http:// www.inweb.gr

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΩΝ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑ από τον Καθ. Ιάκ. Γκανούλη, Συντονιστή Έδρα & ίκτυο UNESCO για τη Bιώσιμη ιαχείριση των Υδάτων, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης http:// www.inweb.gr

O Υ ΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Evapotranspiration Precipitation Evaporation Runoff Infiltration Runoff - Ground water flow OCEAN

ΑΝΗΣΥΧΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΣύμφωναμεστοιχείατουΟ.Η.Ε., πολύ σύντομα η κρίση γύρω από το νερό θα αλλάξει ριζικά τον τρόπο που ζούμε ενώ παράλληλα θα απειλήσει με αφανισμό ολόκληρους πληθυσμούς.

Οι στατιστικές δείχνουν ότι στον πλανήτη αποτίθενται 400 δις.τόνοι ακάθαρτου νερού κάθε χρόνο με αποτέλεσμα 3.000 δις.τόνοι καθαρού νερού να ρυπαίνονται. Η ρύπανσημέσωτωννιτρικώναλάτωνπιθανόννα αποτελέσει ένα από τα πιο μεγάλα προβλήματα όσον αφορά την ποιότητα του νερού στην ερχόμενη δεκαετία. Είναι επίσης αληθές ότι είναι απίθανο να αποφευχθεί η μόλυνση & ρύπανση των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, π.χ., η μηχρήσηφυτοφαρμάκωνκαιλιπασμάτων.

ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ: ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΟΡΙΑ ΛΕΚΑΝΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑ Υ ΡΕΥΣΗ- ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗ - ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: υπικεα (DPSIR, EEA) υνάμεις-πιέσεις Πιέσεις-Κατάσταση-Επιπτώσεις-Απάντηση Δ Βιο-φυσικό σύστημα ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΥ Δ Κοινωνικό σύστημα Π Π Α Π Κ - Κ Meade (1996) & DPSIR, EEA Κ Κ Ε

ΠΗΓΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Σημειακές και Μη Σημειακές

ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ Απευθείας διάθεση σε ένα σημείο Παραδείγματα: Σταθμοί επεξεργασίας λυμάτων, Φρέατα, Βιομηχανίες.

ΜΗ ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ιάχυτες, κατανεμημένες πηγές ρύπανσης

ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΤΕΡΕΑ

Η ΝΕΑ Ο ΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ ΝΕΡΑ: ιασύνδεση με την Ευρωπαϊκή Οδηγία-Πλαίσιο Επικινδυνότητα ρύπανσης Art. 5 WFD ( bodies at risk ) Απορροή Πόσιμο νερό Art. 7 WFD Μέτρα Προστασίας/Πρόβλεψης Επίδραση στα Οικοσυστήματα Προδιαγραφές ποιότητας Υπόγεια Νερά= Φυσικός πόρος προστατευόμενος από τη ρύπανση και την υποβάθμιση, ιδιαίτερασεσχέσημεταοικοσυστήματακαιγιατοπόσιμονερό( άρθρο 7 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις προστατευόμενες περιοχές για πόσιμο νερό).

ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ Υ ΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΚΑΤΑ ΙΚΑΣΜΕΝΗ; (Cousteau, 1950) Poor pigment compared to Atlantic -

-

ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΌ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΜΗ ΥΓΙΕΙΝΟΥ Υ ΑΤΟΣ

INTEGRATED COUPLING SCHEME NECKAR RIVER BASIN Scenarios Climate Discharge Groundwater Water supply systems Expert system Socioeconomic assumptionsand measurements MODFLOW LARSIM (HBV) Water quality QUAL2K MONERIS EPIC / SLISYS WEAP Freshwater ecology CASIMIR ACRE MOSDEW Integration Cultivation methods Income, diff. pollution Agroeconomy Printz, ILPÖ, 09/05 RIVERTWIN - Regional Model for Integrated Water Management in Twinned River Basins

Food demand SUBMODELS FOR IWRM Climate change, water policy and economic scenarios Economy Environment Water Resources Crop productivity - field scale: EPIC Net income / agriculture Land use and land resources information - regional scale: SLISYS Agroeconomic Economic valuation model GAMS growth: 6 11 Population growth: Food production 1 2 3 Water treatment costs Total water demand and waste water load WEAP Total Water demand 5 4 Groundwater flow & Transport: MODFLOW 7 Groundwater availability and quality Surface water fluxes and balance: HBV/LARSIM 9 Water quality in surface waters: MONERIS river morphology/ freshwater ecology CASIMIR 10 8 Surface water availability and quality Socio-Economic Acceptance Environmental / Ecological Security Water / Technical Reliability Integrated evaluation of economic, ecological and social indicators RIVERTWIN - Regional Model for Integrated Water Management in Twinned River Basins

IDENTIFICATION OF AREAS WITH VARIABLE RISK AND RELIABILITY Economic reliability / risk Hydrological reliability / risk Synopsis of sustainability / risks Ecological reliablity / risk (Darker colors mean less reliability)

MONERIS (Behrendt et al. 2000) (MOdelling Nutrient Emission in RIver Systems) WEAP HBV/LARSIM Point sources: direct discharges WWTP effluents Diffuse pathways: atmospheric deposition erosion surface runoff groundwater tile drainage paved urban areas MODFLOW/MT3D

Water temperature for climate scenarios and historical climate types 1988-2003 25 Water Temperature ( 0 C) 20 15 10 5 0 Reference Year 2000 Enke dry 2024 YB A2 2011 YB B2 2026 Historical types average Historical types max Hisrorical types min 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 month

Dissolved Oxygen for climate scenarios and historical climate types 1988-2003 15 13 Reference Year 2000 ENKE dry 2024 YB A2 2011 YB B2 2026 Historical types average LFU threshold (salmonides) LFU threshold (cyprinides) Historical types max Historical types min DO (mg/l) 11 9 7 5 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 month

Biological Oxygen Demand for climate scenarios and historical climate types 1988-2003 7 6 Reference Year 2000 ENKE dry: 2024 YB A2: 2011 YB B2: 2026 Historical types average LFU threshold (salmonides) LFU threshold (cyprinides) Historical types max Historical types min BOD (mg/l) 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 month

Το νερό στη χώρα μας Έλλειψη πρωτογενών στοιχείων Απουσία προγραμματισμού Έλλειψη ολοκληρωμένης διαχείρισης Απουσία χρήσεων γης Έλλειψη προτεραιοτήτων χρήσης Απουσία μηχανισμών ελέγχου

ΧΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αγροτική χρήση: 86% χρησιμοποιείται για άρδευση και απ αυτό το 70% χάνεται σε απώλειες

Συνέπειες Ελλειματική χρήση, σπατάλη Απώλειες χειμαρρικών απορροών Υφαλμύριση παράκτιων υδροφόρων Ρύπανση υδροφόρων οριζόντων (γεωργική, κτηνοτροφική, βιομηχανική)

ΛΕΙΨΥ ΡΙΑ (2001) ΠΟΤΑΜΟΣ «ΠΗΝΕΙΟΣ»

- ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Η Ο ΗΓΙΑ-ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΓΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ Υ ΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ (Ο ΥΠ) Η Ο ΗΓΙΑ 2000/60 ΕΙΝΑΙ Θεσμική / Νομική / Πολιτική εφαρμογή της μεθοδολογίας Ο ΥΠ

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ 1: ΤΕΧΝΙΚΗ/ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Σε περιφερειακό επίπεδο 2: 3: π.χ. ίκτυα συνεχούς παρακολούθησης, ιαχειριστικά σχέδια,... ΘΕΣΜΙΚΗ/ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ Εθνική Επιτροπή Υδάτων, Περιφερειακές διαχειριστικές αρχές,... ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Σε περιφερειακό π.χ. Καλή κατάσταση των υδάτων, Οικολογική προσέγγιση,. 4: επίπεδο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 5: Αρχή της πλήρους οικονομικής απόσβεσης, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ π.χ. Πληροφόρηση και διαβούλευση με το κοινό,.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ Ο ΥΠ Ο ΥΠ Ολοκληρωμένη προσέγγιση ιαχείριση της ζήτησης και όχι της προσφοράς Αποκέντρωση Συμμετοχή του κοινού Οικονομική θεώρηση των υδατικών πόρων Ο ρυπαίνων πληρώνει ΕΜΠΟ ΙΑ Πολιτικο-οικονομική αβεβαιότητα, δυσκολία συντονισμούμεταξύφορέων, κατανομή εξουσίας, μικρή χρονική κλίμακα σχεδιασμού Πατερναλιστική συμπεριφορά των πολιτικών, τεχνοκρατική αντίληψη, ανθρώπινος παράγοντας Παραδοσιακή συγκέντρωση της εξουσίας για την εξυπηρέτηση συμφερόντων, προσωπικές φιλοδοξίες υσκολία στην ανάπτυξη συμμετοχικών κινήτρων: όσοι δεν ασκούν εξουσία δεν την αποζητούν η δεν έχουν το χρόνο να τη χρησιμοποιήσουν Το νερό σαν κοινωνικό αγαθό, δώρο εξ ουρανού. Πατερναλιστική συμπεριφορά των πολιτικών Το περιβάλλον σαν χώρος απόθεσης αποβλήτων. Έλλειψη κοινωνικής ευαισθησίας

ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΧΡΟΝΟΣΕΙΡΩΝ

ENVIRONMENTAL RISK ANALYSIS RISK ASSESSMENT RISK MANAGEMENT -

- 2008

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΝΕΡΓΕΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Επιβάλλεται Πρέπει να προωθείται

Ε ΡΑ ΤΗΣ UNESCO ΣΤΟ ΑΠΘ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Υ ΑΤΩΝ

INWEB, Thessaloniki, Greece

ιεθνής Συνεργασία - ίκτυα ΧΩΡΑ A Νομοθεσία/Συνεργασία ΧΩΡΑ B

Ευχαριστώ!