ΧΥΤΑ - ΧΥΤΥ Χωροθέτηση, κριτήρια επιλογής θέσεων και συγκριτική αξιολόγηση. Δρ. Ι. Φουντούλης, Αν. Καθηγητής Εμμ. Ανδρεαδάκης, MSc, Υπ.Δρ.

ΧΥΤΑ - ΧΥΤΥ Χωροθέτηση, κριτήρια επιλογής θέσεων και συγκριτική αξιολόγηση. Δρ. Ι. Φουντούλης, Αν. Καθηγητής Εμμ. Ανδρεαδάκης, MSc, Υπ.Δρ. 1

Δυνατότητα μείωσης του όγκου απορριμμάτων που ενταφιάζεται >50% Μέταλλα Αδρανή Γυαλιά Υπόλοιπα Ζυμώσιμα Πλαστικά 5% 5% 3% 6% 9% 48% Υφάσματα, ξύλα, λάστιχα 5% 19% Χαρτί Μέση (%) σύσταση αστικών απορριμμάτων Ελλάδας 2

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Μια ειδικά σχεδιασμένη μέθοδος διάθεσης στερεών αποβλήτων στη χέρσο, με τρόπο ώστε να προστατεύει το περιβάλλον τοποθετώντας τα απόβλητα σε λεπτά στρώματα συμπιέζοντάς τα στο μικρότερο δυνατό όγκο και καλύπτοντάς τα με συμπιεσμένο έδαφος στο τέλος κάθε ημέρας, ή σεπιοσυχνά διαστήματα, αν χρειάζεται. 3

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων 4

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων 5

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Σχηματισμός κυττάρων 6

Εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης και λειτουργίας ΧΥΤΑ 1. Χημικής και Βιολογικής επεξεργασίας στραγγισμάτων (Ε=250m 2 περίπου) 2. Δεξαμενή αποθήκευσης και ανακύκλωσης επεξεργασμένων στραγγισμάτων, (Ε=250m 2 περίπου) 3. Μονάδα καθαρισμού, επεξεργασίας και διάθεσης (καύσης) παραγόμενου αερίου, αρχικής επιφάνειας 200m 2 και με δυνατότητα επέκτασης πλέον 300m 2 σε περίπτωση αξιοποίησης του Βιοαερίου για παραγωγή ηλεκτρισμού ή/και θερμότητας 4. Ζυγιστήριο, αποτελούμενο από δύο γεφυροπλάστιγγες, συνολικής επιφάνειας 80m 2 5. Υποσταθμός ηλεκτρικού ρεύματος, επιφάνειας 30m 2 7

Εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης και λειτουργίας ΧΥΤΑ 6. Υποσταθμός ηλεκτρικού ρεύματος, επιφάνειας 30m 2 7. Σύστημα εξωτερικού φωτισμού περιμετρικά του ΧΥΤΑ καθώς και έξω από τα κτίρια και τις αλέες 8. Οίκημα ελέγχου, παρακολούθησης και εξυπηρετήσεων του προσωπικού, συνολικής επιφάνειας 200m 2, το οποίο περιλαμβάνει αίθουσα ελέγχου και παρακολούθησης, λογιστήριο, κουζίνα-εστιατόριο, WC, αποδυτήρια, δωμάτιο προϊσταμένου και αίθουσα ανταλλακτικών 9. Συνεργείο, αποθήκη και γκαράζ οχημάτων και μηχανημάτων συνολικής επιφάνειας 400m 2 10. Οικίσκος Ελέγχου Πύλης με εγκατεστημένα τα συστήματα αποτύπωσης των ζυγίσεων, επιφάνειας 30m 2 8

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων 9

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Αρχή Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Κεντρικού Ohio, USA. http://www.swaco.org/smartkids/tour.aspx 10

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων 11

Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Ολοκληρωμένη Μονάδα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων στην Antwerp, Βέλγιο http://www.indaver.be/index.php?id=1701&l=0 12

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Για την επιλογή μιας θέσης ΧΥΤΑ: Η επιτρεψιμότητα και Η καταλληλότητα Έχουν γίνει τα πιο επίμαχα και δύσκολα τμήματα της διαδικασίας διαχείρισης των στερεών αποβλήτων Στη διαδικασία επιλογής θέσης ΧΥΤΑ, θα πρέπει να συμβάλλουν επιστήμονες που προέρχονται από διαφορετικά επιστημονικά πεδία όπως: Γεωλόγοι Χωροτάκτες Μηχανικοί, καθώςεπίσηςκαι Αντιπρόσωποι από το κοινό (δημοτικοί ή νομαρχιακοί) 13

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Η εύρεση θέσεων που να είναι και τεχνικά άρτιες αλλά και περιβαλλοντικά και κοινωνικά αποδεκτές Δεν είναι μία εύκολη διαδικασία ΝΙΜΒΥ = Not In My Back Yard Είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου Δήμοι και Κοινότητες έχουν εμπλακεί σε πολιτικές διαμάχες με την πολιτεία για την επιλογή κάποιων θέσεων Αυτές οι διαμάχες επικεντρώνονται κυρίως στην επιλογή της θέσης του ΧΥΤΑ και ακόμα περισσότερο στις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν για να παρθεί μία απόφαση 14

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Το ερώτημα που ανακύπτει είναι: Ποιος πρόκειται να είναι ή ακόμα καλύτερα- ποιοι πρέπει να είναι αυτοί που κρατούν την τύχη και τη διαδικασία της απόφασης στις περιπτώσεις επιλογής θέσης; Δηλαδή ποιος και με ποια κριτήρια αποφασίζει; 15

Το παραδοσιακό μοντέλο «αποφασίζω-ανακοινώνωυποστηρίζω» και τα πιο συνήθη αποτελέσματά του 16

Το μοντέλο «μαθαίνω-ευαισθητοποιώ-υλοποιώ» το οποίο φαίνεται να είναι το πιο δόκιμο κοινωνικό εργαλείο προκειμένου μία κοινωνία να το αξιοποιεί καιναλύνειδύσκολαπροβλήματα 17

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Πολυκριτηριακή Ανάλυση Η επιλογή των απαραίτητων κριτηρίων είναι κρίσιμη για την εξαγωγή καλύτερων συμπερασμάτων και αποτελεσμάτων. Τα επιλεγμένα κριτήρια διακρίνονται σε: 1. Άμεσα: από τον χαρακτήρα των προβλημάτων και τα ειδικά χαρακτηριστικά του και 2. Έμμεσα: από το σημείο που το πρόβλημα από μόνο του πρόκειται να επηρεάσει ή επηρεάζεται από τη στάση των ενδιαφερόμενων ομάδων 18

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Η Μεθοδολογία της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης κάνει: 1. Την ταυτόχρονη ανάλυση καθενός χαρακτηριστικού εναλλακτικού σεναρίου 2. Αποτιμά και 3. Βαθμονομεί τα διαφορετικά κριτήρια Όλα αυτά έχουν ως στόχο την εξαγωγή της καλύτερης λύσης. 19

7 6 5 4 3 Τελική κατάταξη των εναλλακτικών επιλογών που εξετάστηκαν με βάση την τελική βαθμολογία και τις ιδιαιτερότητες του κάθε επιλεγμένου μοντέλου Καθορισμός των πιθανών ορίων σε σχέση με το αντικείμενο του εξεταζομένου προβλήματος Εκτίμηση της βαρύτητας του κάθε κριτηρίου, το οποίο συνοδεύεται από ολιστική προσέγγιση του προβλήματος Μαθηματική έκφραση (Ποσοτικοποίηση) των κριτηρίων Επιλογή και ταξινόμηση των κριτηρίων Στάδια υλοποίησης της Μεθοδολογίας ενός Πολυκριτηριακού Συστήματος Ανάλυσης Κατανοητά & πολυπαραμετρικά Λειτουργικά 2 1 Επιλογή του πιο κατάλληλου μοντέλου Προσδιορισμός του προβλήματος και καταγραφή των πιθανών εναλλακτικών επιλογών Να μην είναι αντικρουόμενα 20

ΣΤΟΧΟΣ: Στάδια υλοποίησης της Μεθοδολογίας ενός Πολυκριτηριακού Συστήματος Ανάλυσης Η πολλαπλή αποτίμηση των ποικίλων σεναρίων κάτω από ίδια κριτήρια ή ομάδες κριτηρίων. Συνεπώς, η πιο καθοριστική φάση αυτής της ανάλυσης είναι το 3ο Στάδιο, που είναι το στάδιο επιλογής και ταξινόμησης των κριτηρίων. 21

Χαρακτηριστικά 3ου Σταδίου: Στάδια υλοποίησης της Μεθοδολογίας ενός Πολυκριτηριακού Συστήματος Ανάλυσης 1. Να είναι περιεκτικό και να περιλαμβάνει πολλές αρχές, με την έννοια ότι όλα τα κριτήρια πρέπει να εξετάζουν το πρόβλημα ολιστικά 2. Να είναι λειτουργικό, με την έννοια ότι όλα τα κριτήρια πρέπει να μπορούν να βαθμονομηθούν ειδικά για κάθε εναλλακτική επιλογή / σενάριο, να περιγράφει ή να ταξινομείται στη βάση ειδικά βαθμονομημένης κλίμακας. 3. Να αποφεύγεται κάθε κριτήριο που μπορεί να προκαλέσει σύγκρουση 22

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Η επιλογή των κριτηρίων και η σχετική βαρύτητά τους αποτελεί τον πυρήνα της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης, ειδικά όταν εφαρμόζεται στη διαχείριση του Περιβάλλοντος 23

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Ο βαθμός σπουδαιότητας των εξεταζομένων κριτηρίων για την αξιολόγηση των εναλλακτικών επιλογών, καθορίζεται από τον συντελεστή βαρύτητας, που θα πρέπει νααποδοθείσεκάθεκριτήριο. Οι βαρύτητες μπορούν να ταξινομηθούν σε 2 κατηγορίες: 1. Άμεσοι παράγοντες βαρύτητας που χρησιμοποιούνται εκεί όπου ο αριθμός των κριτηρίων είναι μικρός και η επιλογή της βαρύτητας του παράγοντα εφικτή 2. Έμμεσοι παράγοντες βαρύτητας που καθορίζονται από τη σπουδαιότητα των κριτηρίων ταξινόμησης, την παρουσίαση ενός συνολικού παράγοντα βαρύτητας ή του βαθμού βαρύτητας. 24

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Είναι πιθανή η χρήση κριτηρίων, τα οποία συμβαίνει να μην έχουν κάποιο συντελεστή βαρύτητας. Ο καθορισμός του συντελεστή βαρύτητας, βασίζεται στη σπουδαιότητα που του αποδίδει η κάθε ερευνητική ομάδα. Δηλαδή, η διαδικασία μπορεί να χαρακτηριστεί ότι είναι υποκειμενική και συνεπώς τα μέρη που συμμετέχουν θα μπορούσαν να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στα περιβαλλοντικά κριτήρια σε σχέση με τα οικονομικά και το αντίθετο. 25

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ - Επιλογή του βέλτιστου σεναρίου - Ταξινόμηση σεναρίων Μεγάλος αριθμός μεθόδων και λογισμικών για καθορισμό βέλτιστου σεναρίου προς επίλυση πολυδιάστατων διαχειριστικών προβλημάτων. Οι μέθοδοι βασίζονται: Στην εκτίμηση της παρουσίασης του κάθε σεναρίου σε σχέση με την ξεχωριστή παρουσίαση κάθε κριτηρίου που περιλαμβάνεται στο συγκεκριμένο σενάριο 26

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ - Επιλογή του βέλτιστου σεναρίου - Ταξινόμηση σεναρίων Οι μέθοδοι διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 1η Κατηγορία: Εκτίμηση του βαθμού συνολικής προτίμησης καθενός σεναρίου. Σε αυτή την περίπτωση επιλέγεται το βέλτιστο σενάριο λαμβάνοντας υπόψη την υψηλότερη βαθμολογία, ανεξάρτητα από τα επιμέρους κριτήρια. 27

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ - Επιλογή του βέλτιστου σεναρίου - Ταξινόμηση σεναρίων Οι μέθοδοι διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 2η Κατηγορία: Εκτίμηση της προτίμησης ενός σεναρίου συγκρινόμενο με ένα άλλο που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι το Α σενάριο είναι καλύτερο από το Α ισχυριζόμενοι ότι το Α είναι τουλάχιστον τόσο καλό όσο το Α (και όχι χειρότερο). 28

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ - Επιλογή του βέλτιστου σεναρίου - Ταξινόμηση σεναρίων Οι μέθοδοι διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 2η Κατηγορία: Σε αυτή την περίπτωση πριν την συγκριτική κατάταξη όλων των κριτηρίων τίθενται κάποια όρια βασιζόμενοι στη βαθμολόγησή τους που εκφράζουν την προτίμηση κάποιων κριτηρίων σε σχέση με τα υπόλοιπα. 29

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ - Επιλογή του βέλτιστου σεναρίου - Ταξινόμηση σεναρίων Οι μέθοδοι διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 2η Κατηγορία: Με τη χρήση αυτής της μεθόδου, η επιλογή του βέλτιστου σεναρίου βασίζεται μερικώς στον προσδιορισμό της συνολικής βαθμολόγησης για κάθε σενάριο και κυρίως στη σύγκριση όλων των εναλλακτικών σεναρίων 30

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΥΚΡΙΤΗΡΙΑΚΗ ΜΕΘΟΔΟ ΑΝΑΛΥΣΗΣ - Επιλογή του βέλτιστου σεναρίου - Ταξινόμηση σεναρίων Οι μέθοδοι διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 3η Κατηγορία: τα μοντέλα που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του βέλτιστου σεναρίου βασίζονται σε επαναληπτικές μεθόδους. 31

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Σε πολυκριτηριακά συστήματα ανάλυσης γίνεται η συγκριτική αξιολόγηση των σεναρίων σύμφωνα με τα ακόλουθα βήματα: 1ο Βήμα: Αρχικά καθορίζονται οι ομάδες κριτηρίων, όπου η κάθε ομάδα αποτελείται από μία σειρά κριτηρίων (όπως περιγράφονται στο 2ο Βήμα). Επίσης, σε αυτό το Βήμα, καθορίζεται και ο συντελεστής βαρύτητας κάθε ομάδας κριτηρίων, όπου εκφράζεται η σχετική σπουδαιότητα (σημασία) της ομάδας στο υπό εξέταση σενάριο. 32

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Υδρογεωλογικά Γεωλογικά-Γεωτεχνικά Κριτήρια χωροταξίας Περιβαλλοντικά Κλιματικά-υδρολογικά Οικονομικά Λειτουργικά 33

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Γεωλογικά κριτήρια Εξετάζεται η λιθολογία και στρωματογραφία σύνθεση και ποιότητα εδάφους, φύση υποβάθρου, βάθος από τον πυθμένα του αποδέκτη, πάχος αποσαθρωμένου μανδύα, ύπαρξη καρστικών εγκοίλων, καθώς και η τεκτονική ρήγματα, σεισμικότητα. Απαγορευτικές συνθήκες από γεωλογική άποψη είναι: η παρουσία ασβεστολίθων και διαρρηγμένων πετρωμάτων σε μικρό βάθος από τον πυθμένα και η ύπαρξη ενεργών ρηξιγενών ζωνών (λόγω αυξημένης διαπερατότητας και πιθανών μετακινήσεων). 34

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Το γεωλογικό υπόβαθρο θεωρείται κατάλληλο για ΧΥΤΑ, όταν ο συντελεστής υδροπερατότητάς του είναι k 10-7 m/s, ώστε μετά την επεξεργασία να πάρει την επιθυμητή τιμή k 10-9 m/s. Το πάχος της ακόρεστης ζώνης πρέπει να έχει ένα ελάχιστο πάχος 5 m για τη δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών αυτοκαθαρισμού και αποτροπή πιθανής ρύπανσης. Το βάθος και οι διακυμάνσεις της στάθμης του υπόγειου νερού από τον πυθμένα του ΧΥΤΑ πρέπει να εξετάζονται πριν τη χωροθέτηση ενός ΧΥΤΑ. Ελέγχονται επίσης οι υδραυλικές παράμετροι των υδροφόρων, η γεωμετρία τους, οι πιθανές εισροές από γειτονικές λεκάνες, οι ζώνες προστασίας υδροληπτικών έργων, η ποιότητα των υπόγειων νερών και το υδρολογικό ισοζύγιο της λεκάνης απορροής. Η παρουσία υδροφορέων σε μικρό βάθος, ειδικά στην περίπτωση που εκμεταλλεύονται για την κάλυψη υδρευτικών αναγκών αποτελεί απαγορευτικό παράγοντα για την εγκατάσταση ΧΥΤΑ. Προτιμούνται κύρια περιοχές στις οποίες η στάθμη του υπόγειου νερού είναι σε μεγάλο βάθος, με μικρή διακύμανση της στάθμης και ποιοτικά υποβαθμισμένες (π.χ. λόγω υφαλμύρινσης). Επιπλέον προτιμούνται σχηματισμοί με μικρή υδροπερατότητα (στεγανοί), με υψηλό ph (μεγαλύτερη ικανότητα προσρόφησης βαρέων μετάλλων) και μεγάλη ικανότητα κατιοανταλλαγής (εξασθενεί τους ρύπους μέσω προσρόφησης και ανταλλαγής κατιόντων). 35

Γενικές αρχές και φιλοσοφία της διαχείρισης αποβλήτων (EEA) Πολύ σημαντικός τομέας στη διαχείριση των αποβλήτων, η Περιβαλλοντική Παρακολούθηση: Αξιολόγηση των κύριων επικίνδυνων οδών ρύπανσης, μαζί με τον αέρα και το υπόγειο νερό Βελτιστοποίηση της έγκαιρης προειδοποίησης για δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις Φρέατα παρακολούθησης του υπόγειου νερού ανάντη και κατάντη Ανάσχεση του πλουμίου στην ακόρεστη ζώνη, πριν φτάσει στον υδροφόρο 36

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Η υδροπερατότητα σε μερικά αντιπροσωπευτικά υλικά από υδροφόρους (US Power and Water Resources Service, 1981 από Καλλέργης, Γ., 1999, «Εφαρμοσμένη Περιβαλλοντική Υδρογεωλογία», εκδ. ΤΕΕ) 37

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Ακόρεστη και κορεσμένη ζώνη Καρστικό σύστημα 38

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Πηγές 39

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Γεωτεχνικά κριτήρια Ελέγχονται: η ευστάθεια, η διαβρωσιμότητα του εδάφους, η πιθανότητα εκδήλωσης καθιζήσεων και φαινομένων ερπυσμού, καθώς και τα φυσικά και μηχανικά χαρακτηριστικά των εδαφών. Ο έλεγχος της ευστάθειας γίνεται με την εκτίμηση των εξής παραμέτρων: τα γεωτεχνικά χαρακτηριστικά του υποστρώματος έδρασης, τις κλίσεις των πρανών, το βάρος των απορριμμάτων, το είδος της επιφανειακής κάλυψης. Γενικά προτιμούνται περιοχές οριζόντιες ή με μικρές κλίσεις (<15%) και γενικά αποφεύγονται ασταθείς περιοχές, που είναι επιρρεπείς σε κατολισθήσεις, με φτωχές συνθήκες θεμελίωσης, καθώς και σεισμικά ευάλωτες περιοχές. 40

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Κριτήρια χωροταξίας Αποστάσεις από οικισμούς και απόκρυψη. Απόσταση από πηγές, οδούς, μνημεία, χώρους αναψυχής, αρχαιολογικούς χώρους, πολιτιστικούς χώρους και δραστηριότητες κ.λπ. Γενικά απαγορεύεται η εγκατάσταση ΧΥΤΑ σε περιοχές: αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος, δηλ. κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι. παραδοσιακούς οικισμούς οικιστικές περιοχές, που περιλαμβάνει περιοχές εντός ορίων σχεδίου πόλης και εντός ορίων οικισμών με πληθυσμό κάτω των 2.000 κατοίκων, περιοχές εντός ορίων οικοδομικών συνεταιρισμών Α ή και Β κατοικίας, περιοχές ιδιωτικής πολεοδόμησης του Ν. 1947/91 για οικιστική χρήση. Η ελάχιστη απαιτούμενη απόσταση από ποταμούς είναι 100 m, από λίμνες 300 m, από εθνικές οδούς 300 m, από αεροδρόμια 3.000 m και από υδρευτικές γεωτρήσεις 400 m. 41

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Περιβαλλοντικά κριτήρια Επιδράσεις στην πανίδα και χλωρίδα Απόστασηαπόβιότοποήυγροβιότοπο Αισθητική κατάσταση του χώρου του ΧΥΤΑ, σεσχέσημετηδυνατότητα αναβάθμισής του. Δεν είναι επιλέξιμες θέσεις για την κατασκευή ΧΥΤΑ οι υγροβιότοποι. 42

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Κλιματικά-υδρολογικά κριτήρια Η ένταση και διεύθυνση του ανέμου γιατί ρυθμίζουν τη μεταφορά των οσμών Μέγεθος λεκάνης απορροής, επιφανειακή απορροή Η ένταση και κατανομή των βροχοπτώσεων (πιθανότητα εμφάνισης πλημμύρας και ανάγκη αποστράγγισης). Η εξατμισοδιαπνοή. Περιοχές με έντονη εξάτμιση ξηραίνουν και ρηγματώνουν τις αργιλικές μεμβράνες. Στοιχεία μικροκλίματος της περιοχής (π.χ. συχνότητα και διάρκεια θερμοκρασιακών αναστροφών, συχνότητα και διεύθυνση μεταβατικών ρευμάτων). 43

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Οικονομικά κριτήρια Κόστος μεταφοράς των απορριμμάτων Αγορά (αξία γης) και διαμόρφωση του χώρου Έργα για τη στεγανοποίηση του πυθμένα και των πρανών και συλλογής στραγγισμάτων Διαθεσιμότητα δικτύων (ύδρευση, ηλεκτρική ενέργεια κ.ά). Ευχέρεια εκτέλεσης έργων υποδομής (τάφρος ομβρίων υδάτων, οδοποιία κ.ά). Ο απαιτούμενος χώρος ταφής των απορριμμάτων σχετίζεται με τον πληθυσμό, την παραγόμενη ποσότητα ανά κάτοικο, την πυκνότητα, τον αριθμό των στρωμάτων (ταμπάνια) καιτολόγοσυμπίεσης 44

Κριτήρια επιλογής θέσης ΧΥΤΑ Λειτουργικά κριτήρια Χωρητικότητα (δηλ. διάρκεια ζωής) του ΧΥΤΑ Ευχέρεια απόκτησης του χώρου, σε σχέση με τον χαρακτήρα της περιοχής και το ιδιοκτησιακό του καθεστώς Διαθεσιμότητα υλικού επικάλυψης. 45

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Σε πολυκριτηριακά συστήματα ανάλυσης γίνεται η συγκριτική αξιολόγηση των σεναρίων σύμφωνα με τα ακόλουθα βήματα: 1ο Βήμα: Βασιζόμενοι στις ομάδες κριτηρίων και τους σχετικούς συντελεστές βαρύτητας που ορίστηκαν, συνάγεται (εξάγεται) η πλέον κατάλληλη αθροιστική συνάρτηση. Το άθροισμα των συντελεστών βαρύτητας είναι το 100%. Ο προσδιορισμός της σχετικής σπουδαιότητας της κάθε μιας ομάδας κριτηρίων, γίνεται, στη βάση της εμπειρίας της ερευνητικής ομάδας, καθώς επίσης και στη βάση οποιουδήποτε πιθανού δεδομένου μπορεί να εισφέρει από σχετικά παραπλήσιες εφαρμογές. 46

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ 1ο Βήμα: ΠΙΝΑΚΑΣ Ι ΓΚ1 ΧΚ2 Περιγραφή Κριτηρίων Γεωλογικά Χωροτακτικά Συντελεστής Βαρύτητας 0.40 0.25 ΠΚ3 Περιβαλλοντικά 0.20 Ο-ΛΚ4 Οικονομικά Λειτουργικά 0.15 F= 0.40 ΓΚ1+0.25 ΧΚ2+0.20 ΠΚ3+0.15 Ο-ΛΚ4 http://labtect.geol.uoa.gr/pages/fountoulis/pdf%20files/093-2003-landfill%20criteria%20cest%20lemnos.pdf 47

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ 2ο Βήμα: Στο 2 ο Βήμα οι Ομάδες Κριτηρίων (ΟΚ) αναλύονται στα Επιμέρους Κριτήρια αξιολόγησης (ΕΚ), όπου με τη χρήση των απαραίτητων συντελεστών βαρύτητας, καθορίζεται η σπουδαιότητά τους μέσα στην ομάδα κριτηρίων που ανήκουν. Το άθροισμα των συντελεστών βαρύτητας όλων των επιμέρους κριτηρίων, μέσα σε μία Ομάδα Κριτηρίων, οφείλει να είναι επίσης 100%. Με αυτή την εργασία προσπαθούμε να αξιολογήσουμε μόνο τα γεωλογικά κριτήρια, τα οποία νομίζουμε ότι θα πρέπει να χειριζόμαστε με σχολαστικότητα. Πράγματι, τα γεωλογικά κριτήρια πρέπει να αποτελούν την αφετηρία ακόμα από τα πολύ αρχικά στάδια επιλογής πιθανών θέσεων ΧΥΤΑ. 48

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ 2ο Βήμα: ΠΙΝΑΚΑΣ ΙI ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ Τοπογραφία Ευστάθεια πρανών Χαρακτηριστικά Εδαφών Χαρακτηριστικά Γεωλογικού Υποβάθρου Τεκτονικά και Σεισμικά δεδομένα 49

ΣΤΑΔΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Τα Στάδια των Γεωλογικών Ερευνητικών εργασιών είναι πολύ κρίσιμα στη διαδικασία που εφαρμόζονται στα πλαίσια της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχουν μερικές γεωλογικές δομές (όπως ενεργά ρήγματα καρστικοί υδροφορείς), με βάση τα οποία θα πρέπει αυτόματα να αποκλείεται η θέση από την παραπέρα έρευνα και τη διαδικασία αξιολόγησης. 50

1ο Στάδιο ΣΤΑΔΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Εργασίες Γραφείου 1. Προσδιορισμός της ευρύτερης περιοχής μελέτης 2. Χρήση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και χαρτών 3. Κατ αρχή αποκλεισμός δυνητικά μη κατάλληλων και προσδιορισμός δυνητικά κατάλληλων περιοχών 4. Κατ αρχή επιλογή τουλάχιστον 4 θέσεων για εξέταση (στον Καναδά αρχικά 20 που μειώθηκαν τελικά σε 8) 51

2ο Στάδιο Λεπτομερείς Έρευνες ΣΤΑΔΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Κλίμακα 1/25.000 1. Μορφή Υ/Δ και ταξινόμησή του Χαρακτηριστικά της Υδρολογικής λεκάνης 2. Γεωλογική και Υδρογεωλογική χαρτογράφηση 3. Τεκτονικός Χάρτης με ιδιαίτερη έμφαση στα ενεργά ρήγματα και τις δομές που συνδέονται με αυτά 52

3ο Στάδιο Λεπτομερείς Έρευνες ΣΤΑΔΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Κλίμακα 1/5.000 (η θέση ενδιαφέροντος και 1000 μέτρα περιμετρικά από αυτή) 1. Μορφή Υ/Δ και κατά βάθος διάβρωση 2. Χάρτης μορφολογικών κλίσεων 3. Λεπτομερής Γεωλογική Χαρτογράφηση 4. Χάρτης Καρστικών Μορφών 5. Χάρτης Ευστάθειας πρανών (καταπτώσεις βράχων, κατολισθήσεις κλπ). 53

4ο Στάδιο Πολυκριτηριακή Ανάλυση ΣΤΑΔΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Πολυκριτηριακή Ανάλυση 1ο Βήμα Στόχος 2ο Βήμα 3ο Βήμα 4ο Βήμα 5ο Βήμα Ποσοτικοποίηση κριτηρίων Προσδιορισμός της σχετικής σπουδαιότητας των κριτηρίων Βαθμολόγηση των υποψήφιων περιοχών ΧΥΤΑ Σχετική αξιολόγηση των υποψήφιων περιοχών ΧΥΤΑ 54

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα πλεονεκτήματα της περιγραφείσας μεθόδου είναι τα ακόλουθα: 1. Λαμβάνει υπόψη ένα μεγάλο αριθμό κριτηρίων, καθώς επίσης τον επηρεασμό του ενός στο άλλο εφαρμόζοντας την ανάλυση τύπου δένδρου (2ο Βήμα). 2. Επιτρέπει πιο αναλυτικό και ακριβή προσδιορισμό της βαρύτητας των κριτηρίων με τη χρήση ενός Πίνακα Ν*(Ν-1)/2 σύγκρισης όλων των κριτηρίων (3ο Βήμα). 3. Επιτρέπει την κατάταξη μιας θέσης, ακόμα και εάν όλα τα στοιχεία δεν είναι απολύτως ακριβή, δίνεται όμως με ένα βαθμό αβεβαιότητας με τη χρήση του διαστήματος αξιοπιστίας (4ο Βήμα). 4. Η τελική σχετική αξιολόγηση των θέσεων ΧΥΤΑ είναι πιο αξιόπιστη όσο οι θέσεις που δεν έχουν κάποια αξιοσημείωτη διαφορά ομαδοποιούνται στη ίδια κατηγορία (5ο Βήμα). 55

Πριναπότηναξιολόγηση Η χωροθέτηση ΧΥΤΑ πρέπει να ξεκινά από τον αποκλεισμό των απαγορευτικών περιοχών στο σύνολο της περιοχής διαχείρισης Με βάση κριτήρια αποκλεισμού από όλες τις κατηγορίες, π.χ. Υδάτινες επιφάνειες Χρήσεις γης Ενεργά ρήγματα Καρστικοί υδροφόροι ορίζοντες Περιοχές προστασίας περιβάλλοντος Αρχαιολογικοί χώροι Ελάχιστες αποστάσεις (βλ. κριτήρια χωροταξίας) Κ.λπ. Στη συνέχεια βαθμολογούνται οι εναπομείνασες περιοχές Κατόπιν καταλήγουμε σε θέσεις για κάθε περιοχή Η σχετική αξιολόγηση των θέσεων είναι το τελικό στάδιο επιλογής. 56

Πριναπότηναξιολόγηση Sener et al., 2006: Landfill site selection by using geographic information systems 57

Πριναπότηναξιολόγηση Δεν λαμβάνονται καταρχήν υπόψη: Πολιτικοί περιορισμοί Οικονομικοί περιορισμοί Ακόμα και σ αυτό το στάδιο, είναι απαραίτητη η αυτοψία στις περιοχές που προκρίνονται Υπάρχουν πάντα παράμετροι αλλά και ειδικές ή τοπικές συνθήκες που μπορεί να μην έχουν προβλεφθεί από οποιοδήποτε σύστημα. Τα συστήματα αξιολόγησης και οι εφαρμογές GIS ενημερώνονται, εμπλουτίζονται και αναβαθμίζονται ενσωματώνοντας την εμπειρία του παρελθόντος Sener et al., 2006: Landfill site selection by using geographic information systems 58

Ο καθοριστικός ρόλος της Νεοτεκτονικής παραμόρφωσης στην επιλογή ενός ΧΥΤΑ Η περίπτωση της περιοχής του Αυλώνα Αττικής Από Ι. ΦΟΥΝΤΟΥΛΗ Αν. Καθηγητή Αθήνα, 2005 59

Εισαγωγή Είναι γνωστό ότι ο ρηξιγενής ιστός επηρεάζει: τη μηχανική συμπεριφορά και την ανισοτροπία της βραχομάζας την ευστάθεια των πρανών κλπ.. και τις υδρογεωλογικές συνθήκες Στα παραπάνω συμβάλλουν: ο τρόπος δημιουργίας του Η μορφολογία του Η ηλικία του και ο μηχανισμός μορφοποίησής του Οι μορφομετρικές του παράμετροι (διαστάσεις ρήγματος, εμβαδόν κλπ.. τις υδρογεωλογικές συνθήκες Επίσης ο ρηξιγενής ιστός επηρεάζει και σε αρκετές περιπτώσεις καθορίζει διάφορες εξωγενείς διεργασίες όπως την αποσάθρωση, τη διάβρωση - επιφανειακή και γραμμική - τη καρστικοποίηση, τις κατολισθήσεις κλπ.. 60

Επίσης είναι γνωστό ότι: Εισαγωγή η τεκτονική παραμόρφωση (θραυσιγενής και πλαστική) συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στη διαμόρφωση των τεχνικογεωλογικών συνθηκών μιας περιοχής Η δε εξέλιξη κυρίως του ρηγματικού ιστού της κατά τη νεοτεκτονική περίοδο, είναι αυτή που βάζει την τελική σφραγίδα στα τεχνικογεωλογικά χαρακτηριστικά της την ευστάθεια των πρανών κλπ.. και Επίσης ο ρηξιγενής ιστός επηρεάζει και σε αρκετές περιπτώσεις καθορίζει διάφορες εξωγενείς διεργασίες όπως την αποσάθρωση, τη διάβρωση - επιφανειακή και γραμμική - τη καρστικοποίηση, τις κατολισθήσεις κλπ.. 61

Εισαγωγή Η λεκάνη στη οποία βρίσκεται ο υποψήφιος ΧΥΤΑ βρίσκεται 3 km δυτικά του Αυλώνα στις βόρειες παρυφές της Πάρνηθας, στη βόρεια Αττική. Η λεκάνη έχει επίμηκες σχήμα με διεύθυνση μεγάλου άξονα ΔΒΔ-ΑΝΑ, από τεκτονική άποψη αποτελεί ένα τεκτονικό βύθισμα, το οποίο έχει πληρωθεί με νεογενείς λιμναίες αποθέσεις. 62

Γεωμορφολογία Η λεκάνη στη οποία βρίσκεται ο υποψήφιος ΧΥΤΑ βρίσκεται 3 km δυτικά του Αυλώνα στις βόρεις παρυφές της Πάρνηθας, στη βόρεια Αττική. Η λεκάνη έχει επίμηκες σχήμα με διεύθυνση μεγάλου άξονα ΔΒΔ-ΑΝΑ, από τεκονική άποψη αποτελεί ένα τεκτονικό βύθισμα, το οποίο έχει πληρωθεί με νεογενείς λιμναίες αποθέσεις. 63

Λεκάνη ρέματος Κουκίστρα Γεωμορφολογία 64

Γεωμορφολογία Ανάλυση τοπογραφικού αναγλύφου 1 16 14 12 10 8 6 4 2 0 11,1 0,2 15,4 12,9 12,2 10,7 9,5 9,2 9,5 8,07,8 8,7 7,7 6,0 6,2 5,1 6,5 0,5 0 0 0,5 1 λόγος εμβαδών X=(a/A) 4,3 2,9 2,02,1 1,0 1,5 0,6 0,40,2 0,10,00,0 εμβαδόν σε τετρ. km λόγος υψομέτρων Y=(h/H) 0-50 100-150 200-250 300-350 400-450 500-550 600-650 700-750 800-850 900-950 1000-1050 1100-1150 1200-1250 1300-1350 1400-1450 υψόμετρο σε m 65

Γεωμορφολογία Δείκτης ρυθμού μεταβολής της κλίσης των κύριων κλάδων 66

Γεωμορφολογία Δείκτες ασυμμετρίας και εγκάρσιας τοπογραφικής συμμετρίας 67

Γεωλογική δομή της λεκάνης του Κουκίστρα Γεωλογία 68

Γεωλογία 69

Αξιολόγηση ΔΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Μορφολογικές κλίσεις σχετικά καλές στα χαμηλότερα σημεία <10 0 εκτός ορισμένων περιπτώσεων τοπικού χαρακτήρα. Στα υψηλότερα σημεία οι κλίσεις φθάνουν τις 25 0. Η φορά κλίσης των νεογενών στρωμάτων είναιπροςτανότιαμετιμές.45 0 και ιδιαίτερα στο νότιο περιθώριο όπου είναι > 60 0. Πολλά ρήγματα διεύθυνσης Α-Δ έως ΔΒΔ- ΑΝΑ τα οποία σταματούν στο ρέμα Κουκίστρα. Στα βόρεια κυρίως πρανή, ο συνδυασμόςτων μορφολογικών κλίσεων που είναι ομόρροπες με τις κλίσεις των νεογενών δημιουργεί τοπικά κατολισθήσεις ιδίως σε περιοχές που τα νεογενή διασχίζονται από ρήγματα. Κινηματικά φαίνεται να περιστρέφεται γύρω από οριζόντιο άξονα Α-Δ διεύθυνσης προς τα νότια. ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Μικρές μορφολογικές κλίσεις 3 0-5 0 στη μεγαλύτερη έκταση και μόνο τοπικά φθάνουν τις 11 0. Στα υψηλότερα σημεία οι κλίσεις φθάνουν τις 18 0. Η φορά κλίσης των νεογενών στρωμάτων είναι προς τα βόρεια με τιμές 35 0-45 0, οι οποίες στο νότιο περιθώριο γίνονται 80 0. Πολύ λίγα ρήγματα διεύθυνσης Β-Ν περίπου. Δεν παρατηρήθηκαν κατολισθητικά φαινόμενα Κινηματικά φαίνεται να περιστρέφεται γύρω από οριζόντιο άξονα Α-Δ διεύθυνσης προς 70 τα βόρεια.

Ανταγωνιστικές δυνάμεις Στη Μορφολογία του Γεωπεριβάλλοντος καθοριστικό ρόλο παίζουν δύο ομάδες παραγόντων: Οι ενδογενείς και Οι εξωγενείς 71

Ενδογενείς δυνάμεις: Τεκτονικές δυνάμεις ή τάσεις (θεωρία των λιθοσφαιρικών πλακών) Ισοστατικές κινήσεις Εξωγενείς δυνάμεις: Κλίμα (ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα και θερμοκρασία) Θάλασσα Άνεμος Ανταγωνιστικές δυνάμεις Βιολογικοί παράγοντες - Εδαφογένεση Λιθολογία και Βαρύτητα 72

Ανταγωνιστικές δυνάμεις Στις μορφογενετικές διαδικασίες στις τεκτονικά ενεργές περιοχές όπως είναι η Ελλάδα, σημαντικό ρόλο παίζει ο ανταγωνισμός των ενδογενών με τις εξωγενείς δυνάμεις. δηλαδή η Ταχύτητα (R) με την οποία δρουν. Ταχύτητες (R) δυνάμεων Αν Rεξωγενών δυνάμεων > Rενδογενών δυνάμεων, τότε έχουμε βραδείες διεργασίες και ομαλό ανάγλυφο Αν Rεξωγενών δυνάμεων < Rενδογενών δυνάμεων, τότε έχουμε: 1. Ταχείες ή πολύ ταχείες διεργασίες 2. Ανώμαλο ανάγλυφο 3. Απότομες διακοπές του αναγλύφου (μορφολογικές ασυνέχειες) 73

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας Γεωλογικό δυναμικό Ελληνικό τόξο Ηφαίστεια Σεισμοί Φυσικογεωγραφικό δυναμικό Έδαφος Κλίμα Ανάγλυφο 74

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας 75

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας 76

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας 1N # ST R-2 1M 3N 1M 3N 2N 2M 4N 2M 3N 3N 1M 3M 2M 2M 3N 3N 77

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας 78

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας 79

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας - Κατακρημνίσματα 80

Επιφανειακή Απορροή - Runoff 81

Το γεωπεριβάλλον της Ελλάδας Σε τεκτονικά ενεργές περιοχές (όπως είναι η Ελλάδα) δημιουργούνται μορφοδομές καταστρεπτικού χαρακτήρα. Οι σχέσεις της μορφολογίας με τον ενεργό τεκτονισμό διερευνώνται από την Τεκτονική Γεωμορφολογία ή Μορφοτεκτονική Εξετάζει την αλληλεπίδραση της κατακόρυφης και οριζόντιας παραμόρφωσης της Γης με διαβρωτικές και αποθετικές διεργασίες. 82

Τεκτονική Γεωμορφολογία Η Τεκτονική Γεωμορφολογία ενδιαφέρεται για: Τη μορφή του αναγλύφου Το Υδρογραφικό Δίκτυο Την ένταση της κατά βάθος διάβρωσης Τιςεπιφάνειεςεπιπέδωσης Τις σημερινές και τις παλαιότερες ακτές και αναβαθμίδες Τιςρηξιγενείςμορφολογικέςασυνέχειες Την κατανομή χαρακτηριστικών φάσεων τεκτονιϊζηματογενούς οργάνωσης (κώνοι κορημάτων, αλλουβιακά ριπίδια, κλπ.) Τη σχέση διάβρωσης απόθεσης Τις σημερινές και παλαιότερες ακτές και αναβαθμίδες 83

Τεκτονικές Γεωμορφές Πρωτογενείς Αυτές που έχουν σχηματισθεί σαν άμεσο αποτέλεσμα επιφανειακής μετατόπισης Δευτερογενείς Αυτές που ακολουθούν το σχηματισμό των πρωτογενών και έχουν τροποποιηθεί, μετατοπιστεί, παραμορφωθεί ή έχουν συντηρηθεί από μεταγενέστερη τεκτονική δραστηριότητα 84

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Γεωμορφολογικές ανωμαλίες που σχετίζονται με Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες και μορφολογικές ασυνέχειες γραμμής ρήγματος. Από GOY et al. (1991). 85

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Ρήγμα Καπαρελίου 86

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Καμπύλη επιφάνεια ρήγματος στο Τζιρόρεμα 87

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Αλεποχώρι 88

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Ρηξιγενής επιφάνεια Ψάθας 89

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Ρηξιγενής ζώνη Ταϋγέτου 90

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Αρμενία, Garni fault 91

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Αρμενία, ρήγμα σε τεταρτογενή ηφαιστειακά 92

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Ρήγμα Κακιάς Σκάλας 93

Πρωτογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές 1. Ρηξιγενείς μορφολογικές ασυνέχειες Ρήγμα στα Λαγκάδια Ηλείας 94

Δευτερογενείς Τεκτονικές Γεωμορφές Υδρογραφικά Δίκτυα Επίδραση διαφορικής στρέψης τεκτονικών τεμαχών 95

Υδρογραφικό δίκτυο Μπελεσίτσα 96

Μορφοτεκτονικός Χάρτης 97

3D απεικόνιση των ρηξιτεμαχών 98

Τεκτονικές Ακτές - Παξοί 99

Τεκτονικές Ακτές - Παξοί 100

Τεκτονικές Ακτές - Παξοί 101

Τεκτονικές Ακτές - Παξοί 102

Σπήλαιο Λιμνών 103

Σπήλαιο Λιμνών 104

Σπήλαιο Λιμνών 105

Σπήλαιο Λιμνών 106

Σπήλαιο Λιμνών 107

Σπήλαιο Λιμνών 108

Τεκτονισμός και καρστικοποίηση 109

Τεκτονισμός και καρστικοποίηση 110

111

Τεκτονικές Ακτές Αίγινα Νότιες Ακτές 112

Τεκτονικές Ακτές Αίγιο - Ακτές Νικολαίικων - Ρηξιγενής Ζώνη 113

Τεκτονικές Ακτές Αίγιο Μετατόπιση γραμμών Ακτών στα Νικολαίικα 114

Τεκτονικές Ακτές Αίγιο Μετατόπιση γραμμών Ακτών στα Νικολαίικα 115

Τεκτονικές Ακτές Αίγιο Μετατόπιση γραμμών Ακτών στα Νικολαίικα 116

Τεκτονικές Ακτές Αίγιο Μετατόπιση γραμμών Ακτών στα Νικολαίικα 117

Τεκτονικές Ακτές Κίνα Tianjin Μετατόπιση γραμμών Ακτών 118

Τεκτονικές Ακτές Κίνα Tianjin Μετατόπιση γραμμών Ακτών 119

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ Κατολίσθηση Τσακώνας (Πελοπόνησος, 2003) Οι κατολισθήσεις είναι σύνθετα φυσικά φαινόμενα τα οποία μπορούν να πυροδοτηθούν από φυσικούς ή/και ανθρωπογενείς παράγοντες. Η εκδήλωση των φαινομένων αυτών σε μικρή κλίμακα μπορεί να περάσει απαρατήρητη ή απλά να προκαλέσει μικρές ζημιές σε περιουσίες. Όταν όμως η εκδήλωση αυτών των φαινομένων λαμβάνει χώρα σε μεγάλη κλίμακα, τότε οι επιπτώσεις για τις ανθρώπινες κοινωνίες μπορεί να είναι καταστροφικές. 120

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ Οι κατολισθήσεις γενικά οφείλονται σε παράγοντες που σχετίζονται με την αύξηση της διατμητικής τάσης ή/και στη μείωση της διατμητικής αντοχής στο υπόβαθρο, στη γεωλογική δομή και σε ερπυστικά φαινόμενα. 121

Κατολισθήσεις 122

Κατολισθήσεις 123

124

Άργιλος 125

Άργιλος Τυχαία διάταξη φυλλαρίων αργιλικών ορυκτών http://geology.uprm.edu/morelock/4_image/claymin.gif Καολίνης (φυλλάρια) και Ιλλιτης http://www.smianalytical.com/clay-analysis.html 126

ΣΕΙΣΜΟΙ Χάρτης Σεισμικής Επικινδυνότητας της Ελλάδας 127