ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ k. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΓΚΟΥΝΤΟΠΟΥΛΟΥ στην εκδήλωση της ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗΣ Λάρισα 28/11/2008 Κύριε υπουργέ. Κυρίες και κύριοι. Θέλω να ευχαριστήσω και να συγχαρώ την ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ για την πρωτοβουλία δημιουργίας της σημερινής εκδήλωσης με ένα άκρως επίκαιρο θέμα αυτό της οικονομικής κρίσης. Κυρίες και κύριοι. Σήμερα ήδη βιώνουμε τα πρώτα στάδια μιας οικονομικής κρίσης, το βάθος και την μορφή της οποίας κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει. Οι αρνητικές επιπτώσεις της είναι ήδη υπαρκτές σε όλο το φάσμα της οικονομικής και επιχειρηματικής ζωής. Η ραγδαία αύξηση των ακάλυπτων επιταγών, η άμεση σημαντική μείωση του τζίρου των επιχειρήσεων λόγω και του γενικότερου κλίματος αβεβαιότητας, οι σταδιακές απολύσεις εργαζομένων είναι πλέον ορατά ενώ είναι μακρύς ακόμη ο δρόμος. Είναι δεδομένο ότι πλέον ότι από την κρίση αυτή ότι δεν μπορούμε να εξέλθουμε αλώβητοι είτε ως μικρομεσαίες επιχειρήσεις είτε ως καταναλωτές. Το ζητούμενο πλέον είναι η ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων στην πραγματική οικονομία από τη διεθνή οικονομική κρίση. Η ελαχιστοποίηση αυτή απαιτεί την υλοποίηση αφενός ενός αμέσου, συγκροτημένου και συνεπούς «πακέτου» μέτρων το οποίο θα πρέπει να οδηγεί στην τόνωση της ρευστότητας και στην αποφυγή απότομης πτώσης της ζήτησης, αφετέρου δε την δημιουργία ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας και παραγωγικής βάσης. Η KPIΣH δεν αντιμετωπίζεται με δογματισμούς, ιδεολογήματα και με τη δημιουργία πολιτικών ή άλλων εντυπώσεων. 1
Η ΓENEΣIOYPΓOΣ αιτία της διεθνούς οικονομικής κρίσης είναι η ασυδοσία των χρηματαγορών και των κερδοσκοπικών κεφαλαίων, τα οποία αναζητούν υψηλές βραχυπρόθεσμες αποδόσεις, δημιουργώντας μια χρηματιστική «φούσκα». Αυτό είναι πλέον σαφές και έχει επισημανθεί πολλές φορές. Το απαράδεκτο και προκλητικό είναι η εκ των υστέρων καταγγελία του φαινομένου, κυρίως από αυτούς που ευθύνονται για την ασυδοσία των αγορών. Οι αγορές δεν απελευθερώθηκαν από μόνες τους. Χρειάστηκαν οι αποφάσεις των κυβερνήσεων των μεγάλων και μικρών χωρών της Αμερικής και της Ευρώπης για να λειτουργήσουν οι αγορές χρήματος και το σύνολο του τραπεζικού συστήματος με τα σημερινά δεδομένα. Το φαινόμενο της ασυδοσίας αυτής του όλου χρηματιστηριακού αλλά και τραπεζικού συστήματος στην χώρα μας δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικό μιας και οι τράπεζες ήταν πάντα τα χαϊδεμένα παιδιά όλων των κυβερνήσεων μέχρι σήμερα. Λειτουργώντας ως άτυπο καρτέλ επέβαλαν τους δικούς τους όρους μέσα από ένα πλέγμα δραστηριοτήτων, καταχρηστικών χρεώσεων κλπ. πολλές φόρες δε αψηφώντας ακόμη και αποφάσεις της ελληνικής δικαιοσύνης. Η σημερινή τους στάση και θέση είναι ιδιαίτερα προκλητική όχι μόνο απέναντι στο προτεινόμενο πακέτο μέτρων της κυβέρνησης, μέσα από το όποιο ενισχύονται με ζεστό χρήμα με χαριστικούς σχεδόν όρους, αλλά και από το ότι θέλουν μέσα από την κρίση να διευρύνουν τα υπερκέρδη των τελευταίων ετών. Σε μια περίοδο όπου είναι αναγκαία μια συνολική και συλλογική προσπάθεια για την μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, κάποιοι επιμένουν παρά την σημαντική μείωση των επιτοκίων διεθνώς να αυξάνουν τα δικά τους επιδιώκοντας περισσότερα κέρδη. Είναι οι ίδιοι που με τις ευλογίες των κυβερνόντων δημιούργησαν μια τεχνική ευδαιμονία φορτώνοντας με κάρτες, δάνεια και υπερκαταναλωτισμο εκατομμύρια έλληνες. Αυτό έφερε τα υπερκέρδη τους αλλά και την κρίση και όχι η ακραίως συντηρητική στάση τους για στήριξη παραγωγικών επενδύσεων, της έρευνας και της καινοτομίας. Σήμερα πολλές τράπεζες αυξάνουν συστηματικά και συντονισμένα, το κόστος δανειοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, περιορίζοντας ταυτόχρονα την στρόφιγγα των ποσών. Και αυτά όλα όταν τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας μειώθηκαν ήδη από τις αρχές Οκτωβρίου κατά 0,5 % (από 4,25% σε 3,75%). Ενώ το Euribor μειώνεται από τις πρώτες ήμερες της κρίσης επανερχόμενο στα επίπεδα του Ιουλίου 2008 οι ελληνικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια. Πέρα από την στάση των τραπεζών η κρίση είναι ορατή και αφόρα όλους μας. Από την πρώτη στιγμή είχαμε επισημάνει την αναγκαιότητα μέτρων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις όταν οι άλλοι ήταν επιφυλακτικοί. 2
Μερικοί δε αποδείχτηκαν και αφελείς πιστεύοντας ότι ίσως η κρίση δεν θα μας άγγιζε. Σήμερα που σφραγίζονται επιταγές ακόμη και των 300 ευρώ, που οι τζίροι μειώνονται σημαντικά αδυνατώντας όλοι σχεδόν οι μικροί να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, σήμερα που πολλοί εργαζόμενοι βρίσκονται μπροστά στην πόρτα της ανεργίας δεν αρκούν διαπιστώσεις. Απαιτούνται άμεσα ενεργητικές πολιτικές στήριξης των μικρομεσαίων και όχι μόνο. Καλούμε την κυβέρνηση να μην επιδείξει παράλογη ανοχή στις απαιτήσεις και στην πρακτική των τραπεζών. Την καλούμε να αναλάβει πρωτοβουλίες ενεργητικών πολιτικών στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων αλλά και των χαμηλών οικονομικά στρωμάτων. Οι προτάσεις του Επιμελητήριου Λάρισας είναι ρεαλιστικές και εφαρμόσιμες και κινούνται σε πολλαπλές κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση αφορά τα άμεσα μέτρα που πρέπει να υπάρξουν την στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε αυτή την κατεύθυνση θεωρούμε ως αναγκαία τα ακόλουθα : 1- Την επιτάχυνση των διαδικασιών εγγυήσεων του ΤΕΜΠΕ (Ταμείο εγγυοδοσίας μικρών & πολύ μικρών επιχειρήσεων ) για παροχή εγγυήσεων άμεσα για δανειοδοτήσεις από τις τράπεζες όχι μόνο για επενδύσεις αλλά και για κεφάλαια κίνησης για όλο το φάσμα των μικρομεσαίων. 2 - Την παροχή δανείων εκ μέρους των τραπεζών με επιτόκια προσαρμοσμένα στα ευρωπαϊκά δεδομένα ( ανώτατο όριο 2,5-3 μονάδων στο spread τουλάχιστον για δάνεια κεφαλαίου ) ανεξάρτητα από την ένταξη των η όχι στο προτεινόμενο σύστημα, δηλαδή πάγωμα των επιτοκίων στα παραπάνω επίπεδα για το χρονικό διάστημα της κρίσης. Τα τεράστια υπερκέρδη των τραπεζών μπορούν να στηρίξουν ένα τέτοιο μέτρο στην παρούσα κρίση. 3- Την επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου του ΤΕΙΡΕΣΙΑ και ταυτόχρονη εκκαθάριση όλων των υποθέσεων στο βαθμό που έχουν πληρωθεί οι οφειλές. Η εκκαθάριση αυτή θα απελευθερώσει περίπου 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις και πολίτες που παρότι έχουν εξοφλήσει τις υποχρεώσεις τους. 4- Αναπροσαρμογή του κρατικού προϋπολογισμού με σαφή και διακριτή αναπτυξιακή κατεύθυνση αλλά και στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων. 5- Την επαναφορά του αφορολογήτου πόσου των 10500 ευρώ για τους μικρούς επιχειρηματίες και την διεύρυνση των δόσεων με το νέο κλείσιμο των βιβλίων, ώστε να είναι δυνατή η πληρωμή των δόσεων. 6- Την άμεση επαναφορά του αφορολογήτου αποθεματικού για επενδύσεις. Το μέτρο αυτό έχει αποδεδειχθεί ότι είναι το αποτελεσματικότερο για άμεσες επενδύσεις μέσα από μερική επένδυση των κερδών. 3
7- «Πάγωμα» έως το τέλος του 2009 όλων των τιμολογίων ΔΕΗ, ΟΤΕ, δημοτικών τελών κλπ. 8- Την επαναφορά του φόρου μεγάλης ακίνητης περιουσίας, και την απαλλαγή της επαγγελματικής στέγης από αυτή ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ιδιοχρησία. 9- Την επιτάχυνση των διαδικασιών και την απλούστευση των για το ξεκίνημα των δράσεων του ΕΣΠΑ. 10- Χορήγηση χαμηλότοκων δανείων από το υπουργείο Απασχόλησης για φοιτητές, σπουδαστές κλπ. ώστε να στηριχτεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός. Ανάλογο μέτρο θεσμοθετήθηκε στην Γάλλια για δάνεια μέχρι ύψους 25.000 και διάρκεια 8 χρόνια. Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά τον αγροτικό τομέα παράγωγης που τουλάχιστον για την Θεσσαλία είναι αιμοδότης της αγοράς και της ανάπτυξης. 1- Είναι αναγκαίο να ύπαρξη συγκεκριμένο σχέδιο στήριξης του αγροτικού εισοδήματος ειδικά φέτος που δεν έχουν πουληθεί οι παραγωγές. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να αφορά την παροχή χαμηλότοκων δανείων για την αγορά πρώτων υλών και εφοδίων για την νέα καλλιεργητική περίοδο. 2- Την στήριξη με χαμηλότοκα μακροχρόνια δάνεια των εμπορικών επιχειρήσεων αγροτικών εφοδίων ώστε να έχουν την δυνατότητα πιστώσεων των αγροτών. 3- Την άμεση ανάληψη πρωτοβουλιών για εξαγωγές των αγροτικών προϊόντων που σήμερα με ευθύνη κάποιων δεν μπορούν να διατεθούν στην εσωτερική αγορά σε τιμές που να εξασφαλίζουν την επιβίωση των αγροτών. Η τρίτη κατεύθυνση προτάσεων αφορά όλους τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Θεωρούμε αναγκαίο ότι για το ξεπέρασμα της κρίσης θα πρέπει και οι ίδιοι να αναλάβουν εσωτερικές πρωτοβουλίες. Αυτές αφορούν : 1- Την ελαχιστοποίηση των ελαστικών δαπανών της κάθε επιχείρησης. 2- Την συμπίεση των τιμών και τη μείωση των ποσοστών κερδών ώστε να είναι δυνατή η προσέλκυση των καταναλωτών σε τέτοια περίοδο κρίσης.. 3- Σε περιόδους έντονης κρίσης παρουσιάζονται φαινόμενα τοκογλυφίας. Η λύση δεν είναι η προσφυγή σε αυτή την μέθοδο χρηματοδότησης που έχει στοιχήσει μέχρι και ζωές σε μικρομεσαίους. Τα όποια βήματα για χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά σήμερα. Η τέταρτη κατεύθυνση αφορά τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις, και το καταναλωτικό κοινό μιας και έχει δημιουργηθεί κλίμα αβεβαιότητας. Θέλουμε εκ μέρους όλων των μικρομεσαίων να τους διαβεβαιώσουμε ότι οι απολύσεις θα είναι το έσχατο μέτρο άμυνας μας. Δεν θα πρέπει να φοβούνται ότι θα υπάρξουν μαζικές απολύσεις ιδιαίτερα από τους μικρομεσαίους που έχουν ταυτιστεί μαζί τους ως κοινοί εργαζόμενοι στην μικρομεσαία επιχείρηση. 4
Είναι παράλληλα αναγκαίο να τονίσουμε για μια ακόμη φορά ότι και οι καταναλωτές πρέπει να στηρίξουν την τοπική αγορά, τις τοπικές επιχειρήσεις και τα τοπικά προϊόντα. Κάθε μικρή τοπική επιχείρηση που κλείνει έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις σε όλους μας. Εν κατακλείδι πιστεύουμε ότι η κρίση δεν μπορεί να αντιμετωπίσει με παρά μόνο με συντονισμένες ενέργειες. Ο κίνδυνος όμως θα είναι πάντα ορατός στον βαθμό που δεν υπάρξει άμεσα ένα σχέδιο ανάπτυξης της χώρας. Ένα σχέδιο που θα ισχυροποιεί την ελληνική οικονομία και την παραγωγική της βάση. Αν υπήρχε μια διαφορετική αναπτυξιακή πολιτική οι επιπτώσεις των όποιων οικονομικών κρίσεων θα ήταν πραγματικά περιορισμένες και όχι γενικευμένες όπως είναι σήμερα. Άρα είναι αναγκαίο να ανοίξουμε άμεσα ένα διαρκή διάλογο για την διαμόρφωση μιας τέτοιας πολιτικής. Η οικονομική κρίση δεν μπορεί να αποτελεί το άλλοθι των αποτυχημένων αναπτυξιακών πολιτικών της κυβέρνησης και των διαρθρωτικών αδυναμιών της παραγωγικής μας βάσης. Τα προβλήματα υπήρχαν, ας μη ξεχνάμε ότι οι προηγούμενες εκλογές έγιναν με επίκληση την δημιουργία και εφαρμογή ενός αξιόπιστου κρατικού προϋπολογισμού. Ενός προϋπολογισμού που τελικά δεν εφαρμόσθηκε και αναιρέθηκε από την ίδια κυβέρνηση. Ας μην ξεχνάμε ότι ο υπουργός εθνικής οικονομίας κατέθεσε ένα νέο φορολογικό νόμο φοροεισπρακτικό για τους μικρομεσαίους με τον στομφώδη τίτλο πάταξη της φοροδιαφυγής. Ας μην ξεχνάμε ότι ήδη έχει αναιρεθεί πριν έλθει στην ολομέλεια της βουλής ο νέος προϋπολογισμός. Όλα τα παραπάνω είναι σημάδια απουσίας ενός συγκείμενου αναπτυξιακού μοντέλου για την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και ανάπτυξης. Ναι η κρίση είναι πραγματική και οφείλουμε να την διαχειριστούμε με τον καλύτερο τρόπο, αλλά δεν οφείλεται μόνο σε ξένους παράγοντες, οφείλεται και στις πολιτικές που έχουν επιλεγεί και σε επίπεδο χώρας. Και σε αυτό το επίπεδο εμείς θα επιμένουμε για την ύπαρξη του μεσοπρόθεσμου σχεδίου ανάπτυξης της χώρας μας. Στην αντίπερα όχθη αν η κρίση αυτή δημιουργεί προϋποθέσεις ανάπτυξης, θεωρώ ότι μόνο σε δυο σημεία μπορεί να προσφέρει. Το πρώτο ΕΙΝΑΙ αυτό της αλλαγής πλεύσης μας ως αναπτυξιακού και παραγωγικού μοντέλου και το δεύτερο ότι θα βάλει φραγμό στον άκρατο καταναλωτισμο. Η παραγωγική μας βάση, το θεσμικό πλαίσιο έχουν σημαντικά διαρθρωτικά προβλήματα που δεν μπορούν να δημιουργήσουν προϋποθέσεις εκμετάλλευσης της κρίσης. 5