Ίδρσμα Οικονομικών & Βιομητανικών Ερεσνών Η Ελληνική Οικονομία 3/11 Τριμηνιαία Έκθεση Αρ. Τεύτοσς 65, Σεπτέμβριος 2011
Νη Ππγγξαθείο Ζ αλάιπζε ηεο πνξείαο ηεο Διιεληθήο Νηθνλνκίαο απνηειεί πξντφλ ζπιινγηθήο εξγαζίαο ησλ εξεπλεηψλ ηνπ ΗΝΒΔ. Ρα θείκελα απηά είλαη αλππφγξαθα θαη νη απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη απνηεινχλ ηε ζπληζηακέλε ησλ δηαθφξσλ αληηιήςεσλ θαη απφςεσλ. Δπίζεο, νη απφςεηο πνπ εθθξάδνληαη εδψ δελ α- ληαπνθξίλνληαη θαη αλάγθε πξνο απηέο ησλ νξγαληζκψλ πνπ ππνζηεξίδνπλ, ρξεκαηνδνηνχλ ή ζπλεξγάδνληαη κε ην Ίδξπκα. Ρν IOBE Ρν Ίδξπκα Νηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ είλαη ηδησηηθφο, κε θεξδνζθνπηθφο, θνηλσθειήο εξεπλεηηθφο νξγαληζκφο. Ηδξχζεθε κε ζθνπφ λα πξνσζεί ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα γηα ηα ηξέρνληα θαη αλαδπφκελα πξνβιήκαηα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη λα παξέρεη αληηθεηκεληθή πιεξνθφξεζε θαη λα δηαηππψλεη πξνηάζεηο νη νπνίεο είλαη ρξήζηκεο ζηε δηακφξθσζε πνιηηηθήο Copyright 2011 Ίδξπκα Νηθνλνκηθψλ & Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ ISSN 1106 4315 Απαγνξεχεηαη ε κε νηνλδήπνηε ηξφπν αλαηχπσζε ή κεηάθξαζε νπνηνπδήπνηε κέξνπο ηεο κειέηεο, ρσξίο ηελ άδεηα ηνπ εθδφηε. Ίδξπκα Νηθνλνκηθψλ θαη Βηνκεραληθψλ Δξεπλψλ (IOBE) Ρζάκε Θαξαηάζε 11, 117 42 Αζήλα, Tει. (+30210 9211200-10), Fax:(+30210 9233977) http://www.iobe.gr 2
Ξεξηερφκελα ΞΟΝΙΝΓΝΠ... 5 «ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΔΠ ΔΜΔΙΗΜΔΗΠ ΘΑΗ ΔΞΗΙΝΓΔΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ»... 7 1. Ππλνπηηθή Δπηζθφπεζε - Ππκπεξάζκαηα... 15 Αλαζρεηηθή επίδξαζε ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε απφ ηα δεκνζηνλνκηθά πξνβιήκαηα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ζηηο ΖΞΑ... 15 Πηαζεξνπνίεζε ζε πςειά επίπεδα ηεο χθεζεο ζηελ Διιάδα θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ 2011... 16 Ππλερίδεηαη ε ζεκαληηθή απφθιηζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ 2011- Απαηηείηαη άκεζε κεηαξξχζκηζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο... 16 Ξαξακνλή ηεο χθεζεο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία ζε πςειά επίπεδα θαζ φιν ην 2011 ζηαζεξή δχλακε αλάζρεζήο ηεο ν εμσηεξηθφο ηνκέαο... 17 Ξεξαηηέξσ εμαζζέληζε ηνπ πιεζσξηζκνχ κέρξη ην ηέινο ηνπ έηνπο... 19 2. ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΝ ΞΔΟΗΒΑΙΙΝΛ... 21 2.1 Ράζεηο θαη Ξξννπηηθέο ηεο Γηεζλνχο Νηθνλνκίαο... 21 Ρν Ξαγθφζκην Ξεξηβάιινλ... 21 Νηθνλνκίεο ηεο ΔΔ θαη ηεο Δπξσδψλεο... 30 2.2 Ρν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα... 38 Α) Νηθνλνκηθφ θιίκα... 38 Β) Γεκνζηνλνκηθέο Δμειίμεηο θαη Ξξννπηηθέο... 45 3. ΔΞΗΓΝΠΔΗΠ ΘΑΗ ΞΟΝΝΞΡΗΘΔΠ... 61 3.1 Καθξννηθνλνκηθέο Δμειίμεηο... 61 Δμειίμεηο ην α εμάκελν ηνπ 2011... 61 3.2 Δμειίμεηο θαη πξννπηηθέο ζε βαζηθνχο ηνκείο ηεο Νηθνλνκίαο... 73 3.3 Νη Δμαγσγηθέο Δπηδφζεηο ηεο Διιεληθήο Νηθνλνκίαο... 85 3.4 Απαζρφιεζε - Αλεξγία... 89 3.5 Ρηκέο Θαηαλαισηή... 96 Ξξφζθαηεο εμειίμεηο... 96 Κεζνπξφζεζκεο εθηηκήζεηο... 98 3.6 Ηζνδχγην Δμσηεξηθψλ Ππλαιιαγψλ... 102 Ηζνδχγην Ρξερνπζψλ Ππλαιιαγψλ... 102 Ηζνδχγην Θεθαιαηαθψλ Κεηαβηβάζεσλ... 103 Ηζνδχγην Σξεκαηννηθνλνκηθψλ Ππλαιιαγψλ... 105 Απνηίκεζε... 105 4. ΓΑΞΑΛΔΠ ΘΑΗ ΞΝΙΗΡΗΘΔΠ ΓΔΗΑΠ ΡΖΛ ΞΔΟΗΝΓΝ ΡΝ ΚΛΖΚΝΛΗΝ... 109 4.1 Ζ δήηεζε γηα ππεξεζίεο γείαο ζηελ Διιάδα... 109 4.2 Πηφρνη θαη Κέηξα Κλεκνλίνπ Νηθνλνκηθήο θαη Σξεκαηνπηζησηηθήο Ξνιηηηθήο γηα ηελ γεία... 110 4.3 Κέηξα θαη εμνηθνλνκήζεηο γηα ην ΔΠ... 110 4.4 Κέηξα θαη εμνηθνλνκήζεηο γηα ηνπο ΦΘΑ... 111 4.5 Θξηηηθή Απνηίκεζε Κέηξσλ θαη Γηαηχπσζε Ξξνηάζεσλ... 114 4.6 Αλαπηπμηαθέο Γπλαηφηεηεο ηεο Βηνκεραλίαο γείαο... 116 5. ΞΑΟΑΟΡΖΚΑ: ΓΗΑΟΘΟΥΡΗΘΝΗ ΓΔΗΘΡΔΠ... 117 3
ΞΟΝΙΝΓΝΠ Ρν ΗΝΒΔ εθδίδεη ηελ ηξίηε έθζεζή ηνπ γηα ην 2011 ζην πιαίζην ησλ πεξηνδηθψλ επηζθνπήζεσλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ δεκνζίεπζή ηεο πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ θξηζηκφηεξε ίζσο θακπή ηεο πξνζπάζεηαο δεκνζηνλνκηθήο εμπγίαλζεο ηεο Διιάδαο, ακέζσο κεηά ηελ πνιπθχκαληε έγθξηζε ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξιαηζίνπ Γεκνζηνλνκηθήο Πηξαηεγηθήο απφ ηελ Βνπιή θαη ζηελ εθθίλεζε ηεο πξνζπάζεηαο πινπνίεζήο ηνπ, ελψ ζπλερίδνληαη παξάιιεια νη δηαπξαγκαηεχζεηο γηα ην λέν ρξεκαηνδνηηθφ παθέην πξνο ηελ Διιάδα. πσο φιεο νη εθζέζεηο ηνπ ΗΝΒΔ, έηζη θαη απηή αλαπηχζζεηαη ζε ηέζζεξηο ελφηεηεο ελψ ζπλνδεχεηαη - φπσο θάζε θνξά - απφ ην Ξαξάξηεκα ησλ δηαξζξσηηθψλ δεηθηψλ, ζην πιαίζην ηεο πνζνηηθήο παξαθνινχζεζεο ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ιηζαβφλαο. Ωζηφζν πξνεγείηαη έλα θείκελν ζρεηηθά κε ηηο πξφζθαηεο εμειίμεηο θαη ηηο επηινγέο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο. Νη ππφινηπεο ελφηεηεο πεξηιακβάλνπλ ηα εμήο: Ζ πξψηε ελφηεηα απνηειεί ηε ζπλνπηηθή επηζθφπεζε ηεο έθζεζεο, φπνπ παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ζεκεία ηεο φπσο απηά αλαιχνληαη κε ιεπηνκέξεηα ζην θείκελν. Ζ δεχηεξε ελφηεηα εζηηάδεη ζην γεληθφηεξν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη πεξηιακβάλεη: α) ηελ αλάιπζε ηνπ δηεζλνχο πεξηβάιινληνο, κε βάζε ηηο πην πξφζθαηεο εθζέζεηο ηεο Δπξ. Δπηηξνπήο θαη ηνπ ΓΛΡ, β) ηελ απνηχπσζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θιίκαηνο ζηελ Διιάδα φπσο απηφ ζθηαγξαθείηαη απφ ηηο έξεπλεο νηθνλνκηθήο ζπγθπξίαο ηνπ ΗΝΒΔ, γ) ηελ παξνπζίαζε ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξιαηζίνπ Γεκνζηνλνκηθήο Πηξαηεγηθήο γηα ηελ πεξίνδν 2012-2015, κε έκθαζε ζην πξφζζεην παθέην κέηξσλ γηα ην 2011. Ζ ηξίηε ελφηεηα εζηηάδεη ζηηο ηξέρνπζεο επηδφζεηο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Σαξηνγξαθείηαη θαηαξρήλ ην δηακνξθσκέλν απηή ηελ πεξίνδν καθξννηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ θαη νη κεζνπξφζεζκεο πξννπηηθέο ηνπ. Θαηαγξάθνληαη νη εμειίμεηο ζε βαζηθνχο παξαγσγηθνχο ηνκείο θαηά ην πξψην ηξίκελν θέηνο, παξνπζηάδνληαη νη εμαγσγηθέο επηδφζεηο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ζην ίδην δηάζηεκα θαη απνδειηηψλνληαη νη εμειίμεηο ζε φξνπο απαζρφιεζεο θαη αλεξγίαο απφ ηηο αξρέο ηεο ρξνληάο. Δπίζεο, αλαιχεηαη ε πνξεία ηνπ πιεζσξηζκνχ ζην πξψην νθηάκελν ηνπ 2011, ελψ ε ελφηεηα νινθιεξψλεηαη κε ηελ παξνπζίαζε ηεο πνξείαο ηνπ ηζνδπγίνπ εμσηεξηθψλ ζπλαιιαγψλ. Ρέινο, ζηελ ηέηαξηε ελφηεηα ηεο έθζεζεο παξνπζηάδεηαη πεξίιεςε κειέηεο πνπ εθπνλείηαη απφ ην Ξαξαηεξεηήξην Νηθνλνκηθψλ ηεο γείαο ηνπ ΗΝΒΔ, ζε ζπλεξγαζία κε εμεηδηθεπκέλνπο αλεμάξηεηνπο εξεπλεηέο θαη ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Ππλδέζκνπ Φαξκαθεπηηθψλ Δηαηξεηψλ Διιάδνο, κε ηίηιν «Γαπάλεο θαη Ξνιηηηθέο γείαο ηελ πεξίνδν ηνπ Κλεκνλίνπ». Πε κεζνδνινγηθφ επίπεδν ε έθζεζε αλαθέξεηαη θαη ζηεξίδεηαη ζε ζηνηρεία πνπ ήηαλ δηαζέζηκα κέρξη ηηο 26/09/2011. Ζ επφκελε ηξηκεληαία έθζεζε ηνπ ΗΝΒΔ γηα ηελ ειιεληθή νηθνλνκία ζα εθδνζεί ζηα ηέιε Γεθεκβξίνπ ηνπ 2011. 5
«ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΔΠ ΔΜΔΙΗΜΔΗΠ ΘΑΗ ΔΞΗΙΝΓΔΠ ΝΗΘΝΛΝΚΗΘΖΠ ΞΝΙΗΡΗΘΖΠ» Πήκεξα, κεηά ηελ έληαμε ζην κεραληζκφ δηάζσζεο ηνλ Κάην ηνπ 2010, ε θαηάζηαζε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο παξακέλεη εμαηξεηηθά θξίζηκε. Δλψ ην 2010 ε εθαξκνγή ηεο Ππκθσλίαο ππήξμε, ζε γεληθέο γξακκέο, επηηπρήο, κε κείσζε ηνπ ειιείκκαηνο ηεο γεληθήο θπβέξλεζεο θαηά 5% ηνπ ΑΔΞ θαη ιήςε κέηξσλ γηα ηε βησζηκφηεηα ηνπ αζθαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο, νη εμειίμεηο ην 2011 δεκηνπξγνχλ έληνλν πξνβιεκαηηζκφ. Πηνλ δεκνζηνλνκηθφ ηνκέα, νη αξλεηηθέο εμειίμεηο ηνπ πξψηνπ εμακήλνπ ζπλερίζηεθαλ θαη ζην νθηάκελν (Ηαλνπάξηνο-Αχγνπζηνο). Δηδηθφηεξα, ζεκεηψζεθε ζεκαληηθή απφθιηζε απφ ηνλ εηήζην ζηφρν ησλ θνξνινγηθψλ εζφδσλ (πεξίπνπ 11%), θπξίσο σο απνηέιεζκα ηεο ρακειήο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ κεραληζκψλ ζπιινγήο εζφδσλ, ησλ ιαζψλ ηνπ θνξνινγηθνχ λφκνπ ηνπ Απξηιίνπ 2010 (π.ρ. απνδείμεηο) αιιά θαη σο απνηέιεζκα ηεο κεγαιχηεξεο χθεζεο ζε ζρέζε κε ηηο αξρηθέο πξνβιέςεηο. Απφθιηζε φκσο ππήξμε θαη απφ ην ζηφρν ησλ πξσηνγελψλ δαπαλψλ ηνπ Ραθηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ, νη νπνίεο απμήζεθαλ θαηά 4,5% ζην νθηάκελν έλαληη ζηφρνπ κεδεληθήο πεξίπνπ αχμεζεο γηα φιν ην έηνο. Ζ απφθιηζε πνπ εκθαλίζηεθε ζην θξαηηθφ έιιεηκκα σο πξνο ηνλ εηήζην ζηφρν (πεξίπνπ 26%) ζα ήηαλ αθφκα κεγαιχηεξε αλ δελ γηλφηαλ δξαζηηθή πεξηθνπή, γηα δεχηεξε ζπλερή ρξνληά, ηνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ (ΞΓΔ) θαηά 30% πεξίπνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ νθηακήλνπ ηνπ 2011 ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν νθηάκελν ηνπ 2010. κσο, κε δεδνκέλν ην κέγεζνο ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ πνιιαπιαζηαζηή ησλ Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ, ε ζπλέρηζε απηήο ηεο πξαθηηθήο έρεη δπζκελείο ζπλέπεηεο ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Πην πιαίζην απηφ, νη πξφζθαηεο δειψζεηο θαη νη πξνζπάζεηεο αμησκαηνχρσλ ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ζρεηηθά κε ηε δπλαηφηεηα εκπξνζζνβαξνχο εθηέιεζεο ηνπ ΔΠΞΑ κε απμεκέλε θνηλνηηθή ζπκκεηνρή δεκηνπξγνχλ ζεηηθέο πξνζδνθίεο φηη νη δεκφζηεο επελδχζεηο δελ ζα πεξηθνπνχλ ζεκαληηθά, ρσξίο λα απμεζεί ην έιιεηκκα ηνπ ΞΓΔ. Απηφ φκσο εμαξηάηαη θαη απφ ηα έξγα πνπ πξνηείλεη πξνο ρξεκαηνδφηεζε ε ειιεληθή πιεπξά. Πηνλ ηνκέα ησλ κεηαξξπζκίζεσλ, ζρεδφλ δπν ρξφληα κεηά ηηο εθινγέο ηνπ 2009, νπδεκία ηδησηηθνπνίεζε έρεη πξαγκαηνπνηεζεί, πιελ ηεο άζθεζεο ηνπ δηθαηψκαηνο πψιεζεο κέξνπο ησλ ελαπνκεηλάλησλ κεηνρψλ ηνπ δεκνζίνπ ζηνλ ΝΡΔ πξνο ηελ Deutsche Telecom. Ζ ςήθηζε ηνλ πεξαζκέλν Ηνχιην απφ ηε Βνπιή ησλ Διιήλσλ ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζηνλνκηθήο Ξξνζαξκνγήο 2011-2015, ην νπνίν πξνβιέπεη έθηαθηα κέηξα 6,7 δηο. επξψ πεξίπνπ γηα ην δεχηεξν εμάκελν ηνπ 2011 πξνθεηκέλνπ λα πξνζεγγηζηεί ν αξρηθφο ζηφρνο ηνπ ειιείκκαηνο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο θαη ηειηθφ ζηφρν ειιείκκαηνο ηεο γεληθήο θπβέξλεζεο 1,7% ηνπ ΑΔΞ γηα ην 2015, αλακελφηαλ φηη ζα ζεκαηνδνηνχζε ηελ επαλεθθίλεζε ηεο δηαδηθαζίαο πξνζαξκνγήο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, ε νπνία είρε δηαθνπεί ηνπο πξψηνπο κήλεο ηνπ έηνπο. Βέβαηα, ε ςήθηζε ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξξνγξάκκαηνο δελ πξνδίθαδε θαη ηελ επηηπρία ηνπ, αθνχ ε εθαξκνγή ηνπ εμαξηάηαη απφ κηα ζεηξά εζσηεξηθψλ πνιηηηθψλ θαη νξγαλσηηθψλ παξακέηξσλ. Πε απηέο πεξηιακβάλεηαη ε πινπνίεζε ελφο θηιφδνμνπ (αιιά εθηθηνχ) πξνγξάκκαηνο απνθξαηηθνπνηήζεσλ θαη αμηνπνίεζεο ηεο δεκφζηαο πεξηνπζίαο, ζπλνιηθήο αμίαο 50 δηο. επξψ έσο ην 2015 (θαη πεξίπνπ 5 δηζ. επξψ γηα ην 2011), πνπ απνηειεί ηνλ 7
θαηαιχηε γηα ηε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ θάησ απφ 130% ην 2015. Δμαξηάηαη επίζεο θαη απφ ηε ζηάζε ησλ εηαίξσλ καο ζηελ Δπξσδψλε, ηεο ΔΘΡ, ηνπ ΓΛΡ, θαη, ζε ηειηθή αλάιπζε, ησλ δηεζλψλ αγνξψλ. Νη απνθάζεηο ηνπ Ππκβνπιίνπ Θνξπθήο ηεο 21 εο Ηνπιίνπ ηνπ ηξέρνληνο έηνπο δεκηνχξγεζαλ αξρηθά πξνζδνθίεο φηη ην πξφβιεκα ρξένπο ηεο Διιάδαο, θαη γεληθφηεξα ηα πξνβιήκαηα ηεο Δπξσδψλεο, ηίζεληαη εληφο ελφο νξζνινγηθνχ πιαηζίνπ επίιπζεο. Δηδηθά γηα ηελ Διιάδα, α- πνθαζίζηεθε έλα λέν πιαίζην ρξεκαηννηθνλνκηθήο βνήζεηαο ζεσξεηηθά ίζεο αμίαο κε ην πξνεγνχκελν (109 δηζ. επξψ) πνπ ζα εθηακηεπζεί κέρξη ην 2014, κε κεγάιεο πεξηφδνπο ράξηηνο (10 έηε) θαη απνπιεξσκήο (15-30 έηε) κε ρακειφ θφζηνο (επηηφθην ρακειφηεξν ηνπ 4%) ππφ ηελ πξνυπφζεζε βεβαίσο ηεο πινπνίεζεο ησλ ζηφρσλ ηνπ Κεζνπξνζέζκνπ Ξξνγξάκκαηνο. Δπηπιένλ, απνθαζίζηεθε ε επέιηθηε ρξήζε ηνπ Δπξσπατθνχ Ρακείνπ Σξεκαηνπηζησηηθήο Πηαζεξφηεηαο (EFSF), ην νπνίν ζα κπνξεί λα παξεκβαίλεη ζηελ δεπηεξνγελή αγνξά νκνιφγσλ, λα εληζρχεη ηηο εκπνξηθέο ηξάπεδεο θαη λα επαλαγνξάδεη θξαηηθά νκφινγα ζηε δεπηεξνγελή αγνξά ζε ρακειέο ηηκέο. Νη ζεηηθέο πξνζδνθίεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ γηα ηελ επίιπζε, ζε βάζνο ρξφλνπ, ηνπ ειιεληθνχ πξνβιήκαηνο ρξένπο, ήηαλ δηθαηνινγεκέλεο. Πελάξηα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ ζην ΗΝΒΔ δείρλνπλ φηη ην ειιεληθφ δεκφζην ρξένο σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ πξνβιέπεηαη λα κεησζεί απφ 156,5% ην 2011 ζε 86,4% ην 2020 ππφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο: Α) 4% κέζν επηηφθην δαλεηζκνχ, ζχκθσλα κε ηηο απνθάζεηο ηεο 21 εο Ηνπιίνπ. Β) 4% κέζνο νλνκαζηηθφο ξπζκφο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο (πεξίπνπ 2% πξαγκαηηθφο ξπζκφο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη πεξίπνπ 2% πιεζσξηζκφο) ηελ πεξίνδν 2011-2020. Γ) 4% κέζν πξσηνγελέο πιεφλαζκα σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ ηελ πεξίνδν 2011-2020 (δειαδή πεξίπνπ φζν ήηαλ ην 1999, ην έηνο κε ηα ζηνηρεία ηνπ νπνίνπ ε Διιάδα θξίζεθε λα εηζέιζεη ζηελ Δπξσδψλε). Γ) Απηφλνκε κείσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο θαηά 50 δηζ. επξψ ηελ πεξίνδν 2011-2015 ιφγσ απνθξαηηθνπνηήζεσλ, θαηά 13,5 δηζ. επξψ ιφγσ ηνπ PSI (ζπκκεηνρή ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα κέζσ ηεο εζεινληηθήο αληαιιαγήο νκνιφγσλ) θαη θαηά 10 δηζ. επξψ πεξίπνπ απφ ηελ παξέκβαζε ηνπ EFSF ζηε δεπηεξνγελή αγνξά νκνιφγσλ κε κέζε ηηκή επαλαγνξάο νκνιφγσλ ζην 60% πεξίπνπ ηεο αξρηθήο ηηκήο ηνπο. Νη ζεηηθέο φκσο πξνζδνθίεο απφ ηηο απνθάζεηο ηεο 21 εο Ηνπιίνπ έρνπλ απνδπλακσζεί ζνβαξά ζήκεξα. Γηα ηνπο αθφινπζνπο ιφγνπο: Ξξψηνλ, ε Διιάδα εθεζχραζε κεηά ηελ ςήθηζε ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξξνγξάκκαηνο θαη ηηο ζεηηθέο απνθάζεηο ηεο 21 εο Ηνπιίνπ, αθνχ, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, κέρξη θαη ην ηέινο Απγνχζηνπ δηαηεξήζεθε ν δεκνζηνλνκηθφο εθηξνρηαζκφο ηνπ πξψηνπ εμακήλνπ ηνπ 2011 (ζε ζρέζε ηφζν κε ηνπο ζηφρνπο φζν θαη κε ηα δεκνζηνλνκηθά απνηειέζκαηα ηνπ 2010) θαη νπδεκία 8
ηδησηηθνπνίεζε πξαγκαηνπνηήζεθε πιελ ηεο πψιεζεο ησλ κεηνρψλ ηνπ ΝΡΔ, ζε αληίζεζε κε ηηο δχν άιιεο ρψξεο-κέιε ηεο Δπξσδψλεο πνπ έρνπλ εληαρζεί ζε πξνγξάκκαηα ζηήξημεο, δειαδή ηελ Ηξιαλδία θαη ηελ Ξνξηνγαιία, φπνπ νη δεκνζηνλνκηθέο θαη γεληθφηεξα νη νηθνλνκηθέο εμειίμεηο θξίλνληαη απφ ηελ ηξφηθα φηη βξίζθνληαη εληφο ησλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί. Αλάινγε αδξάλεηα ππήξμε θαη ζηελ πινπνίεζε κηαο ζεηξάο κέηξσλ, ηα νπνία πεξηιακβάλνληαη ζην Κεζνπξφζεζκν Ξξφγξακκα. Γεχηεξνλ, ε χθεζε ζηελ Διιάδα απνδεηθλχεηαη βαζχηεξε απφ ηηο ππνζέζεηο ηνπ Κεζνπξνζέζκνπ Ξξνγξάκκαηνο, ελ κέξεη θαη σο απνηέιεζκα ηεο δξαζηηθήο πεξηθνπήο ηνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ. Ρξίηνλ, νη δηεζλείο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο εμειίζζνληαη ιηγφηεξν επλντθά απφ ηηο αξρηθέο ππνζέζεηο. Ρέηαξηνλ, απφ ηελ επνκέλε ησλ απνθάζεσλ ηεο 21 εο Ηνπιίνπ άξρηζαλ λα παξνπζηάδνληαη πξνβιήκαηα πινπνίεζεο θαη ζηελ Δπξσδψλε. Κείδνλ ζέκα αλέθπςε κε ηηο απαηηήζεηο ηεο Φηιαλδίαο γηα εγγπήζεηο, ην νπνίν αθφκα δελ έρεη δηεπζεηεζεί. Δπίζεο, ζηηο ρψξεο-κέιε ηνπ Δπξσπατθνχ Βνξξά πνπ θαινχληαη λα ζπκβάιινπλ ζηε ρξεκαηνδφηεζε ησλ ρσξψλ-κειψλ ππφ πίεζε (Γεξκαλία, Απζηξία, Φηιαλδία, Νιιαλδία) θαη πνπ ζπλήζσο θπβεξλψληαη απφ ζπλαζπηζκνχο θνκκάησλ, έρνπλ αλαθχςεη πξνβιήκαηα ζηελ επηθχξσζε ηεο Ππκθσλίαο απφ ηα Θνηλνβνχιηά ηνπο θαη δηαθσλίεο εληφο ησλ θπβεξλψλησλ ζπλαζπηζκψλ. Ωο απνηέιεζκα, ηίζεηαη νπζηαζηηθά ππφ ακθηζβήηεζε απφ ηηο αγνξέο φρη κφλν ε Ππκθσλία ηεο 21 εο Ηνπιίνπ αιιά, θπξίσο, ε απνθαζηζηηθφηεηα ηεο Δπξσδψλεο λα δηαηεξήζεη ηε ζπλνρή ηεο. Θαη απηφ, παξά ην γεγνλφο φηη νη πεξηζζφηεξεο αλαιχζεηο θαηαιήγνπλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ην θφζηνο ηεο δηάζσζεο ησλ ρσξψλ-κειψλ ππφ πίεζε είλαη πνιχ κηθξφηεξν απφ ην θφζηνο κηαο ελδερφκελεο δηάιπζεο ηεο Δπξσδψλεο, ηφζν γηα ηηο ρψξεο ηεο πεξηθέξεηαο (π.ρ. ε Διβεηηθή ηξάπεδα UBS εθηηκά φηη, γηα ηελ Διιάδα, ην θφζηνο επηζηξνθήο ζηε δξαρκή αλέξρεηαη ζε 50% ηνπ ΑΔΞ βξαρπρξνλίσο) φζν θαη γηα ηηο ρψξεο-κέιε ηνπ ππξήλα (π.ρ. γηα ηε Γεξκαλία ε UBS ζηελ ίδηα έξεπλα εθηηκά ην θφζηνο απφ ηελ ελδερφκελε επηζηξνθή ζην κάξθν ζε 25% ηνπ ΑΔΞ). Ζ πξφζθαηε επηθχξσζε, θαη κάιηζηα κε ζρεηηθά κεγάιε πιεηνςεθία, απφ ηε Γεξκαληθή Βνπιή ηεο απφθαζεο γηα ελίζρπζε ησλ πφξσλ ηνπ EFSF δεκηνπξγεί ειπίδεο φηη ηα πξνβιήκαηα απηά ζα μεπεξαζηνχλ. Ξέκπηνλ, θαη σο απνηέιεζκα ησλ παξαπάλσ, ε ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Δπξσπατθνχ Λφηνπ θαζίζηαηαη δπζθνιφηεξε αθφκα θαη γηα ρψξεο-κέιε κε ζρεηηθά κηθξφ δεκφζην ρξένο φπσο ε Η- ζπαλία, ελψ θαη νη εκπνξηθέο ηξάπεδεο ησλ ρσξψλ-κειψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Λφηνπ δπζθνιεχνληαη λα αληιήζνπλ ξεπζηφηεηα απφ ηηο αγνξέο: Πηηο ηξέρνπζεο ζπλζήθεο, νη ρψξεο-κέιε ηνπ Δπξσπατθνχ Βνξξά αληινχλ ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ησλ νκνιφγσλ ηνπο κε επηηφθην ρακειφηεξν ηνπ 2% (γηα δεθαεηή νκφινγα), ελψ νη ρψξεο-κέιε ηνπ Δπξσπατθνχ Λφηνπ, αθφκα θαη απηέο κε ρακειφ δεκφζην ρξένο, δπζθνιεχνληαη λα αληιήζνπλ πφξνπο κε επηηφθηα πνπ λα εμαζθαιίδνπλ ηε βησζηκφηεηα ηνπ ρξένπο ηνπο. Ραπηφρξνλα, ζεκεηψλεηαη θαη αλαθαηαλνκή 9
ηεο ξνήο ησλ ηξαπεδηθψλ θαηαζέζεσλ απφ ηηο ηξάπεδεο ησλ ρσξψλ-κειψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Λφηνπ πξνο ηηο ηξάπεδεο ησλ ρσξψλ-κειψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Βνξξά. Δπηπιένλ, ε πιενλάδνπζα ξεπζηφηεηα ησλ ηξαπεδψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Βνξξά νδεχεη πξνο ηελ Δπξσπατθή Θεληξηθή Ρξάπεδα (ΔΘΡ) παξά ηα ρακειά επηηφθηα θαηάζεζεο ζ απηήλ, θαη φρη ζηε δηαηξαπεδηθή αγνξά. Θάησ απφ ηηο ζπλζήθεο απηέο, ε παξέκβαζε ηεο ΔΘΡ είλαη θαζνξηζηηθή γηα ηελ νκαιή ξνή ξεπζηφηεηαο ζηελ Δπξσδψλε. κσο, νη δηαθνξεηηθέο απφςεηο ησλ κειψλ ηνπ δηνηθεηηθνχ ηεο ζπκβνπιίνπ (ήδε παξαηηήζεθαλ δχν εθπξφζσπνη ηεο Γεξκαλίαο) ζέηνπλ εκπφδηα ζηνλ ζηαζεξνπνηεηηθφ ξφιν ηεο ΔΘΡ, παξά ην γεγνλφο φηη νη παξεκβάζεηο ηεο είλαη πνιχ πην ήπηεο απφ απηέο ηεο Νκνζπνλδηαθήο Ρξάπεδαο ησλ ΖΞΑ, ν πιεζσξηζκφο ζηελ Δπξσδψλε παξακέλεη γηα καθξχ δηάζηεκα ππφ έιεγρν (θάησ ηνπ 2%), φπσο θαη ε κεηαβνιή ηεο πξνζθνξάο ρξήκαηνο ππφ ηελ επξεία έλλνηα (Κ3), ε νπνία θηλείηαη κε ξπζκφ θνληά ζην 2%. Ρα παξαπάλσ πξνβιήκαηα θαη νη δηρνγλσκίεο γηα ην δένλ γελέζζαη ζηελ Δπξσδψλε επλννχλ ηελ εθδήισζε απνζηαζεξνπνηεηηθήο θεξδνζθνπίαο ζηηο αγνξέο, ε νπνία θαζηζηά ηελ θαηάζηαζε αθφκα δπζθνιφηεξε. Δλψ, ζχκθσλα κε ηηο πεξηζζφηεξεο αλαιχζεηο, ην καθξνπξφζεζκν ζπκθέξνλ ηεο Δπξσδψλεο εμππεξεηείηαη θαιχηεξα απφ ηε δεκνζηνλνκηθή νινθιήξσζε θαη εηδηθά ηελ έθδνζε επξσνκνιφγνπ, φπνπ φιεο νη ρψξεο-κέιε ζα εγγπψληαη εμ νινθιήξνπ ηηο ππνρξεψζεηο ηεο θαζεκηάο εμ απηψλ, νη ζεκεξηλνί θπβεξλεηηθνί ζπλαζπηζκνί ησλ ρσξψλκειψλ ηνπ Δπξσπατθνχ Βνξξά απνθιείνπλ, πξνο ην παξφλ, απηφ ην ελδερφκελν. Πην πιαίζην απηφ, ε αδπλακία ηεο Διιάδαο λα πξνζεγγίζεη ηνπο ζηφρνπο ηεο δεκνζηνλνκηθήο θαη δηαξζξσηηθήο πνιηηηθήο ηελ θαζηζηνχλ «απνδηνπνκπαίν ηξάγν», κε απνηέιεζκα λα ηεο απνδίδνληαη ζρεδφλ φια ηα δεηλά ηεο Δπξσδψλεο. Ρν πνιηηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο γνεηεχεηαη απφ ηελ ηδέα ηεο πνιηηηθήο δηαπξαγκάηεπζεο ηνπ Κλεκνλίνπ, φηαλ απηφ είλαη πνιηηηθά αλέθηθην ζηηο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη, εηδηθά φηαλ ε ρψξα βξίζθεηαη ζην ρείινο ηνπ γθξεκνχ. Δπηπιένλ, πέξαλ ησλ γλσζηψλ νξγαλσηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ ε- κπνδίδνπλ ηελ πινπνίεζε ησλ απνθάζεσλ, πξνζηίζεληαη θαη πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηελ έιιεηςε πνιηηηθήο ζπλαίλεζεο σο πξνο ηελ ελδεδεηγκέλε ιχζε (ζε αληίζεζε κε φηη ζπκβαίλεη ζηελ Ξνξηνγαιία, ηελ Ηζπαλία, ηελ Ηξιαλδία, ηελ Ηηαιία), φζν θαη κε ηε δηαθαηλφκελε έιιεηςε θαηαλφεζεο ησλ θαηαζηξεπηηθψλ ζπλεπεηψλ κηαο ελδερφκελεο εγθαηάιεηςεο ηεο πξνζπάζεηαο πξνζαξκνγήο. Αθφκε ρεηξφηεξα, θαιιηεξγείηαη λννηξνπία ηχπνπ «δελ πιεξψλσ» ζε δηάθνξεο εθθάλζεηο ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ βίνπ, ε νπνία, εάλ ηειηθά επηθξαηήζεη, ζα νδεγήζεη ζε νιέζξηα απνηειέζκαηα. Πην ζεκείν απηφ είλαη ρξήζηκν λα αλαθεξζεί ε δηαθνξεηηθή εκπεηξία ησλ ρσξψλ ηεο Ιαηηληθήο Ακεξηθήο απφ ηε κηα πιεπξά θαη απηψλ ηεο Λνηηναλαηνιηθήο Αζίαο απφ ηελ άιιε: Πηε Λνηηναλαηνιηθή Αζία, κεηά ην μέζπαζκα ηεο θξίζεο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, νη δηάθνξεο θνηλσληθέο νκάδεο επέδεημαλ πλεχκα ζπλεξγαζίαο θαη απνξξφθεζαλ πνιχ γξήγνξα ηνπο θξαδαζκνχο. Αληίζεηα, ζηηο ρψξεο ηεο Ιαηηληθήο Ακεξηθήο νη θξίζεηο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 δηήξθεζαλ επί καθξφλ. Απηφ θπξίσο ζπλέβε δηφηη νη θνηλσληθέο νκάδεο ζηηο πεξηζζφηεξεο ησλ ρσξψλ απηψλ πξνζπάζεζαλ, ζε ζπξξηθλνχκελεο νηθνλνκίεο, λα δηαηεξήζνπλ ηα «θεθηεκέλα» ηνπο, πξνζπαζψληαο κε βίαην πνιιέο θνξέο ηξφπν λα κεηαβηβάζνπλ ηηο απψιεηεο ε κία ζηελ άιιε. 10
Πηηο δχζθνιεο απηέο ζπλζήθεο, ην πνιηηηθφ ζχζηεκα ηεο ρψξαο θαιείηαη λα αξζεί ζην χςνο ησλ πεξηζηάζεσλ. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξξνγξάκκαηνο είλαη ζήκεξα ν αζθαιέζηεξνο ηξφπνο πξνθεηκέλνπ λα νδεγεζεί ε Διιάδα καθξηά απφ ηε δψλε ηεο αλεμέιεγθηεο ρξενθνπίαο, ε νπνία, εάλ ζπκβεί, ζα κεηψζεη δξακαηηθά ην επίπεδν επεκεξίαο ηεο ρψξαο θαη ηδηαίηεξα ησλ ρακειφηεξσλ, εηζνδεκαηηθά, ηάμεσλ. Νη ζηφρνη απηνί είλαη επηηεχμηκνη, δηφηη, φπσο εδψ θαη αξθεηφ θαηξφ επηρεηξεκαηνινγεί ην ΗΝΒΔ: Ξξψηνλ, ν δεκφζηνο ηνκέαο ηεο δηαζέηεη αλαμηνπνίεηα ζηνηρεία ελεξγεηηθνχ, θπξίσο αθίλεηε πεξηνπζία, πνιχ κεγαιχηεξεο αμίαο (σο πνζνζηφ ηνπ ΑΔΞ) ζε ζχγθξηζε κε νπνηαδήπνηε άιιε ρψξα ηεο Δπξσδψλεο. Απηή ε πεξηνπζία κπνξεί λα γίλεη θαηαιχηεο ηφζν γηα ηε κείσζε ηνπ ιφγνπ «ρξένο πξνο ΑΔΞ», φζν θαη γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, κε πξνζέιθπζε εγρσξίσλ θαη μέλσλ επελδπηψλ. Γεχηεξνλ, πξσηνγελή πιενλάζκαηα ηεο ηάμεο ηνπ 3%-4% ηνπ ΑΔΞ δελ είλαη πξσηφγλσξα γηα ηελ Διιάδα: Θαηαγξάθηεθαλ, φπσο ήδε αλαθέξζεθε, θαηά ηελ πεξίνδν ζχγθιηζεο ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990. Δάλ επηηεπρζνχλ απηά ηα πξσηνγελή πιενλάζκαηα ζα είλαη ππεξεπαξθή γηα ηε δξαζηηθή απνθιηκάθσζε ηνπ ιφγνπ ηνπ ρξένπο σο πξνο ην ΑΔΞ, αξθεί λα ζπλδπαζηνχλ κε απνθξαηηθνπνηήζεηο, αμηνπνίεζε αθίλεηεο πεξηνπζίαο, άλνηγκα αγνξψλ ζηνλ αληαγσληζκφ θαη θαηάξγεζε ησλ εκπνδίσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηηο επελδχζεηο. Ρξίηνλ, ε Διιάδα παξνπζηάδεη κεγάιεο επελδπηηθέο επθαηξίεο: νδηθνί άμνλεο, ιηκάληα, καξίλεο, αεξνδξφκηα, ηνπξηζηηθή θαηνηθία, ελεξγεηαθά δίθηπα θαη αλαλεψζηκεο πεγέο ελέξγεηαο, νξπθηφο πινχηνο, πξσηνγελήο ηνκέαο. Ρέηαξηνλ, δηαζέηεη αλαπνξξφθεηα θνλδχιηα ηνπ ΔΠΞΑ γηα ππνδνκέο, ηεο ηάμεο ησλ 15 δηο. επξψ ηα νπνία κπνξνχλ λα «κνριεπζνχλ» κε θνλδχιηα απφ ηελ Δπξσπατθή Ρξάπεδα Δπελδχζεσλ γηα ηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο. Ξέκπηνλ, ην άλνηγκα ηεο πιένλ θιεηζηήο νηθνλνκίαο ηνπ ΝΝΠΑ ζηηο δπλάκεηο ηνπ αληαγσληζκνχ θαη ε θαηάξγεζε ησλ εκπνδίσλ-αληηθηλήηξσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηηο επελδχζεηο, ζα δεκηνπξγήζεη, ζε κεζνπξφζεζκν νξίδνληα, αλαπηπμηαθή δπλακηθή θαη ζέζεηο εξγαζίαο. Απηή αθξηβψο είλαη ε εκπεηξία ζε Γχζε θαη Αλαηνιή, απφ ηελ Ακεξηθή έσο ηελ Θίλα. Έθηνλ, δηαζέηεη βνήζεηα πξσηνθαλνχο, ηζηνξηθά, κεγέζνπο απφ ηνπο κεραληζκνχο δηάζσζεο ηεο Δπξσδψλεο θαη ηνπ Γηεζλνχο Λνκηζκαηηθνχ Ρακείνπ (ΓΛΡ), αξθεί βεβαίσο λα επηηχρεη ηνπο ζηφρνπο ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξξνγξάκκαηνο. Νη παξαπάλσ δηαπηζηψζεηο, πξνθεηκέλνπ λα νδεγήζνπλ ζε νηθνλνκηθφ απνηέιεζκα, κπνξεί λα ζηεξηρηνχλ ζηνπο αθφινπζνπο άμνλεο πνιηηηθήο: 1. 10εηέο αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα: Ξξέπεη λα εμεγεζεί κε απιά ιφγηα πνην είλαη ην φ- ξακα θαη νη πξννπηηθέο ζε νξίδνληα δεθαεηίαο, γηαηί ιακβάλνληαη φια απηά ηα κέηξα, πνην είλαη ην δηαθχβεπκα θαη ην θφζηνο απφ κηα αλεμέιεγθηε ζηάζε πιεξσκψλ ζε 11
ζρέζε κε ην θφζηνο ησλ κέηξσλ πνπ ιακβάλνληαη. Πην αλαπηπμηαθφ απηφ πξφγξακκα πξέπεη λα δνζεί έκθαζε ζηνπο ηνκείο κε δπλακηθφ ζπγθξηηηθφ πιενλέθηεκα πνπ αλαθέξζεθαλ, ελψ πξέπεη λα πεξηέρνληαη πξνβιέςεηο γηα ηα βαζηθά κεγέζε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηελ εμέιημε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ζε 10-εηή νξίδνληα, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο καθξννηθνλνκηθέο επηπηψζεηο απφ ηηο δηαξζξσηηθέο αιιαγέο θαη ηελ αμηνπνίεζε ηεο θξαηηθήο πεξηνπζίαο. 2. Πηαδηαθή κείσζε ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο θάησ απφ ην 2% ηνπ ΑΔΞ ην 2015 θπξίσο κέζσ (α) πεξηνξηζκνχ ησλ δαπαλψλ θαη ηνπ κεγέζνπο ηνπ Θξάηνπο, κε πεξαηηέξσ κείσζε ηεο κηζζνινγηθήο δαπάλεο ηεο γεληθήο θπβέξλεζεο, ε νπνία μεπεξλά ην κέζν φξν ηεο Δπξσδψλεο θαηά 2,5% ηνπ ΑΔΞ πεξίπνπ, θαη νξηζκέλσλ θνηλσληθψλ δαπαλψλ νη νπνίεο δελ έρνπλ θνηλσληθφ αληίθξηζκα, φπσο είλαη νη παξνρέο αξθεηψλ ηακείσλ, ηδηαίηεξα ησλ ιεγφκελσλ «επγελψλ», πνπ δελ αληηθξίδνληαη απφ αληίζηνηρεο εηζθνξέο αιιά απφ πφξνπο ππέξ ηξίησλ, (β) πεξηνξηζκνχ ησλ θνξναπαιιαγψλ, ηεο θνξνδηαθπγήο θαη ηεο θνξναπνθπγήο. Πηελ ηξέρνπζα Ρξηκεληαία Έθζεζε πεξηιακβάλνληαη, ζην αληίζηνηρν θεθάιαην, (δεκνζηνλνκηθέο εμειίμεηο) ιεπηνκεξείο πξνηάζεηο πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή. Ξξέπεη ζην ζεκείν απηφ λα ηνληζζεί φηη ηα κέηξα πνπ ιακβάλνληαη ηψξα απφ ηελ Θπβέξλεζε, ππφ ηελ πίεζε, δπζηπρψο, ησλ ζνβαξψλ θαζπζηεξήζεσλ πνπ έρνπλ ήδε ζεκεησζεί, είλαη δπζάξεζηα, αιιά ζε γεληθέο γξακκέο αλαγθαία. Ρα θξίζηκα δεηήκαηα παξακέλνπλ αθελφο ε εθαξκνγή ηνπο, θαη αθεηέξνπ ε θαηά ην δπλαηφλ δηθαηφηεξε θαηαλνκή ησλ βαξψλ. Θαη απηή φκσο ε δηθαηφηεξε θαηαλνκή ησλ βαξψλ απνηειεί δήηεκα επηκεινχο εθαξκνγήο ησλ κέηξσλ πνπ έρνπλ ήδε ςεθηζηεί γηα ηελ πάηαμε ηεο θνξνδηαθπγήο θαη ηεο θνξναπνθπγήο θαζψο θαη αλάινγεο δξαζηεξηνπνίεζεο ηεο Γηθαηνζχλεο. Ρα πξάγκαηα ζα ήηαλ δηαθνξεηηθά αλ, πξηλ απφ δπν ρξφληα, κε ηελ αλάιεςε ησλ θαζεθφλησλ ηεο λέαο ηφηε θπβέξλεζεο, είραλ ιεθζεί εγθαίξσο ηα θαηάιιεια κέηξα γηα ηε δξαζηηθή πεξηθνπή ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ θαη ηνπ κεγέζνπο ηνπ Θξάηνπο, γηα ην άλνηγκα ησλ αγνξψλ πξντφλησλ, ππεξεζηψλ, επαγγεικάησλ θαη εξγαζίαο θαη ηελ έγθαηξε θαηαγξαθή θαη έλαξμε αμηνπνίεζεο ηεο δεκφζηαο θηλεηήο θαη αθίλεηεο πεξηνπζίαο. 3. Κεηαξξπζκίζεηο-απνθξαηηθνπνηήζεηο επξέσο θάζκαηνο θαη αμηνπνίεζε ηεο θξαηηθήο αθίλεηεο πεξηνπζίαο. π αξηζκφλ έλα πξφβιεκα ζήκεξα είλαη ην δεκφζην ρξένο. Νηηδήπνηε ζπκβάιιεη ζηε κείσζή ηνπ κεγηζηνπνηεί ηελ θνηλσληθή επεκεξία. Πην πιαίζην απηφ ε κεγαιχηεξε πξφθιεζε γηα ηελ θπβέξλεζε είλαη, είλαη φπσο ήδε αλαθέξζεθε, ε αμηνπνίεζε ηεο κεγάιεο αθίλεηεο θξαηηθήο πεξηνπζίαο, ην κέγεζνο ηεο νπνίαο κπνξεί λα απνβεί θαηαιχηεο γηα ηε κείσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο αιιά θαη ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Πην πιαίζην απηφ νπδεκία ιχζε πξέπεη λα απνθιεηζηεί, παξά κφλνλ απηή, ηεο αλεμέιεγθηεο ρξενθνπίαο. Ζ δεκφζηα αθίλεηε πεξηνπζία κπνξεί λα ελνηθηαζηεί, λα πνπιεζεί, λα δνζεί ελέρπξν γηα καθξνπξφζεζκα δάλεηα κε ρακειφ επηηφθην. Πε ζπλδπαζκφ κάιηζηα κε ηε δπλαηφηεηα ελζσκάησζεο «ξεηξψλ επαλαγνξάο ζηελ αξρηθή ηηκή» (call options) επηηξέπεηαη ε επαλαπφθηεζε νπνηνπδήπνηε ηκήκαηνο γεο ελερπ- 12
ξηαζηεί θαη απνιεζζεί ιφγσ κε έγθαηξεο εμφθιεζεο ηνπ αληίζηνηρνπ δαλείνπ. Κε απιά ιφγηα: Ζ θξαηηθή, αδξαλήο ζήκεξα, αθίλεηε πεξηνπζία κπνξεί λα γίλεη θαηαιχηεο γηα ηελ εμφθιεζε κεγάινπ κέξνπο ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο, γηα ηελ αλαρξεκαηνδφηεζε ηνπ ππνινίπνπ κε επλντθνχο φξνπο, θαζψο θαη γηα ηελ πξνζέιθπζε μέλσλ θεθαιαίσλ πξνζαλαηνιηζκέλσλ ζε αλαπηπμηαθέο δξαζηεξηφηεηεο. 4. Κέηξα γηα ηελ ελίζρπζε ηεο ξεπζηφηεηαο ζηελ νηθνλνκία: α) Ξξφγξακκα Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ κε ρξεκαηνδφηεζε κέζσ ησλ αλαπνξξφθεησλ θνηλνηηθψλ θνλδπιίσλ ηνπ ΔΠΞΑ θαη επηινγή κηθξνχ αξηζκνχ κεγάισλ έξγσλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεκαηνδνηεζνχλ γξήγνξα κε απεπζείαο αλαζέζεηο ζε ζπλελλφεζε κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή, β) Κφριεπζε ησλ πφξσλ ηνπ ΔΠΞΑ κε δάλεηα απφ ηελ Δπξσπατθή Ρξάπεδα Δπελδχζεσλ γ) ηνζέηεζε δηαδηθαζηψλ «fast track» γηα φιεο ηηο ηδησηηθέο επελδχζεηο δ) Απμήζεηο κεηνρηθνχ θεθαιαίνπ κέζσ ησλ αγνξψλ γηα ην ηξαπεδηθφ ζχζηεκα, θαη φπνπ απηφ δελ είλαη εθηθηφ, άκεζε ρξήζε ηνπ Ρακείνπ Σξεκαηνπηζησηηθήο Πηαζεξφηεηαο, ε) Απνπιεξσκή ρξεψλ Γεκνζίνπ πξνο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. 5. Άξζε ησλ αληηθηλήηξσλ ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα θαη ηηο επελδχζεηο. Ιφγσ απηψλ ησλ αληηθηλήηξσλ, ε θαηάηαμε ηεο Διιάδαο ζην «Doing Business Report» είλαη πνιχ ρακειή. Ρν ππνινγηδφκελν φθεινο ζε φξνπο πξνζηηζέκελεο αμίαο (πξντφληνο), απαζρφιεζεο θαη αληαγσληζηηθφηεηαο απφ ηηο απειεπζεξψζεηο αγνξψλ θαη ηελ άξζε ησλ α- ληηθηλήηξσλ ζχκθσλα κε εθηηκήζεηο ηνπ ΗΝΒΔ είλαη ζεκαληηθφ, θαη ζπκπνζνχηαη ζε 10% αχμεζε ηνπ ΑΔΞ κέζα ζηελ πξνζερή πεληαεηία θαη 17% καθξνπξνζέζκσο. Γηα ηελ πξνζέιθπζε ηδησηηθψλ επελδχζεσλ κπνξεί λα γίλεη ρξήζε επέιηθησλ ζπκβάζεσλ παξαρψξεζεο γηα νδηθνχο άμνλεο, αεξνδξφκηα, ιηκάληα, καξίλεο θ.ι.π. Δηδηθφηεξα γηα ηνπο 5 κεγάινπο νδηθνχο άμνλεο, ε πξφνδνο ησλ νπνίσλ έρεη ζηακαηήζεη, πξέπεη νη ζπκβάζεηο λα νδεχζνπλ ζηε Βνπιή πξνθεηκέλνπ λα γίλεη άκεζα ε επαλεθθίλεζε ησλ έξγσλ. Ρν ζεκαληηθφηεξν απφ ηα εκπφδηα ζηηο επελδχζεηο είλαη ε έιιεηςε εζληθνχ ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ, ρξήζεσλ γεο, ν κεγάινο αξηζκφο αδεηψλ γηα πνιιέο δξαζηεξηφηεηεο απφ δηαθνξεηηθέο θξαηηθέο ππεξεζίεο θαη ν κεγάινο ρξφλνο αλακνλήο γηα εγθξίζεηο. Θα πξέπεη, πηνζεηψληαο πξφηππα πνπ ηζρχνπλ ζε άιιεο επξσπατθέο ρψξεο, λα απινπνηεζεί θαη θσδηθνπνηεζεί αληηζηνίρσο ε ζρεηηθή ειιεληθή λνκνζεζία, λα ππάξμεη κηα θαη κφλε άδεηα θαη λα πηνζεηεζεί ε αξρή ηεο άπξαθηεο πξνζεζκίαο. 13
14
1. ΠΛΝΞΡΗΘΖ ΔΞΗΠΘΝΞΖΠΖ - ΠΚΞΔΟΑΠΚΑΡΑ Αλαζρεηηθή επίδξαζε ζηελ παγθφζκηα νηθνλνκηθή αλάπηπμε απφ ηα δεκνζηνλνκηθά πξνβιήκαηα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ζηηο ΖΞΑ Νη θιπδσληζκνί ζηελ ΔΔ θαη ζηηο ΖΞΑ απφ ηελ εθ λένπ θιηκάθσζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ εκθαλίδνληαη ζηνπο θφιπνπο ηνπο, θαζψο θαη απφ ηηο παξελέξγεηεο απηψλ ζπλερίδνληαη. Πηελ πιεπξά ηεο Δπξψπεο, νη ακθηηαιαληεχζεηο ησλ θξαηψλ ηεο Δπξσδψλεο πξηλ ηε Πχλνδν Θνξπθήο ηεο 21 εο Ηνπιίνπ, ζρεηηθά κε ηε δεκηνπξγία ελφο κεραληζκνχ ν νπνίνο λα θαιχπηεη φια ηα κέιε ηεο πνπ ζα αληηκεησπίζνπλ δπζρέξεηα ζηελ αλαρξεκαηνδφηεζε ηνπ ρξένπο ηνπο, αιιά θαη κεηά ηε Πχλνδν, θαηά ηε δηαδηθαζία επηθχξσζεο απφ ηα εζληθά θνηλνβνχιηα ηεο απφθαζήο ηεο, ε νπνία αθνξνχζε ζην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο απνθιεηζηηθά ην ειιεληθφ δήηεκα, αλέδεημαλ γηα αθφκα κηα θνξά ηηο αληίζεηεο ζεσξήζεηο εληφο ΔΔ γηα ην πεξηερφκελν θαη ηηο πξννπηηθέο ηεο. Ζ ξεπζηφηεηα ζην πεδίν ησλ δεκφζησλ νηθνλνκηθψλ ζηελ ΔΔ, νμχλζεθε απφ ηηο λέεο ζρεηηθέο εμειίμεηο ζηελ Διιάδα, κε ηελ απνρψξεζε ηεο ηξφηθαο απφ ηε ρψξα ζηηο αξρέο Πεπηεκβξίνπ, ηε θπκνινγία-θηινινγία πνπ αλαπηχρζεθε γχξσ απφ απηή θαη ηηο έληνλεο δηεξγαζίεο ζε πνιηηηθφ επίπεδν εληφο θαη εθηφο ειιεληθψλ ζπλφξσλ γηα ηε ιήςε ηεο έθηεο δφζεο ηνπ δαλείνπ ζην πιαίζην ηνπ Κλεκνλίνπ. Αλεμάξηεηα απφ ηα ηεθηαηλφκελα ζε απηφ ην πεδίν, ε κεγάιε πιεηνλφηεηα ησλ ρσξψλ ηεο ΔΔ εθαξκφδεη γηα ηελ άξζε ησλ δεκνζηνλνκηθψλ απνθιίζεσλ πνπ πξνθάιεζαλ ηελ πεξίνδν 2008-2009 νη πνιηηηθέο αληηκεηψπηζεο ησλ επηπηψζεσλ ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο, πξνγξάκκαηα δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο, ηα νπνία πεξηνξίδνπλ ηνπο ξπζκνχο αλάθακςεο ησλ εζληθψλ νηθνλνκηψλ. Ρα ζπκπηψκαηα ηεο νινθιήξσζεο ησλ πνιηηηθψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο παξακέλνπλ νμπκέλα ζηηο ΖΞΑ, κε ηελ αλεξγία λα επηδεηθλχεη παξαηεηακέλε αθακςία ζε πςειφ πνζνζηφ θαη ηελ αγνξά θαηνηθηψλ λα παξακέλεη ηδηαίηεξα ππνηνληθή. Δπηπξφζζεηα, ηα δεκνζηνλνκηθά ειιείκκαηα πνπ πξνήιζαλ απφ απηέο ηηο πνιηηηθέο, ε επαθφινπζε ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο θαη ε πνιηηηθή δηαρείξηζε απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ, επέθεξαλ ηελ ππνβάζκηζε ηεο πηζηνιεπηηθήο ηθαλφηεηαο ηεο νκνζπνλδηαθήο θπβέξλεζεο ησλ ΖΞΑ απφ ηνλ νίθν Standard & Poor s ζηε βαζκίδα ΑΑ+. Αλαζρεηηθά ζε κεγαιχηεξε επηβξάδπλζε ηεο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο ζηηο ΖΞΑ επελεξγεί ε πνιχ θαιή πνξεία ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ηνπο. Κηθξή θάκςε ησλ ξπζκψλ αλάπηπμεο παξνπζηάδνπλ θαη νη αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο, ιφγσ παξαγφλησλ νη νπνίνη απνξξένπλ θαη ζρεηίδνληαη κε ηελ ηαρχξπζκε κεγέζπλζή ηνπο, φπσο ν πςειφο πιεζσξηζκφο θαη ε άλνδνο ησλ επηηνθίσλ, αιιά θαη εμαηηίαο ηνπ αληίθηππνπ ζε απηέο ηεο απψιεηαο δπλακηθήο ζηηο αλεπηπγκέλεο νηθνλνκίεο. Ππληζηακέλε ησλ παξαπάλσ ηάζεσλ ζα απνηειέζεη ε ρακειφηεξε αλάπηπμε ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο ην 2011 ζε ζχγθξηζε κε ην 2010, θαηά 4,2% έλαληη 4,9% ην πεξαζκέλν έ- ηνο. 15
Πηαζεξνπνίεζε ζε πςειά επίπεδα ηεο χθεζεο ζηελ Διιάδα θαηά ην πξψην εμάκελν ηνπ 2011 Ζ πηψζε ηνπ ΑΔΞ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο παξφηη δελ δηεπξχλζεθε πεξαηηέξσ, ή- ηαλ ηζρπξή γηα ηξίην ζπλερφκελν ηξίκελν ζηελ πεξίνδν Απξηιίνπ-Ηνπλίνπ θέηνο. Ζ έληαζή ηεο δηαηεξήζεθε απφ ηε θζίλνπζα θαηαλάισζε ησλ λνηθνθπξηψλ, απφ ηε ζεκαληηθή πεξηθνπή ησλ θαηαλαισηηθψλ δαπαλψλ ζην δεκφζην ηνκέα, θαζψο θαη απφ ηελ αλαηκηθή επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία αληηθαηνπηξίδεηαη ζηε ζπλερή απφ ηηο αξρέο ηνπ ηξέρνληνο έηνπο ζπξξίθλσζε ηνπ αθαζάξηζηνπ ζρεκαηηζκνχ θεθαιαίνπ ζε ζχγθξηζε κε πέξπζη, κε ξπζκφ πνπ πξνζεγγίδεη ην 20%, παξφηη ππνρσξεί γηα ηξίην έηνο. Ξξνο ην ηέινο ηνπ δεχηεξνπ ηξηκήλνπ, ην θνηλσληθνηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ επηδεηλψζεθε απφ ηηο θαζπζηεξήζεηο ζηελ εηνηκαζία ηνπ Κεζνπξφζεζκνπ Ξιαηζίνπ Γεκνζηνλνκηθήο Πηξαηεγηθήο (ΚΞΓΠ), ηηο παξαηεηακέλεο πνιηηηθέο δηεξγαζίεο γηα ηελ επίηεπμε φζν ην δπλαηφλ επξχηεξεο πνιηηηθήο ζπλαίλεζεο γχξσ απφ απηφ θαη ηελ θνηλσληθή αληίδξαζε απέλαληί ηνπ. Πηνλ αληίπνδα, πεξηνξηζηηθά ζηελ έθηαζε ηεο χθεζεο, γηα αθφκα έλα ηξίκελν θαη γεληθφηεξα ζην πξψην εμάκελν, επέδξαζαλ νη ζπλερψο βειηηνχκελεο επηδφζεηο ηνπ εμσηεξηθνχ ηνκέα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Ζ λέα κείσζε ηνπ ειιείκκαηφο ηνπ πξνήιζε απφ ηελ πηψζε ησλ εηζαγσγψλ, παξφηη θαη νη εμαγσγέο ζπλέρηζαλ λα ππνρσξνχλ, ζε κηθξφηεξν φκσο βαζκφ απφ φηη ζην πξνεγνχκελν ηξίκελν. Ππλερίδεηαη ε ζεκαληηθή απφθιηζε ηνπ πξνυπνινγηζκνχ απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ 2011- Απαηηείηαη άκεζε κεηαξξχζκηζε ηεο δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο Πχκθσλα κε ηα πιένλ πξφζθαηα ζηνηρεία εθηέιεζεο ηνπ Ξξνυπνινγηζκνχ ηεο Γεληθήο Θπβέξλεζεο γηα ην ηξέρνλ έηνο, ην έιιεηκκά ηεο ζην δηάζηεκα Ηαλνπαξίνπ- Ηνπιίνπ αλήιζε ζε 17,7 δηζεθ., ππεξβαίλνληαο ηνλ εηήζην ζηφρν ησλ 16,4 δηζεθ. πνπ ηέζεθε ζην ΚΞΓΠ. Απηή ε απφθιηζε ησλ 1,3 δηζεθ. νθείιεηαη θαηάσ 0,8 δηζεθ. ζηελ Θεληξηθή Γηνίθεζε θαη θαηά 1,7 δηζεθ. ζηνπο Νξγαληζκνχο Θνηλσληθήο Αζθάιηζεο. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη Νξγαληζκνί Ρνπηθήο Απηνδηνίθεζεο εκθαλίδνπλ πιεφλαζκα ην νπνίν ππεξθαιχπηεη ηνλ εηήζην ζηφρν (+ 1,2 δηζεθ.). Δηδηθφηεξα ζε φηη αθνξά ηελ Θεληξηθή Θπβέξλεζε (Θξαηηθφο Ξξνυπνινγηζκφο), ην έιιεηκκα ζην πξψην νθηάκελν ηνπ 2011 ήηαλ, φπσο θαη λσξίηεξα θέηνο, πάλσ απφ 20% κεγαιχηεξν εθείλνπ ζηελ αληίζηνηρε ρξνληθή πεξίνδν ηνπ 2010, παξφηη ζην ΚΞΓΠ πξνβιέπεηαη ν πεξηνξηζκφο ηνπ θέηνο θαηά 3,9%. Ζ πνιχ κεγάιε δηάζηαζε αλάκεζα ζηα απνηειέζκαηα εθηέιεζεο θαη ζηνπο ζηφρνπο ηνπ Θξαηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηελ πζηέξεζε ησλ θαζαξψλ εζφδσλ. κσο θαη ζηελ πιεπξά ησλ δαπαλψλ, ε αχμεζε είλαη ηαρχηεξε απφ φηη πξνβιεπφηαλ. Ξάξαπηα, επηζεκαίλεηαη φηη ηα παξαπάλσ κεγέζε δελ ελζσκαηψλνπλ ηελ επίδξαζε κέηξσλ ηνπ ΚΞΓΠ κε αλακελφκελε πςειή απφδνζε ηα νπνία επηβιήζεθαλ ακέζσο κεηά ηελ ςήθηζή ηνπ, φπσο ε έθηαθηε εηζθνξά ζην εηζφδεκα θαη ην ηέινο επηηεδεχκαηνο γηα ηνπο ειεχζεξνπο επαγγεικαηίεο, ηα νπνία άξρηζαλ λα εηζπξάηηνληαη απφ ηνλ Πεπηέκβξην. 16
Νη ηδηαίηεξα ρακειέο επηδφζεηο ζην δεκνζηνλνκηθφ πεδίν, ηδίσο ζην ζθέινο ησλ ε- ζφδσλ, νδήγεζαλ ζηε ιήςε θαη λέσλ, ε- θηεηακέλσλ κέηξσλ ζηε δηάξθεηα ηνπ Πεπηεκβξίνπ, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ν πξνυπνινγηζκφο ζε ηξνρηά επίηεπμεο ησλ δεκνζηνλνκηθψλ ζηφρσλ πνπ έρνπλ ηεζεί γηα θέηνο ζην ΚΞΓΠ θαη γηα λα ηεξεζνχλ νη δεζκεχζεηο απέλαληη ζηνπο πηζησηέο ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο. Ωζηφζν, ηα ζπγθεθξηκέλα κέηξα, αθφκα θαη αλ απνδψζνπλ ηα αλακελφκελα ή κεγάιν κέξνο απηψλ, δελ κπνξνχλ λα ππνθαηαζηήζνπλ ηα νθέιε πνπ ζα πξνέιζνπλ απφ ζεκαληηθέο, αλαδηαξζξσηηθέο παξεκβάζεηο ζηε δεκνζηνλνκηθή πνιηηηθή πνπ επείγνπλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ρξφλησλ πξνβιεκάησλ ηεο, ηα νπνία έθεξαλ ελ κέξεη ηε ρψξα ζε δεκνζηνλνκηθφ αδηέμνδν. Νη θαηεπζχλζεηο ζηηο νπνίεο ρξεηάδεηαη λα γίλνπλ άκεζα κεγάιεο αιιαγέο, θαζψο θαη ην πεξηερφκελν απηψλ παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηε ζρεηηθή ελφηεηα ηεο παξνχζαο έθζεζεο ηνπ ΗΝΒΔ (Δλφηεηα 2.2 Β). Δπηγξακκαηηθά, ζην ζθέινο ησλ δεκνζίσλ δαπαλψλ αθνξνχλ ζηα εμήο: α) άκεζε εηζαγσγή λένπ βαζκνινγίνπ θιαδνινγίνπ κηζζνινγίνπ ζην δεκφζην, β) θαηαξγήζεηο ή ζπγρσλεχζεηο θνξέσλ, γ) ζρνιαζηηθφο έιεγρνο ιεηηνπξγηθψλ θαη επελδπηηθψλ δαπαλψλ θαη επηρνξεγήζεσλ, δ) ξηδηθή αλαζεψξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο απνδφζεσλ ζε ηξίηνπο, ε) νινθιήξσζε αζθαιηζηηθήο κεηαξξχζκηζεο θαη αλαζεψξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο θνηλσληθψλ παξνρψλ, ζη) επαλεθθίλεζε ησλ δεκνζίσλ επελδχζεσλ θαη δ) δηνρέηεπζε ζηελ αγνξά ησλ νθεηιψλ ηνπ δεκνζίνπ πξνο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Πηελ πιεπξά ησλ εζφδσλ α- παηηνχληαη: α) πιήξεο αλακφξθσζε ηνπ θνξνινγηθνχ ζπζηήκαηνο, β) δνκηθή κεηαξξχζκηζε ηνπ ζπζηήκαηνο θνξνινγηθήο δηνίθεζεο θαη γ) απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ηεο παξαρψξεζεο δηθαησκάησλ θαη πεξηνπζίαο. Ξαξακνλή ηεο χθεζεο ζηελ ειιεληθή νηθνλνκία ζε πςειά επίπεδα θαζ φιν ην 2011 ζηαζεξή δχλακε αλάζρεζήο ηεο ν εμσηεξηθφο ηνκέαο Ζ εμέιημε ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζην δεχηεξν εμάκελν ηνπ ηξέρνληνο έηνπο δηακνξθψλεηαη θαηά θχξην ιφγν, φπσο είλαη επλφεην, απφ ηα ηεθηαηλφκελα ζην δεκνζηνλνκηθφ πεδίν. Ζ εθαξκνγή πξφζζεησλ κέηξσλ απφ ην θζηλφπσξν θαη γεληθφηεξα ε πξνζπάζεηα πεξηνξηζκνχ ηνπ δεκνζηνλνκηθνχ ειιείκκαηνο ζην επίπεδν πνπ πξνβιέπεηαη ζην ΚΞΓΠ ζα ζπκπηέζνπλ πεξαηηέξσ ηελ ζπλνιηθή εγρψξηα δήηεζε, δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα. Ξην ζπγθεθξηκέλα νη λέεο εηζνδεκαηηθέο πεξηθνπέο ζε ζπληαμηνχρνπο θαη ζε δεκφζηνπο ππαιιήινπο, ηα θαηλνχξγηα θνξνινγηθά κέηξα (έθηαθηεο εηζθνξέο, κείσζε αθνξνιφγεηνπ νξίνπ θ.ιπ.), αιιά θαη ε πεξαηηέξσ άλνδνο ηεο αλεξγίαο, ηνπιάρηζηνλ κεηά ηνπο θαινθαηξηλνχο κήλεο, αλακέλεηαη λα ζπκπηέζνπλ ζε κεγάιν βαζκφ ηα θαηαλαισηηθά έμνδα ησλ λνηθνθπξηψλ. Ξέξαλ ηεο ειάηησζεο ησλ κεηαβηβαζηηθψλ πιεξσκψλ, ε πξνζπάζεηα κείσζεο ησλ δαπαλψλ απφ ηελ πιεπξά ηνπ θξάηνπο ζα πεξηιακβάλεη ηελ πξνο ηα θάησ αλαπξνζαξκνγή ησλ θαηαλαισηηθψλ αλαγθψλ ηνπ, αιιά θαη ηελ πεξαηηέξσ πεξηθνπή ηνπ Ξξνγξάκκαηνο Γεκνζίσλ Δπελδχζεσλ, θαζψο ελδερφκελε επηηάρπλζε ζηελ εθηέιεζή ηνπ απφ ηνπο πνιχ ρακεινχο ξπζκνχο κε ηνπο νπνίνπο απηή γίλεηαη ζην 17
πξψην νθηάκελν ηνπ 2011, ζα επέθεξε απφηνκε δηεχξπλζε ησλ δαπαλψλ ηνπ Θξαηηθνχ Ξξνυπνινγηζκνχ θαηά πεξίπνπ 4 δηζεθ. κέρξη ην ηέινο ηνπ έηνπο θαη ηζφπνζε επηβάξπλζε ζην έιιεηκκά ηνπ. Ξέξα σζηφζν απφ ην δεκνζηνλνκηθφ φθεινο, νη πνιχ ρακειέο δεκφζηεο επελδχζεηο απφ ηελ αξρή ηνπ 2011, έρνπλ ηζρπξφ αληίθηππν ζηελ αλαπηπμηαθή δπλακηθή ηεο ρψξαο. Γεληθφηεξα ζε φηη αθνξά ηελ επελδπηηθή δξαζηεξηφηεηα, ε παξαηεηλφκελε ξεπζηφηεηα γχξσ απφ ηηο δπλαηφηεηεο ζπλέρηζεο ηεο δεκνζηνλνκηθήο πξνζαξκνγήο θαη ηε δηεπζέηεζε ηνπ ειιεληθνχ ρξένπο ζην πιαίζην ηεο απφθαζεο ηεο Ππλφδνπ Θνξπθήο ηεο 21 εο Ηνπιίνπ, φπσο επίζεο θαη ε αλαηκηθή εγρψξηα δήηεζε, έρνπλ επηδεηλψζεη αηζζεηά ην επελδπηηθφ πεξηβάιινλ. Γηα απηφ, είλαη πηζαλή ε δηεχξπλζε ηεο πηψζεο ησλ επελδπηηθψλ δαπαλψλ, παξά ηελ ήδε κεγάιε έθηαζή ηεο κέρξη ηε κέζε ην έηνπο. Πηνλ αληίπνδα, ν εμσηεξηθφο ηνκέαο ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο, δηαηεξψληαο ηελ ηάζε πνπ εκθαλίδεη πεξίπνπ ηα δχν ηειεπηαία ρξφληα, ζα ζπλερίζεη λα επελεξγεί α- λαζρεηηθά ζε κεγαιχηεξε ππνρψξεζε ηνπ ΑΔΞ ηεο. Ρν έιιεηκκά ηνπ αλακέλεηαη λα πεξηνξηζηεί εθ λένπ ζην δεχηεξν εμάκελν, φρη κφλν απφ ηε κείσζε ησλ εηζαγσγψλ, αιιά θαη απφ ηελ άλνδν ησλ εμαγσγψλ, εμαηηίαο ηεο αχμεζεο ηεο πξνεξρφκελεο απφ ην εμσηεξηθφ ηνπξηζηηθήο θίλεζεο. Ωζηφζν, παξά απηή ηελ επίδξαζή ηνπ ζην ΑΔΞ, ε χθεζε ζην ζχλνιν ηνπ ηξέρνληνο έηνπο ζα δηακνξθσζεί ζηελ πεξηνρή ηνπ 5,5%. Ππλερίδεη λα βξίζθεηαη ζε αλνδηθή ηξνρηά ε αλεξγία ην θζηλφπσξν Κεηά ηελ απφηνκε άλνδν πνπ ζεκείσζε ε αλεξγία ζηα ηέιε ηνπ 2010 θαη ζην πξψην ηξίκελν ηνπ 2011, ε αχμεζή ηεο ζπλερίζηεθε ζηελ πεξίνδν Απξηιίνπ-Ηνπλίνπ θέηνο, κε επηφηεξν πάλησο ξπζκφ. Ωζηφζν ε δηαηήξεζε ηεο αλεξγίαο ζην πνιχ πςειφ επίπεδν, θνληά ζην 16%, ζην νπνίν βξέζεθε απφ ηελ αξρή ηνπ έηνπο, θαζψο θαη ην γεγνλφο φηη απηή πξνέξρεηαη απφ ηελ έληνλε ζπξξίθλσζε ηεο απαζρφιεζεο, δείρλεη φηη ε αγνξά εξγαζίαο αθνκνηψλεη ηα λέα, αξθεηά επηδεηλσκέλα ζε ζχγθξηζε κε πέξπζη, επίπεδα νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο, κε φηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηηο δηαζέζηκεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη ηηο πξννπηηθέο ζεακαηηθήο αλαζηξνθήο ησλ ηάζεσλ πνπ έρνπλ δηακνξθσζεί ζηελ αλεξγία. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, φπσο είρε εθηηκεζεί θαη ζηελ πξνεγνχκελε έθζεζε ηνπ ΗΝΒΔ, ηελ άλνδν ηεο αλεξγίαο ζην ηξίην ηξίκελν αλακέλεηαη λα πεξηνξίζεη ζεκαληηθά θαη ελδερνκέλσο λα αλαθφςεη ε εμέιημε ηεο απαζρφιεζεο ζηηο ηνπξηζηηθέο επηρεηξήζεηο, θαζψο θέηνο ε ηνπξηζηηθή θίλεζε ήηαλ αξθεηά απμεκέλε ζε ζρέζε κε πέξπζη. Ωζηφζν κεηά ηελ παξέιεπζε απηήο ηεο επνρηθήο επίδξαζεο, ε πνξεία ηεο αλεξγίαο απφ ην θζηλφπσξν ζα είλαη θαη πάιη αλνδηθή, ππφ ηελ επίδξαζε θπξίσο ηεο ηζρπξήο χθεζεο. Ωο απνηέιεζκα, ζα δηακνξθσζεί ζην ζχλνιν ηνπ 2011 πςειφηεξα απφ φηη ζην πξψην εμάκελν, ζηελ πεξηνρή ηνπ 16,8%. 18
Ξεξαηηέξσ εμαζζέληζε ηνπ πιεζσξηζκνχ κέρξη ην ηέινο ηνπ έηνπο Ζ δηαηήξεζε ηεο αλεξγίαο ζε πςειά επίπεδα θαη ε λέα φμπλζή ηεο ην θζηλφπσξν, φπσο επίζεο θαη ε κεγαιχηεξε κείσζε ηνπ δηαζέζηκνπ εηζνδήκαηνο απφ ηα θαηλνχξγηα εηζνδεκαηηθά-θνξνινγηθά κέηξα, ζα ζπλερίζνπλ, φπσο θαη λσξίηεξα θέηνο, λα απνηεινχλ ηηο βαζηθέο πεγέο επηβξάδπλζεο ηνπ πιεζσξηζκνχ, ν νπνίνο ππνρψξεζε ζην πξψην ν- θηάκελν ηνπ 2011 απφ ην 5,2% ζην 1,7%. Αληίξξνπα ζηελ απνθιηκάθσζή ηνπ θαηά ην ηειεπηαίν ηεηξάκελν ηνπ 2011 ζα επελεξγήζνπλ ε κεηάηαμε ηεο εζηίαζεο ζηνλ πςειφ ζπληειεζηή Φ.Ξ.Α. πνπ έρεη ήδε ιάβεη ρψξα θαη πξνζερψο ε αχμεζε ηνπ θφξνπ πεηξειαίνπ ζέξκαλζεο. Δληνχηνηο, νη απμεηηθέο επηδξάζεηο ησλ πςειφηεξσλ θφξσλ ζην επίπεδν ηηκψλ δελ αλακέλεηαη λα ππεξθεξάζνπλ ηηο θαζνδηθέο πηέζεηο ζε απηφ απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο. Έηζη, ν πιεζσξηζκφο ζην ζχλνιν ηνπ 2011 δελ ζα μεπεξάζεη ην 3,1%, θαηά κέζν φξν. Δηδηθή κειέηε: «Γαπάλεο θαη Ξνιηηηθέο γείαο ζηελ πεξίνδν ηνπ Κλεκνλίνπ». Ρν Ξαξαηεξεηήξην Νηθνλνκηθψλ ηεο γείαο ηνπ ΗΝΒΔ, ζε ζπλεξγαζία κε εμεηδηθεπκέλνπο αλεμάξηεηνπο εξεπλεηέο, εθπφλεζαλ κειέηε κε ζθνπφ ηελ εμέηαζε ησλ ζηφρσλ ηνπ Κλεκνλίνπ Νηθνλνκηθήο θαη Σξεκαηνπηζησηηθήο Ξνιηηηθήο (ΚΝΣΞ) γηα ηελ παξνρέο πγείαο απφ ην θξάηνο. Πε απηή παξνπζηάδνληαη αξρηθά ηα απνηειέζκαηα απφ ηηο πνιηηηθέο πνπ έρνπλ ήδε εθαξκνζηεί γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ δεκφζησλ δαπαλψλ ζηελ πγεία. Ξαξάιιεια, πξαγκαηνπνηείηαη θξηηηθή απνηίκεζε απηψλ ησλ πνιηηηθψλ, ιακβάλνληαο ηνπο ζηφρνπο πνπ πξέπεη λα επηηεπρζνχλ κέρξη ηελ νινθιήξσζε ηνπ ΚΝΣΞ. Πηε βάζε πξαθηηθψλ πνπ έρνπλ αθνινπζήζεη άιιεο ρψξεο, θαζψο θαη ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, πξαγκαηνπνηνχληαη πξνηάζεηο γηα ηε βειηίσζε ησλ ήδε αζθνχκελσλ πνιηηηθψλ ζην πεδίν ηεο πγείαο, αιιά θαη γηα ηελ πηνζέηεζε-εθαξκνγή πξφζζεησλ, νη νπνίεο ζα δηεπθνιχλνπλ ηελ πινπνίεζε ησλ ζρεηηθψλ ζηφρσλ ζην ΚΝΣΞ. 19
20