ΛΥΚΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΡΑΠΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Βαθμός: (ολογράφως/αριθμητικώς) Υπογραφή διδάσκοντος/ουσας: Υπογραφή γονέα/κηδεμόνα: Θεματική ενότητα: Κοινωνικός Αποκλεισμός Ρατσισμός (Διακρίσεις Προκαταλήψεις) Ημερομηνία: Διάρκεια: 90 Ονοματεπώνυμο: Τμήμα: Σημείωση: Το γραπτό αποτελεί το πρώτο μέρος του εξεταστικού δοκιμίου για το μάθημα των Νέων Ελληνικών και η βαθμολόγησή του είναι 70/100. Αποτελείται από ( ) σελίδες και δύο (2) Μέρη. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις στο φύλλο αξιολόγησης. Να προσεχθεί ιδιαίτερα η ορθογραφία και η εμφάνιση του γραπτού. Σημείωση για τους/τις φιλολόγους: Διευκρινίζεται ότι το Δοκίμιο Αξιολόγησης έχει αναδιαμορφωθεί, έτσι ώστε να συνάδει με τους Δείκτες Επιτυχίας - Δείκτες Επάρκειας (ΔΕ - ΔΕ). ΜΕΡΟΣ Α : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 70) ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Προσφυγικό και μεταναστευτικό: Απειλή ή ευκαιρία; Η μεγάλη κρίση που στις μέρες μας μαστίζει τις 28 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και ιδίως τις χώρες υποδοχής του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία) προκλήθηκε από τον συνδυασμό του προσφυγικού και του μεταναστευτικού προβλήματος, το οποίο πηγάζει από τη σπαρασσόμενη Συρία, αλλά και από την ευρύτερη Μέση Ανατολή, και από πολλές αφρικανικές 1
χώρες. Στο ερώτημα «αν η διαρκώς αυξανόμενη μετακίνηση πληθυσμού, από τις φτωχές και πολιτικά προβληματικές χώρες της περιοχής μας προς τις αναπτυγμένες και πλούσιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης, αποτελεί απειλή ή ευκαιρία;», η εύκολη απάντηση είναι «και τα δύο». Σίγουρα θεωρείται απειλή από τους εθνικιστές της Ευρώπης που εξισώνουν την εισροή ανθρώπων διαφορετικού χρώματος, θρησκείας, και πολιτιστικής κληρονομιάς με μια επικίνδυνη μολυσματική ασθένεια. Αντιθέτως, για τους περισσότερους Ευρωπαίους, μια προσεκτικά ρυθμισμένη διαδικασία που ενσωματώνει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε κάθε ευνομούμενη και δημοκρατική κοινωνία καλλιεργεί τον πλουραλισμό και εμπλουτίζει την εγχώρια κουλτούρα. Στην Ελλάδα το ρατσιστικό μέτωπο θεοποιεί την πολιτισμική ομοιογένεια, υπερτονίζει την έννοια της εθνικής κυριαρχίας, εξισώνει ακραίους ισλαμιστές τύπου ISIS με το ευρύτερο Ισλάμ, και προσδιορίζει τον Έλληνα με βάση την ανάλυση του αίματός του παρά την καταγραφή της συνείδησής του. Δύσκολα, επομένως, θα αποκαλούσαν «Έλληνα» τον Γιάννη Αντετοκούμπο, που θριαμβεύει στα γήπεδα της καλαθόσφαιρας παγκοσμίως. Από την άλλη πλευρά, ευτυχώς, η πλειοψηφία των Ελλήνων υιοθετεί μια ορθολογική και πραγματιστική περιγραφή του κράτουςέθνους που σέβεται τους δημοκρατικούς θεσμούς, την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού, και εκτιμά τη σημασία της ένταξης της Ελλάδας στην Ενωμένη Ευρώπη. Ενώ οι ρατσιστές φαντασιώνονται μια Ελλάδα-φρούριο, περιτριγυρισμένη από πανύψηλα τείχη, με τους περισσότερους γείτονές της να βυσσοδομούν σε βάρος της εδαφικής της ακεραιότητας, οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούν την Ελλάδα μια ευρωπαϊκή χώρα θεσμικά, πολιτικά, οικονομικά και πολιτισμικά που προωθεί τα εθνικά της συμφέροντα σε στενή συνεργασία με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Τι πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα στην Ελλάδα και την Ευρώπη; Κατ αρχάς πρέπει να γίνει κοινή συνείδηση ότι η μαζική μετακίνηση πληθυσμών είναι προϊόν διαρθρωτικών παραγόντων. Σε περιοχές φτώχειας, απαγορευτικών κλιματικών συνθηκών, υπερπληθυσμού, αναλφαβητισμού, και φυλετικής πανσπερμίας αυξάνεται στατιστικά η πιθανότητα έκρηξης πολεμικών (κυρίως εμφυλίων) συγκρούσεων που αναγκάζουν τις φυλές των ηττημένων να παίρνουν τον άγονο και σκληρό δρόμο της προσφυγιάς. Πρέπει, επομένως, να γίνει κατανοητό ότι προγράμματα ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, συνοδευόμενα από υπολογίσιμη εξωτερική οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια, μπορούν να προλάβουν και να αποτρέψουν πολλές ενδοκρατικές και διακρατικές συγκρούσεις στα σημεία που αυτές εκκολάπτονται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο ανταγωνισμός μεγάλων δυνάμεων για εξασφάλιση σφαιρών επιρροής στον λεγόμενο Τρίτο Κόσμο, με απώτερο σκοπό την εξόρυξηεκμετάλλευση πρώτων υλών, την πώληση οπλικών συστημάτων σε διάφορες συνιστώσες της κάθε εύφλεκτης περιοχής, με αποτέλεσμα τη δημιουργία απελπισμένων προσφύγων που συρρέουν προς τα εύκρατα και ευκατάστατα σημεία του παγκόσμιου χάρτη. Και η ειρωνεία αυτής της ιστορίας είναι ότι, στο τέλος, οι προνομιούχοι του πλανήτη αναγκάζονται να πληρώνουν πολλαπλάσιο κόστος για την αντιμετώπιση των προσφυγικών κυμάτων και των τοπικών αντιθέσεων που ταΐζουν τον δράκο της τρομοκρατίας. 2
Διασκευή Θεόδωρος Κουλουμπής, ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών Ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.kathimerini.gr/837041/opinion/epikairothta/politikh/prosfygiko-kaimetanasteytiko-apeilh-h-eykairia Ημερομηνία δημοσίευσης: 01.11.2015 Ημερομηνία λήψης αρχείου: 31.1.2018 Α.Ι. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 30) Α.Ι.1. Αφού μελετήσετε προσεκτικά το πιο πάνω κείμενο, να γράψετε περίληψη έκτασης 120 140 λέξεων. To κείμενό σας πρόκειται να δημοσιευτεί στη στήλη της μαθητικής εφημερίδας «Εμείς και ο Κόσμος μας». (μονάδες 8) Δείκτης Επιτυχίας B.β. Διακρίνουν σε προφορικό/γραπτό κείμενο τις βασικές πληροφορίες και τις καταγράφουν σε Σημειώσεις ή σε συνεχή λόγο (Περίληψη). Οδηγίες διόρθωσης: (επικοινωνιακό πλαίσιο: αναφορά στις βασικές παραμέτρους επικοινωνίας (ποιος γράφει, σε ποιο κειμενικό είδος, με ποιο θέμα, με ποιο σκοπό, σε ποιους απευθύνεται) Περιεχόμενο και επικοινωνιακό πλαίσιο (0.5): 6 μονάδες Μορφή /έκφραση και δομή /οργάνωση: 2 μονάδες Α.Ι.2. Να αναφέρετε δύο (2) τρόπους, σύμφωνα με τον συγγραφέα, με τους οποίους μπορεί να αντιμετωπιστεί το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Δείκτης Επιτυχίας Α.Ι.3 Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου. Α.Ι.3. Να εξηγήσετε με δικά σας λόγια την ακόλουθη φράση από το κείμενο: «μια προσεκτικά ρυθμισμένη διαδικασία που ενσωματώνει τους πρόσφυγες και τους μετανάστες σε κάθε ευνομούμενη και δημοκρατική κοινωνία καλλιεργεί τον πλουραλισμό και εμπλουτίζει την εγχώρια κουλτούρα». (Έκταση: 40-60 λέξεις) Δείκτης Επιτυχίας Α.Ι.9. Τοποθετούνται κριτικά έναντι των πληροφοριών/ απόψεων/ιδεών του κειμένου και καλλιεργούν την κριτική/δημιουργική τους σκέψη, διαμορφώνοντας τη δική τους προσωπική άποψη. 3
Α.1.4. Αφού μελετήσετε την τρίτη (3 η ) παράγραφο του κειμένου, να γράψετε: α) έναν τρόπο πειθούς και β) το αντίστοιχο μέσο πειθούς. Δείκτης Επιτυχίας Α.Ι.5. Εντοπίζουν τις πληροφορίες, τις αξιολογούν και προσλαμβάνουν το κεντρικό νόημα, εφαρμόζοντας και στρατηγικές κατανόησης κειμένου. Α.1.5. Να αναγνωρίσετε έναν τρόπο ανάπτυξης της δεύτερης (2 ης ) παραγράφου «Στην Ελλάδα το ρατσιστικό μέτωπο υπόλοιπους Ευρωπαίους». Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας, με στοιχεία από την παράγραφο. Δείκτης Επιτυχίας Α.ΙΙ.2. Αναγνωρίζουν και κατανοούν τη δομή του προφορικού/ γραπτού κειμένου και τα οργανωτικά πρότυπα συγκεκριμένων κειμενικών ειδών. Α.Ι.6. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί μακροπερίοδο λόγο στο απόσπασμα «Ενώ ο ρατσιστές με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους», στη δεύτερη παράγραφο (2 η ) του κειμένου. Τι επιτυγχάνει με αυτή την επιλογή; Δείκτης Επιτυχίας Α.ΙΙ.2. (Ανα)γνωρίζουν και αξιολογούν τα εκφραστικά μέσα και άλλες γλωσσικές επιλογές του ομιλητή/ συντάκτη. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ Α.Ι.7. Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μία συνώνυμή της, διατηρώντας τον γραμματικό τους τύπο. α. την πώληση οπλικών συστημάτων σε διάφορες συνιστώσες της κάθε εύφλεκτης περιοχής, και τους μετανάστες (πτυχές) β. συνοδευόμενα από υπολογίσιμη εξωτερική οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια (σημαντική) 4
Α.Ι.8. Αφού αναλύσετε την υπογραμμισμένη λέξη στα συνθετικά της μέρη, να σχηματίσετε με το δεύτερο (β ) συνθετικό, μια νέα σύνθετη λέξη. «καταλήγουν στη δημιουργία απελπισμένων προσφύγων που συρρέουν προς τα εύκρατα και ευκατάστατα σημεία του παγκόσμιου χάρτη...» Α.Ι.9. Να γράψετε (α) ένα παράγωγο ουσιαστικό και (β) ένα παράγωγο επίθετο για το κάθε ένα από τα πιο κάτω ρήματα: ΡΗΜΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΟ ρυθμίζω αποτρέψουν (μονάδες 4) Α.IΙ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 40) «Στην Ελλάδα το ρατσιστικό μέτωπο θεοποιεί την πολιτισμική ομοιογένεια, υπερτονίζει την έννοια της εθνικής κυριαρχίας, εξισώνει ακραίους ισλαμιστές τύπου ISIS με το ευρύτερο Ισλάμ, και προσδιορίζει τον Έλληνα με βάση την ανάλυση του αίματός του παρά την καταγραφή της συνείδησής του». ΘΕΜΑ: Σε άρθρο σας, που θα δημοσιευτεί στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας, να αναφερθείτε στις αρνητικές συνέπειες που έχει επιφέρει η ξενοφοβία στη σύγχρονη κοινωνία και ακολούθως να προτείνετε τρόπους περιορισμού της. (Έκταση: 400-450) Δείκτης Επιτυχίας Β.Ι. Παράγουν προφορικό/ γραπτό κείμενο Επιχειρηματολογίας, τοποθετώντας το σε επικοινωνιακό και κοινωνιοπολιτισμικό πλαίσιο. Δείκτης Επιτυχίας Β.Ι.1. Εγγράφουν στο κατάλληλο για την επικοινωνιακή περίσταση κειμενικό είδος. Δείκτης Επιτυχίας Β.ΙΙ. Οργανώνουν τον προφορικό/γραπτό τους λόγο σε επίπεδο κειμένου, παραγράφου, πρότασης, λέξης ΤΕΛΟΣ ΔΟΚΙΜΙΟΥ 5