης είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για τη σταθεροποίηση των παράκτιων αμμοθίνων. Οι υποβαθμισμένες παράκτιες αμμοθίνες συνήθως σταθεροποιούνται με τη φύτευση πολυετών αγρωστωδών, όπως Ammophila arenaria κ.ά. (π.χ. Spartina sp.). Στις περιοχές γύρω από την Αθήνα, είναι σύνηθες η υποβάθμιση του εδάφους ως αποτέλεσμα των δασικών πυρκαγιών οι οποίες επηρεάζουν Φωτ.: N. Μπουζιωτοπούλου, ΕΚΠΑ 2012 σημαντικά τις ιδιότητες του εδάφους και την αύξηση της διάβρωσης. Στις περιοχές που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από τις φωτιές προτείνονται μέθοδοι για την πρόληψη και τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων από το παράγοντα «φωτιά». Διάφορες στρατηγικές προτάθηκαν για τη μείωση της διάβρωσης, όπως η κάλυψη του εδάφους, η παγίδευση ιζημάτων, η διείσδυση, ενώ συζητήθηκαν και οι πιο συνήθεις τεχνικές προστασίας τεχνικές προστατευτικού στρώματος, κάθετης εξάπλωσης, εμποδίων διάβρωσης και σποράς. Στο Διεθνές Εκπαιδευτικό Σεμινάριο έλαβαν συμμετοχή 22 εκπαιδευτές και 41 εκπαιδευόμενοι από τις 7 χώρες της Μεσογείου (Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Σλοβενία και Πορτογαλία) και τα ακόλουθα Ιδρύματα: Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ελλάδα Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, CNRS, Γαλλία Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου, Ελλάδα Πανεπιστήμιο του Santiago de Compostela, Ισπανία ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος, Ελλάδα Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Ελλάδα Δημοκρατία της Κύπρου, Τμήμα Δασών, Κύπρος Δίκτυο Μεσόγειος SOS, Ελλάδα Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Ελλάδα Για περισσότερες πληροφορίες: www.2bparks.org Δρ. Δρ. MSc Niki Evelpidou, Τμ. Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος evelpidou@geol.uoa.gr