ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΣ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ

ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΣ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΚΟΗΝΩΝΗΚΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ Θέκα: «Θέκαηα Γηαιεηηνπξγηθόηεηαο θαη Κσδηθνπνηήζεσλ ζηα Πιεξνθνξηαθά πζηήκαηα Τγείαο» Δπηβιέπσλ: Γξ. Ησάλλεο Απνζηνιάθεο πνπδαζηήο: Βάιζακνο Πεξηθιήο ΑΘΖΝΑ-2005

Πεξίιεςε ήκεξα, θαζνιηθφ είλαη ην αίηεκα αλαβάζκηζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πγείαο θαη ηνπ κεηαζρεκαηηζκνχ ηεο δνκήο ηνπο πξνο έλα πην αλζξσπνθεληξηθφ κνληέιν ιεηηνπξγίαο. Καζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ δηαδξακαηίδεη ε δπλαηφηεηα αληαιιαγήο θαη αμηνπνίεζεο ηεο πιεξνθνξίαο κεηαμχ εηεξνγελψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ πγείαο. Ζ εξγαζία απηή απνζθνπεί ζηελ παξνπζίαζε ηεο έλλνηαο ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πγείαο θαη ζηελ αλάδεημε ηεο ζεκαζίαο επίηεπμεο ηεο σο βαζηθφ απαηηνχκελν γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ζχγρξνλσλ πξνθιήζεσλ ηνπ ρψξνπ ηεο πγείαο. Γεδνκέλνπ δε φηη ε επίηεπμε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο βαζίδεηαη άκεζα ζηελ ρξήζε ησλ θαηάιιεισλ ζρεηηθψλ πξνηχπσλ, ζηελ εξγαζία πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζπζηεκαηηθή ηαμηλφκεζε θαη παξνπζίαζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ απφ θάζε θαηεγνξία. Δπηπιένλ, αθνχ παξνπζηαζηεί ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζηνλ πεδίν ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα, παξέρεηαη κηα ζεηξά πξνηάζεσλ γηα ηνλ Διιεληθφ χζηεκα Τγείαο. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηελ εξγαζία, ε επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο δελ απνηειεί έλα δήηεκα ακηγψο ηερληθήο θχζεσο ην νπνίν κπνξεί λα επηιπζεί «απιά» κέζσ ηεο πηνζέηεζεο ελφο ζπλφινπ ζρεηηθψλ πξνηχπσλ. Αληηζέησο, ε επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο απνηειεί πνιχπινθε θαη καθξάο πλνήο δηαδηθαζία, ζηα πιαίζηα κηαο εληαίαο ζπλνιηθήο ζηξαηεγηθήο, απψηεξνο ζηφρνο ηεο νπνίαο ζα είλαη ε δεκηνπξγία ελφο νινθιεξσκέλνπ πεξηβάιινληνο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο. Ζ αλάπηπμε ηεο εξγαζίαο βαζίζηεθε ζηελ κειέηε ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίαο, πξνηχπσλ θαζψο θαη πινχζηνπ πιηθνχ απo ην δηαδίθηπν. Λέμεηο-Κιεηδηά -Γηαιεηηνπξγηθφηεηα -Γηαζπλδεζηκφηεηα 1

-Οινθιήξσζε -Πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πγείαο -Ηαηξηθά πξφηππα -Ηαηξηθέο θσδηθνπνηήζεηο Summary Nowadays, there is a universal demand for the upgrade of the provided health services and the transformation of their structure towards a more human-centered model. Critical role in the achievement of this goal plays the ability of information exchange and usage between heterogeneous health information systems. This thesis intends to present the concept of interoperability between health information systems and the significance of its achievement, as a basic requirement for the fulfillment of the modern challenges that health systems face today. Provided that the realization of interoperability depends directly from the usage of the relevant suitable standards, a systematic classification of the standards is made as well as a presentation of the most important standards from each category. Also, after a presentation of the current status in the area of interoperability in Greece and the European Union, a set of proposals for the achievement of interoperability in the Greek health system is given. As presented in this thesis, the realization of interoperability is not a subject of technical nature only which can be solved simply through the adaptation of a set of relevant standards. On the contrary, the realization of interoperability is a complex process, which demands a uniform strategy aiming in the development of a complete interoperability environment. The development of this thesis is based on the study of relevant bibliography, standards and other resources retrieved from the Internet. 2

Key-Phrases -Interoperability -Interfacing -Integration -Health Information Systems -Clinical standards -Clinical codings 3

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΔΡΓΑΗΑ Δηζαγσγή... 6 1. χγρξνλεο πξνθιήζεηο γηα ηνλ ηνκέα πγείαο... 8 1.1 Δηζαγσγή... 8 1.2 Μείσζε ηνπ θφζηνπο... 8 1.3 Μείσζε ησλ ηαηξηθψλ ζθαικάησλ... 8 1.4 Δλδπλάκσζε ηνπ πνιίηε... 9 1.5 Δπηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε... 9 1.6 Παξνρή ππεξεζηψλ απφ απφζηαζε... 9 2. Γεληθά πεξί δηαιεηηνπξγηθφηεηαο... 10 2.1 Ζ αλάγθε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηνλ ηνκέα πγείαο... 10 2.2 Γηαιεηηνπξγηθφηεηα: απνζαθήληζε ηεο έλλνηαο... 11 2.2.1 Γηαζπλδεζηκφηεηα... 11 2.2.2 Οινθιήξσζε... 12 2.2.3 Γηαιεηηνπξγηθφηεηα... 12 2.3 Γηαιεηηνπξγηθφηεηα θαη πξφηππα... 13 3. Πξφηππα... 13 3.1 Καηεγνξίεο πξνηχπσλ... 13 3.2 Πξφηππα επηθνηλσλίαο... 14 3.2.1 DICOM... 14 3.2.2 HL7... 18 3.2.3 EDI... 24 3.2.4 ΗΔΔΔ P1157 ( MEDIX )... 25 3.2.5 NCPDP... 25 3.3 Πξφηππα θιηληθψλ δεδνκέλσλ (θσδηθνπνηήζεηο)... 27 3.3.1 Γεληθά πεξί θσδηθνπνηήζεσλ θιηληθψλ δεδνκέλσλ... 27 3.3.2 ICD-10... 29 3.3.3 ICPC-2... 32 3.3.4 Read Codes... 34 3.3.5 SNOMED... 38 3.3.6 DRG... 44 3.3.7 ATC... 46 3.3.8 LOINC... 47 3.3.9 DSM... 50 3.4 Πξφηππα αξρηηεθηνληθήο ειεθηξνληθνχ ηαηξηθνχ θαθέινπ... 51 3.4.1 Γεληθά πεξί πξνηχπσλ αξρηηεθηνληθήο ειεθηξνληθνχ ηαηξηθνχ θαθέινπ... 51 3.4.2 openehr model... 52 3.4.3 CEN TC/251 ENV 13606 part 1... 53 3.4.4 HL7 CDA... 54 3.5 Πξφηππα Αλαγλψξηζεο... 56 3.5.1 Καηεγνξίεο πξνηχπσλ αλαγλψξηζεο... 56 3.5.2 Πξφηππα αλαγλψξηζεο αζζελψλ... 57 4

3.5.3 Πξφηππα αλαγλψξηζεο παξνρέσλ... 61 3.5.4 Πξφηππα αλαγλψξηζεο ηφπνπ πεξίζαιςεο... 62 3.5.5 Πξφηππα αλαγλψξηζεο πξντφλησλ θαη εηηθεηψλ πξνκεζεπηψλ... 63 3.6 Πξφηππα αζθάιεηαο δεδνκέλσλ θαη εμαζθάιηζεο ηαηξηθνχ απφξξεηνπ... 64 3.7 Πξφηππα αζθάιεηαο ηαηξηθνηερλνινγηθψλ πξντφλησλ... 65 4. Ζ δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζηελ Δπξψπε... 66 5. Ζ δηαιεηηνπξγηθφηεηα ζηελ Διιάδα... 68 5.1 Τθηζηάκελε θαηάζηαζε... 68 5.2 Γξάζεηο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηελ Διιάδα... 70 5.2.1 HL7 Hellas... 70 5.2.2 Γίθηπν «Τγείαο Πξφηππνλ»... 70 6. Πξνηάζεηο... 71 6.1 ηξαηεγηθφο ζηφρνο: νινθιεξσκέλν πεξηβάιινλ δηαιεηηνπξγηθφηεηαο... 71 6.2 Γεκηνπξγία αλεμάξηεηνπ ζπληνληζηηθνχ θνξέα... 72 6.3 Πξνηεηλφκελν ζρέδην δξάζεο... 73 7. πκπεξάζκαηα... 77 Πεγέο-Βηβιηνγξαθία... 81 Παξάξηεκα 1: Βαζηθνί νξγαληζκνί πξνηππνπνίεζεο ζηνλ ρψξν πγείαο... 85 Παξάξηεκα 2: Βαζηθά πξφηππα αζθαιείαο ηαηξηθήο πιεξνθνξίαο... 89 Παξάξηεκα 3: Αθξσλχκηα... 91 5

Δηζαγσγή ήκεξα, ν ηνκέαο πγείαο θαιείηαη λα αληαπνθξηζεί ζην αίηεκα αλαβάζκηζεο ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πγείαο, ζε ζπλζήθεο ηαπηφρξνλεο κείσζεο ηνπ θφζηνπο ηνπο. Έηζη, ζηα πιαίζηα ησλ πξνζπαζεηψλ απηψλ, είλαη αλαγθαία ε κείσζε ησλ ηαηξηθψλ ζθαικάησλ, ε ελεξγφηεξε ζπκκεηνρή ηνπ πνιίηε, ε επηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε, ε βειηίσζε ησλ ππαξρφλησλ ππεξεζηψλ, ε δπλαηφηεηα παξνρήο ηνπο απφ απφζηαζε θ.ιπ. Καζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ εθπιήξσζε ησλ αλσηέξσ ζηφρσλ δηαδξακαηίδεη ε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο θαη αμηνπνίεζεο ηεο ππάξρνπζαο πιεξνθνξίαο ε νπνία παξάγεηαη ζηνλ ρψξν ηεο πγείαο (ηαηξηθή θαη δηνηθεηηθή-νηθνλνκηθή). Αλαδεηθλχεηαη έηζη ε αλάγθε επίηεπμεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο κεηαμχ ησλ εηεξνγελψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ηνπ ρψξνπ ηεο πγείαο ηα νπνία παξάγνπλ, απνζεθεχνπλ θαη δηαθηλνχλ ηελ πιεξνθνξία. Ζ εξγαζία απηή απνζθνπεί ζηελ απνζαθήληζε ηεο έλλνηαο ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο θαη ζηελ αλάδεημε ηεο ζεκαζίαο ηεο γηα ηνλ ρψξν ηεο πγείαο. Γεδνκέλνπ δε φηη ε επίηεπμε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζρεηίδεηαη άκεζα κε ηελ ρξήζε ησλ θαηάιιεισλ ζρεηηδφκελσλ πξνηχπσλ-θσδηθνπνηήζεσλ, ζηελ εξγαζία πξαγκαηνπνηείηαη κηα ζπζηεκαηηθή ηαμηλφκεζε θαη παξνπζίαζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ απφ απηά. Σέινο αθνχ παξνπζηαζηεί ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζηνλ πεδίν ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα, παξέρεηαη κηα ζεηξά πξνηάζεσλ γηα ηνλ ειιεληθφ ζχζηεκα πγείαο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζην πξψην θεθάιαην παξνπζηάδνληαη θάπνηεο απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο πξνθιήζεηο πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη ζήκεξα ν ηνκέαο πγείαο θαη ν άκεζνο ζπζρεηηζκφο ηεο επίηεπμεο ηνπο κε ηελ ηθαλφηεηα δηαθίλεζεο θαη αμηνπνίεζεο ηεο πιεξνθνξίαο. ην δεχηεξν θεθάιαην, απνζαθελίδνληαη νη έλλνηεο ηεο δηαζπλδεζηκφηεηαο, νινθιήξσζεο θαη δηαιεηηνπξγηθφηεηαο θαη αλαδεηθλχεηαη ε ζεκαζία ηεο επίηεπμεο ηεο ηειεπηαίαο γηα ηνλ ηνκέα πγείαο. 6

Δπηπιένλ ζην δεχηεξν θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ν ζπζρεηηζκφο ηεο επίηεπμεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο κε ηελ ρξήζε ησλ ζρεηηθψλ πξφηππσλ. ην ηξίην θεθάιαην πξαγκαηνπνηείηαη κηα θαηεγνξηνπνίεζε ησλ δηάθνξσλ πξνηχπσλ ηνπ ηνκέα ηεο πγείαο θαη παξνπζηάδνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα απφ απηά αλά θαηεγνξία. Σελ παξνπζίαζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζην πεδίν ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξψπε πξαγκαηεχνληαη ην ηέηαξην θαη πέκπην θεθάιαην αληηζηνίρσο. Σέινο, έλα ζχλνιν πξνηάζεσλ κε απψηεξν ζηφρν ηελ επίηεπμε ελφο νινθιεξσκέλνπ πεξηβάιινληνο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο παξνπζηάδνληαη ζην έθην θεθάιαην. 7

1. ύγρξνλεο πξνθιήζεηο γηα ηνλ ηνκέα πγείαο 1.1 Δηζαγσγή ήκεξα, ν ηνκέαο ηεο πγείαο είλαη αληηκέησπνο κε κηα ζεηξά πξνθιήζεσλ. εκαληηθφ ξφιν ζηελ επίηεπμε ηνπο δηαδξακαηίδεη ε δπλαηφηεηα κεηαθνξάο θαη αμηνπνίεζεο ηεο δηαζέζηκεο πιεξνθνξίαο. ηελ ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη θάπνηεο απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο απηέο πξνθιήζεηο. 1.2 Μείσζε ηνπ θόζηνπο Όπσο γλσξίδνπκε ε παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο ζπλεπάγεηαη πςειφ θφζηνο. Απηφ νθείιεηαη ζε κηα ζεηξά παξαγφλησλ, φπσο ε ρξήζε πην πξνεγκέλσλ (αιιά θαη αθξηβφηεξσλ) ηερληθψλ, ε αχμεζε ηνπ πξνζδφθηκνπ επηβίσζεο ηνπ πιεζπζκνχ, ν θνηλσληθφο ραξαθηήξαο ησλ ππεξεζηψλ θ.ιπ. Γεδνκέλνπ φηη ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ νη πεξηζζφηεξεο δαπάλεο έρνπλ αλειαζηηθφ ραξαθηήξα, νη πξνζπάζεηεο ζήκεξα εζηηάδνληαη ζηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ησλ πθηζηάκελσλ πφξσλ (do more with less). Κάπνηεο ελέξγεηεο πνπ κπνξνχλ λα ζπληειέζνπλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή είλαη ν πεξηνξηζκφο ησλ ηαηξηθψλ ζθαικάησλ θαη ησλ πεξηηηψλ εμεηάζεσλ (αθνχ ζπλεπάγνληαη πςειφ θφζηνο), ε πξφιεςε ησλ αζζελεηψλ κέζσ ηεο ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ, ε θαιχηεξε παξαθνινχζεζε ησλ δαπαλψλ θαη ε θαηάξηηζε δεηθηψλ απνηειεζκαηηθφηεηαο. Ο ξφινο ηεο δηαζεζηκφηεηαο ηεο πιεξνθνξίαο ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ελεξγεηψλ απηψλ είλαη θαζνξηζηηθφο. Πξάγκαηη, ε επαξθήο πιεξνθνξία βνεζά ηνπο ηαηξνχο ζην έξγν ηνπο, νδεγψληαο ζηελ κείσζε ησλ ζθαικάησλ θαη ηελ απνθπγή πεξηηηψλ εμεηάζεσλ. Ζ επαξθήο πιεξνθφξεζε ησλ πνιηηψλ γηα ηηο αζζέλεηεο είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ πξφιεςε ηνπο. Σέινο, ε ζσζηή παξαθνινχζεζε ησλ νηθνλνκηθψλ κεγεζψλ θαη ε δεκηνπξγία δεηθηψλ απνηειεζκαηηθφηεηαο βαζίδεηαη ζηελ δηαζεζηκφηεηα νηθνλνκηθψλ ζηνηρείσλ. 1.3 Μείσζε ησλ ηαηξηθώλ ζθαικάησλ Σα ηαηξηθά ζθάικαηα, ζπλεπάγνληαη αθελφο πςειφ θφζηνο θαη αθεηέξνπ κπνξνχλ λα θνζηίζνπλ αλζξψπηλεο δσέο. 8

ηελ κείσζε ησλ ηαηξηθψλ ζθαικάησλ κπνξεί λα ζπληειέζεη ε δηαζεζηκφηεηα θαη δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο πςειήο πνηφηεηαο πιεξνθνξίαο ζηα ρέξηα ησλ ηαηξψλ, ζην ζεκείν πνπ παξέρνληαη νη ππεξεζίεο πγείαο (point of care). ηελ πιεξνθνξία απηή πεξηιακβάλνληαη νδεγίεο (guidelines) θαζψο θαη ην ηζηνξηθφ ηνπ αζζελνχο. Δπηπιένλ, πεξαηηέξσ κείσζε ησλ ηαηξηθψλ ζθαικάησλ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ηεο ρξήζεο ειεθηξνληθήο ζπληαγνγξάθεζεο, bar codes θαη ζχγρξνλσλ εξγαιείσλ ζηήξημεο απνθάζεσλ. 1.4 Δλδπλάκσζε ηνπ πνιίηε Πξνθεηκέλνπ λα ελδπλακσζεί ν ξφινο ηνπ πνιίηε-αζζελή πξέπεη απηφο λα έρεη πξφζβαζε ζε φιε ηελ απαξαίηεηε πιεξνθνξία-βηβιηνγξαθία θαζψο θαη ζην ηζηνξηθφ ηνπ έηζη ψζηε λα κπνξεί λα ζπλαπνθαζίζεη κε ηνλ ηαηξφ γηα ηελ θαιχηεξε γηα ηελ πεξίπησζε ηνπ ζεξαπεπηηθή αγσγή. Δπηπιένλ, πξνθεηκέλνπ ν πνιίηεο λα επηιέμεη κεηαμχ δηάθνξσλ παξνρέσλ ππεξεζηψλ πγείαο είλαη αλαγθαίν λα κπνξνχλ ηα ζηνηρεία ηνπ ηαηξηθνχ θαθέινπ ηνπ λα δηαθηλεζνχλ άκεζα κεηαμχ ησλ δηαθνξεηηθψλ παξνρέσλ. εκαληηθφ ξφιν πξνο απηήλ ηελ θαηεχζπλζε παίδεη ε δεκηνπξγία ελφο ειεθηξνληθνχ θαθέινπ πγείαο. 1.5 Δπηζηεκνληθή ηεθκεξίσζε ηα πιαίζηα ηεο βειηίσζεο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πγείαο, είλαη αλαγθαίν νη απνθάζεηο ησλ ηαηξψλ λα ηεθκεξηψλνληαη επηζηεκνληθά, κε βάζε ζρεηηθή βηβιηνγξαθία θαη ην ηζηνξηθφ ηνπ αζζελνχο. 1.6 Παξνρή ππεξεζηώλ από απόζηαζε Ζ παξνρή ππεξεζηψλ απφ απφζηαζε (π.ρ. ηειεταηξηθή, ηειεθπαίδεπζε, πξφζβαζε ζε ηαηξηθά θαη αζθαιηζηηθά ζηνηρεία) εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηελ δπλαηφηεηα δηαθίλεζεο θαη κεηαθνξάο πιεξνθνξίαο κε ειεθηξνληθφ ηξφπν. 9

2. Γεληθά πεξί δηαιεηηνπξγηθόηεηαο 2.1 Ζ αλάγθε δηαιεηηνπξγηθόηεηαο ζηνλ ηνκέα πγείαο Όπσο είδακε ζην πξνεγνχκελν θεθάιαην, ε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ ηνκέα πγείαο εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκφ αθελφο απφ ηελ επάξθεηα, δηαζεζηκφηεηα θαη επθνιία δηαθίλεζεο κε αθξίβεηα θαη ζαθήλεηα ηεο πιεξνθνξίαο θαη αθεηέξνπ απφ ηελ δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο απηήο. Γηα λα είλαη αμηνπνηήζηκε ε παξαγφκελε πιεξνθνξία ζα πξέπεη λα είλαη ηαμηλνκεκέλε θαη θσδηθνπνηεκέλε ζε κνξθή άκεζα εξκελεχζηκε απφ όια ηα ηκήκαηα ελφο νξγαληζκνχ (θαη φρη κφλνλ απφ ην ηκήκα ην νπνίν ηελ παξάγεη). Έηζη, αλ θαη ζήκεξα νη κνλάδεο πγείαο παξάγνπλ θαη θαηαλαιψλνπλ θαζεκεξηλψο κεγάιεο πνζφηεηεο δεδνκέλσλ, δηαθνξεηηθνχ είδνπο (δηνηθεηηθά, θιηληθά θ.ιπ.) θαη κνξθήο (έληππα, ηαηξηθνί θάθεινη, ηαηξηθέο εηθφλεο θ.ιπ.), σζηφζν παξνπζηάδνληαη ζνβαξά πξνβιήκαηα ζηελ αληαιιαγή θαη αμηνπνίεζε ηνπο κεηαμχ ησλ ηκεκάησλ. Έηζη, ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ, ηα δεδνκέλα βξίζθνληαη δηαζθνξπηζκέλα κεηαμχ ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ησλ δηάθνξσλ ηκεκάησλ. Σα ζπζηήκαηα απηά είλαη ζρεδηαζκέλα κε δηαθνξεηηθέο κεζνδνινγίεο θαη ηξφπνπο αλαπαξάζηαζεο θαη εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ ην θαζέλα, απνζθνπψληαο ζηελ θάιπςε ησλ εμεηδηθεπκέλσλ αλαγθψλ ησλ ηκεκάησλ ηνπο. Απνηεινχλ ινηπφλ ζηελ πιεηνλφηεηα ησλ πεξηπηψζεσλ «θιεηζηά» ζπζηήκαηα, απνκνλσκέλεο «λεζίδεο» πιεξνθνξίαο, νη νπνίεο εκθαλίδνπλ ζεκαληηθέο δπζρέξεηεο αληαιιαγήο θαη εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ ηνπο. ηα ζπζηήκαηα απηά ε επηθνηλσλία κε άιια ηκήκαηα πξαγκαηνπνηείηαη ζπλήζσο κέζσ αληαιιαγήο αληηγξάθσλ ησλ δεδνκέλσλ ησλ άιισλ ηκεκάησλ. Δπηπιένλ, ζπλήζσο ηα δεδνκέλα δελ είλαη ηαμηλνκεκέλα, θσδηθνπνηεκέλα θαη εξκελεχζηκα κε έλαλ εληαίν ηξφπν, κε απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη πξνβιήκαηα αμηνπνίεζεο ηνπο απφ ηα άιια ηκήκαηα εμαηηίαο δηαθνξεηηθψλ ηξφπσλ αλαπαξάζηαζεο θαη εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε δεκηνπξγία αζαθεηψλ. 10

Άκεζεο ζπλέπεηεο ηεο θαηάζηαζεο απηήο είλαη νη κεγάινη ρξφλνη επηθνηλσλίαο, ε ρακειή παξαγσγηθφηεηα, ην πςειφ θφζηνο ηήξεζεο θαη ε ρακειή πνηφηεηα ησλ δεδνκέλσλ (κε επηθαηξνπνηεκέλα θαη αζπλεπή). Απάληεζε ζηα αλσηέξσ πξνβιήκαηα κπνξεί λα δνζεί κέζσ ηεο επίηεπμεο δηαιεηηνπξγηθόηεηαο (interoperability) ησλ ζπζηεκάησλ. 2.2 Γηαιεηηνπξγηθόηεηα: απνζαθήληζε ηεο έλλνηαο Γεδνκέλνπ φηη ε έλλνηα ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζρεηίδεηαη κε ηηο ζπγγελείο έλλνηεο ηεο δηαζπλδεζηκόηεηαο (interfacing) θαη ηεο νινθιήξσζεο (integration), πξνβαίλνπκε ζηελ ζπλέρεηα ζε κηα πεξηγξαθή ησλ ελλνηψλ απηψλ. 2.2.1 Γηαζπλδεζηκόηεηα Ζ δηαζπλδεζηκφηεηα (interfacing) απνηειεί ηνλ «βαζηθφηεξν» ηξφπν επηθνηλσλίαο κεηαμχ δχν ζπζηεκάησλ θαη πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ρξήζεο εμεηδηθεπκέλσλ δηεπαθψλ (interfaces), νη νπνίεο επηηξέπνπλ ηελ αληηζηνίρηζε (mapping) ησλ ηξφπσλ αλαπαξάζηαζεο ησλ δεδνκέλσλ ησλ δχν ζπζηεκάησλ (Κνπηζνχξεο & Μπέξιεξ, 2004). Καηά ζπλέπεηα, ζχκθσλα κε απηήλ ηελ πξνζέγγηζε θάζε ζχζηεκα ζα πξέπεη λα δηαζέηεη ηφζεο δηεπαθέο (θαη κάιηζηα δηαθνξεηηθέο κεηαμχ ηνπο) φζα είλαη ηα ζπζηήκαηα κε ηα νπνία ζέιεη λα επηθνηλσλήζεη (Κνπηζνχξεο & Μπέξιεξ, 2004). Χζηφζν, φηαλ ν αξηζκφο ησλ πξνο δηαζχλδεζε ζπζηεκάησλ απμάλεη ζεκαληηθά, ηφηε ν αξηζκφο ησλ δηεπαθψλ νη νπνίεο πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ γίλεηαη εμαηξεηηθά κεγάινο. Έηζη, γηα ηελ δηαζχλδεζε 6 ζπζηεκάησλ κεηαμχ ηνπο απαηηνχληαη 15 δηεπαθέο, γηα 30 ζπζηήκαηα 435 δηεπαθέο ελψ γηα ηελ δηαζχλδεζε 50 ζπζηεκάησλ απαηηνχληαη 1225 δηεπαθέο (Κνπηζνχξεο & Μπέξιεξ, 2004). Γεδνκέλνπ φηη ηα πιεξνθνξηαθά ζπζηήκαηα πγείαο απαξηίδνληαη απφ κεγάιν αξηζκφ ππνζπζηεκάησλ, ε ζπληήξεζε ελφο ηφζν κεγάινπ αξηζκνχ εμεηδηθεπκέλσλ δηεπαθψλ είλαη εμαηξεηηθά επίπνλε, ζπλεπάγεηαη πςειφ θφζηνο αιιά θαη κεγάινπο ρξφλνπο απφθξηζεο εμαηηίαο ησλ απαηηνχκελσλ κεηαηξνπψλ ησλ δεδνκέλσλ. 11

Καηά ζπλέπεηα, ε δηαζχλδεζε ησλ επηκέξνπο ζπζηεκάησλ κέζσ ρξήζεο εμεηδηθεπκέλσλ δηεπαθψλ θαζίζηαηαη πξνβιεκαηηθή ζηελ ρξήζε ηεο ζηνλ ρψξν ηεο πγείαο. 2.2.2 Οινθιήξσζε Χο νινθιήξσζε (integration) νξίδεηαη ε δπλαηφηεηα ζπλέξγηαο ησλ δηάθνξσλ εθαξκνγψλ ησλ ππνζπζηεκάησλ κε ηξφπν δηαθαλή (transparent) πξνο ηνλ ρξήζηε, γηα ηελ επηηέιεζε δηάθνξσλ ιεηηνπξγηψλ (Κνπηζνχξεο & Μπέξιεξ, 2004). Σα δεδνκέλα κπνξνχλ λα είλαη απνζεθεπκέλα είηε ζην ηκήκα πνπ ηα παξάγεη θαη λα αληαιιάζζνληαη κέζσ δηθηχνπ, είηε λα θπιάζζνληαη θεληξηθά ζε κηα θνηλά πξνζπειάζηκε απφ φιεο ηηο εθαξκνγέο-ππνζπζηήκαηα βάζε δεδνκέλσλ. Αλ θαη ζεσξεηηθά έλαο βαζκφο νινθιήξσζεο ζα κπνξνχζε λα επηηεπρζεί κέζσ ρξήζεο δηεπαθψλ, σζηφζν ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ε νινθιήξσζε βαζίδεηαη ζηελ ρξήζε αξζξσκάησλ (components) ινγηζκηθνχ ηα νπνία κπνξνχλ λα ζπιιεηηνπξγνύλ (co-operate) κεηαμχ ηνπο. 2.2.3 Γηαιεηηνπξγηθόηεηα Χο δηαιεηηνπξγηθφηεηα νξίδεηαη ε ηθαλφηεηα δύν ή πεξηζζόηεξσλ ζπζηεκάησλ λα αληαιιάζζνπλ θαη λα κπνξνχλ λα εξκελεύνπλ θαη ρξεζηκνπνηνύλ ηελ πιεξνθνξία πνπ έρεη αληαιιαρζεί (CEN/ISSS, 2005). Απφ ηνλ παξαπάλσ νξηζκφ γίλεηαη αληηιεπηφ φηη ππάξρνπλ δχν επίπεδα δηαιεηηνπξγηθφηεηαο: Ζ ιεηηνπξγηθή (functional) δηαιεηηνπξγηθφηεηα, ε νπνία είλαη ε ηθαλφηεηα δπν ή πεξηζζφηεξσλ ζπζηεκάησλ λα αληαιιάζζνπλ πιεξνθνξία, Ζ ζεκαζηνινγηθή (semantic) δηαιεηηνπξγηθφηεηα, δειαδή ε ηθαλφηεηα εξκελείαο θαηαλόεζεο θαη ρξεζηκνπνίεζεο ηεο πιεξνθνξίαο ε νπνία έρεη αληαιιαρζεί. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε επίηεπμε ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο δελ απνηειεί κηα θαηάζηαζε «φια ή ηίπνηα». Ο βαζκφο επίηεπμεο ηεο εμαξηάηαη απφ ην επίπεδν ησλ ζπκθσληψλ πνπ έρνπλ γίλεη κεηαμχ απνζηνιέα θαη παξαιήπηε ζρεηηθά κε ηελ ρξεζηκνπνηνχκελεο νξνινγίεο-θσδηθνπνηήζεηο (θιηληθέο θαη δηνηθεηηθέο-νηθνλνκηθέο) θαη ηνπ ηξφπνπ εξκελείαο ησλ ελλνηψλ. 12

Δπηπιένλ αμίδεη λα παξαηεξεζεί φηη ε επίηεπμε ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο απνηειεί βαζηθή πξνυπφζεζε γηα ηελ απηόκαηε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ κέζσ H/Y, ηελ ππνζηήξημε ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαηξηθνχ θαθέινπ, ζπζηεκάησλ ππνζηήξημεο θιηληθψλ απνθάζεσλ (clinical decision support systems) θ.ιπ. 2.3 Γηαιεηηνπξγηθόηεηα θαη πξόηππα Ζ επίηεπμε ηεο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο βαζίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ ζπκκόξθσζε ησλ θαηαζθεπαζηψλ ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ κε έλα θνηλφ ζχλνιν πξνηύπσλ. Σα ηειεπηαία, απνηεινχλ έλα ζχλνιν θαλφλσλ νη νπνίνη θαζνξίδνπλ εληαία ηνλ ηξφπν αλαπαξάζηαζεο, θσδηθνπνίεζεο θαη εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ θαζψο θαη ησλ κελπκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ κεηαθνξά ηνπο. Έηζη απνθεχγνληαη νη αζπκβαηφηεηεο, αζάθεηεο θαη ιαλζαζκέλεο εξκελείεο πνπ ζπλεπάγεηαη ε ρξήζε εμεηδηθεπκέλσλ ιχζεσλ θαη γίλεηαη εθηθηή ε δηαζχλδεζε, αληαιιαγή θαη αμηνπνίεζε δεδνκέλσλ κεηαμχ εηεξνγελψλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ πγείαο. 3. Πξόηππα 3.1 Καηεγνξίεο πξνηύπσλ Όπσο πξναλαθέξζεθε θαη πξνεγνπκέλσο, ε επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο βαζίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ ζηελ ρξήζε πξνηχπσλ. Σα πξφηππα πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ ηνπ ρψξνπ ηεο πγείαο κπνξνχλ λα δηαρσξηζηνχλ ζε (Blair, 1995): Πξφηππα επηθνηλσλίαο, Πξφηππα αλαπαξάζηαζεο ησλ θιηληθψλ δεδνκέλσλ (θσδηθνπνηήζεηο), Πξφηππα αξρηηεθηνληθήο ειεθηξνληθνχ ηαηξηθνχ θαθέινπ, Πξφηππα αλαγλψξηζεο, Πξφηππα αζθάιεηαο ησλ δεδνκέλσλ θαη εμαζθάιηζεο ηνπ ηαηξηθνχ απνξξήηνπ, Πξφηππα (νδεγίεο) αζθάιεηαο ηαηξηθνηερλνινγηθψλ πξντφλησλ. ηελ ζπλέρεηα, γίλεηαη κηα παξνπζίαζε ησλ ζεκαληηθφηεξσλ πξφηππσλ θάζε θαηεγνξίαο. 13

3.2 Πξόηππα επηθνηλσλίαο 3.2.1 DICOM A. θνπόο ην παξειζφλ, θάζε θαηαζθεπαζηήο ηαηξηθψλ απεηθνληζηηθψλ ζπζθεπψλ ρξεζηκνπνηνχζε ην δηθφ ηνπ ινγηζκηθφ αλάγλσζεο-κεηαθνξάο ηαηξηθήο εηθφλαο, θαζηζηψληαο έηζη απφ δπζρεξήο έσο αδχλαηε ηελ κεηαθνξά θαη αλάγλσζε ηαηξηθψλ εηθφλσλ κεηαμχ ζπζθεπψλ δηαθνξεηηθψλ θαηαζθεπαζηψλ.tν πξφηππν DICOM (Digital Imaging and Communications in Medicine) αλαπηχρζεθε απφ ην Αµεξηθαληθφ θνιέγην Ραδηνινγίαο (American College of Radiology-ACR) θαη ηελ Δζληθή Έλσζε Καηαζθεπαζηψλ Ζιεθηξνληθψλ ζπζθεπψλ (National Electronic Manufacturers Association-NEMA) κε ζηφρν λα θάλεη εθηθηή κε εληαίν θαη πξνηππνπνηεκέλν ηξόπν γηα φια ηα ηαηξηθά απεηθνληζηηθά κεραλήκαηα αλεμαξηήησο θαηαζθεπαζηή: Tελ απνζήθεπζε, αλάθηεζε θαη κεηαθνξά ηαηξηθψλ εηθφλσλ θαη ζρεηηδνκέλσλ πιεξνθνξηψλ, Σελ πξαγκαηνπνίεζε δηάθνξσλ εξγαζηψλ φπσο εθηχπσζε θ.ιπ., Σελ δηαρείξηζε ξνψλ εξγαζίαο (workflow management), Σελ εμαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ ηαηξηθψλ εηθφλσλ. Σν DICOM ππνζηεξίδεηαη απφ ηα πεξηζζφηεξα ζπζηήκαηα αξρεηνζέηεζεο θαη επηθνηλσλίαο ηαηξηθψλ εηθφλσλ (Picture Archiving and Communications Systems-PACS), ελψ πιένλ αξρίδεη λα ππνζηεξίδεηαη θαη απφ άιιεο ιεηηνπξγηθέο κνλάδεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ηαηξηθή εηθφλα. Ζ επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζην DICOM ζηεξίδεηαη αθελφο ζηελ βαζηζκέλε ζηα αληηθείκελα κνληεινπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο ε νπνία επηηξέπεη ηελ απνζαθήληζε θαη απφδνζε ζεκαζηνινγίαο θαη αθεηέξνπ ζηελ ρξήζε ελφο πξσηνθόιινπ δηαπξαγκάηεπζεο ην νπνίν επηηξέπεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δπλαηνηήησλ ησλ ζπζθεπψλ θαη ηνλ θαζνξηζκφ θνηλνχ ηξφπνπ αλαπαξάζηαζεο θαη θσδηθνπνίεζεο ηεο πιεξνθνξίαο (Horii, 1998). Σα ζέκαηα απηά παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθφηεξα ζηελ ζπλέρεηα. 14

B. Μνληεινπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο ζην DICOM Σν DICOM είλαη έλα βαζηζκέλν ζηα αληηθείκελα πξσηφθνιιν (object-based protocol). Οληφηεηεο ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ φπσο εηθφλεο, θείκελα, αζζελείο, θ.ιπ., κνληεινπνηνύληαη ζην DICOM ζαλ πιεξνθνξηαθά αληηθείκελα (information objects), ελψ νη δηάθνξεο ελέξγεηεο φπσο π.ρ. απνζήθεπζε, αλάθηεζε κνληεινπνηνχληαη σο ππεξεζίεο (services). Ζ ηαπηνπνίεζε ησλ πιεξνθνξηαθψλ αληηθεηκέλσλ γίλεηαη ρξεζηκνπνηψληαο κνλαδηθνχο πξνζδηνξηζηέο (universal identifiers-uids) (Horii, 1998). Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ηα αληηθείκελα απηά απνηεινχλ αθαηξεηηθέο αλαπαξαζηάζεηο ελλνηψλ (abstractions). Όηαλ ζε απηά απνδνζνχλ πξαγκαηηθέο ηηκέο πξνθχπηεη έλα ζηηγκηόηππν (instance) ελφο αληηθεηκέλνπ. Έλα πιεξνθνξηαθφ αληηθείκελν απαξηίδεηαη απφ έλα ζχλνιν ραξαθηεξηζηηθώλ (attributes). Γηα παξάδεηγκα, έλα πιεξνθνξηαθφ αληηθείκελν πνπ αληηζηνηρεί ζε έλαλ αζζελή κπνξεί λα έρεη σο ραξαθηεξηζηηθά ην φλνκα, ηνλ αξηζκφ ηαπηφηεηαο θ.ιπ. Σα ραξαθηεξηζηηθά ελφο πιεξνθνξηαθνχ αληηθεηκέλνπ είλαη είηε ππνρξεσηηθά (mandatory) είηε πξναηξεηηθά (optional). Κάζε ραξαθηεξηζηηθφ απαξηίδεηαη απφ έλα κνλαδηθφ πξνζδηνξηζηηθφ (unique identifier), πεξηγξαθή ηνπ πεδίνπ (attribute description) θαη ηξφπν αλαπαξάζηαζεο ηεο ηηκήο (value representation). O ηξφπνο αλαπαξάζηαζεο ηεο ηηκήο ρξεζηκνπνηείηαη ψζηε λα απνθεπρζνχλ νη αζάθεηεο θαηά ηελ θσδηθνπνίεζε ηεο πιεξνθνξίαο. Οη δηάθνξεο ελέξγεηεο ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ φπσο π.ρ. ε απνζήθεπζε κηαο εηθφλαο ή ε αλάθηεζε ησλ ζηνηρείσλ ελφο αζζελή κνληεινπνηνχληαη νξίδνληαο θιάζεηο ππεξεζηώλ (service classes). Σν πξφηππν DICOM νξίδεη έλα ζχλνιν βαζηθώλ ππεξεζηώλ νη νπνίεο θαινχληαη DICOM message service elements (DIMSE), απφ ηελ ζχλζεζε ησλ νπνίσλ πξνθχπηνπλ νη πην πνιχπινθεο ππεξεζίεο (θηαδάο, 2004). Γηα παξάδεηγκα, κηα ππεξεζία «αλαδήηεζε-αλάθηεζε» πξνθχπηεη απφ ηελ ζχλζεζε ησλ βαζηθψλ ππεξεζηψλ «αλαδήηεζε» θαη «αλάθηεζε». Τπάξρνπλ δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο DIMSE: απηέο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ θάπνηα ιεηηνπξγία (π.ρ. «απνζήθεπζε») θαη απηέο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ γλσζηνπνηήζεηο (notifications). 15

Ο ζπλδπαζκφο ηνπ νξηζκνχ ελφο πιεξνθνξηαθνχ αληηθεηκέλνπ (information object definition) θαη κηαο βαζηθήο ππεξεζίαο DIMSE δεκηνπξγεί κηα θιάζε δεύγνο αληηθεηκέλνπ-ππεξεζίαο (service-object pair class, SOP class). Μηα SOP θιάζε απνηειεί ηελ βαζηθή ιεηηνπξγηθή κνλάδα ηνπ πξσηνθφιινπ DICOM (θηαδάο, 2004). H δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο κηαο SOP θιάζεο θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα: ρήκα 1: Γηαδηθαζία δεκηνπξγίαο SOP θιάζεο Όηαλ ζηελ SOP θιάζε απνδνζνχλ πξαγκαηηθέο ηηκέο, δεκηνπξγείηαη έλα ζηηγκηφηππν ηεο SOP θιάζεο. Σα πξναλαθεξζέληα ζπλνςίδνληαη ζην παξαθάησ ζρήκα: ρήκα 2: Γηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ζηηγκηφηππνπ SOP class Γ. Πξσηόθνιιν δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ DICOM Σo DICOM δελ αζρνιείηαη ην ίδην κε ηελ θπζηθή κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο, αιιά ρξεζηκνπνηεί ήδε ππάξρνληα δηθηπαθά πξσηφθνιια (π.ρ. TCP/IP). Σν DICOM είλαη ππεχζπλν γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε φισλ ησλ πξναπαηηνχκελσλ δηαπξαγκαηεύζεσλ πξηλ ηελ θπζηθή κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο. 16

Οη δηαπξαγκαηεχζεηο απηέο απνζθνπνχλ ζηνλ θαζνξηζκφ ησλ ξφισλ θαη δπλαηνηήησλ θάζε ζπζθεπήο θαη ηνπ ηξφπνπ θσδηθνπνίεζεο θαη αλαπαξάζηαζεο ηεο πιεξνθνξίαο. Σo DICOM αλαθέξεηαη ζηηο ζπζθεπέο ζαλ νληφηεηεο εθαξκνγήο (application entities). Κάζε νληφηεηα εθαξκνγήο νξίδεη ηνλ ξόιν ηεο είηε σο ρξήζηεο είηε σο παξνρέαο ππεξεζηψλ (service class user-scu θαη service class provider- SCP αληηζηνίρσο). Κάζε νληφηεηα εθαξκνγήο ε νπνία επηζπκεί λα επηθνηλσλήζεη κε κηα άιιε, νξίδεη ηηο SOP θιάζεηο πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη. Αλάινγα κε ηηο δπλαηφηεηεο ηεο, ε άιιε νληφηεηα εθαξκνγήο κπνξεί λα απνδερηεί ή λα απνξξίςεη θάζε SOP θιάζε. Καηά απηφλ ηνλ ηξφπν θάζε πιεπξά είλαη ελήκεξε ησλ δπλαηνηήησλ ηεο άιιεο. Δπηπιένλ, πξψηνπ αξρίζεη ε κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ νη δχν πιεπξέο πξέπεη λα ζπκθσλήζνπλ γηα ην ζπληαθηηθό ηεο κεηαθνξάο (transfer syntax), ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηνλ κεραληζκφ αλαπαξάζηαζεο ησλ ηηκψλ (value representation), ηελ ζεηξά ησλ bytes (byte order) θαη ζε πεξίπησζε ζπκπίεζεο, ηελ ρξεζηκνπνηνχκελε κέζνδν. Ο θαζνξηζκφο ηνπ ζπληαθηηθνχ κεηαθνξάο απνζθνπεί ζηελ απνθπγή νπνηνδήπνηε αζαθεηώλ ή ιαζψλ εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ εμαηηίαο δηαθνξψλ ζηνλ ηξφπν αλαπαξάζηαζεο κεηαμχ ησλ ζπζθεπψλ (θηαδάο, 2004). Σα αλσηέξσ ζπλνςίδνληαη ζην παξαθάησ ζρήκα: ρήκα 3: Αληαιιαγή πιεξνθνξίαο ζην πξσηφθνιιν DICOM 17

Ζ κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο αληαιιαγήο DICOM κελπκάησλ. Έλα DICOM κήλπκα απαξηίδεηαη απφ ηελ εληνιή ππεξεζίαο (service command) θαη ην ζύλνιν δεδνκέλσλ (data set), θσδηθνπνηεκέλν ζε byte streams. Γειαδή ηζρχεη: DICOM Message= Service Command + Data Set (encoded information object instance). Σν ζχλνιν δεδνκέλσλ (data set) απνηειείηαη απφ κηα επηθεθαιίδα θαη απφ ηελ ηαηξηθή εηθφλα. Ζ επηθεθαιίδα πεξηιακβάλεη ηελ SOP θιάζε, ην ζπληαθηηθφ κεηαθνξάο θαζψο θαη άιιεο πιεξνθνξίεο, φπσο π.ρ. ην φλνκα ηνπ αζζελή, νη δηαζηάζεηο ηεο εηθφλαο θ.ιπ. Γ. Παξάδεηγκα: κεηαθνξά ηαηξηθήο εηθόλαο Πξνθεηκέλνπ λα ζπλνςηζηεί ε δηαδηθαζία κεηαθνξάο ηαηξηθψλ εηθφλσλ, αο ππνζέζνπκε ην παξάδεηγκα κεηαθνξάο κηαο ζεηξάο ηαηξηθψλ εηθφλσλ απφ έλα απεηθνληζηηθφ κεράλεκα ζε έλαλ ππνινγηζηή (Horii, 1998). Καηαξρήλ, δεκηνπξγείηαη κηα θπζηθή δηθηπαθή ζχλδεζε κεηαμχ απεηθνληζηηθνχ κεραλήκαηνο θαη ππνινγηζηή. Δλ ζπλερεία, ην DICOM δεκηνπξγεί έλα ζηηγκηφηππν SOP θιάζεο γηα θάζε ηαηξηθή εηθφλα ε νπνία πξέπεη λα κεηαθεξζεί απφ ην απεηθνληζηηθφ κεράλεκα ζηνλ ππνινγηζηή. Καηφπηλ, ην DICOM πξαγκαηνπνηεί φιεο ηηο απαξαίηεηεο δηαπξαγκαηεχζεηο πξηλ ηελ κεηαθνξά ησλ ηαηξηθψλ εηθφλσλ: θαζνξηζκφο ησλ ξφισλ ησλ δχν ζπζθεπψλ, ησλ ππεξεζηψλ πνπ ππνζηεξίδεη ε θάζε κηα θαη ηνπ ζπληαθηηθνχ ηεο κεηαθνξάο. Δλ ζπλερεία, κε βάζε ηα ζηηγκηφηππα ησλ SOP θιάζεσλ δεκηνπξγνχληαη ηα αληίζηνηρα DICOM κελχκαηα θαη ε κεηαθνξά ηνπο κέζσ TCP/IP ζηνλ Ζ/Τ. Σέινο αθνχ παξαιεθζνχλ ηα κελχκαηα απφ ηνλ Ζ/Τ γίλεηαη εμαγσγή ηεο πιεξνθνξίαο. 3.2.2 HL7 Σν HL7 (Health Level 7) απνηειεί έλα πξφηππν αληαιιαγήο πιεξνθνξίαο κεηαμχ ηαηξηθψλ εθαξκνγώλ. Απνηειεί έλα πξσηφθνιιν επηπέδνπ εθαξκνγήο (7 ν επίπεδν ζην OSI, εμ θαη ην «7» ζην αθξσλχκην ηνπ νλφκαηνο ηνπ) (Hammond, 1991). Χο ηέηνην, ην HL7 δελ πξαγκαηνπνηεί ην ίδην ηελ θπζηθή κεηαθνξά ηεο πιεξνθνξίαο, αιιά θάλεη ρξήζε ησλ πθηζηάκελσλ δηθηπαθψλ πξσηνθφιισλ (π.ρ. TCP/IP). Σα αλσηέξσ θαίλνληαη παξαζηαηηθά θαη ζην παξαθάησ ζρήκα: 18

7. Δπίπεδν Δθαξκνγήο 6. Δπίπεδν Παξνπζίαζεο 5. Δπίπεδν πλόδνπ 4 Δπίπεδν Γηαθίλεζεο 3 Δπίπεδν Γηθηύνπ 2 Δπίπεδν Εεύμεο Γεδνκέλσλ 1 Φπζηθό Δπίπεδν ρήκα 4: H ζέζε ηνπ HL7 ζε ζρέζε κε ηα 7 επίπεδα ηνπ OSI Μέζσ ηεο ρξήζεο ελφο ππνζπζηήκαηνο δηαζχλδεζεο κέζσ HL7 (middleware) είλαη δπλαηή ε δηαζχλδεζε ησλ δηαθφξσλ εηεξνγελψλ ππνζπζηεκάησλ ελφο πιεξνθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο κε ζθνπφ ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξίαο, απνθεχγνληαο έηζη ηελ δεκηνπξγία θαη ζπληήξεζε πνιιαπιψλ δηεπαθψλ δηαθνξεηηθνύ ηύπνπ κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ ηκεκάησλ (Παπιφπνπινο & Μπέξιεξ, 2004). Ζ κείσζε ησλ αλαγθαίσλ δηεπαθψλ κέζσ ηεο ρξήζεο ηνπ HL7 θαίλεηαη ζην παξαθάησ ζρήκα: ρήκα 5: Μείσζε ησλ δηεπαθψλ κέζσ ηεο ρξήζεο ζπζηήκαηνο επηθνηλσλίαο HL7 Σν HL7 βξίζθεηαη ζηελ έθδνζε 2.5, ελψ πξνο ςήθηζε είλαη ε έθδνζε 3, ε νπνία παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηελ φιε θηινζνθία ηνπ πξνηχπνπ, κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθόηεηαο (semantic interoperability). 19

Ζ πιεξνθνξία ζην HL7 δηαθηλείηαη κέζσ κελπκάησλ. Κάζε πεξηζηαηηθφ ηνπ πξαγκαηηθνχ θφζκνπ, κνληεινπνηείηαη σο έλα πεξηζηαηηθφ ελεξγνπνίεζεο (trigger event) ην νπνίν ππξνδνηεί ηελ δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο θαη αληαιιαγήο κελπκάησλ (Καηεράθεο, 2005). Ζ δηαδηθαζία θαίλεηαη ζπλνπηηθά ζην παξαθάησ ζρήκα: παξέιαβε HL7 κήλπκα Πεξηζηαηηθό Δλεξγνπνίεζεο ζηείιε HL7 κήλπκα ηείιε κήλπκα ACK ΤΣΖΜΑ Β ιάβε HL7 κήλπκα ACK ΓΗΚΣΤΟ ΤΣΖΜΑ Α ρήκα 6: Γηαδηθαζία ελεξγνπνίεζεο δηαδηθαζίαο HL7 κελπκάησλ Όπσο βιέπνπκε, έλα πξαγκαηηθφ ζπκβάλ (π.ρ. ε αίηεζε πξαγκαηνπνίεζεο κηαο εμεηάζεσο) ππξνδνηεί ηελ δεκηνπξγία ελφο ζρεηηθνχ κελχκαηνο (π.ρ. κήλπκα-αίηεκα παξαγγειίαο εμεηάζεσλ) ην νπνίν δηαθηλείηαη απφ ην έλα ηκήκα ζην άιιν. Ζ ιήςε δε θάζε κελχκαηνο επηβεβαηψλεηαη κέζσ ηεο απνζηνιήο κελχκαηνο επηβεβαίσζεο. Ζ δνκή ησλ HL7 κελπκάησλ είλαη ηεξαξρηθή. Κάζε κήλπκα απνηειείηαη απφ κηα αθνινπζία ηκεκάησλ (segments) ζε θαζνξηζκέλε ζεηξά. Κάζε κήλπκα έρεη έλαλ ηχπν ν νπνίνο εθθξάδεη ηνλ ζθνπφ ηνπ κελχκαηνο. Ο ηχπνο ηνπ κελχκαηνο πξνζδηνξίδεηαη κέζσ ελφο θσδηθνχ ηξηψλ ραξαθηήξσλ. Σν πξψην ηκήκα θάζε κελχκαηνο (Message Header-MSH) πξνζδηνξίδεη ηνλ ηχπν ηνπ θαη ην γεγνλφο ελεξγνπνίεζεο ην νπνίν νδήγεζε ζηελ δεκηνπξγία ηνπ κελχκαηνο. Σα ηκήκαηα απνηεινχλ κηα ινγηθή νκαδνπνίεζε ζπλαθψλ πεδίσλ δεδνκέλσλ (data fields). Κάζε ηκήκα πεξηέρεη έλα ζπγθεθξηκέλν ηύπν πιεξνθνξίαο θαη αλαγλσξίδεηαη κέζσ ελφο θσδηθνχ ηξηψλ ραξαθηήξσλ ν νπνίνο είλαη γλσζηφο σο Segment ID (Καηεράθεο, 2005). 20

Γηα παξάδεηγκα, ην ηκήκα PID (Patient Identifier-PID) ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ απνζήθεπζε δεκνγξαθηθήο πιεξνθνξίαο γηα ηνλ αζζελή (φλνκα, επίζεην, ειηθία θ.ιπ.). ηελ έθδνζε 2.5 πεξηιακβάλνληαη πάλσ απφ 120 ηχπνη ηκεκάησλ θαιχπηνληαο θιηληθά δεδνµέλα, απνηειέζµαηα εμεηάζεσλ, παξαγγειίεο γηα εμεηάζεηο, κεηαθνξέο αζζελψλ ζε δηάθνξα ηµήµαηα ηνπ λνζνθνµείνπ θαζψο θαη πιεξνθνξίεο ρξεψζεσλ θαη ινγαξηαζµψλ. Δπηπιένλ, ην πξφηππν ππνζηεξίδεη ηκήκαηα νξηζκέλα απφ ηνλ ρξήζηε (custom defined segments), ηα νπνία νλνκάδνληαη z-segments.σα ηκήκαηα θάζε κελχκαηνο κπνξεί λα είλαη ππνρξεσηηθά ή κε ελψ είλαη δπλαηή θαη ε επαλάιεςε ελφο ηκήκαηνο κέζα ζην ίδην κήλπκα. Σα πξναηξεηηθά ηκήκαηα πεξηέρνληαη ζε «[]», π.ρ. [PD1] ελψ ηα επαλαιακβαλφκελα πεδία πεξηέρνληαη ζε «{}» π.ρ. {ΝΣΔ}. Σα ηκήκαηα δηαρσξίδνληαη κεηαμχ ηνπο κε ηνλ ραξαθηήξα ηεξκαηηζκνχ γξακκήο. Κάζε ηκήκα απαξηίδεηαη απφ έλα ή πεξηζζφηεξα πεδία δεδνκέλσλ (fields) ηα νπνία κπνξνχλ επίζεο λα είλαη πξναηξεηηθά ή φρη θαη λα επαλαιακβάλνληαη ή φρη. Σα πεδία δηαρσξίδνληαη κεηαμχ ηνπο κε ηνλ ραξαθηήξα. Κάζε πεδίν κπνξεί λα είλαη είηε απιφ (βαζηθφο ηχπνο δεδνκέλσλ) είηε ζχλζεην (composite) λα απαξηίδεηαη δειαδή απφ ππνπεδία, δηαρσξίδνκελα κε ηνλ ραξαθηήξα «^». Σα ππνπεδία είλαη δπλαηφλ λα αλαιχνληαη πεξαηηέξσ δηαρσξηδφκελα κε ηνλ ραξαθηήξα «&» (Καηεράθεο, 2005). Οη εθδφζεηο ηνπ HL7 κέρξη ηελ 2.5 αλ θαη ζε κεγάιν βαζκφ επέιπζαλ ην πξφβιεκα επίηεπμεο ιεηηνπξγηθήο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο κεηαμχ εηεξνγελψλ πιεξνθνξηαθψλ ππνζπζηεκάησλ, σζηφζν παξνπζηάδνπλ νξηζκέλα κεηνλεθηήκαηα ηα νπνία απνηεινχλ ηξνρνπέδε ζηελ επίηεπμε ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθόηεηαο (Shafarman, 2004). Καηαξρήλ, απνπζίαδε έλα ζαθώο νξηζκέλν πιεξνθνξηαθό κνληέιν αλαθνξάο (Reference information model). Σν ηειεπηαίν απνηειεί κηα κνληεινπνίεζε ησλ δηάθνξσλ νληνηήησλ ηνπ ρψξνπ ηεο πγείαο (π.ρ. αζζελήο), θάλνληαο εθηθηή ηελ πεξηγξαθή κε ζαθήλεηα ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ζπκπεξηθνξψλ ηνπο θαη ησλ κεηαμχ ηνπο ζπζρεηίζεσλ (π.ρ. γεληθεχζεηο, αθαηξέζεηο θ.ιπ.). Γειαδή ην πιεξνθνξηαθφ κνληέιν απνηειεί κηα ζαθήο, θνηλή ζεψξεζε ησλ νληνηήησλ ηνπ ρψξνπ Τγείαο. 21

ηηο πξνεγνχκελεο εθδφζεηο ηνπ HL7 απιψο ππνλννύηαλ έλα πιεξνθνξηαθφ κνληέιν, κέζσ ηεο δφκεζεο ηεο πιεξνθνξίαο ζε ηκήκαηα (παξφκνηα κε ηηο δνκέο δεδνκέλσλ ησλ γισζζψλ πξνγξακκαηηζκνχ) (Shafarman, 2004). Δπηπιένλ, δελ ππήξρε έλαο θαζνξηζκέλνο ηξφπνο ρξήζεο ειεγρφκελσλ ιεμηθψλ (controlled vocabularies), δελ ππνζηεξίδνληαλ νη λέεο ηερλνινγίεο (XML, object technologies) θαη εγείξνληαλ ζεκαληηθά ζέκαηα αζθάιεηαο. Σέινο, ν κεγάινο βαζκφο πξναηξεηηθψλ ηκεκάησλ θαη πεδίσλ ελφο κελχκαηνο είρε σο απνηέιεζκα ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζηνλ ηξφπν κνληεινπνίεζεο ησλ ίδησλ νληνηήησλ αλάκεζα ζηνπο δηαθνξεηηθνχο θαηαζθεπαζηέο πνπ πινπνηνχλ ην πξσηφθνιιν (Shafarman, 2004). Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ απηψλ θαη ηελ επίηεπμε ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθφηεηαο, ε 3 ε έθδνζε ηνπ HL7 αθνινπζεί κηα λέα πξνζέγγηζε ε νπνία βαζίδεηαη (Beeler, 2000): ηελ ρξήζε ελφο πιεξνθνξηαθνύ κνληέινπ αλαθνξάο (reference information model-rim) ην νπνίν εθθξάδεη ηηο ζρεηηδφκελεο κε ηνλ ηνκέα πγείαο νληφηεηεο, κε αληηθεηκελνζηξαθέο ηξφπν, σο θιάζεηο. Με βάζε ην πιεξνθνξηαθφ απηφ κνληέιν πξνθχπηνπλ νη νξηζκνί ησλ HL7 κελπκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ επηθνηλσλία. ε έλα πιαίζην δεκηνπξγίαο ησλ κελπκάησλ (message development framework) ην νπνίν αθνινπζεί κηα αληηθεηκελνζηξαθήο πξνζέγγηζε γηα ηελ δεκηνπξγία ησλ κελπκάησλ, έρνληαο σο βάζε ην πιεξνθνξηαθφ κνληέιν αλαθνξάο (Beeler, 2000). Έηζη, ε δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ησλ κελπκάησλ απνηειείηαη απφ ηηο εμήο ηξεηο θάζεηο: 1) Αλάιπζε απαηηήζεσλ: ην ζηάδην απηφ δεκηνπξγνχληαη ην use case κνληέιν θαη ην πιεξνθνξηαθφ κνληέιν πεδίνπ (domain information model). Σν use case κνληέιν απνηειεί κνληεινπνίεζε ζε επίπεδν ρξήζηε ησλ απαηηήζεσλ επηθνηλσλίαο θαη ησλ αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ ησλ εκπιεθνκέλσλ νληνηήησλ. Σν πιεξνθνξηαθφ κνληέιν πεδίνπ, ην νπνίν πξνθχπηεη έρνληαο σο βάζε ην πιεξνθνξηαθφ κνληέιν αλαθνξάο RIM, πεξηιακβάλεη ηηο θιάζεηο δεδνκέλσλ πνπ αλαπαξηζηνχλ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ 22

επηθνηλσλία. Οπζηαζηηθά πξφθεηηαη απνηειεί κηα «κεηάθξαζε» ζε επίπεδν δεδνκέλσλ ηνπ use case κνληέινπ. 2) ρεδηαζκόο: Με βάζε ην use case δηάγξακκα ηεο πξνεγνχκελεο θάζεο αλαπηχζζεηαη ην δηάγξακκα αιιειεπίδξαζεο (interaction diagram), κέζσ ηνπ νπνίνπ εθθξάδεηαη ε αιιεινπρία κελπκάησλ πνπ αληαιιάζζνληαη θαηά ηελ επηθνηλσλία θαζψο θαη ηα γεγνλφηα πνπ νδήγεζαλ ζηελ δεκηνπξγία ηνπο. Γειαδή, πιένλ νη απαηηήζεηο επηθνηλσλίαο εθθξάδνληαη ζε επίπεδν κελύκαηνο. Δπίζεο κε βάζε ην πιεξνθνξηαθφ κνληέιν πεδίνπ δεκηνπξγείηαη έλα πιεξνθνξηαθό κνληέιν κελπκάησλ (message information model). Ο ζπλδπαζκφο ησλ δχν απηψλ κνληέισλ δεκηνπξγεί ηελ ηεξαξρηθή πεξηγξαθή ησλ κελπκάησλ (hierarchical message descriptions), ε νπνία απνηειεί κηα αθαηξεηηθή πεξηγξαθή ησλ κελπκάησλ, θαζηζηψληαο εθηθηή ηε ρξήζε κηαο ζεηξά δηαθνξεηηθψλ ηερλνινγηψλ πινπνίεζεο (π.ρ. XML). 3) Δθαξκνγή: Με βάζε ηελ αθαηξεηηθή ηεξαξρηθή πεξηγξαθή ησλ κελπκάησλ θαη κε βάζε κηα πεξηγξαθή απαηηήζεσλ ηεο ρξεζηκνπνηνχκελεο ηερλνινγίαο πινπνίεζεο (Implementation Technology Specifications-ITS) δεκηνπξγνχληαη ηα κελχκαηα. Ζ αλσηέξσ πεξηγξαθείζα δηαδηθαζία δεκηνπξγίαο ησλ κελπκάησλ ζπλνςίδεηαη ζην θάησζη ζρήκα: ρήκα 7: Μεζνδνινγία αλάπηπμεο HL7 κελπκάησλ 23

πκπεξαζκαηηθά, ην HL7 απνηειεί ζήκεξα ην «de facto» πξφηππν δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ησλ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ πγείαο. Μάιηζηα, αληηζέησο κε άιια ζρεηηθά πξφηππα ηα νπνία βξίζθνληαη ζε πξψηκν αθφκε ζηάδην ην HL7 είλαη έλα πξφηππν ελ ιεηηνπξγία κε κεγάιν αξηζκφ επηηπρεκέλσλ πινπνηήζεσλ. Δπηπιένλ, κέζσ ηεο πξνζζήθεο ηνπ πιεξνθνξηαθνχ κνληέινπ αλαθνξάο θαη ηεο λέαο κεζνδνινγίαο δεκηνπξγίαο κελπκάησλ ηεο επεξρφκελεο 3 εο έθδνζεο, ην HL7 θάλεη ζεκαληηθά βήκαηα πξνο ηελ επίηεπμε ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθόηεηαο, ππνζηεξίδνληαο ηφζν ηηο ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο φζν θαη απηέο πνπ ζα αλαπηπρζνχλ κειινληηθά. πλεπψο, νπνηνδήπνηε ζρέδην δξάζεο γηα ηελ επίηεπμε δηαιεηηνπξγηθφηεηαο ζε έλαλ νξγαληζκφ πξέπεη λα έρεη σο επίθεληξν ην πξφηππν απηφ. 3.2.3 EDI Σν EDI απνηειεί έλα πξφηππν γηα ηελ αληαιιαγή δνκεκέλεο κε ηελ κνξθή εγγξάθσλ πιεξνθνξίαο κεηαμχ δχν εθαξκνγψλ πνπ βξίζθνληαη ζε δηαθνξεηηθά κεραλήκαηα κε ηελ κηθξφηεξε δπλαηή αλζξψπηλε παξέκβαζε. Σν EDI δελ αζρνιείηαη ην ίδην κε ηελ θπζηθή κεηαθνξά ησλ δεδνκέλσλ αιιά θάλεη ρξήζε ησλ ππεξεζηψλ δηθηπαθψλ πξσηνθφιισλ, φπσο π.ρ. ην TCP/IP ή ηδησηηθψλ δηθηχσλ. Σν EDI ρξεζηκνπνηείηαη ζε πνιινχο ηνκείο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη απηφο ηεο πγείαο. Μεηαμχ ησλ δηάθνξσλ «κνξθψλ» ηνπ EDI, δχν είλαη νη επηθξαηέζηεξεο: ην UN/EDIFACT (UN/EDIFACT, 1994) ην νπνίν απνηειεί δηεζλέο πξφηππν θαη ην ANSI ASC X12 ην νπνίν ρξεζηκνπνηείηαη θπξίσο ζηελ Ακεξηθή. Οη δχν απηέο κνξθέο παξνπζηάδνπλ πνιιέο νκνηφηεηεο κεηαμχ ηνπο. ην πξφηππν πεξηγξάθεηαη ε δνκή, ηα ππνρξεσηηθά θαη πξναηξεηηθά πεδία γηα θάζε ηχπν εγγξάθνπ. Ζ πιεξνθνξία ελζσκαηψλεηαη ζηα έγγξαθα αθνινπζψληαο κηα ηεξαξρηθή (hierarchical) πξνζέγγηζε. ηνηρεία δεδνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη ιεηηνπξγηθά κεηαμχ ηνπο νκαδνπνηνχληαη ζε ηκήκαηα. Με ηε ζεηξά ηνπο ηα ηκήκαηα νκαδνπνηνχληαη ζε νκάδεο δνζνιεςίαο. ηηο νκάδεο δνζνιεςίαο πξνζηίζεηαη κηα επηθεθαιίδα κε ζηνηρεία επηθνηλσλίαο (απνζηνιέαο, παξαιήπηεο, εκεξνκελία, ψξα, έθδνζε πξνηχπνπ, δηθαηψκαηα πξφζβαζεο θ.ιπ.) θαη κηα νπξά πξνθεηκέλνπ λα ζρεκαηηζηεί έλα κήλπκα. Σν ηειεπηαίν παξαδίδεηαη ζηα πξσηφθνιια επηπέδνπ δηθηχνπ γηα ηελ θπζηθή κεηαθνξά ηνπ. 24

3.2.4 ΗΔΔΔ P1157 ( MEDIX ) Σν ΗΔΔΔ P1157 («MEDIX») ην νπνίν αλαπηχρζεθε απφ ην Ηλζηηηνχην Ζιεθηξνιφγσλ θαη Ζιεθηξνληθψλ Μεραληθψλ (Institute Electrical and Electronic Engineers -IEEE), απνηειεί έλα πξφηππν αληαιιαγήο δεδνκέλσλ κεηαμχ πιεξνθνξηαθψλ ζπζηεκάησλ πγείαο. Παξφκνηα κε ην HL7, ην MEDIX απνηειεί πξφηππν επηπέδνπ εθαξκνγήο, ζην νπνίν ε πιεξνθνξία αληαιιάζζεηαη κέζσ κελπκάησλ. Όκσο, ην MEDIX παξνπζηάδεη θαη ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζε ζρέζε κε ην HL7. Έηζη, ην MEDIX ρξεζηκνπνηεί ηνλ ηξφπν ζχληαμεο ASN1.BER, ζε αληίζεζε κε ην HL7. Δπηπιένλ, ελψ ην HL7 έρεη ήδε πινπνηεζεί, ην MEDIX δελ έρεη απνζαθελίζεη αθφκα ην ζεσξεηηθφ ηνπ ππφβαζξν. Σέινο, ην MEDIX έρεη επξχηεξν πεδίν εθαξκνγήο ζε ζρέζε κε ην HL7, θαιχπηνληαο φια ηα ζρεηηθά κε ηελ δηαζχλδεζε ππνινγηζηηθψλ ζπζηεµάησλ ζέµαηα. (Harrington, 1991). ηαδηαθά, ηα δχν πξφηππα πξφθεηηαη λα νδεγεζνχλ ζε ζχγθιηζε. Ήδε, ε επηηξνπή ηνπ MEDIX έρεη ζπκθσλήζεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ηνπο αθεξεκέλνπο ηχπνπο κελπκάησλ ηνπ HL7 γηα ηνλ νξηζκφ ησλ κελπκάησλ ηνπ MEDIX. 3.2.5 NCPDP Ο εζληθφο νξγαληζκφο γηα ηελ ζπληαγνγξάθεζε ησλ θαξκάθσλ (National Council Prescription Drugs Program-NCPDP) αλαπηχζζεη πξφηππα γηα ηελ αληαιιαγή ζρεηηδφκελεο κε ηελ δηαθίλεζε θαξκάθσλ πιεξνθνξίαο, κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ (ηαηξνί, θαξκαθεία, αζθαιηζηηθά ηακεία, θαηαζθεπαζηέο θαη κεηαπσιεηέο θαξκάθσλ). Πην ζπγθεθξηκέλα, ν ΝCPDP έρεη αλαπηχμεη πξφηππα γηα ηελ ειεθηξνληθή ζπληαγνγξάθεζε (e-prescribing) θαη ηελ ειεθηξνληθή δηαθίλεζε πιεξνθνξίαο απνδεκηψζεσλ θάξκαθσλ (e-claiming) κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ κε ηέηνην ηξφπν ψζηε θαηά ην ηέινο ηεο δνζνιεςίαο ην θαξκαθείν λα γλσξίδεη εάλ ν αζζελήο θαιχπηεηαη απφ ην αζθαιηζηηθφ ηακείν θαη πνην είλαη ην χςνο ηεο θάιπςεο, ελψ ην αζθαιηζηηθφ ηακείν λα έρεη ππφςε ηνπ φια ηα ζηνηρεία απνδεκηψζεσλ γηα ηα θάξκαθα. 25

Γηα ηελ ειεθηξνληθή ζπληαγνγξάθεζε o NCPDP αλέπηχμε ην SCRIPT Prescriber Pharmacist πξφηππν, ελψ γηα ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξίαο απνδεκηψζεσλ θαξκάθσλ ην Pharmacy Claim Telecommunication πξφηππν (Scott, 2001). Α. SCRIPT Prescriber-Pharmacist Standard Σν πξφηππν ειεθηξνληθήο ζπληαγνγξάθεζεο SCRIPT επηηξέπεη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ εμήο δνζνιεςηψλ (Scott, 2001): Τπνβνιή λέσλ ζπληαγνγξαθήζεσλ απφ ηνλ ηαηξφ ζην θαξκαθείν, Τπνβνιή αηηεκάησλ αιιαγψλ ζπληαγνγξάθεζεο απφ ην θαξκαθείν ζηνλ ηαηξφ, Τπνβνιή αηηήκαηνο επαλαπιήξσζεο απφ ην θαξκαθείν ζηνλ ηαηξφ, Πιεξνθφξεζε γηα ηελ θαηάζηαζε πιήξσζεο απφ ην θαξκαθείν ζηνλ ηαηξφ, Αθχξσζε κηαο ππνβιεζείζαο ζπληαγνγξάθεζεο απφ έλαλ ηαηξφ. Κάζε δνζνιεςία ζην SCRIPT πεξηιακβάλεη ηελ αληαιιαγή ησλ απαξαίηεησλ γηα ηελ επηθνηλσλία ζηνηρείσλ θαζψο θαη ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ηαηξνχ, ηνπ θαξκαθείνπ θαη ηνπ αζζελή. ηα απαξαίηεηα γηα ηελ επηθνηλσλία ζηνηρεία πεξηιακβάλνληαη νη θσδηθνί απνζηνιέα θαη παξαιήπηε, ζπληαθηηθή πιεξνθνξία, ν ηχπνο ηνπ κελχκαηνο, ζπλζεκαηηθά, εκέξα-ψξα θ.ιπ. Σα απαξαίηεηα ζηνηρεία ηαηξνχ είλαη ην αλαγλσξηζηηθφ θαη ην φλνκα ηνπ, ζηνηρεία επηθνηλσλίαο θαη ν θσδηθφο εηδηθφηεηαο. Αληηζηνίρσο ηα ζηνηρεία αζζελή πεξηιακβάλνπλ ην φλνκα, ηελ ειηθία, ην θχιν θαη ζηνηρεία επηθνηλσλίαο ηνπ αζζελή. Σέινο, ζηα ζηνηρεία θαξκαθείνπ πεξηιακβάλνληαη ην αλαγλσξηζηηθφ θαη ην φλνκα ηνπ, ην φλνκα ηνπ θαξκαθνπνηνχ, ζηνηρεία επηθνηλσλίαο θ.ιπ. Μειινληηθά, ην πξφηππν SCRIPT ζα επεθηαζεί ψζηε λα θαιχπηεη ηελ ειεθηξνληθή κεηαθνξά εξγαζηεξηαθψλ εμεηάζεσλ θαζψο θαη άιισλ ζρεηηθψλ πιεξνθνξηψλ (π.ρ. ην πξνθίι θαξκάθσλ ελφο αζζελή). Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε ειεθηξνληθή ζπληαγνγξάθεζε θαξκάθσλ ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθψλ πιενλεθηεκάησλ φπσο κηθξφηεξνπο ρξφλνπο απφθξηζεο, ιηγφηεξα ιάζε ζηηο παξερφκελεο θαξκαθεπηηθέο αγσγέο, επθνιία πξαγκαηνπνίεζεο ηξνπνπνηήζεσλ ζηηο ζπληαγνγξαθήζεηο, αζθάιεηα θ.ιπ. 26

Β. Pharmacy Claim Telecommunications Standard Μέζσ ηνπ NCPDP Pharmacy Claim Telecommunications πξνηχπνπ είλαη δπλαηή ε δηαθίλεζε πιεξνθνξηψλ απνδεκηψζεσλ θαξκάθσλ, ρξεψζεσλ θαξκάθσλ, πιεξνθνξηψλ πξνεγνχκελεο έγθξηζεο ιήςεσο θαξκάθνπ, ειέγρνπ θάιπςεο δαπαλψλ θαξκάθνπ απφ ην αζθαιηζηηθφ ηακείν, ζσζηήο ρξήζεο θαξκάθσλ (drug utilization) θ.ιπ. Κάζε κήλπκα πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία αζζελή, ηνλ αζθαιηζηηθφ νξγαληζκφ, ηνλ θσδηθφ ζπληαγνγξάθεζεο ηνπ θαξκάθνπ, ζηνηρεία εξγνδφηε θ.ιπ. Σα αλσηέξσ πξφηππα θαιχπηνπλ φιε ηε δηαδηθαζία αληαιιαγήο πιεξνθνξίαο θάξκαθσλ κεηαμχ φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ (θαξκαθεία, αζθαιηζηηθά ηακεία, ζπληαγνγξάθνη), ελψ ππνινγίδεηαη φηη ζήκεξα θαιχπηνπλ πάλσ απφ 90% ησλ θαξκαθείσλ ζηηο ΖΠΑ (Scott, 2001). 3.3 Πξόηππα θιηληθώλ δεδνκέλσλ (θσδηθνπνηήζεηο) 3.3.1 Γεληθά πεξί θσδηθνπνηήζεσλ θιηληθώλ δεδνκέλσλ Παξά ηελ εθθξαζηηθή ειεπζεξία ηεο θπζηθήο γιψζζαο, ν κεγάινο βαζκφο αζάθεηαο, ε δεκηνπξγία πιενλαζκψλ, νη κηθξέο δπλαηφηεηεο ζπγθέληξσζεο θαη απηφκαηεο επεμεξγαζίαο ησλ δεδνκέλσλ, ην πςειφ θφζηνο ζπληήξεζεο θαη ε αδπλακία δεκηνπξγίαο ινγηθψλ ζπζρεηηζκψλ κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ, ηελ θάλνπλ αθαηάιιειε γηα ηελ αλαπαξάζηαζε, δηαρείξηζε θαη εθκεηάιιεπζε ηεο ηαηξηθήο γλψζεο. Ζ αλάγθε αληηκεηψπηζεο ησλ αλσηέξσ πξνβιεκάησλ θαηά ηελ απνζήθεπζε θαη αλαπαξάζηαζε ηεο ηαηξηθήο πιεξνθνξίαο νδήγεζε ζηελ αλάπηπμε πξνηχπσλ γηα θιηληθά δεδνκέλα (θσδηθνπνηήζεηο). Χο θσδηθνπνίεζε νξίδεηαη ε απφδνζε ελφο θσδηθνχ ζε κηα νληφηεηα, κε ζθνπφ απηή λα πξνζδηνξίδεηαη κνλνζήκαληα. Τπάξρνπλ πνιιψλ εηδψλ θσδηθνπνηήζεηο, φκσο δχν είδε είλαη ηα επηθξαηέζηεξα (Μπέξιεξ & Παπιφπνπινο, 2004): 27

Ολνκαηνινγίεο (nomenclatures): Απνηεινχλ έλα ζχλνιν θαηάιιεισλ (απνδεθηψλ) νλνκάησλ. Γηα παξάδεηγκα κηα νλνκαηνινγία αζζελεηψλ απνηειείηαη απφ κηα ζπιινγή θαηάιιεισλ νλνκάησλ αζζελεηψλ. Παξαδείγκαηα νλνκαηνινγηψλ απνηεινχλ νη θσδηθνπνηήζεηο SNOMED θαη Read Codes. Σαμηλνκήζεηο (classifications): Απνηεινχλ ινγηθέο νκαδνπνηήζεηο νκνεηδψλζπλαθψλ φξσλ κε βάζε έλα ή πεξηζζφηεξα θξηηήξηα. Παξάδεηγκα ηαμηλφκεζεο απνηειεί ε θσδηθνπνίεζε ICD. Άιιεο θσδηθνπνηήζεηο απνηεινχλ νη ζεζαπξνί ιέμεσλ (thesaurus), νη ηαμηλνµίεο (taxonomies) θαη νη επίζεµεο νξνινγίεο (formal terminologies). Ζ ρξήζε θσδηθνπνηήζεσλ ζπλεπάγεηαη ζεκαληηθψλ πιενλεθηεκάησλ. Έηζη, νη θσδηθνπνηήζεηο απνηεινχλ κηα «θνηλή γιψζζα» πεξηγξαθήο θαη εξκελείαο ηεο πιεξνθνξίαο κε εληαίν ηξφπν, απνθεχγνληαο έηζη ηελ δεκηνπξγία αζαθεηψλ θαη ζθαικάησλ (Αγγειίδεο, 2004). Απνηεινχλ έηζη νη θσδηθνπνηήζεηο ηελ βάζε γηα ηελ επίηεπμε ηεο ζεκαζηνινγηθήο δηαιεηηνπξγηθόηεηαο αθνχ ρσξίο απηέο αλ θαη ζα ήηαλ δπλαηή ε αληαιιαγή πιεξνθνξίαο κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ ζπζηεκάησλ, σζηφζν απηά δελ ζα ήηαλ άκεζα εξκελεχζηκα, εμαηηίαο ησλ δηαθνξεηηθψλ ηξφπσλ αλαπαξάζηαζεο ησλ δηάθνξσλ ζπζηεκάησλ. Άιισζηε, ε κεηαηξνπή ηεο πιεξνθνξίαο απφ ηνλ έλα ηξφπν αλαπαξάζηαζεο ζηνλ άιιν ζα ζπλεπαγφηαλ κεγάιν ρξφλν, θφζηνο θαη πςειφ πνζνζηφ ζθαικάησλ. Με άιια ιφγηα, ε ρξήζε ησλ θσδηθνπνηήζεσλ είλαη απαξαίηεηε πξνθεηκέλνπ ε πιεξνθνξία πνπ αληαιιάζζεηαη κεηαμχ ησλ ζπζηεκάησλ λα θαηαζηεί άκεζα εξκελεχζηκε θαη αμηνπνηήζηκε ρσξίο κεηαηξνπέο. Αθφκε, ν πεξηνξηζκφο ηεο αζάθεηαο κέζσ ηεο ρξήζεο θσδηθνπνηήζεσλ ζπλεπάγεηαη ηελ κείσζε ησλ ζθαικάησλ (ηαηξηθψλ θαη κε) εμαηηίαο δηαθνξεηηθήο ή θαη εζθαικέλεο εξκελείαο ησλ δεδνκέλσλ. 28

Δπηπιένλ, νη θσδηθνπνηήζεηο επηηξέπνπλ ηελ απηφκαηε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ κέζσ H/Y, γεγνλφο πνπ επηηξέπεη ηελ επθνιφηεξε απνζήθεπζε, ζπγθέληξσζε, νξγάλσζε θαη αλεχξεζε ηεο δεηνχκελεο πιεξνθνξίαο, ηνλ ζπλδπαζκφ πιεξνθνξηψλ πξνεξρφκελσλ απφ δηαθνξεηηθέο πεγέο, ηελ επθνιφηεξε εμεχξεζε ησλ ζθαικάησλ, ηελ απνθπγή πιενλαζκψλ πιεξνθνξίαο θ.ιπ. Δμάιινπ, ε ρξήζε ησλ θσδηθνπνηήζεσλ απνηειεί βαζηθφ πξναπαηηνχκελν δεκηνπξγίαο ηνπ ειεθηξνληθνχ ηαηξηθνχ θαθέινπ αζζελνχο, ζπζηεκάησλ ζηήξημεο απνθάζεσλ θ.ιπ. Αθφκε, νη θσδηθνπνηήζεηο επηηξέπνπλ ηε δεκηνπξγία ινγηθψλ ζπζρεηηζκψλ κεηαμχ ησλ δεδνκέλσλ πξνζδίδνληαο πξνζηηζέκελε αμία ζε απηά. Αληηζέησο φηαλ ηα δεδνκέλα βξίζθνληαη ζε κε θσδηθνπνηεκέλε-ηαμηλνκεκέλε κνξθή, ε ελνπνίεζε ηεο θαζίζηαηαη δπζρεξήο. Σέινο, νη θσδηθνπνηήζεηο θάλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ ζπγθεληξψλνπλ νη δηάθνξνη νξγαληζκνί άκεζα ζπγθξίζηκα, θαζηζηψληαο έηζη εθηθηή ηελ δεκηνπξγία δεηθηψλ απνδνηηθφηεηαο-απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ζηαηηζηηθψλ. 3.3.2 ICD-10 Ζ ICD (International Classification of Diseases-ICD) ηαμηλφκεζε, αλαπηχρζεθε θαη ζπληεξείηαη απφ ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Τγείαο, κε ζθνπφ ηελ θσδηθνπνίεζε ησλ αζζελεηψλ κε εληαίν ηξφπν ζε φιεο ηηο ρψξεο, έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε ζπζηεκαηηθή ζπγθέληξσζε, ζηαηηζηηθή αλάιπζε θαη ζχγθξηζε ζηνηρείσλ λνζεξφηεηαο θαη ζλεζηκφηεηαο. ήκεξα, ε ICD βξίζθεηαη ζηελ 10 ε έθδνζε ηεο. Δίλαη επξέσο δηαδεδνκέλε θαη έρεη πηνζεηεζεί παγθνζκίσο απφ πνιιέο ρψξεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε Διιάδα. Δπηπιένλ, άιιεο ηαηξηθέο θσδηθνπνηήζεηο θαηά ηελ αλαθνξά ηνπο ζε αζζέλεηεο θάλνπλ ρξήζε ηεο ICD. Γηα ηελ νλνκαζία ησλ αζζελεηψλ ε ICD ρξεζηκνπνηεί ηελ νλνκαηνινγία IND (International Nomenclature of Diseases) (Gersenovic, 1995). Οη αζζέλεηεο ζηελ ICD θσδηθνπνηνχληαη κε 3 ςεθία (1 γξάκκα, 2 αξηζκνί), απφ ην Α00 έσο ην Z99 (εμαηξνχληαη νη θσδηθνί κε U νη νπνίνη είλαη δεζκεπκέλνη γηα εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο θαη γηα αζζέλεηεο κε πξνζδηνξηζκέλεο αηηίαο) (WHO, 1993). Οη θσδηθνί ησλ αζζελεηψλ ρσξίδνληαη ζε 21 θεθάιαηα (chapters), φπσο θαίλεηαη θαη ζηνλ Πίλαθα 1: 29

Πίλαθαο 1: Σα θεθάιαηα ηνπ ICD-10 Κεθάιαην Κσδηθνί Πεξηγξαθή I Α00-Β99 Μνιπζκαηηθέο θαη παξαζηηηθέο αζζέλεηεο II C00-D48 Νενπιαζίεο III D50-D89 Αζζέλεηεο ηνπ αίκαηνο θαη ησλ ζρεηηθψλ νξγάλσλ θαη δηαηαξαρέο πνπ επεξεάδνπλ ην αλνζνπνηεηηθφ ζχζηεκα IV E00-E90 Αζζέλεηεο ελδνθξηλνινγηθέο, δηαηξνθηθέο, κεηαβνιηζκνχ V F00-F99 Γηαηαξαρέο δηαλνεηηθέο θαη ζπκπεξηθνξάο VI G00-G99 Αζζέλεηεο λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο VII H00-H59 Αζζέλεηεο νθζαικνχ VIII H60-H95 Αζζέλεηεο νπο θαη καζηνχ IX I00-I99 Αζζέλεηεο ηνπ θπθινθνξηαθνχ ζπζηήκαηνο X J00-J99 Αζζέλεηεο ηνπ αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο XI K00-K93 Αζζέλεηεο ηνπ πεπηηθνχ ζπζηήκαηνο XII L00-L99 Αζζέλεηεο ηνπ δέξκαηνο θαη ηνπ ππνδεξκαηηθνχ ηζηνχ XIII M00-M99 Αζζέλεηεο κπνζθειεηηθνπ ζπζηήκαηνο θαη ζπλδεηηθνχ ηζηνχ XIV N00-N99 Αζζέλεηεο ηνπ γελεηηθνχ ζπζηήκαηνο XV O00-O99 Δγθπκνζχλε, παηδί, ινρία XVI P00-P96 Καηαζηάζεηο πξνεξρφκελεο απφ ηελ πεξίνδν XVII Q00-Q99 Παξακνξθψζεηο θαη ρξσκνζσκαηηθέο αλσκαιίεο XVIII R00-R99 πκπηψκαηα, ελδείμεηο θαη κε θπζηνινγηθά θιηληθά θαη εξγαζηεξηαθά επξήκαηα XIX S00-T88 Σξαπκαηηζκνί, δειεηεξηάζεηο XX V01-Y98 Δμσηεξηθνί παξάγνληεο λνζεξφηεηαο θαη ζλεζηκφηεηαο XXI Z00-Z99 Άιινη παξάγνληεο επεξεαζκνχ ηεο πγείαο O ρσξηζκφο ησλ αζζελεηψλ ζε θεθάιαηα γίλεηαη κε θξηηήξηα ην πξνζβιεζέλ όξγαλνζύζηεκα νξγαληζκνύ (θεθάιαηα III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XIII, XIV), ηελ αηηηνινγία ηεο αζζέλεηαο (θεθάιαηα I, II,XVII,XIX,XX) ή άιια θξηηήξηα (θεθάιαηα XV,XVI,XVIII,XXI). Ζ πνιπθξηηεξηαθή απηή πξνζέγγηζε αθνινπζήζεθε ψζηε λα θαιχςεη ηηο δηαθνξνπνηεκέλεο αλάγθεο ηαμηλφκεζεο ησλ ηαηξηθψλ επαγγεικάησλ. Γηα παξάδεηγκα έλαο νξζνπεδηθφο ελδηαθέξεηαη θπξίσο γηα κηα ηαμηλφκεζε ησλ αζζελεηψλ κε βάζε ην πξνζβιεζέλ φξγαλν, ελψ έλαο παζνιφγνο κε βάζε ηελ αηηία. Κάζε θεθάιαην πεξηιακβάλεη έλα αξηζκφ θσδηθψλ ζρεηηθψλ αζζελεηψλ. Έηζη, γηα παξάδεηγκα ην Κεθάιαην I (Μνιπζκαηηθέο-Παξαζηηηθέο αζζέλεηεο) πεξηιακβάλεη ηνπο θσδηθνχο αζζελεηψλ απφ ην Α00-Β99. Δπηπιένλ, νη θσδηθνί αζζελεηψλ θάζε θεθαιαίνπ ρσξίδνληαη πεξαηηέξσ ζε ζπλαθείο νκάδεο αζζελεηψλ (blocks) βάζεη θξηηεξίσλ. Γηα παξάδεηγκα, νη αζζέλεηεο ηνπ Κεθαιαίνπ Η ρσξίδνληαη ζε νκάδεο ρξεζηκνπνηψληαο σο θξηηήξηα ηνλ ηξφπν κεηάδνζεο θαη ηελ επξχηεξε νκάδα ηνπ κνιπλζέληνο νξγαληζκνχ. 30

Οκνίσο, νη αζζέλεηεο ηνπ Κεθαιαίνπ ΗΗ (Νενπιαζίεο) ρσξίδνληαη ζε νκάδεο ρξεζηκνπνηψληαο ζαλ θξηηήξηα ηελ πξνέιεπζε ηεο λενπιαζίαο θαη ηελ ηνπνζεζία ηεο. Δπίζεο, ζε πεξηπηψζεηο πνπ ρξεηάδνληαη πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο γηα κηα αζζέλεηα είλαη δπλαηφλ λα ρξεζηκνπνηείηαη θαη έλα δεθαδηθφ ςεθίν. Γηα παξάδεηγκα, ε αζζέλεηα ηνπ ηπθνεηδή ππξεηνχ Α01 θαηεγνξηνπνηείηαη πεξαηηέξσ βάζεη ηνπ ηχπνπ ηνπ ππξεηνχ (A, C θ.ιπ.) ζε Α01.0, Α01.1, Α01.2, Α01.3, Α01.4. Πξνθεηκέλνπ λα θαιπθζνχλ εμεηδηθεπκέλεο αλάγθεο, ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Τγείαο αλέπηπμε κηα νηθνγέλεηα ζπγγελψλ θσδηθνπνηήζεσλ κε βάζε ηελ ICD (Gersenovic, 1995). H νηθνγέλεηα απηή πεξηιακβάλεη αθελφο παξάγσγεο ηαμηλνκήζεηο (derived classifications), νη νπνίεο αθνινπζνχλ ηελ δνκή θαη ηηο θαηεγνξίεο ηεο ICD, παξέρνληαο φκσο πεξηζζφηεξεο ιεπηνκέξεηεο (π.ρ. ε ICD-10-NA γηα ηελ λεπξνινγία, ε ICD-O-3 γηα ηελ νγθνινγία θ.ιπ.) θαη αθεηέξνπ ηαμηλνκήζεηο αλαθνξάο (reference classifications), νη νπνίεο αθνινπζνχλ κεξηθψο ή ζε κεξηθά ηκήκαηα κφλνλ ηελ δνκή θαη ηηο θαηεγνξίεο ηεο ICD (π.ρ. ε ICPC γηα ηελ πξσηνβάζκηα πγεία). Σα αλσηέξσ ζπλνςίδνληαη ζην ζρήκα 8: ρήκα 8: πγγελείο ηεο ICD ηαμηλνκήζεηο 31

Ζ ICD απνηειεί ηελ βάζε αλάπηπμεο ηεο ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health), ε νπνία αζρνιείηαη κε ηελ ζπγθέληξσζε ζηνηρείσλ ιεηηνπξγηθήο ηθαλφηεηαο ησλ αζζελψλ. Δπηπιένλ κηα παξαιιαγή ηεο ICD ε νπνία ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο αζθαιηζηηθνχο νξγαληζκνχο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο επηζηξνθήο δαπαλψλ πγείαο, απνηειεί ε ICD-CM. 3.3.3 ICPC-2 Ζ ηαμηλφκεζε ICPC-2 (International Classification of Primary Care-ICPC) αλαπηχρζεθε απφ ηελ WONCA ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Παγθφζκην Οξγαληζκφ Τγείαο γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Φξνληίδαο Τγείαο (Lamberts & Wood, 1987). Έρεη κεηαθξαζηεί ζε 35 γιψζζεο (κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη ε Διιεληθή) θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζε 47 ρψξεο (Lamberts, Wood and Hofmans-Okkes, 1993). Ζ ICPC-2 επηηξέπεη ηελ ζπγθέληξσζε θαη θσδηθνπνίεζε 3 βαζηθψλ παξακέηξσλ ελφο επεηζνδίνπ πγείαο: ηεο αηηίαο παξαπνκπήο (reason for encounter), ηεο δηάγλσζεο (diagnosis) θαη ηεο δηαδηθαζίαο θξνληίδαο (process of care). Ζ ICPC-2 πεξηιακβάλεη ζεζαπξφ θαη αληηζηνηρίζεηο (maps) ζε άιιεο ηαμηλνκήζεηο φπσο π.ρ. ε ICD10, έηζη ψζηε λα είλαη δπλαηή ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ δεδνκέλσλ ηνπο. Ζ ICPC-2 ρξεζηκνπνηεί γηα ηελ θσδηθνπνίεζε κηα δνκή δχν αμφλσλ (Jamoulle, 1998). Ο πξψηνο άμνλαο απνηειείηαη απφ 17 θεθάιαηα. Σα 15 απφ ηα 17 θεθάιαηα αληηζηνηρνχλ ζε ηκήκαηα ηνπ ζψκαηνο, έλα θεθάιαην αλαθέξεηαη ζε ςπρνινγηθά θαη έλα ζε θνηλσληθά πξνβιήκαηα. Κάζε θεθάιαην θσδηθνπνηείηαη κε ηελ ρξήζε ελφο γξάκκαηνο (A έσο Z). Σα θεθάιαηα ηνπ ICPC-2 θαίλνληαη ζηνλ Πίλαθα 2: Πίλαθαο 2 : Κεθάιαηα ηνπ ICPC A Γεληθφ L Μπνζθειεηηθφ U Οπξνπνηεηηθφ B Αίκα N Νεπξνινγηθφ W Δγθπκνζχλε-Οηθ. Πξνγξ/ζκφο D Πεπηηθφ P Φπρνινγηθφ X Γελεηηθφ γπλαηθφο F Οθζαικφο R Αλαπλεπζηηθφ Y Γελεηηθφ αλδξφο H Οπο S Γέξκα Z Κνηλσληθφ K Κπθινθνξηαθφ T Δλδνθξηλνινγηθφ Μεηαβνιηζκφο 32