Αριθμοδείκτες διάρθρωσης κεφαλαίων 7 φ Προκειμένου να εξετάσουμε την οικονομική κατάσταση μίας οικονομικής μονάδας σε μακροχρόνια κλίμακα θα πρέπει να αναλύσουμε την διάρθρωση των κεφαλαίων της. Λέγοντας διάρθρωση των κεφαλαίων μία οικονομικής μονάδας εννοούμε τα διάφορα είδη και τις μορφές των κεφαλαίων που χρησιμοποιεί για τη χρηματοδότησή της. Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 1
Έτσι έχουμε τα ίδια κεφάλαια, ή αλλιώς τα μόνιμα κεφάλαια της επιχείρησης καθώς επίσης και τις βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις της, δηλαδή τα ξένα κεφάλαια. Προσοχή!!! Σε τι διαφέρουν τα ίδια από τα ξένα κεφάλαια; Τα ίδια κεφάλαια δεν έχουν ορισμένο χρόνο επιστροφής, ούτε έχουν εξασφαλισμένη απόδοση. Επιπλέον θεωρούνται μόνιμα και επενδύονται, κατά κανόνα, σε μακροχρόνιες επενδύσεις με αποτέλεσμα να περικλείουν μεγαλύτερο κίνδυνο Τα δανειακά κεφάλαια πρέπει να εξοφληθούν προσαυξημένα από τους τόκους τους, σε τακτά χρονικά διαστήματα και ανεξάρτητα από την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης. Στην περίπτωση εκείνη που η επιχείρηση έχει υποστεί ζημία και δεν είναι σε θέση να εξοφλήσει τους πιστωτές της, άρα θα πρέπει να υποστεί ζημία στα ίδια τα κεφάλαιά της Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 2
Ξένα ή ίδια κεφάλαια; Όσο μεγαλύτερη είναι η αναλογία των ξένων κεφαλαίων στο σύνολο των κεφαλαίων μίας οικονομικής μονάδας τόσο περισσότερο ρ χρεωμένη εμφανίζεται αυτή και τόσο μεγαλύτερες είναι οι σταθερές επιβαρύνσεις και υποχρεώσεις της για την εξόφλησή τους. Υπάρχει δηλαδή πίεση στην οικονομική μονάδα για την πληρωμή τόκων και την επιστροφή των δανειακών κεφαλαίων, μόλις αυτά καταστούν ληξιπρόθεσμα. Άρα, μία επιχείρηση καλύτερα να μην δανείζεται; Γενικά για τα ξένα κεφάλαια Στην περίπτωση που η απόδοση των νέων επενδύσεων είναι μεγαλύτερη από το κόστος των τόκων και των χρεολυσίων των ξένων κεφαλαίων οι μέτοχοι ωφελούνται από τα αυξημένα κέρδη της επιχείρησης, χωρίς να έχουν εισφέρει πρόσθετα δικά τους κεφάλαια. Η χρησιμοποίηση ξένων κεφαλαίων συμβάλλει στη διατήρηση του ελέγχου από την πλευρά των μεγάλων μετόχων, που συνήθως διοικούν μία οικονομική μονάδα κάθε οικονομική μονάδα έχει τη δική της άριστη διάρθρωση κεφαλαίων, η οποία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 3
Διάρθρωση κεφαλαίου Παράγοντες 1. Ο επιχειρηματικός κίνδυνος. Όσο μεγαλύτερος είναι ο επιχειρηματικός κίνδυνος τόσο χαμηλότερος θα πρέπει να είναι ο αριθμοδείκτης της δανειακής επιβάρυνσης. 2. Η ικανότητα της οικονομικής μονάδας ν αντλεί κεφάλαια γι αυτήν με επωφελείς όρους, ακόμη και κάτω από δύσκολες συνθήκες. Είτε ίδια, είτε ξένα κεφάλαια επιθυμεί να αντλήσει μία επιχείρηση χρειάζεται υγιή οικονομικά στοιχεία 3. Η θέση της οικονομικής μονάδας από άποψη φορολογίας. Ένας σημαντικός παράγοντας που οι οικονομικές μονάδες χρησιμοποιούν ξένα κεφάλαια είναι ότι οι τόκοι αφαιρούνται από τα κέρδη με αποτέλεσμα να μειώνεται το φορολογητέο ποσό και το κόστος δανεισμού ανάλογα με το συντελεστή φορολογίας κάθε επιχείρησης. Αριθμοδείκτες διάρθρωσης κεφαλαίων Για την ανάλυση της μακροχρόνιας οικονομικής κατάστασης μίας επιχείρησης οι βασικότεροι αριθμοδείκτες είναι οι εξής: Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς δανειακά κεφάλαια Αριθμοδείκτης παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 4
Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια Ίδια κεφάλαια Καθαρά πάγια Όταν τα ίδια κεφάλαια μίας οικονομικής μονάδας είναι μεγαλύτερα από το σύνολο των επενδύσεων σε πάγια, τότε ένα μέρος των κεφαλαίων κίνησης προέρχεται από τους μετόχους της. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή είναι μικρότερα από το σύνολο των επενδύσεων σε πάγια, τότε για τη χρηματοδότηση των παγίων στοιχείων της έχουν χρησιμοποιηθεί και ξένα κεφάλαια, δανειακά. Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει το ποσοστό του συνόλου των ενεργητικών στοιχείων μίας οικονομικής μονάδας, το οποίο έχει χρηματοδοτηθεί από τους φορείς της. Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας απασχολούμενων κεφαλαίων Ίδια κεφάλαια Συνολικά κεφάλαια * 100 Υψηλός αριθμοδείκτης ιδίων προς συνολικά απασχολούμενα Υψηλός αριθμοδείκτης ιδίων προς συνολικά απασχολούμενα κεφάλαια συνεπάγεται μικρή πιθανότητα οικονομικής δυσκολίας για την εξόφληση των υποχρεώσεων μίας οικονομικής μονάδας. Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 5
Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς δανειακά κεφάλαια Ο αριθμοδείκτης ιδίων προς δανειακά κεφάλαια χρησιμοποιείται προκειμένου ο οικονομικός αναλυτής να μπορέσει να διαπιστώσει αν υπάρχει υπερδανεισμός σε μία οικονομική μονάδα. Αριθμοδείκτης ιδίων προς ξένα κεφάλαια Ίδια κεφάλαια Ξένα κεφάλαια * 100 Όταν είναι μεγαλύτερος της μονάδας σημαίνει ότι οι φορείς της επιχείρησης συμμετέχουν σε αυτή με περισσότερα κεφάλαια από ότι οι πιστωτές της. Πιο συγκεκριμένα όσο μεγαλύτερη είναι η παραπάνω σχέση τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια απολαμβάνουν οι πιστωτές της. Αριθμοδείκτης παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Ο αριθμοδείκτης αυτός αντανακλά το βαθμό ασφάλειας που απολαμβάνουν οι μακροχρόνιοι πιστωτές της οικονομικής μονάδας. Αριθμοδείκτης παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Καθαρά πάγια Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Μία αύξηση του διαχρονικά δείχνει τη μεταβολή του περιθωρίου Μία αύξηση του διαχρονικά δείχνει τη μεταβολή του περιθωρίου ασφάλειας για τους μακροχρόνιους πιστωτές και επιπλέον μία πιθανή επέκταση των πάγιων περιουσιακών στοιχείων χρηματοδοτήθηκε από τους φορείς της οικονομικής μονάδας Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 6
8 Επενδυτικοί αριθμοδείκτες Οι επενδυτές όταν πρόκειται να πάρουν κάποια απόφαση σχετικά με το εαν θα πρέπει να αγοράσουν, να πωλήσουν ή να διατηρήσουν την επένδυσή τους σε μετοχικούς τίτλους μίας οικονομικής μονάδας χρησιμοποιούν για την ανάλυσή τους τους επενδυτικούς αριθμοδείκτες Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 7
Το μεγαλύτερο μέρος των επενδυτικών αριθμοδεικτών συσχετίζει την τρέχουσα τιμή των μετοχών μίας οικονομικής μονάδας με κατά μετοχή μεγέθη του ισολογισμού και της καταστάσεως αποτελεσμάτων χρήσεως της τελευταίας. Επενδυτικοί αριθμοδείκτες Οι αριθμοδείκτες που χρησιμοποιούνται περισσότερο από τους επενδυτές είναι οι παρακάτω: 1. Τα κέρδη κατά μετοχή. 2. Το μέρισμα κατά μετοχή. 3. Η μερισματική απόδοση ιδίων κεφαλαίων. 4. Η εσωτερική αξία της μετοχής. 5. Ο λόγος τιμής προς εσωτερική αξία ανά μετοχή. 6. Ο λόγος τιμής προς κέρδη ανά μετοχή. Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 8
Κέρδη ανά μετοχή Ο αριθμοδείκτης αυτός αντανακλά την κερδοφόρα δυναμικότητα μιας επιχείρησης με βάση τη μετοχή της Κέρδη ανά μετοχή Καθαρά κέρδη χρήσεως Μέσος αριθμός μετοχών σε κυκλοφορία Μία αύξηση του διαχρονικά δείχνει τη δυναμική της κερδοφορίας της επιχείρησης λόγω των δραστηριοτήτων της. Τι γίνεται όμως αν μεταβληθεί ο αριθμός των μετοχών κατά τη διάρκεια της χρήσης; Παράδειγμα Έστω μία επιχείρηση που είχε 100.000 μετοχές και την 1 η Σεπτεμβρίου έκανε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου εκδίδοντας 30.000 νέες μετοχές. Αν τα καθαρά της κέρδη είναι ία 550.000000, πόσα είναι ία τα κέρδη ανά μετοχή; Τα κεφάλαια που προέκυψαν από την αύξηση συνέβαλλαν στην διαμόρφωση των κερδών. Άρα, ο αριθμός των μετοχών που θα χρησιμοποιηθεί για τον υπολογισμό θα πρέπει να είναι ένας σταθμισμένος μέσος όρος που να αντανακλά τόσο την περίοδο πριν όσο και μετά την αύξηση. η Μέσος σταθμικός μέσος όρος αριθμού μετοχών Αριθμός μετοχών πριν την έκδοση + Αριθμός νέων μετοχών * Αριθμός μηνών ή μερών μέχρι το τέλος της χρήσης 12 μήνες ή 360 ημέρες Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 9
Μέσος σταθμικός μέσος όρος αριθμού μετοχών 100.000 + 30.000 * 4 12 110.000 Κέρδη ανά μετοχή 550.000000 110.000 Κέρδη ανά μετοχή 5 ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Αν οι νέες μετοχές δεν συνοδεύονται από εισροή ή εκροή κεφαλαίων (όπως π.χ. στις κεφαλαιοποιήσεις αποθεματικών ή στα split), τότε δεν υπολογίζουμε τον σταθμισμένο μέσο όρο. Σε αυτές τις περιπτώσεις παίρνουμε τον νέο αριθμό μετοχών, υπολογίζουμε τα κέρδη ανά μετοχή της χρήσης και αναπροσαρμόζουμε τα κέρδη ανά μετοχή των προηγούμενων χρήσεων Μέρισμα ανά μετοχή Μέρισμα ανά μετοχή Σύνολο μερισμάτων Μέσος αριθμός μετοχών σε κυκλοφορία Μερισματική πολιτική Μερισματική απόδοση ιδίων κεφαλαίων; Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 10
Μερισματική απόδοση ιδίων κεφαλαίων Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει την απόδοση των ιδίων κεφαλαίων μίας οικονομικής μονάδας, έχοντας σα βάση τα καταβαλλόμενα από αυτή μερίσματα Μερισματική απόδοση ιδίων κεφαλαίων Σύνολο μερισμάτων Ίδια κεφάλαια * 100 Εσωτερική αξία της μετοχής (Book Value) Ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης προκύπτει διαιρώντας το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων μίας οικονομικής μονάδας με τον αριθμό των μετοχών τηςπουβρίσκονται σε κυκλοφορία Εσωτερική αξία μετοχής Ίδια κεφάλαια Αριθμός μετοχών σε κυκλοφορία Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 11
Λόγος τιμής προς εσωτερική αξία ανά μετοχή Λόγος τιμής προς εσωτερική Τιμή μετοχής στο χρηματιστήριο αξία ανά μετοχή Εσωτερική αξία Λόγος τιμής προς κέρδη ανά μετοχή Λόγος τιμής προς κέρδη ανά Τιμή μετοχής στο χρηματιστήριο μετοχή Κέρδη ανά μετοχή Ο δείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές διαπραγματεύεται μία μετοχή τα κέρδη της στο χρηματιστήριο Για τον υπολογισμό του συγκεκριμένου αριθμοδείκτη οι αναλυτές χρησιμοποιούν είτε τα κέρδη ανά μετοχή της προηγούμενης χρήσης είτε τα προσδοκώμενα κέρδη της τρέχουσας χρήσης. Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων 12