ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ 1ο Εργαστήριο «ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΑΓΡΟΥ» Α. ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΓΕΩΡΓΙΚΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΥ Ηλιοφάνεια Γονιμότητα εδάφους Γενετικό υλικό Απόδοση ποικιλίας Εντομολογικές και φυτοπαθολογικές προσβολές Θερμοκρασία αέρος Άρδευση Λίπανση Τυχαία Άλλα αίτια 1.Επίδραση πολλών παραγόντων πάνω σε ένα χαρακτηριστικό που θέλω να μελετήσω. Ο ερευνητής απομονώνει τον παράγοντα/παράγοντες που τον ενδιαφέρουν και σχεδιάζει αναλόγως το πείραμα. Η επιλογή της στατιστικής ανάλυσης που θα ακολουθήσει και θα έχει υποδειχθεί ουσιαστικά από την επιλογή του πειραματικού σχεδίου, θα αντιμετωπίσει τις επιδράσεις των υπολοίπων παραγόντων που δεν ενδιαφέρουν τον ερευνητή και θα ερμηνεύσει ανάλογα τα αποτελέσματα του πειράματος. 2.Πληθυσμός-Δείγμα- Ο ερευνητής από την εγκατάσταση του πειράματος στο αγρό παίρνει ουσιαστικά ένα δείγμα από τον πληθυσμό και μετά από κατάλληλη στατιστική επεξεργασία (η οποία βασίζεται στο πειραματικό σχέδιο που εφάρμοσε ο ερευνητής) εξάγει συμπεράσματα που αφορούν όλο τον πληθυσμό. Ουσιαστικά κάτι διαφορετικό (να σπείρουμε δηλαδή την ποικιλία σε όλη την Ελλάδα για να μετρήσουμε την απόδοσή της) θα ήταν πρακτικά ανεφάρμοστο και οικονομικά ασύμφορο. 3.Το δείγμα πρέπει να είναι τυχαίο και αντιπροσωπευτικό προκειμένου να είναι αξιόπιστο. Στα πειράματα αγρού οι ετερογένειες του εδάφους και μάλιστα προς διάφορες κατευθύνσεις (ή πηγές παραλλακτικότητας: γόνιμο-λιγότερο γόνιμο έδαφος, κλίση αγρού προς μία κατεύθυνση, σκίαση μέρος του αγρού, ένταση ανέμου προς μία κατεύθυνση κ.α) αποτελούν το πλέον σημαντικό αφού το πειραματικό δείγμα μπορεί να μη είναι αξιόπιστο αφού ενδέχεται να μην είναι αντιπροσωπευτικό. Συνεπώς μέλημα του ερευνητή είναι να σχεδιάσει το πείραμα με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίσει ότι το δείγμα που θα πάρει θα είναι αξιόπιστο. Το κάθε πειραματικό που θα δεχθεί μία επέμβαση (π.χ ποικιλία) θα έχει την ίδια πιθανότητα να ευνοηθεί η να αδικηθεί από διάφορες αιτίες (πηγές παραλλακτικότητας) εξωτερικές, γνωστές η άγνωστες. Αυτό στο Γεωργικό Πειραματισμό επιτυγχάνεται με :
1. Τυχαιοποίηση 2. Επανάληψη 3. Τοπικό έλεγχο ή ομαδοποίηση. Εάν για παράδειγμα ο πειραματικός αγρός παρουσιάζει κλίση προς μία κατεύθυνση σχεδιάζονται ομάδες κάθετες προς στην κλίση του αγρού και μέσα σε κάθε ομάδα τοποθετούνται τυχαία όλες τις επεμβάσεις. Β. ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΑΓΡΟΥ ς Αγρός: το οριοθετημένο μέρος-χωράφι που θα εκτελεστεί το πείραμα. Σχεδιάγραμμα 1 : Ο πειραματικός αγρός χωρίζεται σε κομμάτια-πειραματικά τεμάχια. Σχεδιάγραμμα 1. Ο αριθμός των πειραματικών τεμαχίων εξαρτάται από το πειραματικό σχέδιο και τον αριθμό των επαναλήψεων. Στα εντελώς τυχαία πειραματικά σχέδια, ο αριθμός των πειραματικών τεμαχίων, προκύπτει από, το γινόμενο των επεμβάσεων επί του αριθμού των επαναλήψεων που έχει το πείραμα. Για παράδειγμα: Μελετάται η απόδοση 5 ποικιλιών, Π1, Π2, Π3, Π4, Π5 (επεμβάσεων) με 4 επαναλήψεις η κάθε μία. Άρα θα έχω συνολικά 20 πειραματικά τεμάχια. Σχεδιάγραμμα 1. Αναλυτικότερα: Σε κάθε 4 τυχαία επιλεγμένα πειραματικά τεμάχια θα τοποθετηθεί-σπαρθεί και μία ποικιλία. Με τον τρόπο αυτό θα έχω τις 4 επαναλήψεις, της κάθε ποικιλίας. Ειδικότερα, θα έχω: 4 πειραματικά τεμάχια(πτ1, ΠΤ10, ΠΤ12, ΠΤ19) με την ποικιλία Π1, 4 πειραματικά τεμάχια (ΠΤ2, ΠΤ7, ΠΤ13, ΠΤ15) με την ποικιλία Π2, 4 πειραματικά τεμάχια (ΠΤ4, ΠΤ8, ΠΤ9ΠΤ14) με την ποικιλία Π3, 4 πειραματικά τεμάχια (ΠΤ3, ΠΤ5, ΠΤ11, ΠΤ20) με την ποικιλία Π4 και 4 πειραματικά τεμάχια ( ΠΤ6, ΠΤ16, ΠΤ17, ΠΤ18) με την ποικιλία Π5. Σχεδιάγραμμα 2. Για την διαδικασία της τυχαιοποίησης θα αναφερθούμε αναλυτικότερα στο 2 ο εργαστήριο. Σχεδιάγραμμα 1: ς Αγρός-Πειραματικά τεμάχια 1 5 9 13 17 2 6 10 14 18 3 7 11 15 19 4 8 12 16 20
Σχεδιάγραμμα 2: Τυχαιοποίηση ποικιλιών στον πειραματικό αγρό Π1 Π2 Π4 Π3 Π4 Π5 Π2 Π3 Π3 Π1 Π4 Π1 Π2 Π3 Π2 Π5 Π5 Π5 Π1 Π4 Σχεδιάγραμμα 3: Μεγέθυνση πειραματικού τεμαχίου 5 γραμμών σποράς : Σε κάθε ένα πειραματικό χαράσσονται 5-7 γραμμές και επί της γραμμής σπέρνεται συγκεκριμένος αριθμός σπόρων της κάθε ποικιλίας, σε ίσες αποστάσεις. Σχεδιάγραμμα 3. Οι αποστάσεις γραμμή/γραμμή, σπόρος/σπόρο και το βάθος σποράς είναι αντιπροσωπευτικό του καλλιεργούμενου είδους. Κατά τη συγκομιδή, από κάθε πειραματικό, θα συγκομισθούν σε σακούλα οι σπόροι μόνο από τις μεσαίες σειρές, απορρίπτοντας το σπόρο των δύο ακριανών σειρών λόγω ανταγωνισμού των πειραματικών τεμαχίων. Συνεπώς εάν είχαμε 5 γραμμές σποράς, θα συγκομιστεί ο σπόρος των τριών μεσαίων διαδοχικών σειρών. Οι σπόροι της κάθε ποικιλίας και από τα 4 πειραματικά τεμάχια θα ενωθούν σε κοινή σακούλα που θα αποτελέσει και το δείγμα της κάθε ποικιλίας.
Ανάλογα με το πειραματικό σχέδιο που επιλέχθηκε και (Ε.Τ.Σ, Τ.Π.Ο., Υποδιαιρεμένα τεμάχια, Λατινικό τετράγωνο κ.α.) γίνεται η ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων, εξάγοντας συμπεράσματα για ολόκληρο τον πληθυσμό. Παράδειγμα: Μία βιομηχανία αποφάσισε να μετρήσει την απόδοση 5 ποικιλιών καλαμποκιού. Σχεδίασε ένα εντελώς τυχαίο πείραμα με 4 επαναλήψεις για κάθε ποικιλία. Κάθε πειραματικό αποτελούταν από 5 γραμμές με απόσταση 50 εκατοστά μεταξύ τους (γρ/γρ). Κατά μήκος της γραμμής σποράς του πειραματικού τεμαχίου σπάρθηκαν 5 σπόροι ανά 40 εκατοστά. Πόσα πειραματικά τεμάχια είχε ο πειραματικός αγρός. Ποια η διάσταση του κάθε πειραματικού τεμαχίου. Ποια η διάσταση του πειραματικού αγρού. Πέντε ποικιλίες με τέσσερις επαναλήψεις= είκοσι (20) πειραματικά τεμάχια Διάσταση πειραματικού τεμαχίου: με 5 γραμμές σποράς. Απόσταση γραμμής/γραμμή 50 εκατοστά. Αρα πλάτος πειραματικού τεμαχίου: 5 γραμμές*50 εκ η κάθε μία=2, 50 μέτρα Μήκος πειραματικού τεμαχίου: 5 σπόροι*40 εκ σπόρος/σπόρο=2 μέτρα. Άρα διαστάσεις πειραματικού τεμαχίου 2,5 μέτρα* 2 μέτρα. Διάσταση Πειραματικού αγρού: Πλάτος πειραματικού αγρού: 2,5 μέτρα πλάτος του κάθε πειραματικού τεμαχίου επί 5 πειραματικά τεμάχια (όσες και οι ποικιλίες) =12,5 μέτρα Μήκος πειραματικού αγρού: 2 μέτρα το μήκος του κάθε πειραματικού τεμαχίου επί 4 επαναλήψεις= 8 μέτρα μήκος πειραματικού αγρού. Άρα ο πειραματικός αγρός έχει έκταση 8*12,5 μέτρα=100 τ.μ. 2,5 μέτρα 2 μέτρα 8 μέτρα 12,5 μέτρα Γκούφα Μαρίa MSc, ΕΔΙΠ, Εργαστήριο Βελτίωσης Φυτών και Γεωργικού Πειραματισμού, Γ.Π.Α.
ΓΕΩΡΓΙΚΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟΣ 1ο Εργαστήριο «ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟΥ ΑΓΡΟΥ» ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: Α.Μ.: ΑΣΚΗΣΗ 1. Δοκιμάστηκαν πέντε καθαρές σειρές βαμβακιού σε εντελώς τυχαίο σχέδιο με έξι επαναλήψεις η κάθε καθαρή σειρά. Σε κάθε πειραματικό χαράχτηκαν πέντε γραμμές με απόσταση 1μ γραμμή/γραμμή. Επί της γραμμής σπάρθηκαν 6 σπόροι ανά 40 εκατοστά. 1.Πόσα πειραματικά τεμάχια είχε ο πειραματικός αγρός. 2. Ποια η διάσταση του κάθε πειραματικού τεμαχίου. 3. Ποια η διάσταση του πειραματικού αγρού. 4. Να σχεδιαστεί ο πειραματικός αγρός.