ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Για το 2007

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΣΤΗ ΣΟΦΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Evlogi Georgiev 103, Sofia 1504, Bulgaria, tel.: (003592) 9447959, 9447790, fax: (003592) 9505375 e-mail: economy@grembassysofia.org www.agora.mfa.gr/bulgaria ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ & ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑ ΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Για το 2007 Συντάκτης: ρ. ηµήτρης Ζώµας Σύµβουλος Α Οικ. & Εµπ. Υποθέσεων Σόφια, Μάιος 2008 -------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγικό Σηµείωµα Γενικά Συµπεράσµατα Κεφάλαιο 1 Η Πορεία της Οικονοµίας της Βουλγαρίας Κύρια σηµεία Οικονοµικής Ιστορίας Βασικοί Μακροοικονοµικοί είκτες Εξωτερικές Εµπορικές Σχέσεις Άµεσες Ξένες Επενδύσεις Κεφάλαιο 2 ιµερείς Οικονοµικές & Εµπορικές Σχέσεις Ελλάδος Βουλγαρίας ιµερές Εµπόριο Μερίδιο αγοράς ελληνικών προϊόντων Ελληνικές Επενδύσεις στην Βουλγαρία Τουρισµός Κεφάλαιο 3 Επιχειρηµατικός Οδηγός Εργατικός Νόµος Κοινωνική Ασφάλιση Νόµος Κοινωνικής Ασφάλισης Νόµος για την Απασχόληση Νόµος για τα Συνταξιοδοτικά Ταµεία Είδη Εταιρειών Φορολογικό Σύστηµα Πρόσφατες Εξελίξεις στο Φορολογικό Σύστηµα Φορολογία Εταιρειών Φορολογικές Απαλλαγές ως Επενδυτικό Κίνητρο Παρακράτηση Φόρου για πληρωµές στο εξωτερικό ΦΠΑ και Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης Τοπικοί Φόροι και Τέλη Επενδυτικός Νόµος σελίδα 3 4 5 5 6 8 11 14 14 15 33 35 36 36 37 38 38 39 39 39 40 40 41 41 41 42 Χρήσιµες Πληροφορίες & Ιστοσελίδες 43 2

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Η Ετήσια Έκθεση για την πορεία της Βουλγαρικής Οικονοµίας και των οικονοµικών και εµπορικών σχέσεων Ελλάδος Βουλγαρίας για το 2007, πρώτο έτος κατά το οποίο η Βουλγαρία είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συντάχθηκε µε τον ίδιο γνώµονα όπως και οι παλαιότερες Εκθέσεις (για το 2004 και 2005-2006). Την παροχή τόσο στις Υπηρεσίες του Ελληνικού ηµοσίου όσο και κυρίως στις ελληνικές επιχειρήσεις και στους φορείς εκπροσώπησής τους (Συνδέσµους, Επιµελητήρια, Επιχειρηµατικά Συµβούλια κ.ά) µιας σφαιρικής εικόνας για την εξέλιξη της οικονοµίας της Βουλγαρίας και των διµερών οικονοµικών και εµπορικών σχέσεων. Σκοπός των Εκθέσεων που συντάχθηκαν από το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας στο διάστηµα 2004-2008 ήταν η παρουσίαση των γενικών χαρακτηριστικών και τάσεων και όχι η πολύ αναλυτική και λεπτοµερειακή αναφορά σε ειδικά αντικείµενα ή σε θέµατα που επαναλαµβάνονται παντού και έχουν γενική ισχύ (π.χ. ο καλύτερος τρόπος οργάνωσης της συµµετοχής σε ιεθνείς Εκθέσεις). Ωστόσο έχει καταβληθεί προσπάθεια να παρέχονται εκείνες οι πληροφορίες οι οποίες θα οδηγήσουν τους ενδιαφερόµενους στην άντληση των επιµέρους λεπτοµερών στοιχείων (π.χ. στην παρούσα Έκθεση παρέχουµε έναν κατάλογο µε χρήσιµες ηλεκτρονικές διευθύνσεις για την οικονοµική ζωή στην Βουλγαρία). Εξάλλου και στην παρούσα Έκθεση αναφερόµαστε στην ανταγωνιστική θέση των ελληνικών προϊόντων παρουσιάζοντας αναλυτικά για τα πρώτα 50 εξαγώµενα ελληνικά προϊόντα στην Βουλγαρία, τα µερίδια που καταλαµβάνουν στην εσωτερική αγορά καθώς και εκείνα των ανταγωνιστών τους. Παράλληλα συνεχίζοντας την δοµή των προηγούµενων Εκθέσεων, στην φετινή υπάρχει ένα κεφάλαιο αφιερωµένο σε πρακτικές επιχειρηµατικές πληροφορίες (µε στοιχεία τόσο για τις αλλαγές στην φορολογία, στον εργατικό κώδικα, στον αναπτυξιακό νόµο κ.α.). Η φετινή Ετήσια Έκθεση του Γραφείου ΟΕΥ Σόφιας κλείνει για τον συντάκτη της τον κύκλο των σχετικών αναφορών για τις οποίες ήταν υπεύθυνος. Η δυνατότητα που µου έδωσε το Υπουργείο Εξωτερικών να υπηρετήσω στην Βουλγαρία κατά το κρίσιµο διάστηµα της µετάβασης της χώρας στην οµάδα των χωρών-µελών της ΕΕ, εκτός από την µεγάλη ευθύνη, µου πρόσφερε και την ευκαιρία να ζήσω από κοντά ίσως το επιτυχέστερο παράδειγµα εξάπλωσης της ελληνικής επιχειρηµατικότητας στο εξωτερικό και µάλιστα σε µια εποχή µε διαφορετικά χαρακτηριστικά από χρόνο σε χρόνο. Θεωρώ τον εαυτό µου ευτυχή και ευχαριστώ τόσο την Υπηρεσία µου όσο και όλους του συναδέλφους µου και κυρίως τους Πρέσβεις υπό τις οδηγίες των οποίων εργάσθηκα ως Προϊστάµενος του Γραφείου ΟΕΥ Σόφιας. Επίσης ευχαριστώ τους συναδέλφους µου στο Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας κκ. Θωµόπουλο και Κουτσή, για την εν γένει συνεργασία αλλά και την συµβολή τους στην παρούσα Έκθεση. Περιττεύει να σηµειωθεί ότι η συνεργασία µε τους φορείς εκπροσώπησης των Ελληνικών επιχειρήσεων στην χώρα, δηλ. µε το Συµβούλιο Ελλήνων Επιχειρηµατιών Βουλγαρίας και µε το Ελληνο-βουλγαρικό Εµπορικό & Βιοµηχανικό Επιµελητήριο υπήρξε λίαν επιτυχής και γι αυτό τους ευχαριστώ πολύ. Τέλος σηµειώνω ότι η παρούσα όπως και οι προηγούµενες Εκθέσεις λειτουργεί συµπληρωµατικά µε τα µηνιαία Ενηµερωτικά ελτία που ανελλιπώς εξέδωσε το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας από τον Ιανουάριο του 2005 µέχρι σήµερα και βρίσκονται αναρτηµένα στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εξωτερικών www.agora.mfa.gr/bulgaria. Στα εν λόγω ελτία εκτός των αναλύσεων για διάφορα θέµατα των διµερών κυρίως σχέσεων παρουσιάζεται και η ανά µήνα ροή των ειδήσεων που ενδιαφέρουν του Έλληνες επιχειρηµατίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην Βουλγαρία. 3

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Η βουλγαρική οικονοµία ακολούθησε το 2007 πρώτο έτος ως µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης - µία πορεία βελτίωσης πολλών ονοµαστικών δεικτών και κατέγραψε πολύ υψηλή επίδοση στην αύξηση του ΑΕΠ, το οποίο διατηρείται σε επίπεδα γύρω στο 6% ετησίως. Παράλληλα µειώθηκε το επίπεδο της ανεργίας και αυξήθηκαν εντυπωσιακά οι άµεσες ξένες επενδύσεις. Παραµένουν ωστόσο προβλήµατα στον πληθωρισµό, η ανοδική τάση του οποίου αναµένεται να συνεχισθεί και µάλιστα επιταχυνόµενη και στο έλλειµµα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, το οποίο πλέον δεν καλύπτεται από τις άµεσες ξένες επενδύσεις. Παράλληλα ένα θέµα που αρχίζει να απασχολεί την Βουλγαρική Κυβέρνηση είναι και η σχετική κατανοµή του πλούτου που παράγεται στην χώρα, αφού ήδη οι αδυναµίες στο σύστηµα υγείας, παιδείας και συνταξιοδότησης αποτελούν σηµεία κλονισµού της υγιούς βάσης της ευηµερίας που παρατηρείται και δυνάµει υπονόµευσης του κοινωνικού ιστού. Το στοίχηµα εξάλλου παραµένει σχετικά µε την αποτελεσµατικότητα απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων, ύστερα µάλιστα και από πλήθος προβληµάτων που παρουσιάσθηκαν το πρώτο έτος µετά την ένταξη στην ΕΕ. 2. Η πορεία των ελληνοβουλγαρικών οικονοµικών και εµπορικών σχέσεων εξελίχθηκε και το 2007 εξαιρετικά καλά και σηµείωσε ρεκόρ σε όλους τους τοµείς. Πράγµατι σε ότι αφορά στο διµερές εµπόριο, το 2007 καταγράφηκαν οι υψηλότερες ελληνικές εξαγωγές (αλλά και εισαγωγές) µε αποτέλεσµα ο όγκος εµπορίου να εκτοξευθεί στα 2 δισεκ. - αν και το εµπορικό πλεόνασµα µειώθηκε συνεπεία της ταχύτερης αύξησης των εισαγωγών από τις εξαγωγές. Σχεδόν όλα τα ελληνικά προϊόντα εξάγονται ή µπορούν να εξαχθούν στην Βουλγαρία παρά το γεγονός ότι µεγάλες είναι και οι ελληνικές επενδύσεις στην χώρα πολλές από τις οποίες στην βιοµηχανία µε αποτέλεσµα να παράγουν τα προϊόντα που διαφορετικά θα µπορούσαν να εξάγονται. Βεβαίως η εγχώρια παραγωγή ακόµη διασφαλίζει µικρότερο κόστος παραγωγής µε αποτέλεσµα θετική πορεία στην κάλυψη µεριδίων στην εσωτερική αγορά. Οι ελληνικές επενδύσεις ύστερα και από πρόσφατη στατιστική διόρθωση κατέλαβαν εκ νέου την τρίτη θέση στην γενική κατάταξη των χωρών προέλευσης των άµεσων ξένων επενδύσεων µε 2,4 δισεκ ελληνικά κεφάλαια επενδυµένα στο διάστηµα 1996-2007 σε όλους του τοµείς της οικονοµίας. Κυριότερες επενδύσεις καταγράφονται στον τραπεζικό τοµέα (όπου ήδη οι ελληνικοί τραπεζικοί όµιλοι καταλαµβάνουν το 29% του ενεργητικού της αγοράς), στις υπηρεσίες, στην βιοµηχανία τροφίµων ποτών, τσιµέντου, υαλουργίας, ενδυµάτων, στις κατασκευές κ.ά. Πολύ καλή το 2007 ήταν και η πορεία του τουρισµού αφού η Ελλάδα ήταν πρώτη χώρα προέλευσης των τουριστών που επισκέφθηκαν την Βουλγαρία αλλά και πρώτος τόπος προορισµού των Βούλγαρων που επισκέφθηκαν ως τουρίστες το εξωτερικό. 3. Το επιχειρηµατικό κλίµα στην χώρα σύµφωνα τόσο µε τις έρευνες που πραγµατοποιούνται όσο και µε τις επενδύσεις που πραγµατοποιούνται - συνεχίζει να βελτιώνεται και οι προοπτικές είναι θετικές. Προς τούτο συνέβαλαν διάφορα µεταρρυθµιστικά µέτρα της βουλγαρικής Κυβέρνησης, όπως το θέµα της φορολογίας, των τροποποιήσεων του εργατικού κώδικα, του συνταξιοδοτικού, κλπ. Πάντως οι αλλαγές στον επενδυτικό νόµο δεν προσέθεσαν ουσιαστικά κάποιο κίνητρο άξιο να λειτουργήσει προς την κατεύθυνση προσέλκυσης νέων επενδύσεων που σε κάθε περίπτωση είναι υψηλότατες. 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ Το 2007, πρώτο έτος της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πορεία της οικονοµίας χαρακτηρίσθηκε από συνέχιση υψηλού ρυθµού ανάπτυξης που βασίσθηκε κυρίως στην αθρόα εισροή ξένων κεφαλαίων και στην ζήτηση του εξωτερικού, µε παράλληλη ωστόσο επιδείνωση άλλων βασικών µεγεθών όπως του πληθωρισµού και του ελλείµµατος του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών. Μείζονα θέµατα που απασχολούν τους οικονοµικούς αναλυτές διεθνών οργανισµών αλλά και βουλγαρικών κέντρων ανάλυσης είναι το πως, εν µέσω ενός εξαιρετικά αβέβαιου και ασταθούς διεθνούς οικονοµικού περιβάλλοντος (διεθνής χρηµατοπιστωτική αναταραχή, επισιτιστική κρίση, τιµές προϊόντων ενέργειας και εξέλιξη του διεθνούς εµπορίου) θα κατορθώσει η Βουλγαρία να αντιµετωπίσει κρίσιµα θέµατα όπως, η διόρθωση του ελλείµµατος του εξωτερικού τοµέα (πότε και πως), η αύξηση των µισθών και του πραγµατικού µοναδιαίου εργατικού κόστους (εφάπαξ ή διατηρούµενη και ποιες οι επιπτώσεις στην ανταγωνιστική θέση της χώρας) και ο πληθωρισµός (προσωρινός ή µόνιµος, µε δευτερεύουσες επιπτώσεις ή όχι όπως η διατήρηση σπειροειδών αυξήσεων). Βασικός παράγοντας που θα καθορίσει την αναπτυξιακή πορεία είναι η αποτελεσµατική απορρόφηση των Κοινοτικών κονδυλίων τα οποία για το διάστηµα 2007-2013 ανέρχονται στα 12 δισεκ.. Πάντως στον τοµέα αυτό οι επιδόσεις της χώρας κατά το πρώτο έτος µετά την ένταξη στην ΕΕ δεν ήσαν ικανοποιητικές. Μείζον εξάλλου θέµα παραµένει και η διανοµή του παραγόµενου στην χώρα πλούτου (ιδιαιτέρως επιδεινώνεται η θέση των συνταξιούχων, όπως αναγνωρίζεται και επισήµως). Κύρια Σηµεία Οικονοµικής Ιστορίας Η Βουλγαρία αµέσως µετά τις πρώτες κοινοβουλευτικές εκλογές του 1991, ως αποτέλεσµα της απαγκίστρωσής της από το πρώην Ανατολικό Μπλοκ, άρχισε µία έντονη προσπάθεια µεταρρυθµίσεων νοµικού, κοινωνικού και κυρίως οικονοµικού χαρακτήρα. Στόχος ήταν η οικονοµική ανάπτυξη της χώρας και η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων, µέσω της επίτευξης σταθερών πολιτικών συνθηκών που θα αποτελούσαν ισχυρό κίνητρο προσέλκυσης άµεσων ξένων επενδύσεων. Η πρώτη περίοδος εφαρµογής δυτικού τύπου οικονοµικής πολιτικής είχε ως αποτέλεσµα την κατάρρευση της οικονοµίας της χώρας (1996-97), µε κύρια χαρακτηριστικά τον υπερπληθωρισµό και την µαζική ανεργία. Η θεραπεία που επεβλήθη ήταν η προσφυγή στο ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο και την Παγκόσµια Τράπεζα, ενώ παράλληλα αποφασίσθηκε η συγκρότηση του Νοµισµατικού 5

Συµβουλίου. Το Συµβούλιο συνέδεσε άµεσα το βουλγαρικό νόµισµα (λέβα) µε το (τότε) γερµανικό µάρκο και στην συνέχεια µε το ευρώ. Η οικονοµική κατάσταση άρχισε να µεταβάλλεται θετικά αλλά οικονοµική ανάπτυξη και πολιτική σταθερότητα αποτελούν τα χαρακτηριστικά των τελευταίων 8 ετών, οπότε εφαρµόσθηκε και ένα επιτυχές και εκτεταµένο πρόγραµµα ιδιωτικοποιήσεων. Στην ίδια κατεύθυνση συνετέλεσε η ένταξη της χώρας στον Παγκόσµιο Οργανισµό Εµπορίου (ΠΟΕ) το 2000 και η έναρξη την ίδια χρονιά των ενταξιακών διαπραγµατεύσεων µε την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2004 η χώρα εισήλθε στο ΝΑΤΟ. Το κυριότερο σηµείο στην σύγχρονη οικονοµική της ιστορία της Βουλγαρίας είναι η ένταξη από 1 ης Ιανουαρίου 2007 στην Ευρωπαϊκή Ένωση (µαζί µε την Ρουµανία στις θέσεις 26 και 27 των χωρών µελών της). Η ένταξη στην ΕΕ αποτέλεσε ακρογωνιαίο στόχο της χώρας για τον οποίο προσπάθησε επί µακρόν, κυρίως σε ότι αφορά στις απαραίτητες εναρµονίσεις µε το κοινοτικό νοµικό κεκτηµένο, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι ακόµη και τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν σηµειώνει καθυστερήσεις ή παραλείψεις στην πορεία προσαρµογής. Βασικοί Μακροοικονοµικοί είκτες Οι βασικοί µακροοικονοµικοί δείκτες όπως δηµοσιοποιούνται από το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο της χώρας και την (κεντρική) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα 1-1. Πίνακας 1-1 Βασικοί Μακροοικονοµικοί είκτες 2003-2007 (σε εκατ. και ποσοστιαία µεταβολή) 2003 2004 2005 2006 2007 ΑΕΠ (ετήσιο ποσοστό 5,0 5,6 6,2 6,3 6,2 πραγµατικής αύξησης) ΑΕΠ (σε εκατ ) 17.705 19.850 21.883 25.239 28.900 ΑΕΠ (κατά κεφαλήν σε ) 2.263 2.550 2.827 3.278 3.773 Βιοµηχανική παραγωγή 8,3 5,8 7,3 5,9 5,5 Πληθωρισµός(ετήσια βάση) 5,6 4,0 6,5 6,5 12,5 Ανεργία 13,5 12,2 10,7 9,1 6,9 Ισοζύγιο εξωτ. συναλλαγών -972,3-1.306,9-2.705,7-4.490,4-6.219,9 Ισοζύγιο εξωτ. συν. % ΑΕΠ -5,5-6,6-12,4-17,8-21,5 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Όπως προκύπτει από τα παραπάνω στοιχεία το ΑΕΠ της χώρας διατηρήθηκε το 2007 στο ίδιο επίπεδο µε τα δύο προηγούµενα έτη (6,2-6,3%) σηµαντικά υψηλότερα από το 2003-2004 όταν βρέθηκε στο 5,0 και 5,6% αντίστοιχα. Το ΑΕΠ του 2007 έχει καταγράψει αύξηση κατά 40% σε σχέση µε το 1995 και κατά 55% σε σχέση µε το 1997, το οποίο ήταν το έτος µε την χειρότερη επίδοση. Συνακόλουθα το συνολικό ΑΕΠ της χώρας σε ευρώ καταγράφει ανοδική πορεία, αλλά παραµένει σε χαµηλά επίπεδα, αφού το 2007 και σε συνέχεια µιας τριετίας µε αυξήσεις µεγαλύτερες του 6%, δεν έχει ακόµη προσεγγίσει τα 30 δισεκ.. Κατανεµηµένο το ΑΕΠ σε κατά κεφαλήν µέγεθος δίδει 2.263 ετησίως για το 2003 και 3.773 για το 2007, δηλ. µεταξύ των άκρων της περιόδου καταγράφεται αύξηση στο κατά κεφαλήν εισόδηµα κατά 67%, επίδοση εξαιρετικά σηµαντική, που δικαιολογεί την διαφορά επιπέδων ευηµερίας που εύκολα µπορεί κανείς να διαπιστώσει πλέον στην χώρα. 6

Ωστόσο αντίθετη είναι η εξέλιξη των δύο επόµενων µεγεθών που εµφανίζονται στον ανωτέρω Πίνακα 1-1 µε τα µακροοικονοµικούς δείκτες. Ο δείκτης βιοµηχανικής παραγωγής που εκφράζει την ενίσχυση της παραγωγικής βιοµηχανικής ικανότητας της χώρας καταγράφει µείωση στην µελετώµενη πενταετία και δείχνει ότι σταθεροποιείται στα χαµηλά του εύρους διακύµανσης. Από 8,3% αύξηση το 2003 και µία αναλαµπή ύψους 7,3% το 2005, για το 2006 και 2007 το ποσοστό µειώνεται στο 5,9% και 5,5% αντίστοιχα, σηµάδι πως η οικονοµική ανάπτυξη δεν αντιστοιχίζεται µε αύξηση του παραγωγικού ιστού της χώρας αλλά στηρίζεται σε εισροές κεφαλαίων εξωτερικού που τοποθετούνται σε βραχυχρόνιες επενδύσεις κυρίως στον τοµέα των ακινήτων, όπου ήδη παρατηρούνται σηµεία κορεσµού και µειωµένες αποδόσεις. Ο πληθωρισµός είναι επίσης ένα µέγεθος που ανησυχεί ιδιαίτερα τους οικονοµικούς αναλυτές, πολλοί εκ των οποίων αναµένουν ακόµα µεγαλύτερα επίπεδα στα επόµενα 1-2 χρόνια. Πράγµατι ενώ µέχρι το 2006 ο πληθωρισµός σε ετήσια βάση είχε συγκρατηθεί µέχρι το 6,5%, το 2007 πρώτο ευρωπαϊκό έτος για την Βουλγαρία ανήλθε στο 12,5% ενώ και ο εναρµονισµένος δείκτης καταναλωτικών αγαθών έφθασε στο 11,6%. Από την άλλη πλευρά, η ανεργία κατέγραψε κάµψη το 2007 στο 6,9%, επιβεβαιώνοντας την πτωτική τάση που είχε εµφανίσει από το 2003, όταν ήταν 13,5%. Σε ότι αφορά στο ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών η κατάσταση επιδεινώνεται σηµαντικά και µάλιστα το 2007 είναι η πρώτη χρονιά που το έλλειµµα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών ως ποσοστό του ΑΕΠ ξεπερνά το πλεόνασµα από τις άµεσες ξένες επενδύσεις. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του προηγούµενου Πίνακα 1-1 το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών εξωτερικών συναλλαγών, κυρίως λόγω της µεγάλης επιδείνωσης του εµπορικού ισοζυγίου, όπως θα παρουσιάσουµε στην συνέχεια (τµήµα σχετικά µε πορεία εξωτερικού εµπορίου της Βουλγαρίας), από 972 εκατ. το 2003 στην συνέχεια άρχισε να αυξάνει µε ποσοστά 50% και 100% από έτος σε έτος µε αποκορύφωµα την εκτίναξή του στα 6,2 δισεκ στο 2007. Παρά το γεγονός ότι η Βουλγαρική Κυβέρνηση δείχνει να µην ανησυχεί για την πορεία αυτού του δείκτη, θεωρώντας φυσιολογική την πορεία του µε δεδοµένες τις αθρόες εισροές ξένων κεφαλαίων και την ανάγκη για επενδυτικά αγαθά της οικονοµίας, εν τούτοις διεθνείς και εγχώριοι αναλυτές επισηµαίνουν τον κίνδυνο να καταστεί µόνιµο διαρθρωτικό πρόβληµα η υψηλή ελλειµµατικότητα και σε συνδυασµό µε τις πληθωριστικές πιέσεις που δηµιουργεί και ο υψηλός καταναλωτισµός εισαγόµενων προϊόντων, να αποτελέσουν µία επικίνδυνη βάση αστάθειας της βουλγαρικής οικονοµίας. Σε ποσοστιαίους όρους ως προς το ΑΕΠ το έλλειµµα από 5,5% το 2003 υπερδιπλασιάσθηκε το 2005 (-12,4%) και τετραπλασιάσθηκε το 2007 (-21,5%). Σχετικά µε την δηµοσιονοµική πολιτική που εφαρµόζεται τα τελευταία χρόνια στην Βουλγαρία, σηµειώνεται ότι κύριο χαρακτηριστικό είναι η συνειδητή και σταδιακή συρρίκνωση του κράτους, επιδιώκοντας ταυτόχρονα την δηµιουργία πλεονάσµατος. Πράγµατι το 2007 η πολιτική αυτή οδήγησε σε αύξηση των εσόδων του κρατικού προϋπολογισµού (ύψους 12,3 δισεκ ), τα οποία ως ποσοστό του ΑΕΠ ανήλθαν στο 42,6% έναντι 40,6% το 2006 (αλλά και το 2003) ενώ οι δαπάνες (11,2 δισεκ ) ανήλθαν στο 38,8% ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξηµένες σε σχέση µε το 2006 αλλά σαφώς µειωµένες σε σχέση µε τα τρία πρώτα έτη της περιόδου. Ως αποτέλεσµα αυτής της εξέλιξης, το πρωτογενές πλεόνασµα του προϋπολογισµού διαµορφώθηκε στο 3,8% ως ποσοστό του ΑΕΠ, αυξηµένο σε σχέση και µε τα δύο προηγούµενα χρόνια κατά τα οποία ξεπερνά το 3% (το 2003 ο προϋπολογισµός ήταν ισοσκελισµένος ενώ το 2004 κατέλειπε για πρώτη φορά πλεόνασµα). Φυσικά έναντι αυτής της πολιτικής εγείρονται και αντιδράσεις που εστιάζονται κυρίως στις συνέπειες 7

επί των παροχών του κράτους προνοίας (µε ιδιαίτερη έµφαση στους τοµείς υγείας και ασφάλισης των εργαζοµένων). Εξωτερικές Εµπορικές Σχέσεις Η πορεία των εξωτερικών εµπορικών σχέσεων της Βουλγαρίας όπως προκύπτει από τα στοιχεία του Εθνικού Στατιστικού Ινστιτούτου της χώρας και την (κεντρική) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας παρουσιάζονται στον ακόλουθο Πίνακα 1-2. Σηµειώνουµε ότι, όπως έχουµε υπογραµµίσει και στις προηγούµενες Ετήσιες Εκθέσεις µας, υπάρχουν στατιστικές διαφορές µεταξύ των στοιχείων εξωτερικού εµπορίου της Ελλάδος και της Βουλγαρίας σε ότι αφορά στις διµερείς σχέσεις. Το φαινόµενο αυτό που αφορά σε καταγραφή οικονοµικών στοιχείων για τις διµερείς σχέσεις της Βουλγαρίας και µε άλλες χώρες, αν και µετά την ένταξη της χώρας στην ΕΕ έχει περιορισθεί, εντούτοις δεν έχει εξαλειφθεί. Το Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας, προέβαινε, τουλάχιστον τα τελευταία 4 έτη, σε µελέτες και εκτιµήσεις µε βάση τα ελληνικά στατιστικά στοιχεία, για το µέρος εκείνο που αφορούσε στις διµερείς ελληνοβουλγαρικές σχέσεις. Για προφανείς ωστόσο λόγους, η παρακολούθηση των γενικών εξωτερικών εµπορικών σχέσεων της Βουλγαρίας βασίζεται στα βουλγαρικά στοιχεία. Για τον λόγο αυτό τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο Κεφάλαιο 1 της παρούσης Ετήσιας Έκθεσης και αφορούν στις γενικές εξωτερικές σχέσεις της Βουλγαρίας διαφέρουν σε ότι αφορά στην Ελλάδα, από εκείνα τα στοιχεία που χρησιµοποιούµε στο Κεφάλαιο 2, όπου γίνεται αναλυτική παρουσίαση των διµερών ελληνοβουλγαρικών εµπορικών σχέσεων και όπου χρησιµοποιούνται τα ελληνικά στοιχεία. Πίνακας 1-2 Εξωτερικό Εµπόριο 2003-2007 (σε εκατ. και ποσοστιαία ως προς ΑΕΠ) 2003 2004 2005 2006 2007 Εξαγωγές FOB 6.668,2 7.984,9 9.466,3 12.011,9 13.473,6 Ως ποσοστό του ΑΕΠ 37,7 40,2 43,3 47,6 46,6 Εισαγωγές CIF 9.610,5 11.619,5 14.667,7 18.479,3 21.876,9 Ως ποσοστό του ΑΕΠ 54,2 58,5 67,0 73,2 75,7 Όγκος εµπορίου 16.278,7 19.604,4 24.134,0 30.491,2 35.350,5 Ισοζύγιο -2.942,3-3.634,6-5.201,4-6.467,4-8.403,3 Ως ποσοστό του ΑΕΠ 16,6 18,3 23,8 25,6 29,0 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Όπως προκύπτει από τα ανωτέρω στοιχεία το εξωτερικό εµπόριο της Βουλγαρίας διευρύνθηκε αποφασιστικά στην πενταετία 2003-2007 αφού ο συνολικός όγκος υπερδιπλασιάσθηκε (αύξηση 116%), οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 127% και οι εξαγωγές κατά 102%. Η παρατήρηση των στοιχείων του ανωτέρω Πίνακα οδηγεί στο συµπέρασµα ότι η Βουλγαρία συµµετέχει όλο και περισσότερο στο διεθνές εµπόριο. Σηµαντικό στοιχείο είναι η συνεχιζόµενη µε τάση να καταστεί 8

διαρθρωτικού χαρακτήρα - ελλειµµατικότητα του ισοζυγίου που οφείλεται στην επιδείνωση των όρων εµπορίου (από 1,44 το 2003 στο 1,62 το 2007). Συνακόλουθο συµπέρασµα είναι ότι η διεθνής ανταγωνιστικότητα των βουλγαρικών αγαθών µειώνεται. Ειδικότερα οι εξαγωγές της χώρας αντιστοιχούν το 2007 στο 46,6% του ΑΕΠ, έναντι 37,7% το 2003 (γεγονός που υποδηλώνει µία ικανοποιητική εξωστρέφεια της βουλγαρικής οικονοµίας), ενώ οι εισαγωγές αντιστοιχούν το 2007 στο 75,7% του ΑΕΠ έναντι 54,2% το 2003 (γεγονός που µε την σειρά του υποδηλώνει την εξάρτηση της βουλγαρικής οικονοµίας από το εξωτερικό). Το έλλειµµα του εµπορικού ισοζυγίου διογκώθηκε σε πολύ µεγάλο βαθµό µεταξύ 2003 και 2007 και συµβάλει αποφασιστικά στην διεύρυνση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (προηγούµενο τµήµα παρόντος κεφαλαίου). Στον επόµενο Πίνακα 1-3 παρουσιάζεται η κατανοµή (σε απόλυτους αριθµούς και ποσοστιαία) των εισαγωγών και εξαγωγών στις τέσσερις µεγάλες κατηγορίες αγαθών για το 2003 και 2007 (αρχή και τέλος της εξεταζόµενης περιόδου). Όπως προκύπτει από αυτές υπάρχει µικρή µετατόπιση στα ποσοστά τόσο σε ότι αφορά τις κατηγορίες των εξαγωγών όσο και τις κατηγορίες των εισαγωγών. Στις εξαγωγές έχει µειωθεί το ποσοστό συµµετοχής των εξαγωγών καταναλωτικών αγαθών (αν και αυξήθηκαν κατά 33% σε απόλυτα µεγέθη), υπέρ των εξαγωγών πρώτων υλών (που αυξήθηκαν κατά 120%), των κεφαλαιουχικών αγαθών (αύξηση κατά 137%) και των προϊόντων ενέργειας (αύξηση κατά 260%!). Στις εισαγωγές µειώθηκε το ποσοστό συµµετοχής των πρώτων υλών (που αυξήθηκαν κατά 107% σε απόλυτα µεγέθη), υπέρ του ποσοστού των καταναλωτικών αγαθών (αύξηση κατά 143%), των κεφαλαιουχικών αγαθών (αύξηση κατά 145%) και των προϊόντων ενέργειας (αύξηση κατά 153%). Πίνακας 1-3 Κατανοµή εισαγωγών και εξαγωγών κατά κατηγορία και ανά έτος (σε εκατ. και ποσοστιαία συµµετοχή) Εξαγωγές Εισαγωγές 2003 2007 2003 2007 Αξία % Αξία % Αξία % Αξία % 2440,5 36,6 3249,2 24,1 Καταναλωτικά 1475,8 15,3 3586,7 16,4 2758,9 41,3 6068,6 45,0 Πρώτες Ύλες 3849,4 40,0 7966,4 36,4 912,2 13,6 2160,6 16,0 Κεφαλαιουχικά 2466,3 25,7 6051,1 27,7 556,6 8,3 1995,2 14,8 Ενεργειακά 1690,1 17,6 4272,7 19,5 6668,2 13473,6 ΣΥΝΟΛΟ 9610,5 21876,9 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Σε ότι αφορά την κατανοµή τόσο των εισαγωγών όσο και των εξαγωγών ανά χώρα (προελεύσεως ή αποστολής), στους δύο επόµενους Πίνακες (1-4, 1-5) εµφανίζουµε τις 7 πρώτες εξ αυτών για το 2003 και για το 2007. Σε ότι αφορά στις χώρες πελάτες, δηλαδή χώρες όπου κατευθύνονται οι βουλγαρικές εξαγωγές, την πρώτη θέση καταλαµβάνει η Τουρκία η οποία απορροφά το 11,5% των συνολικών βουλγαρικών εξαγωγών. Το 2003 η Τουρκία καταλάµβανε την 4 η θέση (ποσοστό κάλυψης 9,1%). εύτερη έρχεται το 2007 η Γερµανία, διατηρώντας την ίδια θέση. Ακολουθεί τρίτη η Ιταλία (1 η το 2003) και τέταρτη η Ελλάδα (3 η το 2003) µε ποσοστό απορρόφησης των βουλγαρικών προϊόντων το 9

9,0% έναντι του 10,4% που απορροφούσε το 2003. Την επτάδα συµπληρώνουν το Βέλγιο, η Ρουµανία και η Γαλλία. Πίνακας 1-4 Κυριότεροι Πελάτες της Βουλγαρίας (οι πρώτες 7 θέσεις για το 2007 µε ποσοστιαία συµµετοχή στο σύνολο) Θέση το 2007 Χώρα προορισµού εξαγωγών Αξία βουλγαρικών εξαγωγών Ποσοστιαία συµµετοχή Θέση το 2003 Αξία βουλγαρικών εξαγωγών Ποσοστιαία συµµετοχή 1 Τουρκία 1548,4 11,5 4 610,2 9,1 2 Γερµανία 1386,2 10,3 2 718,2 10,8 3 Ιταλία 1374,3 10,2 1 935,2 14,0 4 Ελλάδα 1220,2 9,0 3 691,4 10,4 5 Βέλγιο 833,8 6,2 5 404,7 6,0 6 Ρουµανία 658,5 4,9 9 203,4 3,0 7 Γαλλία 537,4 4,0 6 338,2 5,0 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Πίνακας 1-5 Κυριότεροι Προµηθευτές της Βουλγαρίας (οι πρώτες 7 θέσεις για το 2007 µε ποσοστιαία συµµετοχή στο σύνολο) Θέση το 2007 Χώρα προέλευσης εισαγωγών Αξία βουλγαρικών εισαγωγών Ποσοστιαία συµµετοχή Θέση το 2003 Αξία βουλγαρικών εισαγωγών Ποσοστιαία συµµετοχή 1 Ρωσία 3708,6 17,0 2 1208,2 12,6 2 Γερµανία 2508,3 11,5 1 1371,2 19,8 3 Ιταλία 1879,9 8,6 3 982,7 14,2 4 Τουρκία 1516,2 6,9 5 588,6 8,5 5 Κίνα 1138,1 5,2 8 248,6 1,1 6 Ελλάδα 1127,5 5,1 4 639,2 9,2 7 Γαλλία 823,1 3,8 6 541,8 7,8 Πηγή: Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο (Βουλγαρίας) Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Σε ότι αφορά στις χώρες προµηθευτές, δηλ. χώρες εκ των οποίων προέρχονται οι εισαγωγές της Βουλγαρίας, το 2007 την πρώτη θέση καταλαµβάνει η Ρωσία µε ποσοστό κάλυψης 17,0% έναντι 12,6% και της 2 ης θέσης το 2003. δεύτερη είναι η Γερµανία µε 11,5% (πρώτη µε 19,8% το 2003) και ακολουθούν η Ιταλία (8,6%), η Τουρκία (6,9%), η Κίνα (5,2% έναντι 1,1% και της 8 ης θέσης το 2003), η Ελλάδα έκτη µε 5,1% (έναντι της 4 ης θέσης και 9,2% το 2003) και έβδοµη η Γαλλία µε 3,8%. Το γενικό συµπέρασµα είναι ότι οι σηµαντικότεροι εµπορικοί εταίροι της Βουλγαρίας είναι 6 κοινοτικές χώρες (Γερµανία, Ιταλία, Ελλάδα, Γαλλία, Βέλγιο, Ρουµανία) και Τουρκία, Κίνα. Είναι εξάλλου χαρακτηριστικό ότι το 2007 το ποσοστό των βουλγαρικών εισαγωγών που προερχόταν από την ΕΕ-27 ήταν 52% έναντι του 57,7% το 2003 (από την ΕΕ-15) που σηµαίνει ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΕ δεν οδήγησε σε εκτροπή εµπορίου εις βάρος άλλων εταίρων. Πιθανότατα οι εισαγωγές 10

από Ρωσία (ενέργεια) και Κίνα (καταναλωτικά αγαθά) να αποτελούν την εξήγηση για αυτή την εξέλιξη. Άµεσες Ξένες Επενδύσεις Το 2007 συνεχίσθηκε η αυξητική εισροή άµεσων ξένων επενδύσεων στην Βουλγαρία. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της (κεντρικής) Εθνικής Τράπεζας της Βουλγαρίας οι ΑΞΕ το 2007 ανήλθαν στα 6,109 δισεκ αυξηµένες κατά 2,5% σε σχέση µε το 2006. Σηµειώνεται ότι τα στοιχεία για τα δύο έτη διορθώθηκαν στις αρχές του 2008. Έτσι το σύνολο των ΑΞΕ που έχουν πραγµατοποιηθεί στην Βουλγαρία στο διάστηµα 1996-2007 ανήλθαν στα 25 δισεκ. έναντι 22,9 δισεκ. που ήταν η προηγούµενη εκτίµηση. Στον Πίνακα 1-6 που ακολουθεί παρουσιάζεται η πορεία των ΑΞΕ στην Βουλγαρία για το διάστηµα 1996-2007. Πίνακας 1-6 Άµεσες Ξένες Επενδύσεις στην Βουλγαρία Σε εκατ. ΧΩΡΑ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006* 2007* ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ 137,3 570,2 605,1 866,0 1103,3 903,4 980,0 1850,5 2735,9 3152,1 5961,0 6108,9 24973,9 % 1 ΑΥΣΤΡΙΑ 5,9 17,7 41,5 78,7 78,2 104,6 166,4 210,9 691,1 747,3 905,7 614,7 3662,6 15 2 ΟΛΛΑΝ ΙΑ 33,2 2,4 54,5 110,1-11,2 90,3 36,5 216,6 324,6 239,9 1006,0 584,1 2687,2 11 3 ΕΛΛΑ Α 2,7 4,6 22,7 2,3 105,8 262,3 240,1 198,9 179,6 324,2 512,4 549,0 2404,5 9,6 4 ΗΝ. ΒΑΣΙΛΕΙΟ 6,3 24,5 33,4 29,7-4,8 23,5 0,7 86,5 51,3 343,4 817,9 728,0 2140,4 8,6 ΒΕΛΓΙΟ - 5 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 10,7 288,8 24,5 0,3 113,5 67,9 0,2 27,8 142,4-55,4-51,2 779,8 1349,3 5,4 6 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 13,4 44,0 23,6 43,3 42,3 75,3 90,8 96,1 253,0 107,1 243,9 194,6 1227,3 4,9 7 ΚΥΠΡΟΣ 2,1 32,1 150,7 172,1 81,7 19,8-8,4 104,9 90,1 36,9 179,3 337,8 1199,1 4,8 8 ΗΠΑ 15,5 32,0 55,7 58,4 61,8 49,9 60,0 112,8 107,7 83,0 242,8 149,4 1029,1 4,1 9 ΟΥΓΓΑΡΙΑ 0,1 0,0 0,7 7,9 2,3 1,1 10,2 324,8 48,9 73,5 243,9 236,8 950,2 3,8 10 ΙΤΑΛΙΑ 0,7 2,1 2,3 7,2 379,5 163,9 25,1 87,8 71,2 126,6-52,7 109,9 923,6 3,7 11 ΕΛΒΕΤΙΑ 4,0 2,9 42,5 9,5 27,2 37,0 39,3 134,2 116,5 269,5 30,0 129,3 841,9 3,4 12 ΙΣΠΑΝΙΑ 0,0 59,9 47,1 3,8 1,1 5,7 0,1 4,0 8,2 46,6 209,4 382,2 768,0 3,1 13 ΙΡΛΑΝ ΙΑ 0,0 0,1 7,8 16,6 3,6-6,3-1,8 2,6 19,7 87,7 406,8 225,5 762,4 3,1 14 ΤΣΕΧΙΑ 0,1 6,7 1,3 0,0 0,7 2,9 68,9-6,1 279,5 130,1 264,4 4,8 753,3 3 15 ΡΩΣΣΙΑ 0,2 0,5 17,8 103,3 25,0-4,9 5,2 27,6-15,9 109,0 129,9 170,7 568,2 2,3 16 ΓΑΛΛΙΑ 0,3 5,8 20,6 82,1 41,7 16,5 8,9 20,5 51,1 34,4 87,1 44,6 413,6 1,7 ΝΗΣΟΙ 17 ΠΑΡΘΕΝΟΙ 7,9 0,0 0,0 1,0 13,9 19,0-9,6 30,1 26,5 109,5 91,8 65,0 355,0 1,4 18 ΤΟΥΡΚΙΑ 0,1 1,4 25,3 13,6 26,2-10,8 16,4-4,6 50,6 60,6 86,4 8,5 273,7 1,1 Πηγή: Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Από την µελέτη ανωτέρω Πίνακα 1-6 προκύπτει ότι η µεγάλη εισροή ξένων κεφαλαίων στην Βουλγαρία ξεκίνησε το 2000 όταν ξεκίνησε και το µεγάλο Πρόγραµµα Ιδιωτικοποιήσεων στην χώρα. Έκτοτε και µέχρι το 2003 το επίπεδο εισροών διατηρήθηκε υψηλά. Από το 2004 και έπειτα οι ΑΞΕ σηµείωσαν συνεχή άλµατα ανερχόµενες το έτος αυτό στα 2,7 δισεκ.. Το 2006, ένα έτος πριν την ένταξη στην ΕΕ επενδύθηκαν 5,961 δισεκ. και το 2007 6,109 δισεκ από ξένα κεφάλαια στην Βουλγαρία. Η µεγάλη αυτή εισροή, αντίστοιχη των ΑΞΕ που 11

πραγµατοποιήθηκαν σε άλλες χώρες λίγο πριν ή λίγο µετά την ένταξή τους στην ΕΕ (στα τελευταία κύµατα διεύρυνσής της) δικαιολογείται από τις ευκαιρίες που προσφέρονται για επενδύσεις σε υποδοµές (ενέργειας), εµπορίου (δικτύων) και ακινήτων (εµπορικών συγκροτηµάτων και κατοικιών). Στο Γράφηµα 1-1 που ακολουθεί παρουσιάζεται η ανοδική πορεία των ετήσια πραγµατοποιηθεισών ΑΞΕ στην Βουλγαρία. Γράφηµα 1-1 Άµεσες Ξένες Επενδύσεις στην Βουλγαρία Σε εκατ. ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝ ΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 7000 6000 5000 4000 3000 2000 1000 0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006* 2007* Πηγή: Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Είναι σαφές από το ανωτέρω γράφηµα ότι η ένταξη της χώρας στην ΕΕ λειτούργησε για την διετία 2006-2007 ως κίνητρο-καταλύτης για τον διπλασιασµό σχεδόν των ΑΞΕ (σε σχέση µε το 2005), ενώ σε σχέση µε το διάστηµα 1999-2001 οι ΑΞΕ εξαπλασιάσθηκαν. Σε ότι αφορά στην προέλευση των άµεσων ξένων επενδύσεων, τα στοιχεία του ανωτέρω Πίνακα 1-6 δείχνουν ότι η Αυστρία καταλαµβάνει την πρώτη θέση µε 15% των συνολικών επενδύσεων, η Ολλανδία την δεύτερη µε 11% και η Ελλάδα την τρίτη µε 9,6% των συνολικών ΑΞΕ. Οι µισές ΑΞΕ έχουν πραγµατοποιηθεί από κεφάλαια πέντε χωρών (του Ηνωµένου Βασιλείου και του Βελγίου συµπεριλαµβανοµένων). Στις 10 πρώτες θέσεις υπάρχουν 9 κοινοτικές χώρες και οι ΗΠΑ (στην 8 η θέση µε µερίδιο 4,1% του συνόλου). Μικρά µερίδια κατέχουν επίσης η Ρωσία (στην 15 η θέση µε 2,3%) και η Τουρκία (στην 18 η θέση µε 1,1% των συνολικών ΑΞΕ). Εκ των κοινοτικών χωρών µικρά επίσης µερίδια καταλαµβάνουν και οι Ιταλία (3,7%), η Ισπανία (3,1%) και η Γαλλία (1,7%). Αξιοσηµείωτη είναι και η εξέλιξη των αποδόσεων των ξένων επενδύσεων στην χώρα. Στον Πίνακα 1-7 που ακολουθεί παρουσιάζουµε το είδος των κεφαλαίων που επενδύθηκαν. Πίνακας 1-7 12

Άµεσες Επενδύσεις κατά τύπο επένδυσης Σε εκατ. 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006* 2007* ΣΥΝΟΛΟ ΣΥΝΟΛΟ 137,3 570,2 605,1 866,0 1103,3 903,4 980,0 1850,5 2735,9 3152,1 5961,0 6108,9 24973,9 1 Εταιρικές συµµετοχές 131,1 556,1 569,4 527,9 838,7 627,0 631,6 1075,2 1831,9 1789,3 3179,5 3598,5 15356,2 2 Άλλα κεφάλαια 6,3 13,7-19,8 372,8 201,7 269,4 260,1 553,3 462,7 954,1 1949,6 2121,8 7145,7 3 Επανεπενδυµένα κεφάλαια 0,0 0,4 55,6-34,7 62,8 7,0 88,3 222,0 441,4 408,7 831.9 388,6 8210,5 Πηγή: Εθνική Τράπεζα Βουλγαρίας Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Σόφιας Τα τρία πρώτα έτη που καταγράφει ο ανωτέρω Πίνακας 1-7 χαρακτηρίζονται µόνο από ΑΞΕ ως συµµετοχή σε εταιρείες. Η κατηγορία «άλλα κεφάλαια» έχει πολύ µικρή συµµετοχή. Από το 1999 και µετά τα «άλλα κεφάλαια» αποτελούν µεγάλο ποσοστό των συνολικών ΑΞΕ φθάνοντας ακόµη και στο 35% το 2007. Πρόκειται για κεφάλαια που επενδύονται σε ακίνητα (διαµερίσµατα και γη) κυρίως από αλλοδαπούς αλλά και Βούλγαρους που ζουν στο εξωτερικό. Εξίσου σηµαντική είναι η εξέλιξη των κερδών των ΑΞΕ και µάλιστα αυτών που επανεπενδύονται. Το 2006 τελευταίο προενταξιακό έτος τα κέρδη που επενδύθηκαν εκ νέου ανήλθαν στα 832 εκατ. (14% των συνολικών) γεγονός που υποδηλώνει τον µόνιµο χαρακτήρα των επενδύσεων αλλά και την εµπιστοσύνη των επενδυτών για µελλοντική κερδοφορία. Συνολικά στο διάστηµα 1996-2007 επενδύθηκαν σε «εταιρικές συµµετοχές» 15,356 δισεκ., σε «άλλα κεφάλαια» 7,145 δισεκ., ενώ 8,21 δισεκ. αφορούν σε «επανεπενδυµένα κέρδη». 13