Εθνικός Αναπτυξιακός Προγραµµατισµός 2007-2013

Εθνικός Αναπτυξιακός Προγραµµατισµός 2007-2013 Σχόλια του WWF Ελλάς στο 1 ο Σχέδιο του Στρατηγικού Μέρους του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς 2007-2013 Φεβρουάριος 2006 Εισαγωγή: Το κείµενο που ακολουθεί παρουσιάζει τις απόψεις του WWF Ελλάς πάνω στο 1 ο Σχέδιο του Στρατηγικού Μέρους του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς που παρουσιάστηκε από το ΥΠΟΙΟ στο 2 ο Αναπτυξιακό Συνέδριο, το εκέµβριο 2005. Σηµειώνουµε ότι το κείµενο αποτελεί µία ολοκληρωµένη παρουσίαση των στόχων της χώρας για την περίοδο 2007-2013, επιτρέποντας µας µία µακροσκοπική προοπτική. Ειδικότερα, για τα θέµατα τα οποία το WWF Ελλάς, µπορεί µε την εµπειρία και την τεχνογνωσία του να συµβάλει, επισηµαίνουµε ότι το προσχέδιο του ΕΣΠΑ παρουσιάζει τα θέµατα της αειφορικής ανάπτυξης και του περιβάλλοντος διεξοδικά στην ενότητα 3.3. Μέσα από τις προτεραιότητες που τίθενται διαφαίνονται χρηµατοδοτικές ευκαιρίες που - µε την αναγκαία προϋπόθεση της πολιτικής βούλησης - θα συντελέσουν έτσι ώστε να εφαρµοστεί η περιβαλλοντική νοµοθεσία από την χώρα µας και να τηρηθούν οι διεθνείς δεσµεύσείς της ενώ αποκαλύπτονται και ευκαιρίες για την ανάπτυξη καινοτόµων πρακτικών. Όµως, η παράµετρος που προβληµατίζει είναι το γεγονός ότι στις ενότητες 2.2 «Στρατηγικός Προσανατολισµός για Ανταγωνιστικότητα και Ανάπτυξη» και 2.3 «Βασικές Επιλογές Αναπτυξιακής Πολιτικής» η περιβαλλοντική διάσταση απουσιάζει. Σε αυτές τις εισαγωγικές ενότητες (2.1-2.3) που θέτουν τη βάση για τον στρατηγικό προσανατολισµό της ανάπτυξης της χώρας κατά την προγραµµατική περίοδο 2007-2013 δε δίνεται έµφαση στο φυσικό περιβάλλον και στις ανάγκη όχι µόνο ορθολογικής αλλά και βιώσιµης αξιοποίησης του. Σηµειώνεται ότι σε αυτές τις ενότητες απουσιάζει προκλητικά η αναφορά στη Στρατηγική του Gothenburg, η οποία θεωρείται ισότιµη µε αυτή της Λισαβόνας. Όπως είχαµε επιπλέον τονίσει και στα σχόλια του WWF Ελλάς στα κείµενα προς διαβούλευση µε τους οικονοµικούς και κοινωνικούς εταίρους του εκεµβρίου 2005: 1. εν παρουσιάζεται η διασύνδεση µεταξύ των τοµεακών προοπτικών και του φυσικού περιβάλλοντος, σε ότι αυτή θα µπορούσε να αφορά: i. Τους αναπτυξιακούς περιορισµούς που προκύπτουν από την υποβάθµιση του περιβάλλοντος ii. Τις αναπτυξιακές ευκαιρίες που προκύπτουν από τη δραστηριοποίηση προς όφελος της περιβαλλοντικής προστασίας. 2. ίνεται µεγάλο βάρος στην έννοια των «συγκριτικών» πλεονεκτηµάτων της χώρας, χωρίς να δίνεται αντίστοιχη σηµασία σε αυτά τα χαρακτηριστικά που θα µπορούσαν να τροφοδοτήσουν «ανταγωνιστικά» πλεονεκτήµατα, στα οποία ανήκει και το φυσικό περιβάλλον. 3. Παρουσιάζονται συγκεκριµένοι τοµείς αναπτυξιακής αιχµής (πχ ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, τουρισµός, κλπ) χωρίς αναφορές στη περιβαλλοντική διάσταση που τους ενδυναµώνει και τροφοδοτεί. 4. Η έννοια που δίνεται στο «Φυσικό κεφάλαιο» φαίνεται να εξαντλείται στις υποδοµές και να µη συµπεριλαµβάνει την περιβαλλοντική διάσταση. Ευρύτερα η έµφαση που δίνεται στις «σκληρές» υποδοµές είναι µεγαλύτερη της αναµενόµενης. Έτσι προτείνουµε την προσθήκη µίας 6 ης βασικής προτεραιότητας και επιδίωξης στην ενότητα 2.3: Ενίσχυση της αειφόρου ανάπτυξης. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι µία από τις χώρες της ΕΕ µε το πλουσιότερο περιβαλλοντικό απόθεµα, το γεγονός αυτό δε φαίνεται να αντικατοπτρίζεται στις εθνικές πολιτικές αλλά και ούτε αν κεφαλαιοποιείται προς όφελος της ανάπτυξης και της προαγωγής της ποιότητας ζωής. Στόχος θα πρέπει να είναι η διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος, η τήρηση της

περιβαλλοντικής νοµοθεσίας προς όφελος της ποιότητας ζωής των πολιτών και η πραγµάτωση µίας ανάπτυξης που να σέβεται την ποιότητα του περιβάλλοντος και να αντλεί από αυτήν. Στην συνέχεια παραθέτουµε συγκεκριµένο σχολιασµό επί του κειµένου του ΕΣΠΑ, µε ειδικότερη ανάλυση στους τοµείς στους οποίους πιστεύουµε ότι το WWF Ελλάς µπορεί να συµβάλει στον καλύτερο και στοχευµένο προγραµµατισµό της χώρας για την χρηµατοδοτική περίοδο 2007-2013. 3. Βασικές Προτεραιότητες Αναπτυξιακής Στρατηγικής 3.1. Περιφερειακή Ανάπτυξη 3.1.1. Υφιστάµενη κατάσταση Αναπτυξιακές ανάγκες Παράγραφος 15: Σε σχέση µε το ΚΠΣ 1994-1999, το ΚΠΣ 2000-20006 έχουν διατεθεί ουσιαστικά περισσότεροι πόροι από ό,τι στην προηγούµενη προγραµµατική περίοδο. Πρέπει όµως να σηµειωθεί ότι οι πόροι που επενδύονται στην προστασία του περιβάλλοντος είναι πραγµατικά ελάχιστοι, τόσο σε απόλυτο µέγεθος, όσο και σε σχέση µε τις χρηµατοδοτήσεις άλλων έργων. Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχέση επενδύσεων για προστασία του περιβάλλοντος προς τις επενδύσεις που «καταναλώνουν» φυσικούς πόρους ή που προκαλούν σηµαντικές επιπτώσεις είναι της τάξης του ένα προς επτά και ένα προς έξι, αντίστοιχα. Μεγάλο ποσοστό των πόρων κατευθύνεται επίσης σε έργα διαχείρισης φυσικών πόρων τα οποία παρουσιάζονται αξιωµατικά σαν θετικά για το περιβάλλον, παρ όλο που επιφυλάσσουν δυνάµει σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Πέρα από την κατεύθυνση των επενδύσεων, η συνολικότερη υλοποίηση του Γ ΚΠΣ επίσης δεν φαίνεται να εξυπηρετεί την ανάγκη για περιβαλλοντική ενσωµάτωση και προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. 1 Αντιθέτως, οι πόροι που διατίθενται για την ενέργεια Η συγκεκριµένη προσθήκη για την χρηµατοδότηση περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων κατά το Γ ΚΠΣ, που πηγάζει από µελέτη του WWF Ελλάς, θεωρείται απαραίτητη έτσι ώστε να τονιστεί η ανάγκη υπέρβασης των προβληµάτων του παρελθόντος κατά την προγραµµατική περίοδο 2007-2013. Παράγραφος 22: Ταυτόχρονα, η περιφερειακή πολιτική θα πρέπει να συµβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και στην ασφάλεια των κατοίκων, και στην προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, δηλαδή στην αειφόρο περιφερειακή ανάπτυξη και ως διαδικασία η οποία µέσα από τον ανταγωνισµό, την καινοτοµία και την σταδιακή απάλειψη αγκυλώσεων της αγοράς εργασίας κινητοποιεί το παραγωγικό δυναµικό σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. Συνοψίζοντας οι σηµαντικότερες αναπτυξιακές ανισότητες είναι οι εξής: Η προσθήκη αυτή θα τονίσει τον σηµαντικό ρόλο της περιφερειακής πολιτικής στον τοµέα του περιβάλλοντος και θα ενισχύσει την έννοια της περιβαλλοντικής ενσωµάτωσης. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως εισαγωγή που εγγυάται την συνέχεια του κειµένου αφού στην πρώτη υποενότητα αναφέρεται ρητά ότι «Σηµαντικές ανάγκες καταγράφοντα ακόµη π.χ. στους τοµείς µεταφορικών υποδοµών και περιβάλλοντος.» 3.1.2 Αναπτυξιακό όραµα Η έµφαση στην Περιφερειακή Ανάπτυξη αποτελεί στρατηγική επιλογή για τη χώρα στην επόµενη Προγραµµατική Περίοδο. Η κύρια αναπτυξιακή επιλογή για την προώθηση και µακροπρόθεσµη διατήρηση της περιφερειακής ανάπτυξης της χώρας είναι η εντατικοποίηση των προσπαθειών για πραγµατική σύγκλιση των ελληνικών περιφερειών στο ευρωπαϊκό µέσο όρο σε όρους κοινωνικής, οικονοµικής και χωρικής συνοχής, µε ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας τους στο πλαίσιο του διεθνούς και ευρωπαϊκού καταµερισµού του ανταγωνισµού και της επιχειρηµατικότητας και ταυτόχρονα διασφάλιση ενός σύγχρονου και άνετου επιπέδου ποιότητας ζωής για τους κατοίκους τους, και προώθηση της προστασίας 1 WWF Ελλάς. Ελληνική περιφερειακή πολιτική: σύντοµη αναδροµή, περιγραφή του Γ ΚΠΣ και ανάλυση των σχέσεων µε το περιβάλλον, Αθήνα, Μάρτιος 2004.

και βελτίωσης τους περιβάλλοντος µέσα από την αξιοποίηση των συγκριτικών τους πλεονεκτηµάτων. Η προσθήκη αυτή θα τονίσει τον σηµαντικό ρόλο της περιφερειακής πολιτικής στον τοµέα του περιβάλλοντος και θα ενισχύσει την έννοια της περιβαλλοντικής ενσωµάτωσης. Συγχρόνως αναδεικνύει την αναπτυξιακή δυναµική της περιβαλλοντικής διάστασης. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ως εισαγωγή που εγγυάται την συνέχεια του κειµένου όπου και συγκαταλέγονται µεταξύ άλλων περιβαλλοντικές προτεραιότητες. 3.1.3. Προτεραιότητες και Στόχοι Αναφορικά µε τις προτεραιότητες που διατυπώνονται, παραθέτουµε τα παρακάτω σχόλια για τη βελτίωση τους: στην ολοκλήρωση των βασικών υποδοµών µεταφορών & περιβάλλοντος που προάγουν την περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιµη ανάπτυξη αντίστοιχα σε τοπικό επίπεδο Η προτεραιότητα αυτή θεωρείται πολύ σηµαντική, αρκεί η έννοια «βασικές υποδοµές περιβάλλοντος» να ερµηνευθεί ευρέως και όχι σε στενά περιθώρια. Έτσι τονίζουµε την ανάγκη ανάπτυξης επιπρόσθετων περιβαλλοντικών υποδοµών και συστηµάτων (διαχείριση αποβλήτων, διαλογή/ ανάκτηση/ ανακύκλωση απορριµµάτων, διαχείριση υδρεύσεων, βελτίωση ενεργειακών δικτύων, ΑΠΕ, συστήµατα συµπαραγωγής, κλπ). Στο άξονα πρέπει να συµπεριλαµβάνονται όλα τα µέτρα και οι υποδοµές που µπορούν να συνεισφέρουν στην αποφυγή, µείωση, και ολοκληρωµένη διαχείριση των περιβαλλοντικών πιέσεων που προκύπτουν από τα σύγχρονα καταναλωτικά πρότυπα και την αύξηση της οικονοµικής δραστηριότητας. στην υποστήριξη παρεµβάσεων προστασίας, διαχείρισης και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονοµιάς και του οικολογικού αποθέµατος κάθε Περιφέρειας, σε τοπικό κυρίως επίπεδο. Η διαχείριση του οικολογικού αποθέµατος, που απαιτεί συγκεκριµένες δράσεις, όπως την φύλαξη, την επιστηµονική παρακολούθηση, και άλλες δράσεις που παρουσιάζονται αναλυτικότερα στην παρακάτω ενότητα για την «Προστασία Αποκατάσταση & Ανάδειξη φυσικού περιβάλλοντος Προστατευόµενες Περιοχές» (σελ. 36). στη διάχυση της γνώσης και της καινοτοµίας (µε έµφαση όχι µόνο στην τεχνολογική καινοτοµία), στην διευκόλυνση και διάχυση της πρόσβασης στην Έρευνα και Τεχνολογική Ανάπτυξη, στη βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο και στην ενθάρρυνση και στήριξη συλλογικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών µε εξωστρεφή χαρακτηριστικά, µεταξύ των οποίων και η καλλιέργεια της σχέσης τουρισµού-πολιτισµούφυσικού περιβάλλοντος για την επίτευξη και διατήρηση κρίσιµων τοπικών ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων. Στους τοµείς που παρουσιάζονται σε αυτήν την προτεραιότητα είναι σηµαντικό να ληφθεί υπόψη και το φυσικό περιβάλλον, καθώς πολλές από τις δραστηριότητες που περιλαµβάνονται συνδέονται άµεσα µε την προστασία και ολοκληρωµένη διαχείριση του περιβάλλοντος µίας περιοχής, και εξαρτώνται από τη διατήρηση των τοπικών φυσικών χαρακτηριστικών. 3.1.4. Αστικές περιοχές 3.1.5. Ορεινές και αποµακρυσµένες περιοχές Υφιστάµενη κατάσταση Προβλήµατα Παράγραφος 7: Τα προβλήµατα του συγκεκριµένου χωρικού συνόλου Παράλληλα, στο ίδιο χωρικό σύνολο, εξ αιτίας αυτής της υποχώρησης παρατηρείται και το φαινόµενο της ανάκαµψης του περιβάλλοντος. Όµως υπάρχουν και πολλές περιοχές στις οποίες οι ανθρώπινες δραστηριότητες και η φύση είναι άµεσα συνδεδεµένες έτσι ώστε να συνδιαµορφώνουν το τοπίο βάσει µίας ιδιαίτερης ισορροπίας. Σε αυτές τις

περιπτώσεις, η µείωση του ανθρώπινου πληθυσµού και των ήπιων δραστηριοτήτων του δηµιουργούν επιπρόσθετη ανάγκη διαχείρισης των φυσικών πόρων µίας περιοχής. Παράλληλα µε τα προβλήµατα αυτά Το θέµα της ισορροπίας ανθρώπου και φύσης είναι ιδιαίτερα σηµαντικό για την ελληνική περιφέρεια και ιδιαίτερα για πολλές ορεινές και αποµακρυσµένες περιοχές. Η ανθρώπινη παρουσία µε τις (επί το πλείστον) ήπιες δραστηριότητες της σε αυτές τις περιοχές έχει συµβάλει στη διαµόρφωση του χώρου και είναι άµεσα συνδεδεµένη µε την διαχείριση των φυσικών πόρων µίας περιοχής. Γι αυτό τον λόγο η υποχώρηση του ανθρώπινου στοιχείου και οι µείωση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων απαιτεί επιπρόσθετα µέτρα για την προστασία και τη διαχείριση πολλών ορεινών περιοχών. Νέα παράγραφος 8: Στις ορεινές και τις αποµακρυσµένες περιοχές της χώρας φιλοξενείται σηµαντικός φυσικός πλούτος, που χαρακτηρίζεται από εξαιρετική τοπογραφική σηµασία και φιλοξενεί σπάνια πανίδα και χλωρίδα. Οι περιοχές αυτές κατέχουν ένα ιδιαίτερο συγκριτικό πλεονέκτηµα που µπορεί, αν διαχειριστεί και προστατευθεί σωστά, να προσφέρει ουσιαστικά στην αναπτυξιακή προοπτική τους. Η προσθήκη αυτής της παραγράφου αναδεικνύει τον ρόλο των περιοχών αυτών ως θύλακες διατήρησης της βιοποικιλότητας, που την κατατάσσει πρώτη στην Ευρώπη. Επίσης, η διαπίστωση αυτή δηµιουργεί τη βάση για την προστασία, τη διαχείριση και αειφορική ανάπτυξη των ορεινών και αποµακρυσµένων περιοχών, όπως διατυπώνεται εξάλλου και στην ενότητα «Προτεραιότητες για τις ορεινές και αποµακρυσµένες περιοχές». 3. ΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗ, ΙΑΚΡΑΤΙΚΗ & ΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 3.2.2 Γενικοί Στόχοι Προτεραιότητες Συµφωνούµε απόλυτα µε την αναφορά στην συνεργασία µε στόχο τη «διαχείριση περιβάλλοντος και κοινών απειλών µε έµφαση στην ολοκληρωµένη διαχείριση των υδάτινων πόρων». Θεωρούµε, όµως, εξίσου σηµαντικές και τις προοπτικές διασυνοριακών συνεργασιών για είδη και προστατευόµενες περιοχές που διαπερνούν εθνικά και περιφερειακά σύνορα. Έτσι, προσθέτουµε στους τοµείς προτεραιότητας που αφορούν στη διακρατική συνεργασία: (ως έχει) Ολοκληρωµένη διαχείριση περιβάλλοντος και υδάτινων πόρων: πρόληψη περιβαλλοντικών καταστροφών και πληµµυρών, πρόληψη κινδύνων, διαχείριση κινδύνου στην περιφέρεια, εγκατάσταση συστηµάτων προβλέψεων, επαγγελµατικές συνεργασίες, κανονιστικό πλαίσιο και προγραµµατισµός, προστασία και ολοκληρωµένη διαχείριση λεκανών απορροής, προστασία και ολοκληρωµένη διαχείριση προστατευόµενων περιοχών και ειδών. (ως έχει) (ως έχει) Θαλάσσιες συνεργασίες µε έµφαση στην ασφάλεια, την πρόληψη κινδύνων, τους θαλάσσιους διαδρόµους, τη χωρική ανάπτυξη των παράκτιων περιοχών, την µείωση της θαλάσσιας ρύπανσης, και της προστασίας και ολοκληρωµένης διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών και ειδών, και την έρευνα σε τοµείς που αφορούν το θαλάσσιο περιβάλλον. 3.3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 3.3.1. Υφιστάµενη κατάσταση Αναπτυξιακές ανάγκες Παράγραφος 3: Παρά τους πόρους Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα ακόµα παρουσιάζει υστέρηση και χαµηλό βαθµό βιοµηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης σε σχέση µε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό όµως έχει ως αποτέλεσµα αφενός να διατηρείται σχετικά άφθαρτο µεγάλο ποσοστό του περιβαλλοντικού αποθέµατος και αφετέρου να αντιµετωπίζονται συγκεκριµένα σηµαντικά περιβαλλοντικά προβλήµατα σε τοµείς όπως το ατµοσφαιρικό περιβάλλον, τα απόβλητα, κ.ο.κ. Αυτό όµως έχει ως αποτέλεσµα και ότι η χώρα µας έχει ακόµα τη Ως εκ τούτου παρουσιάζεται η δυνατότητα αλλά

δηµιουργείται και η αναγκαιότητα να ενσωµατώσει άµεσα στην αναπτυξιακή της πολιτική και γενικότερα στον πολιτικό της σχεδιασµό τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ε.Ε. Είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι το φυσικό περιβάλλον στην Ελλάδα, αν και σε κάποιες περιοχές έχει υποστεί σηµαντική υποβάθµιση, παραµένει ως επί το πλείστον σε καλή κατάσταση σε σύγκριση µε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά βόρειες, οι οποίες αντιµετωπίζουν προβλήµατα υποβάθµισης του περιβάλλοντος εξ αιτίας της ραγδαίας βιοµηχανικής ανάπτυξης. Αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι στην χώρα µας δεν αντιµετωπίζουµε σηµαντικά περιβαλλοντικά προβλήµατα. Γι αυτό τονίζουµε την ευκαιρία που δίνεται στην χώρα να αναγνωρίσει τις ευκαιρίες που δίνονται µέσα από την προγραµµατική περίοδο 2007-2013 να αξιοποιήσει το οικολογικό της απόθεµα, να αντιµετωπίσει τα περιβαλλοντικά της προβλήµατα και γενικότερα να ενσωµατώσει στην ανάπτυξή της την περιβαλλοντική διάσταση. Παράγραφος 8: Ανάλογα δεδοµένα (και µε µεγαλύτερη έµφαση) προκύπτουν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου η ιδιαίτερη πολιτισµική ταυτότητα και παράδοση των Κρατών Μελών, το υψηλό µέσο ΑΕΠ των Κρατών Μελών και το υψηλό µέσο διαθέσιµο εισόδηµα των πολιτών έχει επιβάλει όπως οι Χώρες αυτές (κατά κύριο λόγο Κεντρο-Ευρωπαϊκές) να πρωτοπορήσουν σε περιβαλλοντική µέριµνα και να επιβάλουν τις κατευθύνσεις της αειφόρου ανάπτυξης και συνακόλουθα τις επιθυµητές από τις χώρες αυτές τεχνολογικές προδιαγραφές στην κοινή περιβαλλοντική πολιτική της Ε.Ε. εν θεωρούµε ότι η ανάλυση αυτή ανταποκρίνεται πλήρως στην πολιτική και κοινωνική πραγµατικότητα. Αν και οι στατιστικές υποδεικνύουν ότι σε χώρες όπου το ΑΕΠ και το µέσο διαθέσιµο εισόδηµα των πολιτών είναι υψηλά η προστασία του περιβάλλοντος θεωρείται θέµα προτεραιότητας, τίποτα δεν συνεπάγει ότι ο µηχανισµός που θα φέρει την περιβαλλοντική προστασία στο προσκήνιο είναι αυτόµατος µε την επίτευξη κάποιου οικονοµικού επιπέδου. Αντίθετα οφείλεται και βασίζεται σε πολιτικές επιλογές και στρατηγικές της κάθε χώρας ή κοινωνικής οργάνωσης. Εξ άλλου αυτό δικαιολογεί και τη διαφορά µε την οποία αντιµετωπίζονται περιβαλλοντικά προβλήµατα σε χώρες που βρίσκονται σε παρόµοια οικονοµική θέση. Επίσης, είναι δυνατό η περιβαλλοντική προστασία να θεωρηθεί ως βάση για την οικονοµική ανάπτυξη. Παράλληλα η οικονοµική ανάπτυξη αυτή καθ αυτή αν και µπορεί να συντελέσει ώστε να µειωθεί η περιβαλλοντική υποβάθµιση, µπορεί συγχρόνως να συντελέσει στην περαιτέρω περιβαλλοντική υποβάθµιση, προσθέτοντας νέα περιβαλλοντικά προβλήµατα. Σε διεθνές επίπεδο Παράγραφος 13: Έτσι η προωθηµένη αντίληψη της Ε.Ε. ενέχει τον κίνδυνο να υποστεί η οικονοµία της περιβαλλοντικό dumping (αθέµιτο ανταγωνισµό), αφού ανταγωνίστριες χώρες παράγουν µειωµένα περιβαλλοντικά κόστη. εν συµφωνούµε µε την θεώρηση ότι η ηγετική στάση που έχει δείξει η ΕΕ για την προώθηση της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξη σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο µπορεί να θεωρείται ως προβληµατική για την οικονοµία της. Αν και το φαινόµενο του περιβαλλοντικού dumping διαπιστώνεται από συγκεκριµένες µελέτες, οι διαπιστώσεις αυτές πρέπει µάλλον να χρεώνονται στη µειωµένη δυνατότητα της οικονοµίας της ΕΕ να κεφαλαιοποιήσει την προοδευτική της στάση σε αυτά τα ζητήµατα σε ότι αφορά την προώθηση των ανάδειξη της ή την προώθηση του ευρωπαϊκού χώρου ως χώρου εγκατάστασης επιχειρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, ο υπολογισµός του περιβαλλοντικού dumping βασίζεται σε καθαρά βραχυπρόθεσµα στοιχεία συναλλαγών που δεν συνυπολογίζουν τα µακροπρόθεσµα οφέλη από την διατήρηση των πόρων και της οικολογικής ισορροπίας. Η Ελλάδα Παράγραφος 2:...Το ίδιο ισχύει και για τις λίµνες Πρέσπες και οϊράνη, οι οποίες άλλωστε έγιναν ήδη αντικείµενο τριµερούς διακρατικής συµφωνίας για κοινή διαχείριση ενός Βαλκανικού Φυσικού Πάρκου. Σηµειώνουµε ότι για τις λίµνες Πρέσπες και για τη διατήρηση των φυσικών αξιών της περιοχής της Πρέσπας ιδρύθηκε το 2000, µετά από ελληνική πρωτοβουλία, το ιασυνοριακό Πάρκο Πρεσπών, που θέτει τη βάση για περιβαλλοντική συνεργασία µεταξύ της Ελλάδας,

Αλβανίας και της ΠΓ Μ, υπό την αιγίδα της Σύµβασης Ραµσάρ για τους υγροτόπους διεθνούς σηµασίας. Για τη Λίµνη οϊράνη δεν υπάρχει συνεργασία αντίστοιχης εκτεταµένης µορφής. Έδαφος: Οι εδαφικοί πόροι της Ελλάδας είναι ανησυχητικά. Η προστασία του εδάφους και η διαχείριση των εδαφικών πόρων τυγχάνει αποσπασµατικής αντιµετώπισης, αφού δεν έχει υιοθετηθεί και θεσµοθετηθεί Εθνική Στρατηγική για τους Εδαφικούς Πόρους. Οι βασικοί κίνδυνοι υποβάθµισης των εδαφών προέρχονται Είναι σηµαντικό στην ενότητα αυτή που περιγράφει την υφιστάµενη κατάσταση να παρουσιάζεται και η θεσµικά αποσπασµατική αντιµετώπιση της προστασίας του εδάφους. Σηµειώνουµε, επίσης, ότι στην ενότητα των εδαφικών πόρων απουσιάζει αναφορά στη ιεθνή Σύµβαση για την Καταπολέµηση της απερήµωσης (UNCCD), η οποία έχει κυρωθεί από την χώρα µας, και στα µέτρα εφαρµογής της. Φύση Προστατευόµενες Περιοχές Παράγραφος 3: Απαιτείται επίσης η λήψη µέτρων ώστε να υλοποιηθούν δράσεις για την προστασία και τη διαχείριση περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura πέραν των 27, οι οποίοι έχουν τεθεί σε προτεραιότητα, ενώ θα µπορούσαν να προωθηθούν οριζόντιες ρυθµίσεις για το σύνολο των προστατευόµενων περιοχών και όχι για την κάθε περιοχή χωριστά. Το γεγονός ότι 27 προστατευόµενες περιοχές έχουν τεθεί σε προτεραιότητα δεν πρέπει σε καµία περίπτωση να θέσει σε µία δεύτερη ταχύτητα τις υπόλοιπες περιοχές που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Αυτό δεν προϋποθέτει ότι απαιτείται για όλες τις περιοχές η ίδια θεσµική και διαχειριστική διαρρύθµιση όπως αυτή που προβλέπεται για τις 27 πρώτες περιοχές. Όµως, οι δράσεις που απαιτούνται για την προστασία µίας περιοχής είναι απαραίτητο να µην καθυστερήσουν περαιτέρω και αντιθέτως να υλοποιηθούν άµεσα. 3.3.2 Αναπτυξιακό Όραµα Στην ενότητα αυτή απουσιάζει µία λιγότερο συνοπτική παρουσίαση ενός αναπτυξιακού οράµατος της χώρας που να θέτει σε προτεραιότητα την αειφόρο ανάπτυξη. Επίσης θα πρέπει να σηµειώσουµε την απουσία αναφοράς στην βιοποικιλότητα, η οποία και αποδεικνύεται από τις σηµαντικότερες σύγχρονες περιβαλλοντικές παραµέτρους. Παράγραφος 2: Το µοντέλο αυτό στην καθαρά παραγωγική του διάσταση συντίθεται µεταξύ άλλων από: - (ως έχει) - Τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων επιχειρήσεων µε την ενσωµάτωση περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογιών, την υιοθέτηση συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης και την παραγωγή περιβαλλοντικών προϊόντων. - Ενσωµάτωση του περιβαλλοντικού κόστους καθώς και του κόστους για τους φυσικούς πόρους και την εφαρµογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» έτσι ώστε να απαλειφθούν οι στρεβλώσεις που προκύπτουν από την µη τιµολόγηση των υπηρεσιών του περιβάλλοντος. - (ως έχει) - (ως έχει) Η έννοιες του περιβαλλοντικού κόστους καθώς και η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» αποτελούν σηµαντικά οικονοµικά εργαλεία που υποστηρίζουν την πραγµατοποίηση της αειφόρου ανάπτυξης µέσα από την παραγωγική διαδικασία και από την χρήση εργαλείων που προσφέρει η αγορά. Στην κατεύθυνση αυτή η Αειφόρος Ανάπτυξη προϋποθέτει για τη χώρα πέντε (5) Στρατηγικές Κατευθύνσεις στον Τοµέα του Περιβάλλοντος: 1. (το κείµενο ως έχει) 2. Πλήρης ενσωµάτωση και εφαρµογή του Κοινοτικού περιβαλλοντικού κεκτηµένου και των διεθνών περιβαλλοντικών δεσµεύσεων της χώρας (νέα κατεύθυνση). 3. (πρώην κατεύθυνση 2) 4. (πρώην κατεύθυνση 3)

5. (πρώην κατεύθυνση 4) 6. (πρώην κατεύθυνση 5) ιαχείριση Υδατικών Πόρων & αστικών λυµάτων Με βάση τον Ν. 3199/2003 που ενσωµάτωσε την Οδηγία Πλαίσιο 60/2000, απαιτείται η ενεργοποίηση της Κεντρικής και των Περιφερειακών Υπηρεσιών Υδάτων, και των δοµών συντονισµού µεταξύ τοµεακών πολιτικών, ο προσδιορισµός και η θεσµοθέτηση των λεκανών απορροής ποταµών, η εκπόνηση και εφαρµογή στην πράξη διαχειριστικών µελετών για τα νερά σε επίπεδο λεκάνης απορροής και η παρακολούθηση της ποιότητας, ποσότητας και του οικολογικού δυναµικού των νερών µε βάση συγκεκριµένους δείκτες και παραµέτρους για κάθε είδος υδατικού πόρου (επιφανειακά, υπόγεια νερά, νερά κολύµβησης). Επίσης απαιτείται η ανάπτυξη και υλοποίηση µέτρων συνεργασίας και κοινών σχηµάτων διαχείρισης για τις διασυνοριακές λεκάνες απορροής. Με την προσθήκη των παραπάνω διατυπώνονται πληρέστερα οι απαιτήσεις της Οδηγίαςπλαίσιο για το Νερό (60/2000). Πρέπει να σηµειωθεί ότι η προγραµµατική περίοδος 2007-2013 προσφέρει πολλές ευκαιρίες για την χρηµατοδότηση µέτρων και έργων που θα συνδράµουν στην ουσιαστική και αποτελεσµατική εφαρµογή αυτής της σηµαντικής οδηγίας. Επίσης προσοχή θα πρέπει να δοθεί στην προετοιµασία της εισαγωγής ορθολογικών µοντέλων και πρακτικών τιµολόγησης της χρήσης του νερού τόσο στη Γεωργία όσο και στη Βιοµηχανία - Ενέργεια και την Αστική Κατανάλωση µε τρόπο που θα αντανακλά τις πραγµατικές πιέσεις που δέχεται ο πολύτιµος φυσικός αυτός πόρος. Παράλληλα απαιτείται η εγκαθίδρυση και προώθηση ενός πλαισίου ενισχύσεων στις επιχειρήσεις και στα νοικοκυριά για την υιοθέτηση τεχνολογιών ή εξοπλισµού εξοικονόµησης νερού, σε συµφωνία και µε την αρχή της ανάκτησης του κόστους. Ακόµη θα πρέπει να αναληφθεί δράση για την ενεργό προστασία και αποκατάσταση των υδροφορέων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης καθώς και της αλόγιστης χρήσης νερού για γεωργικές χρήσεις. Επίσης απαιτούνται µέτρα για την πρόληψη αλλά και την αποκατάσταση συµβάντων υφαλµύρινσης. Τα κίνητρα που θα δοθούν στο επίπεδο των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για την αξιοποίηση υπαρχουσών νέων τεχνολογιών, θα επηρεάσει σε µεγάλο ποσοστό τον βαθµό αποδοχής αλλά και απόδοσης της τιµολόγησης της χρήσης του νερού. Προστασία - αποκατάσταση & ανάδειξη φυσικού περιβάλλοντος Προστατευόµενες Περιοχές Η στήριξη και διεύρυνση της λειτουργίας των Φορέων ιαχείρισης για τις Προστατευόµενες Περιοχές του ικτύου NATURA και της παρακολούθησης και συντονισµού του έργου τους κρίνονται απαραίτητα για την υλοποίηση δράσεων όπως: εκπόνηση και εφαρµογή ειδικών περιβαλλοντικών µελετών και διαχειριστικών σχεδίων, προγράµµατα φύλαξης, προµήθεια εξοπλισµού, ανάπτυξη και εφαρµογή συστηµάτων επιστηµονικής παρακολούθησης παραµέτρων περιβάλλοντος, χαρτογράφηση ειδών κλπ. Η επιστηµονική παρακολούθηση των οικολογικών αξιών µίας περιοχής, που πρέπει να γίνεται συνεχώς και συστηµατικά, αποτελεί µία από τις βασικές δραστηριότητες βάσει των παρατηρήσεων οποίας διαµορφώνονται, εφαρµόζονται και αξιολογούνται τα διαχειριστικά σχέδια µίας περιοχής. Προστασία Φυσικών & Ενεργειακών Πόρων - Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας Η ενθάρρυνση της χρήσης ανανεώσιµων και εναλλακτικών πηγών ενέργειας (κατά κύριο λόγο ηλιακής, αιολικής και ενέργειας από βιοµάζα), καθώς και εφαρµογών εξοικονόµησης ενέργειας (οικονοµικά κίνητρα, κ.α.) αποτελούν κατεξοχήν δράσεις που συµβάλουν στην προστασία των φυσικών & ενεργειακών πόρων, στην προστασία της ποιότητας των

περιβαλλοντικών µέσων (αέρας, νερά, έδαφος) και στην αντιµετώπιση των υποχρεώσεων της χώρας για την αντιµετώπιση του φαινοµένου του θερµοκηπίου και των κλιµατικών αλλαγών. Η προστασία των φυσικών και ενεργειακών πόρων και η αντιµετώπιση των κλιµατικών αλλαγών θα εξαρτηθεί σε µεγάλο βαθµό και από την µείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, η οποία για να επιτευχθεί απαιτεί την θεσµοθέτηση κριτηρίων τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τα νοικοκυριά. Φορείς Θεσµοί ελέγχου & άσκησης περιβαλλοντικής πολιτικής Η ενότητα περιορίζεται σε µία περιγραφή της υφιστάµενης κατάστασης, η οποία βέβαια τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης των δοµών σχεδιασµού και υλοποίησης των προγραµµάτων, προς όφελος τις περιβαλλοντικής προστασίας, έτσι παραθέτουµε το παρακάτω επιπρόσθετο κείµενο. Νέα παράγραφος: Για την υπέρβαση των υφιστάµενων προβληµάτων, τα ακόλουθα θεωρούνται απαραίτητα: Ενδυνάµωση των τελικών δικαιούχων (ειδικότερα των ΟΤΑ) ώστε να µπορούν να σχεδιάζουν και να υλοποιούν σωστά τα έργα περιβαλλοντικής προστασίας. Θεωρούµε αναγκαία τη σύσταση ειδικών συµβουλευτικών δοµών, είτε µέσα από τις διαχειριστικές αρχές, είτε στα πλαίσια κάποιων άλλων δοµών όπως πχ τα Πανεπιστήµια. Ενδυνάµωση των θεσµών διαβούλευσης, όπου κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση των φορέων που καλούνται να συµµετέχουν, ώστε να µπορούν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των διαδικασιών (σηµείωση: εν συµφωνούµε µε την µεταφορά πόρων προς τα µέλη των επιτροπών. Αντίθετα πιστεύουµε ότι η ενίσχυση µπορεί να έρθει έµµεσα, µέσα από την κάλυψη ταξιδιωτικών εξόδων, την τεχνική υποστήριξη, την συγκέντρωση, κωδικοποίηση και διάθεση στοιχείων, κλπ) Σύσταση συνολικών βάσεων δεδοµένων µέσω των οποίων θα επιτρέπεται η πρόσβαση σε στοιχεία οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά, ώστε να είναι δυνατή η εκτίµηση αλληλεπιδράσεων και πιθανών επιπτώσεων/αποτελεσµάτων. Εκπόνηση αξιολογήσεων των µέχρι τώρα υλοποιηθέντων αναπτυξιακών έργων σε ότι αφορά τα αποτελέσµατά τους ως προς την ανάπτυξη και τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η λήψη στρατηγικών αποφάσεων. Ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ των διαφορετικών διοικητικών µηχανισµών και µεταξύ των διαφορετικών επιπέδων της διοίκησης, µέσα από την λειτουργία κοινών συστηµάτων ενηµέρωσης, µόνιµων µεικτών οµάδων εργασίας, κλπ Ανάπτυξη και λειτουργία ενός φορέα εθνικής εµβέλειας (παρατηρητήριο περιβάλλοντος) µε αποστολή την συλλογή και κωδικοποίηση της περιβαλλοντικής πληροφορίας, τη διασύνδεσή της µε οικονοµικά και κοινωνικά στοιχεία, την εκπόνηση µελετών, την ενδυνάµωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, κ.ο.κ. Ο φορέας αυτός θα µπορούσε εξίσου αποτελεσµατικά να προκύψει µέσα από την ανάπτυξη/επέκταση κάποιου υπάρχοντος φορέα. 3.4. ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΟΤΗΤΑ & ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΝ ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ 3.4.2 Αναπτυξιακές Ανάγκες Στον τοµέα των βασικών ενεργειακών δικτύων ανάγκη αποτελεί η σταδιακή µείωση της εξάρτησης της χώρας από το πετρέλαιο, η µείωση της ρύπανσης και η συµµετοχή στην προσπάθεια αντιµετώπισης των κλιµατικών αλλαγών. Η υποστήριξη της ολοκλήρωσης των δικτύων και η επιτάχυνση της διείσδυσης του φυσικού αερίου, της διάδοσης της κατανάλωσης σε όσο το δυνατόν περισσότερους µεγάλους αλλά και ατοµικούς καταναλωτές και της διασύνδεσης των δικτύων µε την Ασία και την Ευρώπη για την ένταξη της χώρας στα µεγάλα διεθνή (διευρωπαϊκά) δίκτυα. Στον τοµέα της ηλεκτρικής ενέργειας σηµαντική πρόκληση αποτελεί η εξασφάλιση του κόστους παραγωγής και διάθεσης της ενέργειας στον τελικό καταναλωτή σε χαµηλά επίπεδα και η επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων για τους οποίους έχει δεσµευθεί η χώρα µέσω της προώθησης των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας και µέτρων για την εξοικονόµηση ενέργειας.

Είναι απαραίτητο στην ενότητα που αναφέρεται στις αναπτυξιακές ανάγκες της χώρας για τον τοµέα των βασικών ενεργειακών δικτύων να διαφαίνονται ξεκάθαρα οι περιβαλλοντικές δεσµεύσεις της χώρας αλλά και να προτείνονται τρόποι υλοποίησης των απαραίτητων δράσεων. Συγκεκριµένα, στα πλαίσια του Πρωτοκόλλου του Κιότο, τα 15 κράτη µέλη της ΕΕ έχουν δεσµευτεί να µειώσουν συλλογικά τις εκποµπές κατά 8% σε σύγκριση µε το 1990. Παρ ολ αυτά στην Ελλάδα δίνεται η δυνατότητα να αυξήσει κατά 25% την εκποµπή ρύπων µέχρι το 2010. Οµως οι εκποµπές της χώρας ήδη από το 2002 έχουν αυξηθεί κατά 26,5% ενώ προβλέψεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών εκτιµούν ότι εκποµπές θα αυξηθούν κατά 39,2% µέχρι το 2010. Επίσης, βάσει της Οδηγίας 2001/77/ΕΚ «για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιµες πηγές ενέργειας» η Ελλάδα έχει δεχτεί ενδεικτικό στόχο 20,1% ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ µέχρι το 2010. 3.4.3. Αναπτυξιακό Όραµα Συνεπώς το αναπτυξιακό όραµα για τον τοµέα συνοψίζεται ως εξής : Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωµένου, σύγχρονου, και ανταγωνιστικού και αειφόρου εθνικού συστήµατος µεταφορών και ενέργειας διεθνούς εµβέλειας και η λειτουργική ένταξη της χώρας στα µεγάλα διευρωπαϊκά µεταφορικά και ενεργειακά δίκτυα, ώστε να εξασφαλίζονται υψηλή ποιότητα υπηρεσιών προς τους πολίτες, προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, ευνοϊκό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις και να προσελκύονται επενδύσεις σε όλους τους τοµείς της οικονοµίας. Στο αναπτυξιακό όραµα για τον τοµέα της προσπελασιµότητας θεωρείται επιβεβληµένη η ανάγκη σαφούς αναφοράς στην αειφόρο ανάπτυξη και την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος. Η αναφορά αυτή µπορεί να θέσει και τη βάση για την οριζόντια ενσωµάτωση της προστασίας του περιβάλλοντος στις υπόλοιπες τοµεακές προτεραιότητες, στόχος που αποτελεί και κεντρική διάσταση της έννοιας αειφόρου ανάπτυξης που προωθείται συνειδητά τόσο στο προηγούµενο κεφάλαιο του ΕΣΠΑ όσο και στις Στρατηγικές Κατευθυντήριες Γραµµές που διαµορφώνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 3.4.4. Προτεραιότητες και Στόχοι Ενεργειακά δίκτυα Προώθηση των δικτύων φυσικού αερίου στο εσωτερικό της χώρας, επέκταση της κατανάλωσης σε όσο το δυνατόν περισσότερους µεγάλους ενεργειακούς πελάτες αλλά και νοικοκυριά, διασύνδεση των ενεργειακών δικτύων µε την Ασία και την Ευρώπη. Προώθηση µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας Η προώθηση µέτρων εξοικονόµησης ενέργειας αποτελεί βάση για την εφαρµογή των περιβαλλοντικών δεσµεύσεων της χώρας. Παράλληλα, αποτελεί έναν τρόπο εξοικονόµησης χρηµατοδοτικών πόρων που µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε άλλα προτεραιότητες, ενώ θέτουν την ανάγκη για νέες υποδοµές σε µία διαφορετική βάση αν ο στόχος προωθηθεί τόσο ώστε να µειωθεί σηµαντικά το ενεργειακό αποτύπωµα της χώρας. 3.5. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ 3.5.2. Αναπτυξιακό Όραµα Το βασικό αναπτυξιακό όραµα για την Ελλάδα αποκρυσταλλώνεται στην ανάπτυξη της βιώσιµης επιχειρηµατικής πρωτοβουλίας, µε ποιότητα και ενσωµάτωση γνώσης και καινοτοµίας, µε εξωστρεφή προσανατολισµό προς αγορές υψηλής αγοραστικής δύναµης και απαιτήσεων, και µε διατήρηση συνθηκών αειφορίας.

Έτσι ώστε να ενισχυθεί η έννοια της βιώσιµης επιχειρηµατικής πρωτοβουλίας, θεωρούµε ότι ο γνώµονας της αειφορίας δεν µπορεί να είναι άλλος παρά η ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης. 3.5.3 Προτεραιότητες και Στόχοι Ποιοτική αναβάθµιση και εµπλουτισµός διεύρυνση του τουριστικού προϊόντος Έµφαση στην «σύνδεση» της τουριστικής βιοµηχανίας µε τον πολιτισµό, τις πολιτιστικές δραστηριότητες, το φυσικό περιβάλλον και αθλητικές δραστηριότητες. ιαφοροποίηση του παραδοσιακού, φθίνοντος και µη αειφορικού τουριστικού προϊόντος µε την προώθηση εναλλακτικών µορφών τουρισµού π.χ ήπιος αγροτουρισµός, οικοτουρισµός χειµερινός τουρισµός, πολιτιστικός και αθλητικός τουρισµός, συνεδριακός τουρισµός κλπ. Το φυσικό περιβάλλον της χώρας αποτελεί µαζί µε την ιστορίας της τη βάση στην οποία στηρίζεται ο τουρισµός. Γι αυτό τον λόγο είναι απαραίτητη η ενσωµάτωση του περιβάλλοντος -της προστασίας και της διαχείρισής του- στις προσπάθειες ενίσχυσης του τουρισµού. Αποτελεί επιτακτική ανάγκη η στρατηγική προώθησης του τουρισµού να µην αποτελέσει συγχρόνως µία καταστροφική δύναµη για το περιβάλλον, όπως έχει γίνει σε πολλές παράκτιες και άλλες περιοχές. Η προσθήκη λοιπόν της σύνδεσης της τουριστικής βιοµηχανίας µε το φυσικό περιβάλλον δεν αποτελεί µόνο µία πρόταση για το πώς µπορεί ο τουρισµός να ενισχυθεί από δράσεις που σχετίζονται άµεσα µε το περιβάλλον αλλά και διατύπωση της ανάγκης της ανάπτυξης ενός τουριστικού µοντέλου που έχει ως βάση την προστασία, διατήρηση και διαχείριση του περιβάλλοντος (περιβαλλοντικός τουρισµός, οικοτουρισµός, τουρισµός υπαίθρου, κλπ). 3.7. ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΥΓΚΛΙΣΗ & ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ 3.7.4. Προτεραιότητες και Στόχοι Β. Βελτίωση της διοικητικής ικανότητας της ηµόσιας ιοιήκησης Πολιτοκεντρική ηµόσια ιοίκηση Υψηλή προσβασιµότητα στις πληροφορίες, στις υπηρεσίες και στα προϊόντα µιας ηλεκτρονικής δηµόσιας διοίκησης, για όλους ανεξαιρέτως τους Πολίτες και. τις Επιχειρήσεις, και τις ΜΚΟ, χωρίς αποκλεισµούς. Εµβάθυνση των ηµοκρατικών και συµµετοχικών διαδικασιών και των διαβουλεύσεων των Πολιτών, των ΜΚΟ και των Επιχειρήσεων µε τη ηµόσια ιοίκηση ( ιακυβέρνηση). Κρίνουµε ότι η πρόσβαση στις πληροφορίες πρέπει να εξασφαλιστεί για όλους τους πολίτες αλλά και για τις µη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ). Ιδιαίτερα τονίζουµε την πρόσβαση στις περιβαλλοντικής πληροφορίες, το οποίο αποτελεί και υποχρέωση µε βάση την Οδηγία 2003/4/ΕΚ Πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για την κατάργηση της Οδηγίας 90/313/ΕΟΚ του Συµβουλίου και την Σύµβαση Aarhus για την ελεύθερη πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία η οποία τέθηκε σε εφαρµογή το 2001. Παράλληλα επισηµαίνουµε την ανάγκη συµµετοχικών διαδικασιών οι οποίες ενισχύουν τη λήψη αποφάσεων. Όµως η συµµετοχικές διαδικασίες και η διαβούλευση πρέπει να γίνονται µε τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ουσιαστική συµβολή των εταίρων που συµµετέχουν. 4. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΣΠΑ ΜΕ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (ΕΓΤΑΑ) ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΛΙΕΙΑΣ (ΕΤΑ) Η εµπειρία εφαρµογής αποδεικνύει ότι ο συντονισµός µεταξύ διαφορετικών προγραµµάτων είναι στην πράξη πάρα πολύ δύσκολος και συναντάει πολλαπλές διοικητικές, υπηρεσιακές και πρακτικές δυσχέρειες. Παρόλα αυτά είναι σαφές ότι ο δια-προγραµµατικός συντονισµός αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επιτυχηµένη εφαρµογή οποιασδήποτε αναπτυξιακής πολιτικής. Ειδικότερα σε ότι αφορά τα µέτρα περιβαλλοντικής προστασίας, ο συντονισµός

µεταξύ του ΕΣΠΑ και του ΕΓΤΑΑ είναι περισσότερο από αναγκαίος, καθώς οι προοπτικές χρηµατοδότησης αυτών των µέτρων είναι διαµοιρασµένες µεταξύ των ιαρθρωτικών Ταµείων και του ΕΓΤΑΑ. Σε αυτό το πλαίσιο ενθαρρύνουµε τις πρόνοιες που περιέχονται σε αυτό το τµήµα του σχεδίου και σηµειώνουµε την περαιτέρω ανάγκη για καλλιέργεια µίας «κουλτούρας» διατµηµατικής και διυπουργικής συνεργασίας µέσα στις ίδιες τις υπηρεσίες. Επισηµαίνουµε επίσης ότι θα υπάρξει µεγάλη ωφέλεια από την όσο το δυνατόν πιο έγκαιρη διευθέτηση του πλαισίων υλοποίησης και επιλύσεως ζητηµάτων αλληλοεπικαλύψεων, και την διευκρίνηση των σχετικών παραµέτρων στους τελικούς δικαιούχους και τους ενδιάµεσους φορείς (αναπτυξιακές εταιρείες, ΟΤΑ, κλπ). 5. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΜΕ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΤΖΕΝΤΑ ΤΗΣ ΛΙΣΣΑΒΩΝΑΣ Ο κατωτέρω πίνακας αποτυπώνει κάποιες αρχικές εκτιµήσεις αναφορικά µε την συµβολή συνάφεια των προτεραιοτήτων του ΕΣΠΑ µε τις Ευρωπαϊκές Προτεραιότητες για την Πολιτική Συνοχής και την Ατζέντα της Λισσαβόνας. Σηµειώνουµε και πάλι την έλλειψη αναφοράς στην Στρατηγική του Gothenborg. Οι προσθήκες µας στον πίνακα που ακολουθεί δεν αποτελούν σχολιασµό αλλά ενδεικτική πρόταση του πώς µπορεί να ενσωµατωθεί περαιτέρω η περιβαλλοντική διάσταση στο ΕΣΠΑ έτσι ώστε το αναπτυξιακή πορεία της χώρας για την περίοδο 2007-2013 να µπορέσει να θέσει την χώρα σε µία τροχιά αειφόρου ανάπτυξης. Τα σύµβολα που χρησιµοποιήσαµε είναι τα εξής: εκτιµώµενη άµεση και σηµαντική συµβολή - συνέργεια ( ) εκτιµώµενη έµµεση συµβολή Προτεραιότητες της Πολιτικής Συνοχής 2007-2013 (και 3 άξονες της αναθεωρηµένης ΣτΛ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΤ ΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ: Να γίνουν η Ευρώπη και οι περιφέρειές της πιο ελκυστικοί τόποι για επενδύσεις και απασχόληση. ΚΑΤΕΥΘΥΝΤ ΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ: Βελτίωση των γνώσεων και της καινοτοµίας µε στόχο την ανάπτυξη Eπέκταση και βελτίωση των µεταφορικών υποδοµών Ενίσχυση των συνεργιών ανάµεσα στην προστασία του περιβάλλοντος και στην ανάπτυξη Aντιµετώπιση του θέµατος της εντατικής χρησιµοποίησης παραδοσιακών πηγών ενέργειας στην Ευρώπη Περιφερειακή Ανάπτυξη Επιχειρηµατικότητα και Εξωστρέφεια Άξονες Προτεραιότητας ΕΣΠΑ 2007-2013 Προσπελασιµότ ητα και υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος Ψηφιακή Σύγκλιση και Αναδιάρθρωση της ηµόσιας ιοίκησης Αειφόρος Ανάπτυξη Ανάπτυξη του Ανθρώπινου υναµικού Χωρική συνεργασία ( ) ( ) ( ) ( ) Αύξηση και βελτίωση των επενδύσεων στην ΕΤΑ ιευκόλυνση της καινοτοµίας και προώθηση της επιχειρηµατικότητας Προώθηση της κοινωνίας των πληροφοριών για όλους ( ) ( ) ( ) Βελτίωση της πρόσβασης στη χρηµατοδότηση

Προτεραιότητες της Πολιτικής Συνοχής 2007-2013 (και 3 άξονες της αναθεωρηµένης ΣτΛ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΤ ΗΡΙΑ ΓΡΑΜΜΗ : Περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας Προσέλκυση και διατήρηση περισσότερων ανθρώπων στην αγορά εργασίας και εκσυγχρονισµός των συστηµάτων κοινωνικής προστασίας Βελτίωση της προσαρµοστικότητας των εργαζοµένων και των επιχειρήσεων και αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας Αύξηση των επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο µέσω της βελτίωσης της εκπαίδευσης και της ειδίκευσης ιοικητικές ικανότητες Περιφερειακή Ανάπτυξη Επιχειρηµατικότητα και Εξωστρέφεια Άξονες Προτεραιότητας ΕΣΠΑ 2007-2013 Προσπελασιµότ ητα και υπηρεσίες γενικού οικονοµικού συµφέροντος Ψηφιακή Σύγκλιση και Αναδιάρθρωση της ηµόσιας ιοίκησης Αειφόρος Ανάπτυξη Ανάπτυξη του Ανθρώπινου υναµικού ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) Χωρική συνεργασία Προστασία της υγείας των εργαζοµένων Η ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΗ ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ Η συµβολή των πόλεων στην ανάπτυξη και στην απασχόληση Ενίσχυση της οικονοµικής διαφοροποίησης των αγροτικών περιοχών ( ) ιασυνοριακή, ιεθνική, ιαπεριφερειακή συνεργασία ( ) : Εκτιµώµενη άµεση και σηµαντική συµβολή συνέργεια ( ) : Εκτιµώµενη έµµεση συµβολή Για περισσότερες πληροφορίες: Κωνσταντίνος Λιαρίκος, Υπεύθυνος Περιβαλλοντικών ράσεων, c.liarikos@wwf.gr, 210-3314893, 6972-272977. Σχετικά κείµενα του WWF Ελλάς: 1. Σχόλια του WWF Ελλάς στην πρόταση του ΥΠΕΧΩ Ε για τον Άξονα Προτεραιότητας «Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη». Φεβρουάριος 2006.