Γοερμηηική Γογαζία Απξκλίμξρζα ζρμπεοιθξοά πεοιθωοιακέπ κξιμωμικέπ ξμάδεπ

7 ξ Γεμικό Λύκειξ Βόλξρ 2011 2012 Α ηάνη Γοερμηηική Γογαζία Απξκλίμξρζα ζρμπεοιθξοά πεοιθωοιακέπ κξιμωμικέπ ξμάδεπ

1 ξ Τεηοάμημξ Απξκλίμξρζα ζρμπεοιθξοά πεοιθωοιακέπ κξιμωμικέπ ξμάδεπ

Ποάνη 4 η /19.9.2011..εμημεοώθηκε ξ Σύλλξγξπ ζςεηικά με ηξ μέξ ηοίωοξ μάθημα ηωμ Γοερμηηικώμ Γογαζιώμ ζηημ Α Λρκείξρ (Project). Οοίζηηκε ωπ ζρμηξμιζηήπ ηξρ μαθήμαηξπ ξ κ. Πίμαπ Νικόλαξπ ΠΓ04.. Τιπ Γοερμηηικέπ Γογαζίεπ αμέλαβαμ ξι κάηωθι καθηγηηέπ: 4. Καοαξύλα Βηζζαοία ΠΓ10 Πξζιξπξύλξρ Παοαζκερή ΠΓ02 με θέμα: «Απξκλίμξρζα ζρμπεοιθξοά πεοιθωοιακέπ κξιμωμικέπ ξμάδεπ»

ΑΠΟΚΛΙΝΟΤΑ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ- ΠΕΡΙΘΩΡΙΑΚΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ ΟΜΑΔΕ ΣΟ ΦΟΛΙΚΟ ΦΩΡΟ

Οι κοινωνιολόγοι έχουν ασχοληθεί εκτεταμένα με τις συνέπειες τις αποκλίνουσας συμπεριφοράς στον σχολικό χώρο. Η αποκλίνουσα συμπεριφορά ταυτίζεται με τους όρους : εγκληματικότητα και παραβατικότητα. Η εγκληματικότητα είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα τον πληθυσμό γιατί του προξενεί φόβο. Η παραβατικότητα χωρίζεται στις εξής κατηγορίες : Α) βία προς ένα πρόσωπο (αυτή τη κατηγορία περιλαμβάνει φόνους, βιασμούς και κάθε είδους σωματική βλάβη). Β) χρήση τοξικών ουσιών, πορνεία και οδικές παραβάσεις Γ) εγκλήματα κατά της περιουσίας ενός ατόμου ( όπως είναι οι κλοπές, οι ληστείες, οι φθορές και η οικονομική εγκληματικότητα) Σο άτομο χρησιμοποιεί την ανάρμοστη συμπεριφορά ως μέσο για να εκφράσει τα βαθύτερα, και πολλές φορές καταπιεσμένα, συναισθήματα του. Πιο συγκεκριμένα κατά την διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας το άτομο μπορεί να παρουσιάσει αποκλίνουσα συμπεριφορά λόγω της ανώμαλης ένταξής του στο κοινωνικό σύνολο. Οι συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει αυτό είναι ποικίλες.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΗ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ ΚΑΙ ΣΡΟΠΟΙ ΑΝΣΙΜΕΣΩΠΙΗ τη σχολική παιδαγωγική υπάρχουν δύο είδη διαταραχών: α) της μάθησης και β) της συμπεριφοράς. Αποτελούν κορυφαία προβλήματα και εμφανίζονται συχνά μαζί σε ένα παιδί. Πολλές φορές η μια εξαρτιέται από την άλλη. Τπάρχει δηλαδή άναμεσά τους μία σοβαρή αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση. Οι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται κυρίως για τις διαταραχές εκείνες που επιδρούν άμεσα στην κοινωνική συμπεριφορά η επιδεινώνουν φανερά τη μάθηση. Και ως τέτοιου είδους διαταραχές θεωρούνται : α) η επιθετικότητα β) η υπερκινητικότητα γ) οι γλωσσικές διαταραχές και δ) οι διάφορες φοβίες.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΗ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ Προβληματική συμπεριφορά : είναι κάθε μορφή ανεπιθύμητης συμπεριφοράς. Ανεπιθύμητη συμπεριφορά : είναι η μη σύμφωνη με το κανονισμό του σχολείου, με τη σχολική νομοθεσία και τη γενικότερη συμπεριφορά που αναμένεται να εκδηλώσει ο μαθητής στο σχολείο. Παραβατική συμπεριφορά : είναι όταν πρόκειται για παραβίαση της σχολικής νομοθεσίας ή του κράτους «αποκλίνουσα συμπεριφορά» : είναι εκείνη που παρεκκλίνει από την φυσιολογική. Η αποκλίνουσα συμπεριφορά διακρίνεται σε διάφορα είδη (μορφές) (π.χ. ενόχληση στην τάξη, ανυπακοή, επιθετικότητα, βία κ.ά.) αλλά σε έκταση και ένταση. Καθεμιά από αυτές τις μορφές συμπεριφοράς απαιτεί ενέργειες διαφορετικές από το δάσκαλο.

ΠΑΙΔΙΑ ΠΟΤ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙΖΟΝΣΑΙ ΑΠΟ ΕΠΙΘΕΣΙΚΟΣΗΣΑ Είναι συνήθως ανυπάκουα, αρνητικά, δείχνουν απάθεια και παρουσιάζουν αντιδραστική και προκλητική συμπεριφορά προς τα μέλη της οικογένειας τους, το διδακτικό προσωπικό του σχολείου και γενικά προς τα άτομα που κατέχουν εξουσία. Η αντιδραστική και επιθετική συμπεριφορά των παιδιών δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις τους με την οικογένεια, τους συνομηλίκους και το σχολείο. Δημιουργεί όμως προβλήματα και στα ίδια τα παιδιά γιατί δεν τους δίνει τη δυνατότητα να μάθουν κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές οι οποίες θα αποτελέσουν αργότερα τη βάση για την ομαλή ένταξη τους στο κοινωνικό σύνολο.

ΑΙΣΙΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΗ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ Εσωτερικοί ή ενδογενείς παράγοντες (εγκεφαλικές βλάβες, λειτουργικές διαταραχές, ψυχολογικοί παράγοντες, κληρονομική προδιάθεση, μαθησιακές δυσκολίες, ειδικές ανάγκες). Εξωγενείς ή περιβαλλοντικοί παράγοντες (οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον) Σα αίτια είναι πολυπαραγοντικά, αλληλεπιδρούν και αλληλεπικαλύπτονται. Σο ίδιο συμβαίνει και με τα προβλήματα που δημιουργούνται.

ΣΟ ΦΟΛΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΗΜΑΝΣΙΚ ΡΟΛΟ ΣΗ ΔΙΑΜΡΥΩΗ ΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΉ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ ΣΟΤ ΜΑΘΗΣΗ ΠΑΙΖΕΙ : Σο αυταρχικό εκπαιδευτικό σύστημα (με έμφαση στην μετάδοση γνώσης και όχι στην καλλιέργεια αξιών). Η κακή οργάνωση της τάξης και του σχολείου. Η εσφαλμένη συμπεριφορά εκπαιδευτικού (είτε υπερβολικά ανεκτικός επιεικής είτε υπερβολικά αυστηρός στην επιβολή της πειθαρχίας).

Η ΕΠΙΘΕΣΙΚΟΣΗΣΑ Ω ΕΓΓΕΝΗ ΑΝΣΙΔΡΑΗ ύμφωνα με αυτή την άποψη ο άνθρωπος, όπως όλα τα ζωικά είδη, είναι «προικισμένος» με επιθετικό ένστικτο που στοχεύει στην προστασία και την ασφάλεια του. Ο Freud από την πλευρά του, προσπαθώντας να ερμηνεύσει την μανία αλληλοεξόντωσης που έδειξαν οι άνθρωποι κατά το Β Παγκόσμιο πόλεμο, τροποποίησε την αρχική του θεωρία και υποστήριξε ότι εκτός της libido, οι πράξεις του ανθρώπου κατευθύνονται και από την ορμή για τη ζωή και για τη διαιώνιση του είδους και στον αντίποδα της υπάρχει η ορμή που μας σπρώχνει προς το θάνατο και την καταστροφή, όχι μόνο των άλλων, αλλά και τη δική μας.

Η ΕΠΙΘΕΣΙΚΣΗΣΑ Ω ΑΠΟΣΈΛΕΜΑ ΕΝΊΦΤΗ ΚΑΙ ΜΊΜΗΗ ΠΡΟΣΌΠΩΝ Τπάρχουν περιπτώσεις κοινωνιών στις οποίες η επιθετικότητα είναι ανύπαρκτη, συνεπώς έχουμε σοβαρούς λόγους να αμφισβητούμε το κατά πόσο είναι έμφυτη. Ένας από τους κύριους υποστηρικτές αυτής της άποψης είναι ο Walters, που ισχυρίστηκε ότι το άτομο συχνά συμπεριφέρεται επιθετικά γιατί έχει μάθει ότι με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

ΕΚΔΗΛΩΗ ΕΠΙΘΕΣΙΚΉ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ ΣΟ ΦΟΛΕΙΟ: Η επιθετικότητα των μαθητών προς το δάσκαλό τους έχει τις ρίζες της : την εξουσία του δασκάλου την αδυναμία ή και στην άρνηση του μαθητή να πειθαρχήσει και να αποδεχθεί τη σχολική κουλτούρα την αγνόηση της προσωπικότητας του παιδιού κατά την αξιολόγηση του από το δάσκαλο την απονομή στερεοτύπων και ετικετών τη διάψευση των προσδοκιών των παιδιών για το δάσκαλό τους τη ίδια την επιθετικότητα του εκπαιδευτικού

Η ΕΠΙΘΕΣΙΚΣΗΣΑ Ω ΑΠΟΣΈΛΕΜΑ ΜΑΣΑΊΩΗ Η άποψη αυτή θεωρεί ότι η επιθετικότητα δεν είναι εγγενής, αλλά προκαλείται από το περιβάλλον. Οι υποστηρικτές της, κυρίως ο Dollard διατύπωσαν την άποψη ότι η επιθετικότητα εκδηλώνεται όταν το άτομο νοιώσει ματαίωση, δηλαδή την ψυχική ένταση που προκαλείται όταν παρεμποδίζεται κάποια ενέργεια του, ή όταν κάποιες επιθυμίες του μένουν ανεκπλήρωτες. Ο Dollard πίστευε ότι τόσο η επιθετικότητα όσο και η ματαίωση συνδέονται πάντα μεταξύ τους, δηλαδή η ματαίωση προκαλεί πάντα επιθετικότητα και η επιθετικότητα ακολουθεί πάντα μετά από μια ματαίωση.

Οι συνέπειες τις αποκλίνουσας συμπεριφοράς ξεκινούν όταν η επίδοση των μαθητών μειώνονται ραγδαία. υνεχίζονται με υπερκινητικότητα, καχυποψία, αίσθημα ενοχής, εχθρική διάθεση, συναισθηματική αστάθεια, απαισιοδοξία, αίσθηση ανεπάρκειας, τάσεις ονειροπόλησης και έλλειψη αυτοελέγχου ακόμη και σε καταστάσεις που μπορούν να χειριστούν πολύ εύκολα.

Μία ακόμα σημαντική συνέπεια είναι η έκταση που παίρνει μια παραβατική συμπεριφορά καθώς εξαπλώνεται σαν επιδημία. Είτε κάποιος είναι θύτης είτε κάποιος είναι θύμα οι συνέπειες που αντιμετωπίζει είναι πολύ σοβαρές. αν θύμα οι συνέπειες που αντιμετωπίζει κάποιος εκτός από σωματική μπορεί να είναι και ψυχολογική. Η πιο ακραία περίπτωση είναι ο θύτης ή το θύμα να θέλει να αυτοκτονήσει επειδή δεν αντέχει άλλο αυτήν την κατάσταση. Σέτοια περιστατικά είναι πολύ συχνά.

ΟΙ ΤΝΕΠΕΙΕ ΣΗ ΑΠΟΚΛΙΝΟΤΑ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΑ ΣΟ ΦΟΛΙΚΟ ΦΩΡΟ Μια σημαντική επίπτωση είναι και η διαμόρφωση μιας μαθητικής υποκουλτούρας, η οποία ωθεί τους μαθητές σε απόπειρες αντίστασης, που εκδηλώνονται ως αντίπαλες πρακτικές απόρριψης του σχολείου, των καλών βαθμών και των συμμαθητών. Η αντίδραση των μαθητών μπορεί να εκδηλώνεται με πολλές μορφές: συμβολική έκφραση αντίθεσης στρατηγικές για την εξασφάλιση ζωτικού χώρου και χρόνου βία προς τους συμμαθητές, τους εκπαιδευτικούς και το σχολείο

Πολλά θύματα δεν αναφέρουν το γεγονός σε κανέναν και αυτό έχει ως συνέπεια να καταπιέζουν τα συναισθήματα τους και να παρουσιάζουν έντονη εσωστρέφεια η οποία τους οδηγεί είτε σε παραβατική είτε σε αποκλίνουσα συμπεριφορά

Σέλος αποκλίνουσα συμπεριφορά το άτομο μπορεί να παρουσιάσει από την μετάβαση του από το γυμνάσιο στο λύκειο. Η ραγδαίες αλλαγές στον κοινωνικό αλλά και τον σωματο-βιολογικό τομέα τον οδηγούν σε αποκλίνουσα συμπεριφορά, αυτό έχει ως συνέπεια το άτομο να αποκτήσει σχολική φοβία και να οδηγηθεί στο λεγόμενο «σκασιαρχείο». Σο σκασιαρχείο είναι η αδικαιολόγητη απουσία του μαθητή χωρίς λόγο από το σχολείο.

Η σχολική τάξη δεν αποτελεί μία απλή συνάθροιση ατόμων αλλά ένα κοινωνικά οργανωμένο σύνολο ατόμων που λειτουργεί σαν ομάδα και έχει κάποιους κοινούς σκοπούς. ε περίπτωση που ένα από αυτά τα άτομα παρουσιάσει αποκλίνουσα συμπεριφορά τότε όλο το σύνολο θα επηρεαστεί αρνητικά. Επομένως, τα άτομα του συνόλου αλληλεπιδρούν μεταξύ τους είτε θετικά είτε αρνητικά.

ΑΚΡΑΊΕ ΠΑΡΑΒΑΣΙΚΈ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΈ Πρόληψη και καταπολέμηση ακραίων παραβατικών συμπεριφορών

ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΚΉ ΑΝΕΠΙΘΌΜΗΣΗ ΤΜΠΕΡΙΥΟΡΆ ΜΑΘΗΣΝ. Π ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΑΝΣΙΜΕΣΩΠΙΣΕΊ; Ο δάσκαλος πρέπει να προσέχει : Να μη δημιουργεί καταστάσεις που ενθαρρύνουν το πρόβλημα του παιδιού Να χειρίζεται το σχολικό περιβάλλον έτσι που να δίνεται δευτερεύουσα σημασία στις καταστάσεις της οικογένειας που ο ίδιος αδυνατεί να αλλάξει.

Μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης της νεανικής παραβατικότητας Για τον κοινωνικό έλεγχο της παραβατικότητας των ανηλίκων λαμβάνονται μέτρα αντεγκληματικής ή εγκληματοπροληπτικής πολιτικής. Σα μέτρα αυτά προέρχονται είτε από τον επίσημο κοινωνικό έλεγχο, είτε από τον άτυπο. Η πρόληψη διακρίνεται σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή. το επίπεδο της πρωτογενούς πρόληψης περιλαμβάνονται τα μέτρα κοινωνικής πρόληψης που έχουν ως στόχο τη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών διαβίωσης και ποιότητας ζωής ολόκληρου του πληθυσμού, (καλύτερες συνθήκες κατοικίας, υγειονομικής περίθαλψης, πρόνοιας, ασφάλειας), την ενίσχυση του ρόλου της οικογένειας ως φορέα κοινωνικοποίησης, την παροχή ευκαιριών μόρφωσης και εξεύρεσης εργασίας, ιδίως σε κοινωνικά μειονεκτούντες πληθυσμούς. Επίσης στοχεύει στην αλλαγή των κοινωνικών αξιών, δομών και θεσμών που προωθούν διάφορες ανισότητες. Δηλαδή σκοπός της πρωτογενούς πρόληψης είναι να εξασφαλίσει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για μια επιτυχή κοινωνικοποίηση, έτσι ώστε το άτομο να καταφέρει να αντεπεξέλθει στις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει στο μέλλον.

Η δευτερογενής πρόληψη στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό, την έγκαιρη παρέμβαση και αντιμετώπιση του πληθυσμού νέων ατόμων που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτα για την ανάπτυξη συμπεριφορών «υψηλού κινδύνου», δηλαδή άτομα που έχουν περισσότερες πιθανότητες είτε να περάσουν στο έγκλημα, είτε στη θυματοποίηση, με την λήψη των κατάλληλων μέτρων για να εμποδιστεί η εξέλιξη τους. Η τριτογενής πρόληψη επιδιώκει κυρίως τη διακοπή της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς με τη χρήση κατασταλτικών μέτρων. Περιλαμβάνει όλες τις μορφές κοινωνικής αντίδρασης στο έγκλημα, την πρόληψη της υποτροπής των ήδη παραβατών και την κοινωνική τους επανένταξη. υνήθως είναι αναποτελεσματική και μπορεί να οδηγήσει στην υποτροπή. ημαντικό στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι οι ανήλικοι, λόγω της ανωριμότητας και της αδυναμίας τους, είναι περισσότερο ευάλωτοι στις παρεμβάσεις του επίσημου κοινωνικού ελέγχου. Σο θεσμικό πλαίσιο αντίδρασης απέναντι στον ανήλικο παραβάτη είναι πολύ αυστηρό, αφού μεταξύ άλλων περιλαμβάνει ακόμη και στέρηση της ελευθερίας του. Γι αυτό πρέπει η πρόληψη να αντικαταστήσει κάποια στιγμή την καταστολή και ταυτόχρονα να απαλειφθούν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα που ενδυναμώνουν τις αρνητικές πολιτικές απέναντι στις κοινωνικά αποκλεισμένες ή αδύνατες ομάδες. Κάτι τέτοιο όμως φαίνεται ουτοπικό, αφού η πρόληψη απαιτεί βραχυπρόθεσμες, χρονοβόρες και πολυδάπανες διαδικασίες, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τα γρήγορα αποτελέσματα που επιζητούν να παρουσιάσουν οι εκάστοτε αξιωματούχοι του κράτους, κατά τη διάρκεια της θητείας τους.

Σχολική πειθαρχία Μέσα στα χρόνια η σχολική πειθαρχία τόσο ως έννοια όσο και στην πράξη έχει μεταλλαχθεί και διαφοροποιηθεί σημαντικά, ανάλογα και με τις επικρατούσες παιδαγωγικές ιδέες και απόψεις. Έτσι η «ασιτία», η «νηστία», ο «ραβδισμός» ήταν μερικά από τα μέσα άσκησης πειθαρχίας στα παλαιότερα χρόνια, απολύτως βεβαίως αποδεκτά. χολική πειθαρχία σήμαινε απόλυτη υπακοή, με στόχο τη δημιουργία συμμορφωμένων ατόμων και με κύριο μοχλό για την επίτευξη αυτού του στόχου τις απαγορεύσεις, την αδιαλλαξία των εκπαιδευτικών και ασφαλώς τις αυστηρότατες, κυρίως σωματικές ποινές. Η νεοελληνική λογοτεχνία μας δίνει μια εικόνα που δεν απέχει πολύ από όσα προαναφέρθηκαν: «...τεκόταν μπροστά στο φτωχό μαθητούδι, τον έβλεπε το μαθητούδι το δάσκαλο, καθώς βλέπει το πουλάκι το φίδι που πετρώνει», «...Κατέβηκε από την δασκαλοκαθέδρα, ώρμησε, άδραξε από το αυτί το παιδί, του χτύπησε το κεφάλι του στον τοίχο», και προς άλλο παιδί «...γρήγορα γονατιστός πάνω στο θρανίο», «...θα σας λιώσω στο ξύλο διάβολοι» (Παλαμάς Κ. «Σο σχολείο και το σπίτι»). Πόσο όμως το σημερινό σχολείο είναι διαφορετικό από όσα περιγράψαμε;ο Α. Kυρίδης αποδίδει τρεις διαφορετικές σημασίες στο όρο σχολική πειθαρχία και τις διακρίνει σε τρεις ευρύτερες κατηγορίες: *Αυτές που θεωρούν την πειθαρχία ως εργαλείο για την εξασφάλιση της ομαλότητας και της αποτελεσματικότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας. *Αυτές που θεωρούν την πειθαρχία ως συστατικό στοιχείο της εκπαιδευτικής πράξης. *Αυτές που θεωρούν την πειθαρχία ως μηχανισμό για την εξασφάλιση και εδραίωση των σχολικών και ευρύτερων εξουσιαστικών δομών (Κυρίδης Α., 1999).

ΣΑΣΙΣΙΚΆ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΠΡΟΕΓΓΙΗ Σα συγκεντρωτικά αποτελέσματα ανδρών και γυναικών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης σε απόλυτους αριθμούς ως προς τη συχνότητα χρήσης των συγκεκριμένων πρακτικών πειθαρχίας. Η παρατήρηση χρησιμοποιείται συχνά, έως πολύ συχνά από τους μισούς εκπαιδευτικούς. Η ανύψωση της φωνής έχει ποσοστό επίσης 50%. Σο βλέμμα χρησιμοποιείται συχνά έως πολύ συχνά από το 80%. Μέσα περισσότερο σκληρά, παραδοσιακού τύπου έχουν τα πιο κάτω ποσοστά: Σην επίπληξη την έχουν χρησιμοποιήσει σχεδόν όλοι, ενώ 1 στους 10 συχνά έως πολύ συχνά. Σην απομόνωση την έχουν χρσιμοποιήσει 6 στους 10 εκπαιδευτικοί. Σης επιπλέον εργασίας κάνουν χρήση 4 στους 10. Παραδοσιακές πρακτικές που απαιτούν την διαμεσολάβηση τρίτων έχουν: Οι 8 στους 10 εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν την παραπομπή στο διευθυντή. Σο κάλεσμα γονέων για συχνή χρήση παίρνει ποσοστό 1 στους 10. Μέσα επίσης παραδοσιακά που σχετίζονται με την αξιολόγηση των παιδιών έχουν τα εξής ποσοστά: Ση συνεχή εξέταση τη χρησιμοποιούν 6 στους 10, ενώ 3 στους 10 αρκετές φορές έως πολύ συχνά. Σις βαθμολογικές συνέπειες σα μέσο άσκησης πειθαρχίας το χρησιμοποιούν 4 στους 10.

ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ Η προσεκτική παρατήρηση όλων των πινάκων μας οδηγεί στα παρακάτω συμπεράσματα: Η χρήση πειθαρχικών μέσων παραδοσιακού τύπου με κυρίαρχα τα τιμωρητικά στοιχεία είναι και στο σημερινό σχολείο μια πραγματικότητα, τόσο σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας όσο και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Έτσι πρακτικές όπως η στέρηση διαλείμματος, η απομόνωση, η αλλαγή θέσης, συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται. Βεβαίως δεν σχολιάζουμε καθόλου την παρατήρηση, την ανύψωση φωνής και το αυστηρό βλέμμα, όχι γιατί τα κρίνουμε ως παιδαγωγικά μέσα, αλλά γιατί εμφανίζονται ως αναγκαίο κακό.

ΜΙΑ ΕΡΓΑΙΑ ΣΩΝ ΜΑΘΗΣΩΝ: ΑΝΣΩΝΟΓΛΟΤ ΦΡΗΣΟ ΒΛΑΦΑΚΗ ΒΑΙΛΕΙΟ ΓΙΑΝΝΑΡΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΕΕΡΜΠΕΚΟΓΛΟΤ ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΓΙΩΣΗ ΒΙΡΓΙΝΙΑ ΚΑΥΕΣΖΟΠΟΤΛΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΟΛΗΜΗΣΡΑ ΑΘΑΝΑΙΑ ΜΑΚΟΤΦΑ ΕΤΑΓΓΕΛΟ ΜΑΡΙΕΣΣΑΚΗ ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΠΙΛΛΗ ΑΗΜΙΝΑ ΝΙΑΩΣΗ ΣΤΛΙΑΝΗ ΞHΡΑΚΙΑ ΕΤΑΓΓΕΛΟ ΟΣΕΡΛΟΦ ΒΕΝΙΑΜΙΝ ΠΛΑΚΙΔΑ ΚΩΝΣΑΝΣΙΝΑ ΟΤΚΑΓΓΕΛΗ ΑΓΓΕΛΟ ΣΡΙΑΝΣΑΥΤΛΛΟΤ ΘΕΜΙΣΟΚΛΗ ΣΟΛΑΚΟΤΔΗ ΕΜΙΛΤ ΥΑΙΛ ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ