Διαθεµατική Διδασκαλία & µέθοδος project 1 1
Με κριτήριο τη σχέση των γνωστικών έργων Με επίκεντρο έναν γνωστικό κλάδο Εστίαση στη µελέτη από ένα γνωστικό κλάδο Οι προσεγγίσεις από άλλους κλάδους λειτουργούν επικουρικά Δεν λειτουργεί η ολιστική συνθήκη Εύκολο στην εφαρµογή χωρίς πολλές αλλαγές στο υπάρχον πρόγραµµα/ύλη Πολυθεµατική προσέγγιση Παράλληλες διδασκαλίες του ίδιου θέµατος από διαφορετικούς κλάδους Αλλαγή µόνο στο χρονοδιάγραµµα του Α.Π. Όχι άµεσες συνδέσεις απαραίτητα Π.χ., κύκλος, κυκλική κίνηση, γυµναστική, καλλιτεχνικά 11
Διακλαδική η θεµατική προσέγγιση Διερεύνηση θέµατος από διαφορετικούς κλάδους Ουσιαστικότερη µορφή διαθεµατικής διδασκαλίας Χωρίς χρονικό περιορισµό, Ελεύθερη επιλογή θέµατος από τους µαθητές που να υποστηρίζει και να υποστηρίζεται από την εφαρµογή της διαθεµατικότητας Άµεσες συνδέσεις, σε βάθος κατανόηση, µεταγνώση Πολλή προετοιµασία, κίνητρα για δασκάλους/µαθητές Ενιαιοποιηµένη προσέγγιση Διερεύνηση ενός θέµατος µέσα από όποιους κλάδους προκύψουν, χωρίς προσχεδιασµό Εξατοµικευµένη - oµαδοσυνεργατική 12
Με κριτήριον το κεντρικό προσανατολισµό του θέµατος της διδασκαλίας Έννοιες, π.χ., χρόνος, δίκαιο, πυκνότητα δεξιότητες, π.χ., επικοινωνία, έρευνα Ερευνητικές µεθόδους: σχεδίαση ερευνητικής µεθόδου για την επίλυση προβλήµατος, αιτιακών σχέσεων κτλ. Μεικτά θέµατα Αλλαγές που επιφέρει Αλλαγές στη συµπεριφορά του δάσκαλου Παραδίδω-εξετάζω Αλλαγές στους µαθητές έχουν αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες; Σχέση του σχολείου µε την οικογένεια-κοινότητα, µεγάλυτερη εµπλοκή, νόηµα, ουσιαστική και δηµιουργική βοήθεια στους µαθητές 13
Ενιαιοποίηση του Α.Π. Μαθητοκεντρικές προσεγγίσεις, αυθεντικότητα της γνώσης, ρεαλιστικές καταστάσεις, εφαρµοσιµότητα Σχολεία εργασίας αντιαυταρχική εκπαίδευση Dewey Διεπιστηµονικές προσεγγίσεις στην πανεπιστηµιακή έρευνα και προσέγγιση της γνώσης Διαθεµατικότητα ως αποτελέσµα διδακτικής πρακτικής παρά θεωρία/έρευνα 2
Εννοιoλογικές Διασφηνίσεις: Integrated curriculum (ενιαιοποίηση- ολοκλήρωση): σχεδιασµός και οργάνωση του Α.Π. ώστε να συνδέονται οι διαφορετικές προσεγγίσεις των διδακτικών αντικειµένων Προσέγγιση της µάθησης µε θεµατικούς άξονες (thematic unit) Interdisciplinary (διεπιστηµονική, διαθεµατική προσέγγιση στη διδασκαλία) Διεπιστηµονικότητα: πώς προσεγγίζει κάθε επιστηµονικός κλάδος ένα αντικείµενο παράθεση διαφορετικών οπτικών Διαθεµατικότητα: εστίαση στο θέµα και προσπάθεια να χρησιµοποιηθούν διάφορες προσεγγίσεις, όχι απαραίτητα επιστηµονικές και όχι απαραίτητα όλες, για πλήρη κατανόηση Σε βάθος αλληλεπίδραση µε στόχο την καλύτερη κατανόηση του θέµατος 3
Κριτήρια για επιλογή διαθεµατικής προσέγγισης: Εγκυρότητα µέσα στους γνωστικούς κλάδους: να έχει σηµασία για το ίδιο το γνωστικό αντικείµενο Εγκυρότητα για τους γνωστικούς κλάδους: να έχει σηµασία για τη διαθεµατικότητα Εγκυρότητα πέρα από τους γνωστικούς κλάδους: το αποτέλεσµα να ξεπερνά το άθροισµα των µερών µεταγνώση Συµβολή σε ευρύτερα αποτελέσµατα: ανάπτυξη µεταγνωστικών δεξιοτήτων αλλαγή στάσεων (Ackerman, 1989) 6
Διαθεµατική διδασκαλία ως συνθήκη δια βίου µάθησης και αυτορύθµισης Θεωρεία πολλαπλής νοηµοσύνης Gardner Γλωσσική: κατανόηση και χρήση γλώσσας Λογικοµαθηµατική: µαθηµατική αντίληψη Χωρική: χρήση οπτικών συµβόλων, αισθήσεων καλλιτεχνικές και χειρωνακτικές εργασίες Κιναισθητική: αίσθηση του σώµατος, κίνηση Διαπροσωπική: κατανόηση της θέσης του άλλου - συνεργασία Ενδοπροσωπική: αυτογνωσία - αυτορύθµιση Φυσική- οικολογική: σχέση αλληλεπίδρασης µε το φυσικό περιβάλλον Μουσική: χρήση µουσικών σχηµάτων Υπαρξιακή: φιλοσοφική και ηθική διάσταση της ύπαρξης 7
Ερευνητικά δεδοµένων από νευροεπιστήµες Συνδέσεις συνάψεις, σχήµατα σενάρια, νόηµα, προϋπάρχουσα γνώση/εµπειρία Κονστρουκτιβισµός Μάθηση: αναδιοργάνωση αρχικών γνωστικών δοµών µε τη ενεργή συµµετοχή των µαθητών µάθηση µε ανακάλυψη η διαθεµατική διδασκαλία ενισχύει: µάθηση µε κατανόηση, συνάφεια/σύνδεση µε καθηµερινή εµπειρία ενεργητική έρευνα/ανώτερες γνωστικές λειτουργίες όπως ανάλυσησύνθεση συνεργασία: µε συµµαθητές και άλλα µέλη της κοινότητας Διαφοροποιηµένη διδασκαλία (Campell & Harris, 2001) 8
Κατανόηση σε βάθος Αύξηση της ποιότητας της µάθησης σε σχέση µε την ποσότητα Αυτόνοµη/εξατοµικευµένη µάθηση Αυξηµένα κίνητρα/εσωτερική ενίσχυση Οµαδοσυνεργατική µάθηση: κοινωνικές δεξιότητες Μεταγνωστικές δεξιότητες Εµπλοκή συνόλου των µαθητών: ατοµικές διαφορές/δυνατότητες Σύνδεση µε εµπειρία, αυθεντική συνθήκη 9
Αυξηµένο ενδιαφέρον: σχέση µε µαθητές/ συναδέλφους, αύξηση της δηµιουργικότητας, µείωση του άγχους Ευελιξία & Έλεγχος: σχετική ανεξαρτησία από το Α.Π, δυνατότητα προσαρµογής στα δεδοµένα κάθε τάξης Συνεργασία, διεπιστηµονική σύνδεση, αλληλοεπιµόρφωση Συνεχής κατάρτιση: χρήση νέων εργαλείων, τεχνικών 10
Από Σ. Καλδή 14
Διαθεµατική διδασκαλία Πλαίσιο εφαρµογής: Όχι ως αυτοσκοπό ή κανόνα αλλά ως διαδικασία αυθεντικής επικοινωνίας µε το περιβάλλον Όχι προσαρµογή στο µέσο (διαθεµατικότητα) αλλά στο στόχο (αυθεντική µάθηση) όχι πανάκεια Εξατοµικευµένη διδασκαλία/ αναδιαµόρφωση Α.Π Στις µικρές τάξεις γίνεται έτσι κι αλλιώς αφού δεν έχουν αναπτυχθεί οι µονοθεµατικές Διαθεµατική προσέγγιση ως σύνθεση µονοθεµατικών τεχνικών και όχι κάτι νέο και διαφορετικό σύστηµα Προϋποθέτει: Καλή µονοθεµατική γνώση αντικειµένων Εµπειρία και γνώση διαθεµατικών εφαρµογών 13
Διαθεµατική διδασκαλία οργάνωση Επιλογή του θέµατος Καταιγισµός ιδεών / διαθεµατικές διασυνδέσεις Έρευνα πηγών / αναδιαµόρφωση ιδεών Ερωτήσεις καθοδήγησης Οργάνωση µαθησιακών δράσεων και διδακτικών στόχων Εισαγωγική, καταληκτική δραστηριότητα Οργάνωση συνθηκών εφαρµογής Μέθοδοι αξιολόγησης Σηµεία διασύνδεσης και προσανατολισµού κατά την εφαρµογή 15
19
21
21
22
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Εισαγωγική/καταληκτική Δραστηριότητα Εισαγωγική Δραστηριότητα Παρουσίαση του θέµατος Θέτει το ζήτηµα, τις απορίες, τη σηµασία Ανασύρει προϋπάρχουσα γνώση, γνωστικά κενά Προκαλεί ενδιαφέρον Ενισχύει τις διασυνδέσεις Εσωτερικά κίνητρα Κινητοποιεί Θέτει ερωτήσεις Μπορεί να ορίσει το τέλος 36
Οργάνωση µαθησιακών δράσεων & διδακτικών στόχων Εισαγωγική/καταληκτική Δραστηριότητα Καταληκτική δραστηριότητα Συνθέτει, ενοποιεί τις γνώσεις που παράχθηκαν, προτείνει νέες εφαρµογές, µεταφορά σε άλλα πεδία, συγκεντρώνει, δοµεί, δίνει το τελικό παραδοτέο, δεν είναι συνθήκη απόκτησης νέας γνώσης αλλά σύνθεσης των προηγούµενων, έκφραση νέων προβληµάτων, νέων προοπτικών, αναστοχασµός 36
Κριτική; Γιατί διαθεµατικά προγράµµατα αφού και τα µονοθεµατικά λειτουργούν; Αν ξέρεις κάτι καλά δε θα κάνεις τις συνδέσεις; Γιατί τα σχολεία και τα προγράµµατα εργασίας εφαρµοζόντουσαν σε σχολεία χαµηλού βιοτικού επίπεδου σε εργατικές περιοχές; Μήπως η ερφαρµοσµένη γνώση είναι για αυτούς που προβλέπεται να παραµείνουν εργάτες Δια βίου µάθηση; Δεν θα έχουµε µάθει ποτέ αρκετά; Φταίνε πάντα οι εργαζόµενοι που δεν ξέρουν αρκετά; 13
διαθεµατικότητα στη υπηρεσία της διδασκαλίας των µαθηµατικών επ.
διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ. απο βλ. Δ Δηµοτικού
διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ.
κατά προσέγγιση επ.
διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ.
διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ.
διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ.
διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ.
κατά διαθεµατικότητα κάποια παραδείγµατα επ.
Project Based Learning
Μια εκπαιδευτική διαδικασία η οποία οδηγεί στην επιµόρφωση µέσω µιας συγκεκριµένης διαδικασίας µάθησης (Frey 1986). Είναι µια ανοιχτή διαδικασία µάθησης της οποίας τα όρια και οι δυνατότητές της δεν είναι αυστηρά προκαθορισµένα, αλλά εξελίσσονται. Η µέθοδος αυτή χρησιµοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους παιδαγωγούς στις αρχές του προηγούµενου αιώνα.
Μελέτη/Έρευνα σε βάθος ενός θέµατος που µπορεί να σχετίζεται µε ένα ευρύτερο θέµα στο οποίο οι ιδέες, τα ερωτήµατα, οι θεωρίες, οι προβλέψεις και τα ενδιαφέροντα των µαθητών είναι εκείνα που διαµορφώνουν τις εµπειρίες που βιώνουν τα παιδιά κατά τη διάρκειά του αλλά και τις εργασίες που καλούνται να φέρουν σε πέρας. Χαρακτηριστικά-κλειδιά του project: η διερεύνηση που συνεπάγεται την αναζήτηση από τα παιδιά απαντήσεων σε ερωτήµατα που έχουν διαµορφώσει τα ίδια ή σε συνεργασία µε τον εκπαιδευτικό της τάξης και εγείρονται καθώς η διερεύνηση προχωρεί ο βιωµατικός χαρακτήρας της µάθησης υπό την έννοια της ενσώµατης εµπειρίας Η διαθεµατική προσέγγιση
Εκπαιδεύει τους µαθητές να σκέφτονται κριτικά, να κατανοούν, να αποσαφηνίζουν και να επιλύουν. Τους ενθαρρύνει να είναι πρακτικοί, τους καλλιεργεί τη δηµιουργικότητα και συµβάλλει στο να είναι επικοινωνιακοί. Το πλαίσιο των project, επειδή προσεγγίζει τα πραγµατικά προβλήµατα, επιδρά στους µαθητές µε τέτοιο τρόπο ώστε να εκλαµβάνουν την εργασία ως σηµαντική εµπειρία κι όχι ως καταναγκασµό. Οι διδάσκοντες µετατρέπονται σε συµβούλους και οι µαθητές γίνονται περισσότερο υπεύθυνοι. Η γνώση των µαθητών από την ατοµική παρατήρηση και την αφηρηµένη σκέψη περνά περισσότερο στην εµπειρία και τον πειραµατισµό. Τα project δεν βοηθούν απλά την εκπαίδευση των µαθητών, αλλά τους προετοιµάζουν για εργασίες υψηλότερων απαιτήσεων.
Αποφεύγοντας την κατακερµατισµένη θεωρητική γνώση κατανοούν την αλληλεξάρτηση των γνωστικών αντικειµένων και τη συµπληρωµατικότητα των σχολικών µαθηµάτων, και οδηγούνται στη σύνθεση. Τα εκάστοτε ερευνώµενα γεγονότα τοποθετούνται στο πολιτισµικό τους αλλά και ευρύτερα σε διεθνές πλαίσιο - αυθεντικότητα Ερευνούν στο πλαίσιο αναφοράς, τις βιβλιοθήκες, το διαδίκτυο, ΜΜΕ. Ασκούνται στην κριτική αξιολόγηση και αξιοποίηση των πληροφοριών. Αναπτύσσουν κριτικό στοχασµό και κοινωνικές δεξιότητες. Καλλιεργούν τη συλλογικότητα και τη συνεργασία Συνειδητοποιούν την αναγκαιότητα αλλαγής στάσεων, µετασχηµατισµού και δράσης ως προέκταση της κοινωνικής γνώσης. Παράγουν πρωτότυπο υλικό. Αξιοποιούν και αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα ταλέντα και τις δεξιότητές τους. Συνεργάζονται µε την ευρύτερη κοινότητα. Ενισχύουν την αυτοεκτίµηση και αυτοπεποίθησή τους.
Ελευθερία επιλογών, αυτονοµία, αυτοδιαχείριση, χειραφέτηση µαθητών Ώριµη συµπεριφορά, αλλαγή στάσεων σε κοινωνικά θέµατα Ικανοποίηση προσωπικών ενδιαφερόντων Ανάδειξη ταλέντων Ουσιαστική συνεργασία και οµαδοκεντρική αντίληψη Ερευνητικό ενδιαφέρον Χρήση της τεχνολογίας στην αναζήτηση, επεξεργασία των πληροφοριών και την επικοινωνία. Επαφή µε ιδρύµατα και κοινωνικούς θεσµούς
Ως προς τη χρονική του διάρκεια: Μικρά, από ένα ή δύο δίωρα Mέτρια, από µια µέρα µέχρι και µία εβδοµάδα Mεγάλα, διάρκειας από µία εβδοµάδα µέχρι και χρόνια
Ως προς το σχεδιασµό του: Project που έχει σχεδιαστεί και προγραµµατιστεί από τον/την εκπαιδευτικό και παρουσιάζεται στους µαθητές προς εφαρµογή. Project που έχει σχεδιαστεί και προγραµµατιστεί από τον/την εκπαιδευτικό και προβάλλεται στους µαθητές ως δική τους συνεισφορά στο σχεδιασµό. Project προς εφαρµογή που σχεδιάζεται και προγραµµατίζεται από κοινού µε τον/την εκπαιδευτικό και τους µαθητές.
Οι µαθητές: Αποφασίζουν για κάτι Επιχειρηµατολογούν για µια συγκεκριµένη άποψη Εξηγούν τις ιδέες τους στους συµµαθητές τους Προβλέπουν & διαµορφώνουν υποθέσεις µε βάση τις προβλέψεις τους Ελέγχουν γεγονότα και λεπτοµέρειες µε µελέτη των πηγών π.χ., Παίρνουν συνεντεύξεις από ανθρώπους που θα µπορούσαν να αποτελέσουν πηγές χρήσιµων πληροφοριών Παίρνουν πρωτοβουλίες πολλές φορές για να δώσουν νέες κατευθύνσεις στην έρευνα
Παρατηρούν, σηµειώνουν και καταγράφουν παρατηρήσεις Αναφέρουν ευρήµατα Προτείνουν λύσεις Αλληλοενθαρρύνονται Ξαναδοκιµάζουν διάφορα πράγµατα που δεν πέτυχαν και µε διαφορετικούς τρόπους Παίρνουν την ευθύνη για τα όσα γίνονται
Η εργασία µε project δεν αντικαθιστά όλες τις τρέχουσες πρακτικές που εφαρµόζονται στα σχολεία αλλά τις συµπληρώνει. Ισορροπία ανάµεσα στο καθορισµένο αναλυτικό πρόγραµµα και την εργασία µε project.
Συστηµατική Διδασκαλία Ο/Η εκπαιδευτικός εστιάζει στην υποστήριξη των παιδιών να αποκτήσουν δεξιότητες. Εξωτερική παρώθηση. Ο/Η εκπαιδευτικός επιλέγει δραστηριότητες και παρέχει υλικά για το κατάλληλο διδακτικό επίπεδο. Ο/Η εκπαιδευτικός είναι ο ειδικός/ή, εκείνος/η που προσδιορίζει τις ελλείψεις των παιδιών. Ο/Η εκπαιδευτικός φέρει την ευθύνη για τη µάθηση, την πρόοδο και την επιτυχία των παιδιών. Εργασία µε Project Ο/Η εκπαιδευτικός δίνει ευκαιρίες στα παιδιά να εφαρµόσουν δεξιότητες. Εσωτερική παρώθηση. Τα παιδιά επιλέγουν από ποικιλία δραστηριοτήτων που παρέχονται από τον/την εκπαιδευτικό. Τα παιδιά είναι οι ειδικοί, ο/η εκπαιδευτικός επενδύει στις ικανότητες των παιδιών. Τα παιδιά και ο/η εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνοι για τη µάθηση και την επιτυχία.
Προϋποθέσεις και χαρακτηριστικά της µεθόδου Project Διάθεση χρόνου Χώρος, εργαστήρια, δυνατότητα βιωµατικής µάθησης Πρόσβαση σε πηγές, δυνατότητα χρήσης, Συνεργασίες: Με εκπαιδευτικούς Γονείς Κοινωνικούς φορείς Λοιπή κοινότητα
Θέµατα από τα διδασκόµενα µαθήµατα. Θέµατα καθολικής αναφοράς (π.χ. ο κύκλος της ζωής). Θέµατα από το χώρο των εννοιών (π.χ. πλειοψηφία, αναλογία, κ.ά.) και των δεξιοτήτων (π.χ. κριτική σκέψη). Θέµατα κοινωνικού προβληµατισµού (π.χ. ανεργία, ξενοφοβία). Θέµατα σχετικά µε προβληµατισµούς των µαθητών (π.χ. τα επαγγέλµατα που µε ενδιαφέρουν). Θέµατα παιδικού ενδιαφέροντος (π.χ. γιατί χρησιµοποιούµε τη βάση του 10 στην αριθµητική;). Θέµατα πειραµατικής διερεύνησης (π.χ. η διερεύνηση των νόµων της άνωσης και του µαγνητισµού). Θέµατα δηµιουργικής σύνθεσης και κατασκευών (π.χ., στη γεωµετρία).
Συµβουλευτικός & καθοδηγητικός. Συντονιστικός και βοηθού-συνεργάτη. Δηµιουργεί τις προϋποθέσεις Δηµιουργεί ασφαλή χώρο για έκθεση Εµψυχωτής Εµπνέει Ενισχύει
1) Η πρωτοβουλία των συµµετεχόντων για το θέµα, την πορεία και τις διαδικασίες του project. Σύµφωνα µε το Frey, η πρωτοβουλία από µόνη της αποκτά µορφωτική και παιδαγωγική αξία καθώς τα µέλη ασχολούνται µε την επεξεργασία της και εργάζονται για την πραγµάτωσή της. 2) Η ανταλλαγή απόψεων ο διάλογος ως προς τον καθορισµό των πλαισίων (χρονικά όρια, κανόνες διεξαγωγής κλπ.) και η κριτική στο περιεχόµενο της πρότασης. 3) Η από κοινού διαµόρφωση των πλαισίων δράσης (ποιος θα κάνει τι, ποιες ακριβώς δραστηριότητες θα γίνουν, ρυθµός εργασίας, χρονική διάρκεια των εργασιών, τι θα προκύψει κλπ.). 4) Η υλοποίηση όσων έχουν προγραµµατιστεί. 5) Η περάτωση του project και η αξιολόγισή του 6) Τα διαλείµµατα ενηµέρωσης στην ολοµέλεια και ο επαναπροσδιορισµός της εξέλιξης του project. 7) Τα διαλείµµατα ανατροφοδότησης-ανατροφοδοτικής επισκόπησης και συζήτησης των διαπροσωπικών τους σχέσεων.
ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΑΠΟ ΚOΙΝΟΥ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΕΡΑΤΩΣΗ ΤΟΥ PROJECT
Αναζήτηση του θέµατος Δόµηση της εργασίας (Σύνταξη ερωτήσεων, κατασκευή σχεδίου εργασίας και προσδιορισµός χρηστικής αξίας και αποτελέσµατος- σχεδιασµός project) Διεξαγωγή έρευνας (Αναζήτηση πληροφοριών, διεξαγωγή project) Παρουσίαση αποτελεσµάτων και εµπειριών (Έκθεση, εισήγηση, παρουσίαση- επίδειξη, κριτική και αναστοχασµός- αποτέλεσµα project)
1ος άξονας Το θέµα (1ο βήµα) Επιλογή θέµατος (2ο βήµα) Επιλογή του συντονιστή και καθορισµός του ρόλου του (3ο βήµα) Διατύπωση του στόχου ή στόχων 2ος άξονας Ο προγραµµατισµός (4ο βήµα) Κατανοµή σε οµάδες και ο ρόλος τους (5ο βήµα) Διαµόρφωση πλαισίου δράσης (επιµέρους στόχοι, προσέγγιση, τι υλικό θα συγκεντρωθεί, από ποιες πηγές, ποιος θα αναλάβει τι) (6ο βήµα) Διάλειµµα ενηµέρωσης και ανατροφοδότησης 3ος άξονας Η υλοποίηση (7ο βήµα) Συγκέντρωση και ταξινόµηση υλικού (8ο βήµα) Παρουσίαση των προϊόντων του project (9o βήµα) Συµπεράσµατα - Αξιολόγηση
Αφόρµηση µπορεί να είναι οτιδήποτε (κείµενο, άρθρο, φωτογραφία, τηλεοπτική είδηση, τραγούδι, γεγονός, διάλογος, τυχαίο περιστατικό κλπ.). Επιλογή και ανάλυση του θέµατος µέσα από την καταγραφή και κατηγοριοποίηση των ερωτηµάτων που θέτουν τα παιδιά. Με «καταιγισµό ιδεών» τα παιδιά διατυπώνουν ελεύθερα όλα τα ερωτήµατα που θα ήθελαν να απαντηθούν γύρω από το θέµα. Οπότε έχουµε: α) Διατύπωση ιδεών, β) Κατασκευή ιστογράµµατος - υποθέµατα, γ) Ακριβής προσδιορισµός του θέµατος και των ορίων του Συγκαθορισµός των στόχων και του τελικού προϊόντος από τα παιδιά και τον εκπαιδευτικό. Σύνταξη καταστατικών αρχών εν είδει συµβολαίου. Σχεδιασµός: α) Περιγραφή, β) Προετοιµασία: φύλλα εργασίας, επισκέψεις, επαφές, γ) Χρονοδιάγραµµα, δ) Καθορισµός οµάδων εργασίας (κριτήρια: ενδιαφέροντα, γειτνίαση, καλή επικοινωνία, ποικιλία σύνθεσης, κυλιόµενοι ρόλοι κλπ.), ε) Κατανοµή εργασιών, στ) Ευελιξία και ιεράρχηση στόχων
1. Εξοικείωση των παιδιών µε τη µεθοδολογία 2. Επίδειξη και συζήτηση για τις πηγές και τον τρόπο αξιοποίησής τους 3. Επαφές µε εξωσχολικούς παράγοντες: έρευνα, συλλογή πληροφοριών από ειδικούς, τοπικούς φορείς, υπηρεσίες, γονείς 4. Ερωτηµατολόγια 5.Έρευνα, συλλογή πληροφοριών από βιβλία, περιοδικά, ταινίες, διαδίκτυο κτλ. 6. Έρευνα πεδίου 7. Τρόπος καταγραφής (µη γραπτός) 8. Καταγραφή βιβλιογραφίας και πληροφοριών, ταξινόµηση, ανάλυση, οργάνωση υλικού 9. Παρουσίαση στην τάξη των πληροφοριών 10. Είδος και τρόποι αξιολόγησης
1. Οργάνωση και αξιοποίηση των υλικών 2. Εκπόνηση των εργασιών που ανέλαβαν τα παιδιά 3. Αξιοποίηση ταλέντων (σχεδίαση, H/Y, θέατρο, συγγραφή, αφήγηση, σχέσεις κλπ.) 5. Δηµιουργική και συναισθηµατική έκφραση 6. Σύνθεση των εργασιών των οµάδων και δηµιουργία κοινής εργασίας. Δεν είναι αυτοσκοπός η παραγωγή κάποιου τελικού προϊόντος, αλλά η ίδια η πορεία που οδηγεί σ αυτό.
Σκοπός της αξιολόγησης είναι να εκφράσουν οι µαθητές τις δικές τους εκτιµήσεις για το πρόγραµµα, για το πόσο αυτό αποτέλεσε κίνητρο για µάθηση, για αλλαγή απόψεων και στάσεων, αλλά και για τη δηµιουργία µιας ισότιµης και αµοιβαίας επικοινωνίας ανάµεσα τους. 1. Αξιολόγηση της συνθετικής εργασίας από τα παιδιά και τον εκπαιδευτικό 2. Αρχική, διαµορφωτική, τελική 3. Η αξιολόγηση γίνεται µε βάση τους στόχους που τέθηκαν στην Α φάση. 4. Έλεγχος βάσει κριτηρίων και διορθώσεις, τροποποιήσεις. 5. Απολογισµός της δουλειάς και µια εκτίµηση των στοιχείων εκείνων που επηρέασαν τους µαθητές τόσο µαθησιακά και συναισθηµατικά, όσο και σε επίπεδο σχέσεων και στάσεων ζωής.
Αρχικά στην ολοµέλεια (ή στην τάξη), µετά σ ολόκληρο το σχολείο µε προσκεκληµένους φορείς, γονείς, συγγενείς, φίλους, γειτονιά. Παρουσίαση του προγράµµατος από τους εκπροσώπους των οµάδων. Μπουφές και αναµνηστικά µε έντυπο υλικό, δηµοσίευση στο διαδίκτυο κλπ. Καλό είναι να τηρηθούν τα εξής: α) Εξώφυλλο - Τίτλος, β) Συµµετέχοντες, γ) Ευχαριστίες σ αυτούς που βοήθησαν, δ) Εισαγωγή στο θέµα της εργασίας, ε) Περιγραφή της µεθόδου, στ) Καταγραφή-παρουσίαση των στοιχείων, ζ) Συµπεράσµατα, η) Προτάσεις, θ) Βιβλιογραφία
Ντοσιέ / Φάκελος / portfolio, όπου συγκεντρώνονται όλες οι εργασίες, σχέδια, προϋπολογισµοί, πρακτικά κλπ. Ατοµικό τετράδιο / σηµειωµατάριο / αρχείο, όπου ο καθένας καταγράφει ιδέες, πλάνο, σχέδια, αλλαγές, προβλήµατα, λύσεις, ερωτήσεις κλπ. Ατοµικό ηµερολόγιο καταγραφής του τι έχει αποκοµίσει ο µαθητής στην πορεία του project. Γραφική ύλη και εργαλεία και υλικά (χρωµατιστά µολύβια, ψαλίδια, κόλλες, κτλ.) Πίνακας Ολοκληρωµένο περιβάλλον Η/Υ Φύλλα εργασίας και αξιολόγησης
Οργάνωση του χρόνου. Επειδή είναι δύσκολο να τηρηθεί το χρονοδιάγραµµα, είναι αναγκαίο να γίνεται διαρκώς επανεκτίµηση της εξέλιξης του project. Περίοδος προσαρµογής των µαθητών στον τρόπο εργασίας (οµαδικότητα, προγραµµατισµός, συνεργασία, επικοινωνία, επίλυση διαφορών κλπ.). Φόβος αδυναµίας κάλυψης του θέµατος (στο πλαίσιο του ΑΠΣ ή του προγράµµατος). Περίοδος κούρασης και µειωµένης ανταπόκριση των µαθη-τών σε σχέση µε τον αρχικό ενθουσιασµό. Στη φάση αυτή ο δάσκαλος λειτουργεί ως εµψυχωτής µε καινούριες δραστηριότητας (παιχνίδι, καλλιτεχνικό εργαστήρι, εκδροµή).
Αντιδράσεις οικογενειακού περιβάλλοντος. Απώλεια ελεύθερου χρόνου σε µετακινήσεις όταν πρόκειται για εξωδιδακτικά project Οικονοµικές ή τεχνικές δυσκολίες. Ενισχύσεις µπορούν να προκύψουν από τις προϊστάµενες αρχές, από διάφορα προγράµµατα (Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αγωγής Υγείας, Αγωγής Καταναλωτή κ.ά), από τους γονείς των µαθητών, τον σύλλογο γονέων και κηδεµόνων, χορηγούς, το ταµείο της τάξης. Αξίζει όµως να σηµειωθεί ότι και µε ελάχιστα χρήµατα µπορούν να γίνουν project. Διάψευση των στόχων. Για να φτάσουµε στα επιτυχηµένα από πολλές πλευρές project απαιτείται αρκετή εµπειρία, επιµονή και υποµονή.
κάποια παραδείγµατα για project στα µαθηµατικά
επιδιορθώστε το γήπεδο του τένις Μέτρησε τις διαστάσεις του γηπέδου Υπολόγισε τα τετραγωνικά που χρειαστούν πράσινο χρώµα και τις γραµµές για άσπρο Υπολόγισε το κόστος του φιλέ και των εργαλείων που θα χρειαστείς Υπολόγισε το κόστος των υλικών Πάρε προσφορές και υπολόγισε την καλύτερη ευκαιρία Κάνε τους υπολογισµούς µε διαφορετικές ποσότητες χρωµάτων που µπορεί να έχουν έκπτωση
καθηµερινά µαθηµατικά Μάζεψε υλικό από τα µαθηµατικά που συναντάς στη καθηµερινή σου ζωή: φωτογραφίες, video, αποδείξεις, κάρτες, κτλ Οργάνωσέ τα σε κατηγορίες Παρουσίασέ τα στην τάξη Φτιάξε κοινές κατηγορίες µε τις άλλες οµάδες Παρουσίασε µαθηµατικά προβλήµατα που εντόπισες στην καθηµερινή σου ζωή και πως τα διαχειρίστηκες Οργάνωσε το υλικό και βγάλε ένα περιοδικό µε τις εικόνες τα προβλήµατα και τις καθηµερινές ιστορίες σχέσης µε τα µαθηµατικά
εκδροµή Οργάνωσε µια εκδροµή στο εξωτερικό Πάρε προσφορές για εισιτήρια, ξενοδοχεία, κτλ. Υπολόγισε την καλύτερη αναλογία µαθητών για την καλύτερη προσφορά
γυναίκες στα µαθηµατικά Συνέλεξε πληροφορίες για τις γυναίκες που ασχολήθηκαν µε τα µαθηµατικά στην ιστορία Οργανώστε το υλικό Φτιάξτε βιβλίο, ιστοσελίδα, blog Οργανώστε µια βιβλιοπαρουσίαση µε προσκλήσεις, κτλ. Υπολογίστε το κόστος της εκδήλωσης Στήστε ένα θεατρικό µε ιστορίες από το βιβλίο
µαθηµατικά παιχνίδια Κάντε µια έκθεση µε µαθηµατικά παιχνίδια: αριθµητήρια, άβακες, πύργοι του Ανόι, Συλλέξτε παιχνίδια από παλιά, κατασκευάστε παιχνίδια, γράψτε τις οδηγίες Ιστορίες και παραµύθια που εµπλέκουν µαθηµατικά Παρουσιάστε τα στην τάξη Φτιάξτε µια παράσταση, ένα βιβλίο
Αγορές από το ίντερνετ Μαζέψτε πληροφορίες από αγορές στο ίντερνετ, προσφορές, έξοδα µεταφοράς, τρόπους να τα µειώσεις κτλ Μάζεψε τιµές από τα αντίστοιχα προϊόντα στην αγορά Υπολόγισε το συνολικό κόστος σε κάθε περίπτωση Βγάλε µοντέλα για το πότε και από που συµφέρει
project: χρόνος µονάδες µέτρησης γιατί η ώρα έχει 60, γιατί ο µήνας έχει 3 ο µέρες ιστορία του χρόνου µνήµες, καταγραφές συλλογή υλικού, εµπειρίες, αφηγήσεις, παραµύθια, ταινίες, όργανα, ηµερολόγια, κτλ. και παρουσίασή τους στο τέλος
project: µηδέν διαθεµατική προσέγγιση του µηδέν: τίποτα, κενό, παύση, στάση, «ο κανένας», το άδειο το µηδέν στα µαθηµατικά ιστορία ανακάλυψής του και υoιθέτησης από την µαθηµατική κοινότητα συλλογή υλικού και παρουσίασης στην τάξη θεατρική παράσταση
project: ελιά από βιβλίο Δ δηµοτικού
κριτική Τα µαθηµατικά συχνά χρειάζονται πολύ πρακτική εξάσκηση για να γίνουν κατανοητά, Τα µαθηµατικά που χρησιµοποιούµε στα project οπότε θα πρέπει ήδη να τα έχουµε αναπτύξει πριν Τα project είναι καλά για εφαρµογή της µαθηµατικής γνώσης και περαιτέρω κατανόησης αλλά όχι για αρχική κατανόηση νέων µαθηµατικών εννοιών Αν µάθεις µόνοα να εφαρµόζεις τα µαθηµατικά δε θα µάθεις πως να τα φτιάχνεις Για την ολοκλήρωση ενός project συχνά ξοδεύεται αναντίστοιχα πολύς χρόνος στην οργάνωση και την παρουσίασή του µε αποτέλεσµα να είναι τελικά σχετικά µικρή η διάρκεια µε τις µαθηµατικές έννοιες και δραστηριότητες. π.χ., βιβλίο, ιστοσελίδα, θεατρική παράσταση
κριτική Το ερώτηµα της εµπλαισιωµένης γνώσης/ µάθησης Το ζήτηµα της εφαρµοσιµότητας της γνώσης: γιατί να διδάσκεται εφαρµοσµένη η γνώση και όχι να αναπτυχθεί η γνώση εκτός συγκεκριµένου πλαισίου ώστε να µπορεί να εφαρµοστεί όταν και εφόσον χρειαστεί σε διαφορετικά πλαίσια; Ποιος εγγυάται τη µεταφορά της γνώσης που έχει προκύψει από συγκεκριµένες εφαρµογές;
Ενδεικτική βιβλιογραφία 1. Frey, K. (1980) Η µέθοδος Project. Μια µορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. (υπάρχει στη βιβλιοθήκη) 2. Αλαχιώτης, Σ. (2002) «Εισαγωγικό Σηµείωµα του Προέδρου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου» στο Υ.Π.Ε.Π.Θ. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Διαθεµατικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραµµάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράµµατα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης. Αθήνα. 3. Βαϊνά Μ. (1996) «Μέθοδος Project: Μια πρόκληση για το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστηµα», Νέα Παιδεία, τ. 20 4. Γρόλλιος, Γ. & Λιάµπας, Τ. (2001) «Ευέλικτη ζώνη και µέθοδος project» Εκπαιδευτική Κοινότητα, τχ.60. 5. Θεριανός, Κ. (2002) «Πρόγραµµα ευέλικτης ζώνης», εφ. Ηµερησία, 20-1-2002 6. Ματσαγγούρας, Η. (2002) Η Διαθεµατικότητα στη Σχολική Γνώση. Εννοιοκεντρική Αναπλαισίωση και Σχέδια Εργασίας. Αθήνα: Γρηγόρης. (υπάρχει στη βιβλιοθήκη) 7. Χρυσαφίδης, Κ. (1994) Βιωµατική Επικοινωνιακή διδασκαλία, Η Εισαγωγή της Μεθόδου Project στο Σχολείο. Αθήνα: Gutenberg. (υπάρχει στη βιβλιοθήκη)
Η συγκεκριµένη παρουσίαση πέραν από το να υποστηρίξει την παρουσίαση της µεθόδου Project στα πλαίσια του µαθήµατος Διδακτική Μεθοδολογία Δοµικά Στοιχεία της Διδασκαλίας, στόχο έχει να αποτελέσει και υποστηρικτικό υλικό για τον ίδιο τον σχεδιασµό και την υλοποίηση Project. Το υλικό βασίστηκε σε: Διαφάνεις της κας. Σ Καλδή για το ίδιο µάθηµα και στις σηµειώσεις του Γιώργου Αποστολίδη στο http://esperinoserron.blogspot.com/