Β ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΠΑ ΙV Θέµα: Πως θα διαχειριστείτε έναν/µία άτακτο/ η µαθητή/τρια; Ορίστε την βαθµίδα, ορίστε την συγκεκριµένη συµπεριφορά που είναι προβληµατική (πχ. τον κανόνα που δεν τηρεί, µια συγκεκριµένη ανεπιθύµητη συµπεριφορά) και προτείνεται συγκεκριµένες πρακτικές για την αλλαγή της κατάστασης. Εισηγήτριες: Δασκαλάκη Μαρία (5036) c Παναγοπούλου Ζωή (4862)
Εισαγωγή.. Το παιδί είναι κοινωνικό πλάσµα που αναζητά τη θέση του στο σπίτι, στο σχολείο, στην κοινωνία γενικά. (Alferd Adler) Έτσι, η συµπεριφορά του έχει κάθε φορά ένα στόχο, τον οποίο ο δάσκαλος θα πρέπει να αναγνωρίσει και να τον αλλάξει, αν χρειαστεί. Συχνά, οι µαθητές υιοθετούν µια ιδιότυπη συµπεριφορά που αποκλίνει από τη συνήθη και αναµενόµενη, δηµιουργώντας προβλήµατα, που διακόπτουν την οµαλή λειτουργία της τάξης. Καθεµιά από αυτές ποικίλλει σε σοβαρότητα και ένταση
Ορισµός της µαθητικής αταξίας Τάξη: γενικευµένη πειθαρχία- ωρολόγιο πρόγραµµα, κανονισµοί συµπεριφοράς και ακολουθία των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων Αταξία: απόκλιση από την αναµενόµενη από τους µαθητές τάξη
Αίτια εµφάνισης της αταξίας Η αντιπάθεια προς το σχολείο Κοινωνική κυριαρχία Κοινωνική αποµόνωση Αντιφατική συµπεριφορά Άγνοια κανονισµών Αντιφατικοί κανονισµοί Μετάθεση Διδακτικό στυλ Άγχος
Εκδηλώσεις της µαθητικής αταξίας Προβλήµατα σχετικά µε το µάθηµα: οι άτακτοι µαθητές εµποδίζουν την οµαλή λειτουργία της τάξης Προβλήµατα συµπεριφοράς µέσα στην τάξη Προβλήµατα οµαδικής απειθαρχίας ή αταξίας
Στρατηγικές πρόληψης Α. Αµοιβές -1. Ηθική αµοιβή- έπαινος -2. Υλική αµοιβή Β. Σύναψη κεφαλαίων Γ. Μίµηση προτύπων
Στα πλαίσια του σχολείου παρατηρούµε τρεις κυρίως χαρακτηριστικούς τύπους πιο αρνητικών συµπεριφορών, που είναι : 1) η επιθετικότητα, 2) ο εκφοβισµός και 3) η υπερκινητικότητα
Αιτίες προβληµατικής συµπεριφοράς α. Η κοινωνική άγνοια και η ανωριµότητα των µαθητών. β. Κοινωνικές αντιφάσεις και ψυχολογική πίεση. γ. Εσωτερικές (ηθικές κρίσεις). δ. Η µη ικανοποίηση βασικών αναγκών.
Στρατηγικές παρέµβασης Κάθε παρέµβαση πρέπει : να είναι σχεδιασµένη και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε µαθητή ( εξατοµικευµένη διδασκαλία) να είναι µακροχρόνια και να λαµβάνει υπόψη της πολλούς παράγοντες (κοινωνία, οικογένεια κ.α.) να συµβάλλει στη θετική ενίσχυση της αυτοεκτίµησης του παιδιού
Η προβληµατική κατάσταση του παιδιού Πρόκειται για ένα µαθητή της Γ τάξης του δηµοτικού σχολείου. Η συµπεριφορά του δείχνει ανήσυχη, ενοχλητική για τους υπόλοιπους µαθητές αλλά και για το δάσκαλο, κινείται συνέχεια στην καρέκλα, του πέφτουν πράγµατα δηµιουργώντας έτσι µια ανησυχία την ώρα του µαθήµατος, σηκώνεται από την θέση του συνεχώς και τις περισσότερες φορές χωρίς άδεια από τον εκπαιδευτικό, βιάζεται να µιλήσει και απαντάει χωρίς να το ρωτήσουν. Συχνά προκαλεί εκνευρισµό, αναστάτωση και συναισθήµατα δυσφορίας στον εκπαιδευτικό, καθώς δεν επιτρέπει την οµαλή έκβαση του µαθήµατος.
Παρέµβαση 1 η Στόχος: Η καλύτερη επικοινωνία του παιδιού µε το δάσκαλο Στρατηγική: Τοποθετούµε το παιδί στο µπροστινό θρανίο, µεταξύ δύο «ήσυχων» µαθητών, στο οπτικό πεδίο του εκπαιδευτικού (π.χ. κοντά στην έδρα), έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η άµεση και συνεχής επιτήρηση του παιδιού. Το θρανίο του βρίσκεται µακριά από παράθυρα και πόρτες και πάνω σε αυτό δεν επιτρέπουµε να βρίσκονται αντικείµενα που θα µπορούσαν να του αποσπούν τη προσοχή (π.χ. Ξύστρες-παιχνίδια). Αποφεύγουµε την αλλαγή των θέσεων.
Παρέµβαση 2 η Στόχος: Αποπεράτωση εργασιών µε την χρήση µεθόδων οργάνωσης Παρέµβαση: Στο µάθηµα της Γλώσσας, ζητάµε από τους µαθητές να χρησιµοποιούν µαρκαδόρο υπογράµµισης, ώστε να σηµειώνουν την ορθογραφία της επόµενης µέρας.
Παρέµβαση 3 η Στόχος: Διοχέτευση της κινητικότητας του παιδιού σε αποδεκτά κανάλια Παρέµβαση: Αντί, να γίνεται προσπάθεια µείωσης της κινητικότητας του παιδιού, ενθαρρύνουµε προγραµµατισµένη κίνηση στην τάξη. Συγκεκριµένα, στο µάθηµα της Μελέτης Περ. στην ενότητα 4 «Φυτά και ζώα του τόπου µας», δίνουµε την ευκαιρία στο παιδί να κινηθεί µέσα από το πότισµα των φυτών που έχουµε στην αίθουσα. Πρόκειται για µια δραστηριότητα που θα διαρκεί για µεγάλο χρονικό διάστηµα.
Παρέµβαση 4 η Στόχος: Χρήση δραστηριότητας/κίνησης ως αµοιβής Παρέµβαση: Ζητάµε από τον µαθητή να εκτελέσει ένα θέληµα, όπως να καθαρίσει τον πίνακα, να οργανώσει το γραφείο του δασκάλου, να συγυρίσει την βιβλιοθήκη, κ.α. επιβραβεύοντας την καλή συµπεριφορά του παιδιού.
Παρέµβαση 5 η Στόχος: Αύξηση προσοχής στις καθηµερινές δραστηριότητες Παρέµβαση: Στο µάθηµα των Μαθηµατικών, όπως για παράδειγµα στις ασκήσεις για τη µέτρηση της επιφάνειας, δίνουµε στο παιδί λιγότερο αριθµό ασκήσεων. Σε περίπτωση που τελειώσει νωρίτερα του αναθέτουµε να βοηθήσει κάποιο συµµαθητή του.
Παρέµβαση 6 η Στόχος: Να καλλιεργήσει τους διδακτικούς στόχους, µέσα από την δραµατοποίηση Παρέµβαση: Δίνουµε σε όλα τα παιδιά, την ευκαιρία να µάθουν µέσα από την ανάληψη ρόλων τα σήµατα οδικής κυκλοφορίας. ( µάθηµα Μελέτης Περ.). Το παιδί έχει την ευκαιρία να εκφραστεί, να µην διασπαστεί η προσοχή του και να µάθει να συνεργάζεται µε τους συµµαθητές του, χωρίς να τους ενοχλεί.
Παρέµβαση 7 η Στόχος: Η αυτό-καθοδήγηση του παιδιού Παρέµβαση: -Το παιδί χρειάζεται να ενθαρρύνεται να επαναλάβει δυνατά την οδηγία που του δόθηκε. Για παράδειγµα, δίνουµε την ευκαιρία στο παιδί να ψυθιρίζει τα στάδια της λύσης ενός πολλαπλασιασµού, ώστε να είναι επικεντρωµένος σε αυτό που κάνει.
Παρέµβαση 8η Στόχος: Να µάθει το παιδί να επικεντρώνει την προσοχή του και να αυτοαξιολογείται. Παρέµβαση: Αφήνουµε χρόνο στο παιδί να σκεφτεί και δεν ενθαρρύνουµε την ταχύτητα στις απαντήσεις. Για το λόγο αυτό, τίθονται µικροί και ρεαλιστικοί στόχοι, µε αρχή την επιτυχία.
Στο µάθηµα της Ιστορίας, στο κεφάλαιο για τους Θεούς του Ολύµπου, παρουσιάζουµε έναν έναν τους Θεούς, χωρίζοντας την ενότητα σε υποενότητες και δίνουµε την ευκαιρία στο παιδί για διαλείµµατα φυσικών δραστηριοτήτων. (όπως για πχ. Να κινηθεί, να σχολιάσει, να πει στο διπλανό του πως φαντάζεται τους θεούς κ.α.)
Παρέµβαση 9 η Στόχος: Να εστιάσουµε την προσοχή του παιδιού σε συγκεκριµένους ρόλους Παρέµβαση: Στο µάθηµα της Γυµναστικής µπορούµε να αναθέσουµε στο παιδί το ρόλο του βοηθού µας ( να µαζεύει τις µπάλες, να δίνει το σήµα εκκίνησης για τρέξιµο, να επιβλέπει), ώστε να µην γίνεται ενοχλητικός για τους υπόλοιπους µαθητές.
Παρέµβαση 10 η Στόχος: Η δηµιουργία ευνοϊκού κλίµατος µεταξύ των µαθητών Παρέµβαση: Χωρίζουµε τους µαθητές σε οµάδες, προσέχοντας να εντάξουµε το συγκεκριµένο παιδί σε µια οµάδα των 2-3 ατόµων, εξασφαλίζοντας µια ζώνη «ησυχίας», στην οποία το παιδί να µετακινείται όποτε αυτό κρίνεται απαραίτητο (π.χ. έχει αυξηµένη ανάγκη για ήσυχο περιβάλλον).
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει σταθερά συναισθήµατα και σταθερή στάση απέναντι στα παιδιά µε ελλειµατική προσοχή. Όµως, το ρόλο αυτό πρέπει να ενισχύσουν και οι γονείς των παιδιών, µέσα από την συνεργασία µε τον δάσκαλο. Έτσι, οι γονείς πρέπει να βοηθούν τα παιδιά τους να οργανώνουν το χρόνο και το χώρο του διαβάσµατος και να συµβάλλουν στη δεξιότητα του διαβάσµατος. Η συνεργασία µε το δάσκαλο εστιάζεται στην επικοινωνία µέσω ενός ηµερήσιου τετραδίου, που θα περιγράφει την πρόοδο και την συµπεριφορά του παιδιού καθ' όλη τη διάρκεια της ηµέρας. Οι ίδιοι οι γονείς στο σπίτι θα πρέπει να αλλάξουν την συµπεριφορά τους, σταµατώντας τις επικρισείς, τους εκβιασµούς, τις απότοµες εκρήξεις, τις χειροδικίες, την υποτίµηση του παιδιού. Θα πρέπει να αντιληφθούν τις αδυναµίες του παιδιού τους, αλλά και τα θετικά τους στοιχεία, να εκµεταλλευτούν τις (εξωσχολικές) ικανότητες του και να το βοηθήσουν να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του.
Βιβλιογραφία 1. Κολιάδης, Εµµ., 1996, Θεωρίες µάθησης και εκπαιδευτική πράξη: Α Συπεριφοριστικές θεωρίες. Β έκδοση, Αθήνα, σελ. 51-189 2. Μαραγκουδάκης, Γ., 1997, Η µάθηση. Ψυχολογική θεώρηση. Αθήνα 3η έκδοση, σελ. 61-63, 234-237 3. Ντραικωρς, Ρ., 1979, Διατηρώντας την ισορροπία στην τάξη, Εκδ Θυµάρι, Αθήνα 4. Παρασκευόπουλος, Ι., 1985, Εξελικτική ψυχολογία, τόµος 3ος, Αθήνα, σελ.176-179