Επιδημιολογία του καρκίνου



Σχετικά έγγραφα
ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

Ειρήνη Θανοπούλου MD, MSc Ειδικευόμενη Παθολογικής Ογκολογίας ΕΑΝΠ «Μεταξά»

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

ΟΓΚΟΛΟΓΙΑ - ΡΑΔΙΟΒΙΟΛΟΓΙΑ

Η σημασία του προληπτικού ελέγχου για τον ΚΠΕ. Όλγα Ι Γιουλεμέ Επίκουρη Καθηγήτρια Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ Β Προπ. Παθολογική Κλινική ΓΠΝΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ+ΚΑΡΚΙΝΟΥ+ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ

Στην περισσότερο επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου έχει συμβάλλει σημαντικά η ανακά-λυψη και εφαρμογή των καρκινι-κών δεικτών.

Ιπποκράτης, Περί διαίτης το πρώτον.

Διατροφή και Καρκίνος

Περιεχόµενα. 1. Θεραπευτικές αρχές στην Oγκολογία. 2. Βασικές αρχές Φυσικής. 3. Επιλογή του θεραπευτικού µηχανήµατος και της τεχνικής

PET/CT versus DWI-MRI στην ογκολογία του θώρακος. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Τμήμα Αξονικής, Μαγνητικής Τομογραφίας & PET-CT ΔΘΚΑ «Υγεία»

προϊόντων του Δρ Κωσταρέλλη Βασιλική Λέκτορας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

Γυμνάσιο Κερατέας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΜΕΤΑΛΛΑΞΕΙΣ. Αναστασία Σουλαχάκη Κωνσταντίνα Πρίφτη

Καρκίνος. Note: Σήμερα όμως πάνω από το 50% των διαφόρων καρκινικών τύπων είναι θεραπεύσιμοι

Σαρόγλου Μαρία MD, PhD, Επιµελήτρια Β Πνευµονολόγος - Φυµατιολόγος Γενικό Νοσοκοµείο Δράµας


Η λειτουργία του ΕΑΝ στην Πάτρα: σχόλια και εμπειρίες κλινικών ογκολόγων

Π.Δ.ΛΑΓΙΟΥ 1. Αιτιολογία και πρόληψη κακοήθων νεοπλασιών

Χειρουργική αντιμετώπιση μη μικροκυτταρικού Ca πνεύμονα. Μαδέσης Αθανάσιος Επιμελητής Α Καρδιοθωρακοχειρουργικής

«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία»

15/1/2018. Δρ. Σάββας Παρασκευόπουλος Χειρουργός Ουρολόγος Θεσσαλονίκη 2-5 /11/ ο Μακεδονικό Ουρολογικό Συμπόσιο

Δεκαπεντάλεπτη προετοιμασία του φοιτητή, για την παρακολούθηση του μαθήματος του καρκίνου του προστάτη.

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΩΟΘΗΚΩΝ. Θ. Πανοσκάλτσης MD, PhD, FRCOG, CCST (UK) Γυναικολόγος Ογκολόγος. Αρεταίειον Νοσοκομείο, Αθήνα


Επιδημιολογία καρκίνου του πνεύμονα Ενότητα 1: Ογκολογία Πνεύμονα. Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ Ι. ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ Καθηγητής Καρδιολογίας Α.Π.Θ.

Την λίστα πραγμάτων που προκαλούν καρκίνο ανακοίνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας,

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις

Φυσιολογία της Άσκησης Εισαγωγή. Παναγιώτης Κανέλλος Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, PhD Υπότροφος ΤΕΙ Κρήτης

Γράφει: Αλίκη Τσερκέζογλου, Γυναικολόγος Ογκολόγος, Τέως Συντονίστρια Διευθύντρια Νοσοκομείου «Ο Άγιος Σάββας», Συνεργάτις Ευρωκλινική Αθηνών

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

Εκτεταμένη έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία στην παιδική και εφηβική ηλικία και εμφάνιση μελανώματος.

Cell growth, proliferation and cancer

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Η λίστα πραγμάτων που προκαλούν καρκίνο που ανακοίνωσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ


φυσιολογικό δέρμα - 1

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΜΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΡΚΙΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΙΦΝΕ ΓΡΙΒΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ

Υπολογιστές ογκολογικού κινδύνου: Καρκίνος Νεφρού - Ουροδόχου Κύστης

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση;

ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος. Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός»

þÿº ¹½É½¹ºÌ ºÌÃÄ Â ÃÄ ½ º ¹½É½

ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ. Ι. Γ. Παναγιωτίδης Β Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής Ιατρική Σχολή Εθνικού & Καποδιστριακού Παν/μίου Αθηνών

Ριζική προστατεκτομή

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΙΩΝ. Πάρις Α. Κοσμίδης Παθολόγος Ογκολόγος Νοσοκομείο «ΥΓΕΙΑ»

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΗΡΕΑΖΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

MSM Men who have Sex with Men HIV -

Καρδιαγγειακή*υγεία! Διατροφή!&!Αντιγήρανση! Δημήτρης!Συκιανάκης! Gerontology & Antiaging Medicine!

Επίπτωση και επιβίωση από παιδικό καρκίνο στην Μεσόγειο και τον Κόσμο

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: Θεωρία και Πράξη

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ. Review from 19/10/2015. Page 1 / 5

Κλινικές επιλογές σε μεταλλάξεις των BRCA 1/2 γονιδίων. Ιωάννης Θ. Νατσιόπουλος Χειρουργός Μαστού

Η ΔΙΑΤΟΦΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ. Μαθητές: Τάτσιου Ελενη,ΖάχουΚατερίνα,Κοκκινίδου Αθανασία,Καρπόζηλος Κωνσταντίνος. Καθηγητής: κ. Παπαμήτσος

Π.Δ. Λάγιου 05/2015. Διατροφή και νοσολογία. Διατροφή στη Δημόσια Υγεία. Διατροφικά στοιχεία. Διατροφή Τροφή - Τρόφιμα.

Ευρωπαϊκός Κώδικας Κατά του Καρκίνου Καρκίνος Κεφαλής & Τραχήλου: Ο Άγνωστος Καρκίνος Διημερίδα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης

Μοντέλα πρόγνωσης. του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ηλιάδης Φώτης. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας-Διαβητολογίας ΑΠΘ Α ΠΡΠ, Νοσοκοµείο ΑΧΕΠΑ

Εισαγωγή Ιστορική Αναδρομή Είδη καρκίνου Καρκίνος του ήπατος (τύποι, αιτίες, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπείες) Λευχαιμία (Συμπτώματα, Αίτια,

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΥΓΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΥΓΕΙΑΣ. Διατροφική Πολιτική. Αντωνία Τριχοπούλου

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - ΠΟΤΕ?

ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΡΟΔΟΥ «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ

ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΛΠΑΚΤΣΙΔΟΥ ΒΑΚΙΑΝΗ ΜΑΧΗ

ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ (Θ)

15λεπτη προετοιμασία του φοιτητή για την παρακολούθηση του μαθήματος καρκίνος ουροδόχου κύστεως θηλώματα:

Μελέτη της έκφρασης του ογκοκατασταλτικού γονιδίου Cyld στον καρκίνο του μαστού

Ποιοι παράγοντες προκαλούν την εµφάνιση καρκίνου;

Kλιμακτήριο-Εμμηνόπαυση. Δημήτριος Βαβίλης Καθηγητής Μαιευτικής και Γυναικολογίας ΑΠΘ

ΕΜΒΟΛΙΑ HPV ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ

Εισαγωγή στη Διατροφή

Ο νοσηλευτικός ρόλος στην πρόληψη του μελανώματος

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ. Πτυχιακή Εργασία

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ Διαφορικήδιάγνωση

PET-CT : περιορισμοίpitfalls. Ευθυμιάδου Ρωξάνη Διευθύντρια τμήματος PET-CT Θεραπευτήριο «Υγεία»

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης

Η λοίμωξη από τον ιό HPV

ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

Μελέτη φυσικών αυτοαντισωµάτων σε HPV θετικές γυναίκες. Πρόδροµα αποτελέσµατα

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ

Εισαγωγή στη Διατροφή

ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ

ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΡΔΙΟΓΚΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΙΟΥ 2018 ΑΙΓΛΗ,ΖΑΠΠΕΙΟΥ. Α.Μητράκου Α.Καθηγήτρια Μ.Ρούσσου Παν.Υπότροφος Θεραπευτική Κλινική ΕΚΠΑ

Γεώργιος Α. Ανδρουτσόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας Πανεπιστημίου Πατρών. Πυελική μάζα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ ΒΑΣ. ΣΙΔΕΡΗΣ, ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 6, ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ , ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ: , FAX

Πέμπτη, 5 Δεκεμβρίου 2013

Πρόγραμμα Ογκολογίας Ουροποιογεννητικού GenitoUrinary Oncology

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΝΕΦΡΟΥ Εκπόνηση: Δρ. Αναστάσιος Παππάς

( ) , ) , ; kg 1) 80 % kg. Vol. 28,No. 1 Jan.,2006 RESOURCES SCIENCE : (2006) ,2 ,,,, ; ;

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Κωνσταντίνος Σάρρας, Ειδ/νος Παθολογίας Γ.Ν.Κοζάνης

Transcript:

DEPARTMENT OF HYGIENE AND EPIDEMIOLOGY Επιδημιολογία του καρκίνου Κώστας Τσιλίδης, ktsilidi@cc.uoi.gr http://users.uoi.gr/ktsilidi/teaching

Στόχοι της διάλεξης Τι είναι ο καρκίνος; Ποιοι είναι οι πιο συχνοί καρκίνοι παγκοσμίως; Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνων; Page 2

Χαρακτηριστικά του καρκίνου Είναι μια ομάδα ασθενειών (>100) που χαρακτηρίζονται από ανεξέλεκτη αύξηση και διασπορά μη φυσιολογικών κυττάρων. Η ογκο-γένεση είναι μια διαδικασία πολλαπλών σταδίων που περιλαμβάνει γενετικές (κληρονομικές και επίκτητες) και επιγενετικές αλλοιώσεις Hanahan & Weinberg. The hallmarks of cancer. Cell 2000;100:57-70 Page 3

Π.χ. Καρκίνος παχέος εντέρου www.pathguy.com/lectures/ neo-1.htm Page 4

Εξέλιξη καρκίνου παχέος εντέρου http://www.rockefeller.edu/pubinfo/p53part1.html Page 5

Αδενωματώδης πολύποδες παχέος εντέρου Προ-καρκινική κατάσταση Προηγούνται του καρκίνου κατά 10+ χρόνια Συνήθως ασυμπτωματικοί http://www.vh.org/providers/teachingfiles/giatlas/pages/5-colon/neoplastadenomaimages.html#39 Page 6

Συνήθεις μεταστάσεις καρκίνου παχέος εντέρου Καρκίνος ήπατος Καρκίνος οστών http://edcenter.med.cornell.edu/cumc_pathnotes/ Gastrointestinal/Gastrointestinal.html http://www.surgical-tutor.org.uk/default-home.htm?system/ locomotor/bone_metastases.htm~right Page 7

Ιστοί προέλευσης του καρκίνου Καρκίνωμα επιθήλια (αδενοκαρκίνωμα, πλακώδες επιθήλιο) 80-90% όλων των καρκίνων Σάρκωμα συνδετικοί ιστοί (οστά, μύες, λιπώδης, τένοντες) Μυέλωμα (κύτταρα μυελού οστών) Λευκαιμία (κύτταρα του αίματος) Λέμφωμα (λεμφικός ιστός) Page 8

Σταδιοποίηση του καρκίνου American Joint Committee for Cancer Staging and End Results Reporting T (μέγεθος και διήθηση) N (ύπαρξη όγκου στο τοπικό λεμφικό σύστημα) M (απομακρυσμένες μεταστάσεις) Page 9

Π.χ. Καρκίνος προστάτη Αδενοκαρκίνωμα (95% των περιπώσεων) Σπάνιοι ιστολογικοί τύποι (σάρκωμα, μικροκυτταρικός, πλακώδους επιθηλίου) Ιστολογική διαφοροποίηση Βαθμός 1: καλή διαφοροποίηση (gleason <5) Βαθμός 2: μέτρια διαφοροποίηση (gleason 5-6) Βαθμός 3: κακή διαφοροποίηση (gleason 7) Page 10

Σταδιοποίηση κατά Gleason για καρκίνο προστάτη Δίνονται βαθμοί διαφοροποίησης στις δύο πιο συχνές ιστολογικές εικόνες της βιοψίας (βαθμοί: 1-5), και αυτές προσθέτωνται για συνολικό σκορ από 2-10 Page 11

Περιγραφική επιδημιολογία καρκίνων Page 12

Κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 13

Νέες περιπτώσεις καρκίνου παγκοσμίως (2008) Jemal A, et al. Global cancer statistics. CA Cancer J Clin 2011;61:69-90 Page 14

Νέες περιπτώσεις καρκίνου στις ανεπτυγμένες χώρες (2008) Jemal A, et al. Global cancer statistics. CA Cancer J Clin 2011;61:69-90 Page 15

Θάνατοι από καρκίνο παγκοσμίως (2008) Jemal A, et al. Global cancer statistics. CA Cancer J Clin 2011;61:69-90 Page 16

Θάνατοι από καρκίνο στις ανεπτυγμένες χώρες (2008) Jemal A, et al. Global cancer statistics. CA Cancer J Clin 2011;61:69-90 Page 17

Νέες περιπτώσεις καρκίνου ανά έτος στις ΗΠΑ (άνδρες) 250 Rate Per 100,000 200 Prostate 150 100 Lung & bronchus 50 Colon and rectum Urinary bladder 0 Non-Hodgkin lymphoma Melanoma of the skin 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, 9 Registries, 1975-2004, National Cancer Institute, 2007. Page 18

Νέες περιπτώσεις καρκίνου ανά έτος στις ΗΠΑ (γυναίκες) 250 Rate Per 100,000 200 150 Breast 100 50 0 Colon and rectum Lung & bronchus Uterine Corpus Ovary Non-Hodgkin lymphoma 1975 1978 1981 1984 1987 1990 1993 1996 1999 2002 Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, 9 Registries, 1975-2004, National Cancer Institute, 2007. Page 19

Θάνατοι από καρκίνο ανά έτος στις ΗΠΑ (άνδρες) American Cancer Society Cancer Facts & Figures 2012 Page 20

Θάνατοι από καρκίνο ανά έτος στις ΗΠΑ (γυναίκες) American Cancer Society Cancer Facts & Figures 2012 Page 21

Πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου (ΗΠΑ, 2002-2004) Άνδρες All sites 1 in 2 Prostate 1 in 6 Lung and bronchus 1 in 13 Colon and rectum 1 in 18 Urinary bladder 1 in 27 Melanoma 1 in 41 Non-Hodgkin lymphoma 1 in 46 Kidney 1 in 59 Leukemia 1 in 67 Oral Cavity 1 in 71 Stomach 1 in 88 Γυναίκες All sites 1 in 3 Breast 1 in 8 Lung & bronchus 1 in 16 Colon & rectum 1 in 19 Uterine corpus 1 in 41 Non-Hodgkin lymphoma 1 in 53 Melanoma 1 in 61 Ovary 1 in 71 Pancreas 1 in 76 Urinary bladder 1 in 85 Uterine cervix 1 in 142 DevCan: Probability of Developing or Dying of Cancer Software, Version 6.2.1 Statistical Research and Applications Branch, NCI, 2007. http://srab.cancer.gov/devcan Page 22

Ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνων; Water Tobacco Air Occupation Soil Chemical Agents Medical Food Alcohol Sun Medical EMF Physical Agents Radon Occupation Genetics / epigenetics inherent factors Cancer Risk Inactivity Lifestyle Factors Obesity Diet Reproductive/ sexual factors Childbearing Hormones Lactation Viruses Biological Agents Bacteria Fungal products Parasites Page 23 Διαφάνεια από Platz, EA. Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health

Παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου Reproduction Medical Other 7% 1% 3% Strong heredity 1% Infection 10% 30% Tobacco Environmental 6% Occupation 4% 3% Alcohol Doll and Peto. JNCI 1981; 66:1191-1308 35% Diet/Obesity/Inactivity Page 24

Κάπνισμα και καρκίνος Αυξάνει με πειστικό τρόπο την επίπτωση καρκίνου: πνευμόνων (90%), στοματικής και ρινικής κοιλότητας, φάρυγγα, λάρυγγα, οισοφάγου, στομάχου, ουροδόχου κύστης, νεφρών, παγκρέατος, ήπατος, τραχήλου μήτρας και μυελοειδούς λευχαιμίας IARC Monographs. http://monographs.iarc.fr/ Page 25

Παχυσαρκία, έλλειψη φυσικής άσκησης, κακή δίαιτα και καρκίνος Αυξάνει με πειστικό τρόπο την επίπτωση καρκίνου: οροφάρυγγα & λάρυγγα (αλκοόλ), οισοφάγου (αλκοόλ, παχυσαρκία), πνευμόνων (αρσενικό στο νερό, συμπληρώματα β- καροτένιου), παγκρέατος (παχυσαρκία), ήπατος (αφυλατοξίνες), παχέος εντέρου (κόκκινο & επεξεργασμένο κρέας, αλκοόλ, καθιστική ζωή, παχυσαρκία), μαστού προ-εμμηνοπαυσιακά (αλκοόλ, έλλειψη γαλουχίας), μαστού μετ-εμμηνοπαυσιακά (αλκοόλ, παχυσαρκία, έλλειψη γαλουχίας), ενδομητρίου (παχυσαρκία), νεφρών (παχυσαρκία) World Cancer Research Fund. Food, Nutrition, Physical activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. 2007 Page 26

Φρούτα, λαχανικά και καρκίνος Πιθανά μειώνουν την επίπτωση καρκίνου: οροφάρυγγα & λάρυγγα, οισοφάγου, πνευμόνων, στομάχου, παγκρέατος (φυλλικό οξύ), παχέος εντέρου, προστάτη (λυκοπένιο, σελήνιο) World Cancer Research Fund. Food, Nutrition, Physical activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. 2007 Page 27

Συστάσεις για πρόληψη καρκίνου 1. Be as lean as possible without becoming underweight 2. Be physically active for at least 30 minutes every day 3. Avoid sugary drinks. Limit consumption of energy-dense foods (particularly processed foods high in added sugar, or low in fiber, or high in fat) 4. Eat more of a variety of vegetables, fruits, whole grains and pulses such as beans 5. Limit consumption of red meats (such as beef, pork and lamb) and avoid processed meats 6. If consumed at all, limit alcoholic drinks to 2 for men and 1 for women a day 7. Limit consumption of salty foods and food processed with salt (sodium) 8. Don t use supplements to protect against cancer And, always remember do not smoke or chew tobacco World Cancer Research Fund. Food, Nutrition, Physical activity, and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. 2007 Page 28

Λοιμογόνοι παράγοντες και καρκίνος Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (καρκίνος στομάχου) Ιοί ηπατίτιδας B, C (καρκίνος ήπατος) Ιός ανθρώπινου θηλώματος (καρκίνος τραχήλου μήτρας, πρωκτού, οροφάρυγγα, αιδοίου, πέους) Ιός Epstein-Barr (κάποια λεμφώματα) HIV (καρκίνος πρωκτού, τραχήλου μήτρας, Hodgkin, non-hodgkin, Kaposi) Σχιστόσομα (καρκίνος ουροδόχου κύστης) Clonorchis sinensis, Opistorchis viverrini (χολαγγειοκαρκίνωμα) Cogliano VJ, et al. JNCI 2011;103:1-13 Page 29

Christensen D. Science News 1999; 156:234 http://www.sciencenews.org/sn_arc99/10_9_99/bob1.htm http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2005/illpres/ This picture, taken 8 days after researcher Barry Marshall drank a culture of H. pylori in 1982, helped prove that the bacterium causes stomach inflammation and potentially ulcers. It shows H. pylori (black) on inflamed tissue from Marshall's stomach. (Marshall) The Nobel Assembly at Karolinska Institutet has awarded the Nobel Prize in Physiology or Medicine jointly to Barry Marshall and Robin Warren for their discovery of the bacterium Helicobacter pylori and its role in gastritis and peptic ulcer disease. Thanks to this pioneering discovery, peptic ulcer disease is no longer a chronic, frequently disabling condition, but a disease that can be permanently cured. Page 30 Διαφάνεια από Platz, EA. Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health

Ορμόνες, αναπαραγωγικοί παράγοντες και καρκίνος Ενδογενείς παράγοντες που αυξάνουν την επίπτωση Καρκίνου μαστού (πρώιμη εμμηναρχή, καμία/χαμηλή τεκνοποίηση, όψιμη ηλικία πρώτης τεκνοποίησης) Καρκίνου ενδομητρίου (πρώιμη εμμηναρχή, όψιμη εμμηνόπαυση) Καρκίνου ωοθηκών (καμία/χαμηλή τεκνοποίηση) Page 31

Ορμόνες, αναπαραγωγικοί παράγοντες και καρκίνος Εξωγενείς παράγοντες (αντισυλληπτικές ορμόνες) Μειώνουν την επίπτωση καρκίνου ενδομητρίου Μειώνουν την επίπτωση καρκίνου ωοθηκών Ίσως μικρή μείωση της επίπτωσης καρκίνου παχέος εντέρου Αύξηση της επίπτωσης καρκίνου τραχήλου μήτρας, αλλά ο κίνδυνος μικραίνει μετά τη διακοπή της χρήσης τους και μηδενίζεται 10 χρόνια μετά Ίσως μικρή αύξηση της επίπτωσης καρκίνου μαστού, αλλά ο κίνδυνος μικραίνει μετά τη διακοπή της χρήσης τους και μηδενίζεται 5 χρόνια μετά Page 32

Ορμόνες, αναπαραγωγικοί παράγοντες και καρκίνος Εξωγενείς παράγοντες (μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες) που αυξάνουν την επίπτωση Καρκίνου μαστού (οιστρογόνα, προγεστερόνη) Καρκίνου ενδομητρίου (οιστρογόνα) Καρκίνου ωοθηκών (οιστρογόνα, προγεστερόνη) Page 33

Μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες και καρκίνος μαστού Women s Health Initiative JAMA 2002;288:321-333 Page 34

Μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες και καρκίνος μαστού Million Women Study LANCET 2003;362:419-427 Page 35

Περιβάλλον και καρκίνος Ηλιακές ακτινοβολίες (καρκίνοι δέρματος, μελάνωμα) Ατμοσφαιρική ρύπανση (καρκίνος πνευμόνων) Βαρέα μέταλλα αρσενικό, μπερύλλιο, κάδμιο, νικέλιο, χρώμιο (καρκίνος πνευμόνων, αναπνευστικών οδών, δέρματος) Αμίαντος (μεσοθηλίωμα, αναπνευστικές οδοί) Ιονίζουσα ακτινοβολία (καρκίνος δέρματος, λευχαιμία, μαστού, πνευμόνων, οστών) Cogliano VJ, et al. JNCI 2011;103:1-13 Page 36

Επαγγελματικές εκθέσεις και καρκίνος Καρκίνος πνευμόνων (βιομηχανίες αργιλίου, αμιάντου, σιδήρου, ορυχεία, βαφές, ελαστικά) Καρκίνος ουροδόχου κύστης (βιομηχανίες αργιλίου, βαφές, ελαστικά) Λευχαιμία (βιομηχανία ελαστικών, βενζόλιο) Καρκίνος στομάχου (βιομηχανία ελαστικών) Καρκίνος δέρματος (απόσταξη πίσσας) Cogliano VJ, et al. JNCI 2011;103:1-13 Page 37

Ιατρογενείς εκθέσεις και καρκίνος Ακτινοθεραπεία (καρκίνος θυρεοειδούς, μυελού οστών, μαστού) Χημειοθεραπεία (δευτερογενείς εμφανίσεις πολλών καρκίνων) Cogliano VJ, et al. JNCI 2011;103:1-13 Page 38

Ισχυρή γενετική κληρονομικότητα και καρκίνος Σε αυτήν οφείλεται μικρό ποσοστό (~1%) καρκίνων Υψηλή διεισδυτικότητα (κληρονόμηση της γενετικής αλλοίωσης οδηγεί σε μεγάλη πιθανότητα [~90%] εμφάνισης καρκίνου) Η εμφάνιση του καρκίνου εμφάνιζεται σε πολύ μικρότερη ηλικία από τις σποραδικές περιπτώσεις Παραδείγματα (retinoblastoma, Wilm s tumor, familial adenomatous polyposis, hereditary nonpolyposis colorectal cancer, von Hippel-Lindau syndrome, Li-Fraumeni syndrome, xeroderma pigmentosum, hereditary breast/ovarian cancer, multiple endocrine neoplasia) Cogliano VJ, et al. JNCI 2011;103:1-13 Page 39

Παράγοντες κινδύνου για συγκεκριμένους καρκίνους Page 40

Καρκίνος μαστού American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 41

Καρκίνος μαστού Επιβαρυντικοί παράγοντες μεγάλη ηλικία μεγάλη πυκνότητα αδενώδη ιστού πρώιμη εμμηναρχή καμία/χαμηλή τεκνοποίηση, όψιμη ηλικία πρώτης τεκνοποίησης [>30 ετών] μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες >2 ποτήρια αλκοόλ/ημέρα παχυσαρκία [κυρίως για μετεμμηνοπαυσιακούς καρκίνους] οικογενειακό ιστορικό καρκίνου μαστού Προστατευτικοί παράγοντες μικρή ηλικία πρώτης τεκνοποίησης γαλουχία Page 42

Καρκίνος προστάτη American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 43

Καρκίνος προστάτη Επιβαρυντικοί παράγοντες μεγάλη ηλικία μαύρη φυλή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου προστάτη Page 44

Καρκίνος πνεύμονος American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 45

Καρκίνος πνεύμονος American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 46

Καρκίνος πνεύμονος Επιβαρυντικοί παράγοντες κάπνισμα (ποσότητα και διάρκεια χρήσης) ραδόνιο παθητικό κάπνισμα αμίαντος Προστατευτικοί παράγοντες ίσως φρούτα και λαχανικά Page 47

Καρκίνος παχέος εντέρου American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 48

Καρκίνος παχέος εντέρου American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 49

Καρκίνος παχέος εντέρου Επιβαρυντικοί παράγοντες μεγάλη ηλικία καθιστική ζωή, παχυσαρκία δίαιτα υψηλή κόκκινο κρέας και χαμηλή σε φρούτα/λαχανικά οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου ή αδενωματωδών πολυπόδων αλκοόλ και χρόνιο κάπνισμα Προστατευτικοί παράγοντες ασπιρίνη και άλλα ΜΣΑΦ (προσοχή έχουν σοβαρές παρενέργειες) ασβέστιο ίσως φυλλικό οξύ Page 50

Καρκίνος στομάχου American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 51

Καρκίνος στομάχου American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 52

Καρκίνος στομάχου ~60% όλων των καρκίνων στομάχου αποδίδονται στη λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού Επιβαρυντικοί παράγοντες επεξεργασμένα τρόφιμα, παστό κρέας και ψάρι Προστατευτικοί παράγοντες ίσως φρέσκα φρούτα και λαχανικά Page 53

Καρκίνος ήπατος American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 54

Καρκίνος ήπατος American Cancer Society Global Cancer Facts & Figures 2007 Page 55

Καρκίνος ήπατος ~80% των καρκίνων ήπατος συμβαίνουν σε αναπτυσσόμενες χώρες Επιβαρυντικοί παράγοντες ηπατίτιδες B και C (~40% στις ανεπτυγμένες χώρες) αλκοόλ αφυλατοξίνες παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης Page 56

Καρκίνος ωοθηκών ~3% όλων των καρκίνων στις γυναίκες Επιβαρυντικοί παράγοντες οικογενειακό ιστορικό καρκίνου ωοθηκών και μαστού μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες κάπνισμα (mucinous ovarian cancer) παχυσαρκία Προστατευτικοί παράγοντες αντισυλληπτικές ορμόνες τεκνοποίηση υστερεκτομή Page 57

Μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες και καρκίνος ωοθηκών Tsilidis KK, et al. Cancer Causes Control 2011;22:1075-1084 Page 58

Αντισυλληπτικές ορμόνες και καρκίνος ωοθηκών Tsilidis KK, et al. Br J Cancer 2011;105:1436-1442 Page 59

Καρκίνος ενδομητρίου Επιβαρυντικοί παράγοντες παχυσαρκία μετεμμηνοπαυσιακές ορμόνες (μόνο οιστρογόνα) όψιμη εμμηνόπαυση καμία/χαμηλή τεκνοποίηση σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών σακχαρώδης διαβήτης Προστατευτικοί παράγοντες αντισυλληπτικές ορμόνες φυσική άσκηση Page 60

Καρκίνος ουροδόχου κύστης Επιβαρυντικοί παράγοντες 4 φορές πιο συχνός στους άνδρες κάπνισμα (OR=4, ευθύνεται για ~50% των περιπτώσεων) επαγγελματικές εκθέσεις (βιομηχανίες χρωμάτων, ελαστικών, βυρσοδεψία, αρσενικό στο νερό) Page 61

Καρκίνος παγκρέατος Επιβαρυντικοί παράγοντες κάπνισμα (OR=2) οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παγκρέατος παγκρεατίτιδα παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης αλκοόλ Page 62

Καρκίνος δέρματος Στα πλακώδη και βασικά κύτταρα Πολύ συχνός, αλλά ιάσιμος Επιβαρυντικοί παράγοντες ηλιακή ακτινοβολία (αθροιστική δράση, εγκαύματα) ανοιχτό χρώμα δέρματος οικογενειακό ιστορικό καρκίνου δέρματος Πρόληψη αντιηλιακά με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15 ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά Page 63

Μελάνωμα Στα μελανο-κύτταρα του δέρματος Σπάνιος, αλλά πολύ επιθετικός Επιβαρυντικοί παράγοντες σπίλοι ηλιακή ακτινοβολία (δεν είναι απαραίτητη η αθροιστική έκθεση) ανοιχτό χρώμα δέρματος οικογενειακό ιστορικό μελανώματος ιονίζουσα ακτινοβολία Πρόληψη αντιηλιακά με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15 ιδιαίτερη προσοχή στα παιδιά Page 64

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνων Page 65

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου μαστού *Beginning at age 40, annual clinical breast examination should be performed prior to mammography American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 66

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου μαστού αποδοχή από τον πληθυσμό American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 67

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου παχέος εντέρου Colonoscopy should be done if test results are positive American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 68

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου παχέος εντέρου αποδοχή από τον πληθυσμό American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 69

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου προστάτη Information should be provided to men about the benefits and limitations of testing so that an informed decision can be made with the clinician s assistance American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 70

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου τραχήλου μήτρας American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 71

Δευτερογενής πρόληψη καρκίνου τραχήλου μήτρας αποδοχή από τον πληθυσμό American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 72

Δευτερογενής πρόληψη άλλων καρκίνων American Cancer Society Cancer Prevention and Early Detection Facts & Figures 2007 Page 73