ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ ΑΡΥΑΙΩΝ ΔΛΛΗΝΙΚΩΝ Γ ΛΤΚΔΙΟΤ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ:. ΟΝΟΜΑ:... ΔΠΩΝΤΜΟ:. ΒΑΘΜΟ: Α. Γιδαγμένο κείμενο ΠΛΑΣΩΝ - ΠΡΩΣΑΓΟΡΑ Δνόηηηα 6η (324a-c) Ἔλζα δὴ πᾶο παληὶ ζπκνῦηαη θαὶ λνπζεηεῖ, δῆινλ ὅηη ὡο ἐμ ἐπηκειείαο θαὶ καζήζεσο θηεηῆο νὔζεο. Δἰ γὰξ ἐζέιεηο ἐλλνῆζαη ηὸ θνιάδεηλ, ὦ Σώθξαηεο, ηνὺο ἀδηθνῦληαο ηί πνηε δύλαηαη, αὐηό ζε δηδάμεη ὅηη νἵ γε ἄλζξσπνη ἡγνῦληαη παξαζθεπαζηὸλ εἶλαη ἀξεηήλ. Οὐδεὶο γὰξ θνιάδεη ηνὺο ἀδηθνῦληαο πξὸο ηνύηῳ ηὸλ λνῦλ ἔρσλ θαὶ ηνύηνπ ἕλεθα, ὅηη ἠδίθεζελ, ὅζηηο κὴ ὥζπεξ ζεξίνλ ἀινγίζησο ηηκσξεῖηαη ὁ δὲ κεηὰ ιόγνπ ἐπηρεηξῶλ θνιάδεηλ νὐ ηνῦ παξειειπζόηνο ἕλεθα ἀδηθήκαηνο ηηκσξεῖηαη νὐ γὰξ ἂλ ηό γε πξαρζὲλ ἀγέλεηνλ ζείε ἀιιὰ ηνῦ κέιινληνο ράξηλ, ἵλα κὴ αὖζηο ἀδηθήζῃ κήηε αὐηὸο νὗηνο κήηε ἄιινο ὁ ηνῦηνλ ἰδὼλ θνιαζζέληα. Καὶ ηνηαύηελ δηάλνηαλ ἔρσλ δηαλνεῖηαη παηδεπηὴλ εἶλαη ἀξεηήλ ἀπνηξνπῆο γνῦλ ἕλεθα θνιάδεη. Ταύηελ νὖλ ηὴλ δόμαλ πάληεο ἔρνπζηλ ὅζνηπεξ ηηκσξνῦληαη θαὶ ἰδίᾳ θαὶ δεκνζίᾳ. Τηκσξνῦληαη δὲ θαὶ θνιάδνληαη νἵ ηε ἄιινη ἄλζξσπνη νὓο ἂλ νἴσληαη ἀδηθεῖλ, θαὶ νὐρ ἥθηζηα Ἀζελαῖνη νἱ ζνὶ πνιῖηαη ὥζηε θαηὰ ηνῦηνλ ηὸλ ιόγνλ θαὶ Ἀζελαῖνί εἰζη ηῶλ ἡγνπκέλσλ παξαζθεπαζηὸλ εἶλαη θαὶ δηδαθηὸλ ἀξεηήλ. Ὡο κὲλ νὖλ εἰθόησο ἀπνδέρνληαη νἱ ζνὶ πνιῖηαη θαὶ ραιθέσο θαὶ ζθπηνηόκνπ ζπκβνπιεύνληνο ηὰ πνιηηηθά, θαὶ ὅηη δηδαθηὸλ θαὶ παξαζθεπαζηὸλ ἡγνῦληαη ἀξεηήλ, ἀπνδέδεηθηαί ζνη, ὦ Σώθξαηεο, ἱθαλῶο, ὥο γέ κνη θαίλεηαη. Παπαηηπήζειρ 1. Πνηα άπνςε εθθξάδεη ν Πξσηαγόξαο ζην αλσηέξσ απόζπαζκα γηα ηνλ ζθνπό ηεο επηβνιήο ηηκσξηώλ πνηλώλ θαη πώο αμηνπνηεί ηελ άπνςε απηή γηα λα ηεθκεξηώζεη ην δηδαθηό ηεο αξεηήο; 2. Να αξιολογήζεηε ηελ πεηζηηθόηεηα ηνπ επηρεηξήκαηνο πνπ αλαπηύζζεη ν Πξσηαγόξαο ζηελ ελόηεηα απηή ζρεηηθά κε ην δηδαθηό ηεο αξεηήο. 1
3. Ο Πξσηαγόξαο κηιώληαο ζηελ 4 η ελόηεηα γηα ηε ζαλαηηθή πνηλή θαη ζηελ 6 η γηα ηελ παηδεπηηθή ζεκαζία ηεο ηηκσξίαο θαηλνκεληθά πέθηεη ζε αντίυαση. Δμεγήζηε ζε ηη ζπλίζηαηαη ε αληίθαζε απηή θαη πώο ηειηθά αίξεηαη. Να ιάβεηε ππόςε ζαο θαη ην αθόινπζν ρσξίν ηεο 7 ηρ ελόηεηαο: «ππέπει να εκδιώκοςμε από ηην πόλη ή να ζκοηώνοςμε ωρ ανίαηο όποιον δεν ςπακούει ζε αςηό ηο ππάγμα ακόμα και μεηά ηη διδαζκαλία, ακόμα και μεηά ηην ηιμωπία». 4. Με βάζε ην δηδαγκέλν πξσηόηππν θείκελν πνπ ζαο δίλεηαη θαη ην παξαθάησ δηδαγκέλν, από κεηάθξαζε, απόζπαζκα, λα δείμεηε όηη, θαηά ηνλ Πξσηαγόξα, ο πόλορ ηηρ πόληρ είναι και παιδαγωγικόρ. ΜΔΣΑΦΡΑΜΔΝΟ ΚΔΙΜΔΝΟ Πλάηωνορ Ππωηαγόπαρ 326C-E (ΔΝΟΣΗΣΑ 7 η ): «Καη όηαλ πηα θύγνπλ απηνί [δει. νη λένη άλδξεο] από ηνπο δαζθάινπο, ε πόιε, κε ηε ζεηξά ηεο, ηνπο αλαγθάδεη λα κάζνπλ ηνπο λόκνπο θαη λα δνπλ ζύκθσλα κε απηνύο, ώζηε λα κελ ελεξγνύλ από κόλνη ηνπο θαη όπσο λνκίδνπλ νη ίδηνη [ ]. Έηζη, θαη ε πόιε, ππνγξακκίδνληαο ηνπο λόκνπο, απηά ηα επηλνήκαηα ησλ θαιώλ, παλαιῶν νομοθεηῶν, αλαγθάδεη θαη όζνπο αζθνύλ έλα αμίσκα θαη όζνπο άξρνληαη λα ζπκκνξθώλνληαη κε απηνύο. Δθείλνο δε ν νπνίνο ηνπο παξαβαίλεη, πθίζηαηαη θπξώζεηο θαη νη θπξώζεηο απηέο νλνκάδνληαη, θαη ζε ζαο εδώ [δει. ζηελ Αζήλα] θαη ζε πνιιά άιια κέξε, εὐθύνερ, ιεο θαη ε δηθαηνζύλε μαλαβάδεη [ηνλ παξαβάηε] ζηελ επζεία.» 5. Να γξάςεηε δίπια ζην γξάκκα πνπ αληηζηνηρεί ζε θαζεκία από ηηο παξαθάησ ζέζεηο, ηε ιέμε ωζηό, αλ είλαη ζσζηή, ή ηε ιέμε Λάθορ, αλ είλαη ιαλζαζκέλε. α. Σηνπο πιαησληθνύο δηαιόγνπο ν Σσθξάηεο, κεηά από ηελ παξάζεζε ηεο δηθήο ηνπ ζεσξίαο / άπνςεο γηα ην ζέκα πνπ πξόθεηηαη λα ζπδεηεζεί, εθαξκόδεη ηε διαλεκηική κέζνδν, ε νπνία είλαη ε ζηαδηαθή, βήκα-βήκα, αλαίξεζε ησλ ζέζεσλ ηνπ ζπλνκηιεηή. 2
β. Ο Σσθξάηεο δελ ήηαλ ν κόλνο θηιόζνθνο πνπ αζρνιήζεθε κε εζηθά δεηήκαηα. γ. Σεκαληηθόηεξε πεγή πιεξνθνξηώλ γηα ηε δσή ηνπ Πιάησλα είλαη ε 9η Επιζηολή ηνπ. δ. Ο Πιάησλ ίδξπζε ηελ Ακαδημία ηνπ πξηλ από ην δεύηεξν ηαμίδη ηνπ ζηε Σηθειία. ε. Ο Σσθξάηεο, ζην δηθαζηήξην, αληηπξόηεηλε σο πνηλή ην ρξεκαηηθό πξόζηηκν ησλ 30 κλσλ. 6. Γηα θαζεκηά από ηηο παξαθάησ ιέμεηο λα γξάςεηε μία ιέμε ηνπ δηδαγκέλνπ πξσηόηππνπ θεηκέλνπ εηπκνινγηθά ζπγγελή: ςποθήκη, βιαιοππαγία, ιδέα, εκηπέπομαι, μιζαλλοδοξία, οίηζη, επιεικήρ, ςποδοσή, ημήμα, άθανηορ. Αδίδακηο κείμενο ΓΗΜΟΘΔΝΗ ΠΡΟΟΙΜΙΟ Β, 1-2 Μια αντίυαση της αθηναϊκής πολιτικής ζωής. [1] Οὐρὶ ηαὐηὰ γηγλώζθεηλ, ὦ ἄλδξεο Ἀζελαῖνη, παξίζηαηαί κνη, ὅηαλ ηε ηὸ ηῆο πνιηηείαο ὄλνκ ὑκῶλ ἀθνύζσ, θαὶ ὅηαλ ηὸλ ηξόπνλ ὃλ πξνζθέξνληαί ηηλεο ὑκῶλ ηνῖο ὑπὲξ ηαύηεο ιέγνπζηλ ἴδσ. Τὴλ κὲλ γὰξ πνιηηείαλ δεκνθξαηίαλ, ὥζπεξ ἅπαληεο ἴζηε, ὀλνκάδεηε, ηῶλ δὲ ηἀλαληία ηαύηῃ ιεγόλησλ ἐλίνπο ἥδηνλ ἀκούονηαρ ὁξῶ. [2] Ὃ θαὶ ζαπκάδσ ηίο πνζ ἡ πξόθαζηο. Πόηεξνλ πξνῖθα ιέγεηλ ηαῦη αὐηνὺο νἴεζζε; Ἀιι νἱ ηῶλ ὀιηγαξρηῶλ, ὑπὲξ ὧλ νὗηνη ιέγνπζηλ, θύξηνη θαὶ πιείσ ζησπῆο κᾶιινλ ἂλ δνῖελ. Ἀιιὰ βεληίω ηαῦη εἶλαη ηῶλ ἑηέξσλ ὑπεηιήθαηε ; Βειηίσλ ἄξ ὑκῖλ ὀιηγαξρία δημοκπαηίαρ θαίλεηαη. Ἀιι αὐηνὺο εἶλαη βειηίνπο ἡγεῖζζε; Καὶ ηίο ἂλ ὑθ ὑκῶλ ρξεζηὸο λνκίδνηη εἰκόηωρ, ἐλαληία ηῇ θαζεζηώζῃ πνιηηείᾳ δεκεγνξῶλ; Λεξιλόγιο 3
παπίζηαηαί μοι: κνπ έξρεηαη ζην κπαιό πποζθέπομαι: ζπκπεξηθέξνκαη ἐνίοςρ < ἔνιοι, ἔνιαι, ἔνια : κεξηθνί, θάπνηνη πποῖκα : δσξεάλ Παπαηηπήζειρ Γ.1.α. Να κεηαθξαζηεί ην απόζπαζκα : «Οὐσὶ ηαὐηὰ γιγνώζκειν.πποῖκα λέγειν ηαῦη αὐηοὺρ οἴεζθε;» Γ.1.β. Πνηα αντίυαση επηζεκαίλεη ν Γεκνζζέλεο ζηε ζπκπεξηθνξά/ ζηάζε νξηζκέλσλ ζπκπνιηηώλ ηνπ απέλαληη ζην αζελατθό δεκνθξαηηθό πνιίηεπκα ηεο επνρήο ηνπ θαη πώο ηελ ζρνιηάδεη; Γ.2.α. Γηα θαζεκία από ηηο παξαθάησ ιέμεηο ηνπ θεηκέλνπ λα γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη : γιγνώζκειν : ην β εληθό πξόζσπν ηεο νξηζηηθήο ηνπ Μέιινληα ζηελ ίδηα θσλή. πποζθέπονηαι : ην απαξέκθαην ηνπ Ανξίζηνπ Β ζηελ Δλεξγεηηθή Φσλή. ἴδω : ην β εληθό πξόζσπν ηεο πξνζηαθηηθήο ηνπ ίδηνπ ρξόλνπ ζηελ ίδηα θσλή. λέγειν : ην γ εληθό πξόζσπν ηεο νξηζηηθήο ηνπ Παξαθεηκέλνπ ζηελ ίδηα θσλή. Σὴν πολιηείαν : ηε δνηηθή ηνπ πιεζπληηθνύ αξηζκνύ. ἡ ππόθαζιρ : ηε δνηηθή ηνπ εληθνύ αξηζκνύ. (Μνλάδεο 6) Γ.2.β. «Ἀλλὰ βεληίω ηαῦη εἶναι ηῶν ἑηέπων ὑπειλήθαηε ;» : λα κεηαθεξζνύλ όινη νη κλιηοί ηύποι ηεο παξαπάλσ πξόηαζεο ζηον άλλο απιθμό από αςηόν πος βπίζκονηαι. (Μνλάδεο 4) Γ.3.α. Να γίλεη πλήρης σσντακτική αναγνώριση ησλ παξαθάησ ππνγξακκηζκέλσλ θαη κε έληνλε γξαθή ιέμεσλ ηνπ θεηκέλνπ : ηαύηῃ, ἀκούονηαρ, ηαῦη, βεληίω, δημοκπαηίαρ, εἰκόηωρ. 4
(Μνλάδεο 6) Γ.3.β. «Οὐσὶ ηαὐηὰ γιγνώζκειν, ὦ ἄνδπερ Ἀθηναῖοι, παπίζηαηαί μοι, ὅηαν ηε ηὸ ηῆρ πολιηείαρ ὄνομ ὑμῶν ἀκούζω, καὶ ὅηαν ηὸν ηπόπον ὃν πποζθέπονηαί ηινερ ὑμῶν ηοῖρ ὑπὲπ ηαύηηρ λέγοςζιν ἴδω.» : λα εληνπίζεηε ηηο πποηάζειρ ηεο παξαπάλσ πεξηόδνπ θαη λα ηηο ραξαθηεξίζεηε σο πξνο ην είδορ ηνπο ( = θύξηα / -εο δεπηεξεύνπζα / -εο, αλ ππάξρεη δεπηεξεύνπζα / -εο, λα αλαθεξζεί ην είδνο ηεο / ηνπο). (Μνλάδεο 4) Δύσομαι επιηςσία! Δπιμέλεια θεμάηων : Κσλζηαληίλνο Γ. Λακπξαθόπνπινο 5