Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης 2007-2017: Μια δεκαετία αξιολόγησης εκθέσεων αειφορίας και μη-χρηματοοικονομικών πληροφοριών επίδοσης Δρ. Κωνσταντίνος Ευαγγελινός
Εργαστήριο Επιχειρησιακής Περιβαλλοντικής Πολιτικής και Διαχείρισης (ΕΕΠΠΔ) Ολοκληρωμένες μελέτες Αξιολόγηση πρακτικών λογοδοσίας ΕΚΕ στον ελληνικό χώρο (2006-2014) Κλαδικές μελέτες-αξιολογήσεις απολογισμών: α) Διεθνών αερολιμένων β) Ευρωπαϊκών χημικών εταιρειών & του κλάδου των πετρελαιοειδών γ) Κατασκευαστικών εταιρειών Διερεύνηση των στάσεων/αντιλήψεων στελεχών ελληνικών επιχειρήσεων για την ΕΚΕ Διερεύνηση των απόψεων ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα για την ΕΚΕ
Εργαστήριο ΕΕΠΠΔ - Τρέχουσες ερευνητικές δράσεις Προσαρμογή μεθόδου αξιολόγησης απολογισμών ΕΚΕ βάσει των Οδηγιών GRI Standards Ανάπτυξη και εφαρμογή εργαλείου ανάλυσης ενοποιημένων απολογισμών βάσει του νέου πλαισίου International Integrated Reporting (IR) Framework (http://www.theiirc.org) Κλαδικές/συγκριτικές μελέτες Μη-χρηματοοικονομική λογιστική και μικρομεσαίες επιχειρήσεις Στάσεις & αντιλήψεις ενδιαφερομένων μερών (πελάτες/κατάναλωτές, προμηθευτές, δημόσιοι φορείς)
Εκθέσεις αειφορίας μη χρηματοοικονομικοί απολογισμοί: Μια παγκόσμια τάση
Εκθέσεις αειφορίας: Η περίπτωση της Ελλάδας Αριθμός επιχειρήσεων που συμπεριλαμβάνονται διαχρονικά στην έρευνα του ΕΕΠΠΠΔ 50 45 40 180% 30 20 16 10 0 2006 2016
Απολογισμοί ΕΚΕ: Η περίπτωση της Ελλάδας Δήλωση υποστήριξης διεθνών πρωτοβουλιών ΕΚΕ Οδηγίες GRI Οικουμενικό Σύμφωνο 22% 43% 78% GRI non-gri 57% GC COP non-gc COP Αριθμός εταιρειών δείγματος που στις εκθέσεις τους δηλώνουν ότι υιοθετούν/ εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία Αριθμός εταιρειών δείγματος που δεν αναφέρουν σχετική υιοθέτηση/ εφαρμογή
Απολογισμοί ΕΚΕ: Η περίπτωση της Ελλάδας Δήλωση υποστήριξης πρωτοβουλιών ΕΚΕ ΙΙ ISO26000 Εξωτερική επαλήθευση 24% 45% 76% ISO26000 non-iso26000 55% Με εξωτερική επαλήθευση Χωρίς εξωτερική επαλήθευση Αριθμός εταιρειών δείγματος που στις εκθέσεις τους δηλώνουν ότι υιοθετούν/ εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία Αριθμός εταιρειών δείγματος που δεν αναφέρουν σχετική υιοθέτηση/ εφαρμογή
2007-2009 ~ Μεθοδολογία αξιολόγησης GRI G2/G3: Έμφαση σε δείκτες μη-χρηματοοικονομικής επίδοσης Global Reporting Initiative (GRI) Guidelines Widely accepted previous benchmark methodologies CSR Reporting Assessment Methodology Greek Reports Benchmark results
Το σύστημα αξιολόγησης βάσει GRI G2/G3 Vision & Strategy 2 Organisational profile 22 Governance structure 20 Performance Number of items/indicators Economic performance indicators 13 Environmental performance ind. 35 Social performance indicators Labor practices 17 Human rights 13 Society 7 Product responsibility 11 Total 141
Methodology GRI Guidelines consist of 141 indicators topics Devised a numerical scoring system for each topic Each topic is allocated between 0 (worst) and 4 (best) points Results provide ranking among assessed reports Implementation of proposed methodology to all reports published in 2006 in Greece This methodology assesses only what organizations include in their reports, it does not refer directly to their performance
Benchmark scoring system structure and rationale Score Scoring Levels E.g. Direct CO 2 emissions 0 No mention No relevant information provided 1 Generic statements 2 More detailed 3 Extensive 4 Full We monitor our CO 2 emissions In 2006, the Company s total emissions of CO 2 were equivalent to 800,000 tonnes Our Head Offices and plants in Greece produced 500,000 tonnes of CO 2, while the rest of our abroad operations result to 300,000 tonnes of CO 2 In 2006, the Company s total emissions of CO 2 were equivalent to 800,000 tonnes. Our Head Offices and plants in Greece produced 500,000 tonnes of CO 2, while the rest of our abroad operations result to 300,000 tonnes of CO 2. This is a 5% reduction from last year s emissions. It is our stated commitment to reduce our CO 2 emissions by a targeted 10% by the end of 2008, compared to its 1990 level
Findings individual report PR V&S 60% 40% P Report Sections 2008 ( 2007) Vision&Strategy (V&S) 40% (+2%) S 20% GS Governance Structure (GS) 33% (+5%) Economic Perf. (EcP) 25% (+2%) 0% Environmental Perf. (EnP) 15% (+2%) Labour Practices (LP) 31% (+5%) HR EcP Human Rights (HR) 10% (+6%) LP EnP 2005 2006 Society (S) 22% (+5%) Product Responsibility (PR) 19% (+6%)
Findings overall ranking of reports 80% 40% 56% 54% 49% 49% 45% 43% 42% 37% 37% 36% 36% 36% 35% 35% 34% 31% 29% Average score:35% 27% 26% 25% 24% 20% 15% 15% 0% ΤΙΤΑΝ Cement Coca Cola Hellenic Coca Cola 3E Hellenic Petroleum Emporiki Bank Motor Oil Hellas Piraeus Bank Nat. Bank of Greece Hellenic Telecom. Org. Ath. International Airport AGET Heracles Interamerican Vodafone Hellas S&B Ind. Minerals Cosmote Alpha Bank Hellenic Alumin. Ind. Corinth Pipeworks Mytilineos Eurobank EFG Halkor Hel. Public R. Estate Corp. Ellaktor Nireus
Findings - Ranking of environmental performance disclosures 80% 66% 59% 43% 38% 40% 37% 37% 35% 29% 28% 27% 26% 25% 24% 24% 23% 23% 0% Coca Cola Hellenic Coca Cola 3E Hellenic Petroleum Emporiki Bank ΤΙΤΑΝ Cement Piraeus Bank Vodafone Hellas Motor Oil Hellas Hellenic Alumin. Ind. Ath. International Airport Eurobank EFG Hellenic Telecom. Org. Cosmote Alpha Bank Nat. Bank of Greece Corinth Pipeworks AGET Heracles Halkor Average score:27% 20% 20% 18% 14% 13% 12% 8% Mytilineos S&B Ind. Minerals Interamerican Ellaktor Hel. Public R. Estate Corp. Nireus 6%
Findings Ranking of social performance disclosures 80% 59% 47% 45% 45% 45% 42% 40% 37% 36% 34% 31% 31% 30% Average score:27% 24% 24% 23% 19% 15% 14% 10% 9% 9% 9% 9% 4% 0% ΤΙΤΑΝ Cement Hellenic Petroleum Coca Cola Hellenic Coca Cola 3E Motor Oil Hellas Hellenic Telecom. Org. Emporiki Bank Piraeus Bank AGET Heracles Nat. Bank of Greece Interamerican Cosmote Ath. International Airport S&B Ind. Minerals Alpha Bank Vodafone Hellas Hellenic Alumin. Ind. Corinth Pipeworks Mytilineos Eurobank EFG Halkor Hel. Public R. Estate Corp. Nireus Ellaktor
2010-2014 ~ Μεθοδολογία αξιολόγησης GRI G3.1/G4: Εισαγωγή βασικών αρχών στην αξιολόγηση Οδηγίες Global Reporting Initiative (GRI) Content Analysis/ Βαθμολογικό σύστημα αξιολόγησης Μεθοδολογία αξιολόγησης Αρχές κατάρτισης εκθέσεων ΕΚΕ Ελληνικές εκθέσεις Αποτελέσματα αξιολόγησης
Μεθοδολογία αξιολόγησης μη-χρηματοοικονομικών εκθέσεων Οι Οδηγίες GRI απαρτίζονται από ένα δεδομένο αριθμό από ποιοτικούς και ποσοτικούς δείκτες-στοιχεία Για κάθε ένα αναπτύχθηκε ένα βαθμολογικό σύστημα αξιολόγησης Κάθε δείκτης-στοιχείο λαμβάνει 0 (καμία αναφορά) έως 4 ( πλήρης κάλυψη) βαθμούς Βάσει του βαθμού ενσωμάτωσης βασικών αρχών στην κατάρτιση εκθέσεων ΕΚΕ προσδιορίζεται ένας συντελεστής βαρύτητας που σταθμίζει τις πληροφορίες επίδοσης που διαθέτουν οι εταιρείες Τα αποτελέσματα προάγουν τη συγκρισιμότητα/κατάταξη εκθέσεων Η μέθοδος εφαρμόστηκε στις ετήσιες εκθέσεις ελληνικών εταιρειών
Μεθοδολογία αξιολόγησης μη-χρηματοοικονομικών εκθέσεων Θεμελιώδεις αρχές κατάρτισης εκθέσεων Ουσιαστικότητα πληροφοριών Materiality Αξιοπιστία πληροφοριών Credibility Λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφερόμενα μέρη Stakeholder identification & engagement
Ουσιαστικότητα Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται σε έναν απολογισμό θα πρέπει να καλύπτουν τα θέματα και τους δείκτες που αντικατοπτρίζουν τις σημαντικές οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιδράσεις του οργανισμού ή τις επιδράσεις που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις των ενδιαφερομένων μερών. Συστηματική διαχείριση της ουσιαστικότητας Επαρκείς πληροφορίες διαχείρισης της ουσιαστικότητας Σαφείς αλλά περιορισμένες δηλώσεις Ασαφείς/σύντομες δηλώσεις
Αξιοπιστία Οι πληροφορίες και οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται κατά την κατάρτιση του απολογισμού θα πρέπει να δημοσιοποιούνται με τρόπο που μπορούν να εξετάζονται και να αποδεικνύεται η ποιότητα/ουσιαστικότητα των πληροφοριών. Πλήρης διασφάλιση και αναφορά του τρόπου με τον οποίο σχεδιάζει ο οργανισμός να αντιμετωπίσει τα σχόλια που αναφέρουν οι ανεξάρτητοι ελεγκτές Εκτενής διασφάλιση στοιχείων της έκθεσης Διασφάλιση μόνο μερικών στοιχείων της έκθεσης Αξιολόγηση περιεχομένου έκθεσης από εξωτερικό φορέα, χωρίς διασφάλιση
Λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφερόμενα μέρη Ο οργανισμός θα πρέπει να προσδιορίζει τα ενδιαφερόμενα μέρη που επηρεάζονται και επηρεάζουν τη λειτουργία του και να εξηγεί στον απολογισμό με ποιον τρόπο ανταποκρίθηκε σε προσδοκίες - προβληματισμούς που έχουν σχετικά με τη λειτουργία του. Συστηματικές πρακτικές αναγνώρισης και διαβούλευσης με τις ομάδες ενδιαφέροντος του οργανισμού Επαρκείς πληροφορίες πρακτικών αναγνώρισης και επικοινωνίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη Σαφείς, αλλά περιορισμένες πληροφορίες Σύντομες, ασαφείς αναφορές
2015-2017 ~ Μεθοδολογία αξιολόγησης GRI G4: Αξιολόγηση βάσει θεμελιωδών αρχών μη-χρηματοοικονομικής λογοδοσίας Βασικές Αρχές κατάρτισης εκθέσεων αειφορίας Global Reporting Initiative (GRI) Μεθοδολογία αξιολόγησης Content Analysis/ σύστημα αξιολόγησης του βαθμού ενσωμάτωσης των αρχών βάσει βαθμολογούμενων κριτηρίων Ελληνικές εκθέσεις Αποτελέσματα αξιολόγησης
2015-2017 ~ Μεθοδολογία αξιολόγησης GRI G4: Αξιολόγηση βάσει θεμελιωδών αρχών μη-χρηματοοικονομικής και λογοδοσίας Συμμετοχικότητα Ενδιαφερόμενων Μερών Πλαίσιο Βιωσιμότητας Ουσιαστικότητα Πληρότητα Ισορροπία Συγκρισιμότητα Ακρίβεια Τακτική ενημέρωση Σαφήνεια Αξιοπιστία
Εργαστήριο ΕΕΠΠΔ και Εργαστήριο των Επιχειρήσεων και της Περιβαλλοντικής Τεχνολογίας (ΕΕΠΤ) Μελλοντικές ερευνητικές δράσεις Διερεύνηση της προσαρμογής και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης σύμφωνα με τις διατάξεις των Ν.4403/2016 και Ν.4308/2014. Σχεδιασμός μη-χρηματοοικονομικών λογαριασμών για τη βοήθεια των νομοθετικά υποχρεών μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων να καταγράψουν και να δημοσιοποιήσουν περιβαλλοντικές και κοινωνικές πληροφορίες. Ανάλυση των πληροφοριών που παρέχονται ως προς τον βαθμό απόδοσης της μη-χρηματοοικονομικής επίδοσης σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της κείμενης νομοθεσίας
Εργαστήρια ΕΕΠΠΔ και ΕΕΠΤ Μελλοντικές ερευνητικές δράσεις Εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις κατά την ανάληψη πρακτικών λογοδοσίας σε θέματα αειφορίας (εμπόδια σε μίκρο- /οργανωσιακό επίπεδο αλλά και σε θεσμικό) Αντιλήψεις των επιχειρηματιών αναφορικά με τα προσδοκώμενα οφέλη τέτοιων πρακτικών Καταγραφή του awareness που έχουν αναφορικά με το Δίκτυο και σε ποιά σημεία/επίπεδα θα ήθελαν να τους υποστηρίξει σε αυτό το θέμα. Action research study επιλογή ενός μικρού αριθμό υπόχρεων επιχειρήσεων και σε τακτά χρονικά διαστήματα διενέργεια ποιοτικής έρευνας (βλ. συνεντεύξεις) αναφορικά με την πορεία υλοποίησης τέτοιων πρακτικών (δυσκολίες αντιμετωπίζουν, σημεία όπου χρειάζεται περισσότερο καθοδήγηση, low-hanging fruits και bottlenecks στη διαδικασία, κ.α.)
Σχεδιασμός εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την εξοικείωση των εμπλεκομένων με την απόδοση μη χρηματοοικονομικών επιδόσεων, μη χρηματοοικονομικών λογαριασμών και εξειδίκευση σε θέματα περιβαλλοντικής λογιστικής και τους νέους περιβαλλοντικούς λογαριασμούς Ανάπτυξη τεχνικών αξιολόγησης της υφιστάμενης περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδοσης των ΜΜΕ. Ανάπτυξη οδηγών για την εφαρμογή τεχνικών περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδοσης των επιχειρήσεων.
Διδακτορική διατριβή 2006 Περιβαλλοντική λογιστική ένα εργαλείο για τη μέτρηση της αειφόρου επίδοσης των επιχειρήσεων. Πλήθος δημοσιεύσεων για την καταγραφή τέτοιων πληροφοριών στους ισολογισμούς και στις καταστάσεις χρήσης. Nikolaou, I. E. (2006). Environmental accounting as a tool of qualitative improvement of banks' services: the case of Greece. International Journal of Financial Services Management, 2(1-2), 133-143. Evangelinos, K., Nikolaou, I., & Leal Filho, W. (2015). The effects of climate change policy on the business community: a corporate environmental accounting perspective. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 22(5), 257-270. Nikolaou, I., & Evangelinos, K. (2012). Financial and non-financial environmental information: significant factors for corporate environmental performance measuring. International Journal of Managerial and Financial Accounting, 4(1), 61-77.