Νοςηλευτική φροντίδα αςθενή με ςύςτημα φλεβικήσ προςπέλαςησ Port-a Cath 4θ Τγειιονομιικι Περιιφζρειια Μακεδονίίασ Θράκθσ
2 Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath Όροι Χρήςησ Το πρωτόκολλο νοςθλευτικισ πρακτικισ, που ακολουκεί, αναπτφχκθκε από κλινικοφσ νοςθλευτζσ τθσ 4 θσ ΥΠΕ, πρωταρχικά για εφαρμογι ςτα νοςθλευτικά τμιματα τθσ οικείασ περιφζρειασ. Περιγράφει τον τρόπο προςζγγιςθσ και διαχείριςθσ κάποιων κοινϊν ι περιςςότερο πολφπλοκων καταςτάςεων, που μπορεί να προκφψουν κατά τθν παροχι νοςθλευτικισ φροντίδασ. Η ανάπτυξι του βαςίςτθκε, όπου ιταν δυνατόν, ςτα ςτάδια τθσ νοςθλευτικισ διεργαςίασ (νοςθλευτικι εκτίμθςθ, διάγνωςθ, ςκοποί, παρεμβάςεισ-αιτιολόγθςθ και εκτίμθςθ αποτελζςματοσ). Παρζχει ςχετικά περιοριςμζνεσ πλθροφορίεσ, αναφορικά με τθν αιτιολογία και το κεωρθτικό υπόβακρο των καταςτάςεων που περιγράφει, κακϊσ ο πρωταρχικόσ ςκοπόσ ανάπτυξισ του δεν υπιρξε θ κεωρθτικι κατάρτιςθ, αλλά θ υποςτιριξθ και τεκμθρίωςθ τθσ νοςθλευτικισ πρακτικισ. Κάκε πρωτόκολλο νοςθλευτικισ πρακτικισ εκπορεφεται από τα επαγγελματικά δικαιϊματα των νοςθλευτϊν (ΠΔ 351/89), αλλά και των δικαιωμάτων των αςκενϊν όπωσ αυτά ορίηονται από τισ διατάξεισ του νόμου 2071/92. Για τθν ανάπτυξι του ςυνεργάςτθκαν κλινικοί νοςθλευτζσ από διάφορα τμιματα και ειδικότθτεσ. Σε κάκε περίπτωςθ, υπιρξε προςπάκεια για επίτευξθ ομοφωνίασ μεταξφ των ςυμμετεχόντων και τθσ επιτροπισ νοςθλευτικϊν πρωτοκόλλων. Ωςτόςο, οι κατευκυντιριεσ οδθγίεσ που παρζχονται δεν αντιπροςωπεφουν απαραίτθτα όλουσ τουσ εμπλεκόμενουσ ςτθ διαδικαςία. Το πρωτόκολλο που ακολουκεί δεν υποδεικνφει τον αποκλειςτικό τρόπο παροχισ νοςθλευτικισ φροντίδασ, χαράςςει όμωσ, οπωςδιποτε, το γενικό πλαίςιο. Μικρζσ διαφοροποιιςεισ που λαμβάνουν υπόψθ τισ ιδιαιτερότθτεσ του κάκε αςκενοφσ, μπορεί να είναι αποδεκτζσ ι και απαραίτθτεσ. Ανάλογεσ διαφοροποιιςεισ μπορεί να προκφψουν και από καταςτάςεισ ι ςυνκικεσ που δεν μποροφν να προβλεφκοφν από τθν παροφςα ζκδοςθ. Το πρωτόκολλο υπόκειται ςε ανακεϊρθςθ κάκε δφο χρόνια, εκτόσ αν νεότερα επιςτθμονικά δεδομζνα ι τα αποτελζςματα από τθν αξιολόγθςθ τθσ εφαρμογισ του, ορίηουν διαφορετικά. Με δεδομζνο τον περιοριςμό των ανκρϊπινων πόρων, θ ομάδα ελζγχου και αξιολόγθςθσ δεςμεφεται να καταβάλει κάκε δυνατι προςπάκεια για ςυςτθματικι αξιολόγθςθ και περιοδικι επικαιροποίθςθ του πρωτοκόλλου.
Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath 3 Νοςηλευτική φροντίδα αςθενή με ςύςτημα φλεβικήσ προςπέλαςησ Port-a Cath Πρωτόκολλο τησ 4 ησ Υγειονομικήσ Περιφέρειασ Μακεδονίασ & Θράκησ Ημερομηνία ζγκριςησ: 1/10/2012 Ημερομηνία αναθεώρηςησ: 1/10/2014 Οκτϊβριοσ 2012 2012 4 θ ΥΠΕ. Με επιφύλαξη παντόσ δικαιώματοσ. Απαγορεφεται αναδθμοςίευςθ τθσ ζκδοςθσ ςε οποιαδιποτε μορφι, ολόκλθρθσ ι μζρουσ αυτισ, χωρίσ τθν ζγγραφθ εξουςιοδότθςθ του εκδότθ All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without prior permission of the Publishers
4 Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath Νοςηλευτική φροντίδα αςθενή με ςύςτημα φλεβικήσ προςπέλαςησ Port-a Cath Ι. Σύνδεςη για IV έγχυςη υγρών ΙΙ. Αποςύνδεςη - ηπαρινιςμόσ Ειςαγωγι - Οριςμοί Ωσ port-a cath ορίηεται ζνα πλιρωσ εμφυτευμζνο ςφςτθμα, που αποτελείται από ζνα μεταλλικό κάλαμο ζγχυςθσ κι ζναν κακετιρα. Ο κάλαμοσ ζγχυςθσ καταςκευάηεται από υποαλλεργικό κι απόλυτα βιοςυμβατό τιτάνιο, υλικό το οποίο δεν είναι μαγνθτικό κι επιτρζπει τθν αςφαλι διενζργεια μαγνθτικισ τομογραφίασ. Ο κακετιρασ καταςκευάηεται από ςιλικόνθ ι πολυουρεκάνθ και είναι ακτινοςκιερόσ, επιτρζποντασ τον ακριβι ζλεγχο τθσ κζςθσ του με μια απλι ακτινογραφία. Ενδείξεισ Εφαρμογισ Η χοριγθςθ ΙV υγρϊν μζςω του port-a cath γίνεται ςε περιπτϊςεισ: Χοριγθςθσ διαλυμάτων ι φαρμάκων που ερεκίηουν τισ περιφερικζσ φλζβεσ (υπζρτονα, χθμειοκεραπευτικά κ.α.) ε αςκενείσ που προβλζπεται μακρόχρονθ ενδοφλζβια χοριγθςθ υγρϊν, φαρμάκων ι χθμειοκεραπείασ. Η διενζργεια αιμολθψίασ αποτελεί ιατρικι πράξθ και δεν αποτελεί αντικείμενο του παρόντοσ οδθγοφ Νοςθλευτικι Εκτίμθςθ Η νοςθλευτικι εκτίμθςθ πριν τθν εφαρμογι του πρωτοκόλλου κα πρζπει να εςτιάηει ςτα εξισ: ωςτι κζςθ του port-a cath Καλι λειτουργία του port-a cath (επαναφορά αίματοσ, βατότθτα αυλοφ) Κατάςταςθ δζρματοσ πάνω από τθν ανατομικι κζςθ του port-a cath (ερυκρότθτα, οίδθμα, πόνοσ κλπ) Ιςτορικό αλλεργίασ ςτα αυτοκόλλθτα επικζματα. Νοςθλευτικι Διάγνωςθ Η νοςθλευτικι διάγνωςθ κα μποροφςε να περιλαμβάνει τα παρακάτω: Κίνδυνοσ για λοίμωξθ από πλθμμελι εφαρμογι των κανόνων αςθψίασ αντιςθψίασ Άγχοσ που ςχετίηεται με ζλλειμμα γνϊςεων ςχετικά με τθ διαδικαςία. Αναμενόμενα αποτελζςματα παρζμβαςθσ Σα αναμενόμενα αποτελζςματα κα μποροφςαν να ςυνοψιςκοφν ςτα παρακάτω: Διατιρθςθ λειτουργικότθτασ του port-a cath (επαναφορά αίματοσ, βατότθτα αυλοφ) Ο αςκενισ παραμζνει ελεφκεροσ λοιμϊξεων που ςχετίηονται με τον κακετιρα
Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath 5 Ο αςκενισ ςυνεργάηεται ικανοποιθτικά και κατανοεί τουσ περιοριςμοφσ κινθτικότθτασ που προκφπτουν από τθ ςυνεχι IV χοριγθςθ υγρϊν. Ειδικζσ προφυλάξεισ Η όλθ διαδικαςία ενζχει υψθλό κίνδυνο μετάδοςθσ λοιμϊξεων. Με δεδομζνο ότι το άκρο του κακετιρα καταλιγει ςτθν άνω κοίλθ φλζβα θ αυςτηρή τήρηςη των αρχϊν αςηψίασ αντιςηψίασ κρίνεται επιβεβλημζνη ςε όλα τα ςτάδια εφαρμογισ του πρωτοκόλλου. Ι. Σύνδεςη για IV έγχυςη υγρών Απαραίτθτο υλικό Αποςτειρωμζνο πεδίο Αποςτειρωμζνα γάντια Αποςτειρωμζνεσ γάηεσ 2 ςφριγγεσ 10 ml ι 20 ml 1 amp φυςιολογικό ορό 10 ml Αλκοολικό διάλυμα χλωρεξιδίνθσ 2% ι αλκοόλθ 70% Αναιςκθτικι αλοιφι Emla Ειδικζσ βελόνεσ port-a cath Διάλυμα οροφ φςτθμα χοριγθςθσ Αντιμικροβιακά Three-way Εφαρμογι πρωτοκόλλου I. Σύνδεςη για I.V έγχυςη υγρών Ενζργεια Αιτιολόγηςη 1. Πραγματοποιήςτε υγιεινή των χεριϊν Πρόλθψθ οριηόντιασ μετάδοςθσ λοιμϊξεων 2. Οργανϊςτε το υλικό. ε περίπτωςθ που δεν Προαγωγι τθσ αποτελεςματικότθτασ ζχετε βοθκό, χρθςιμοποιιςτε αποςτειρωμζνο πεδίο δίπλα ςτον αςκενι και τοποκετιςτε πάνω το αποςτειρωμζνο υλικό ςασ. 3. Επιβεβαιϊςτε τθν ταυτότθτα του αςκενι Πρόλθψθ λάκουσ 4. Εξθγιςτε τθ διαδικαςία ςτον αςκενι και εξαςφαλίςτε πλθροφορθμζνθ ςυναίνεςθ Αφξθςθ τθσ ςυνεργαςίασ, μείωςθ του άγχουσ 5. Εφαρμόςτε αλοιφι Emla 45 min πριν τθν ςφνδεςθ Εξαςφάλιςθ περιοχικισ αναιςκθςίασ 6. Απολυμάνετε τθν περιοχι με κυκλικζσ κινιςεισ Μείωςθ τθσ πικανότθτασ μόλυνςθσ. από μζςα προσ τα ζξω, με αποςτειρωμζνεσ γάηεσ εμποτιςμζνεσ με αλκοολικό διάλυμα χλωρεξιδίνθσ 2% 7. Φορζςτε αποςτειρωμζνα γάντια Μείωςθ τθσ πικανότθτασ μόλυνςθσ 8. Ειςάγετε με ςτακερζσ κινιςεισ την ειδική κυρτή βελόνη κάθετα, ψθλαφϊντασ το κζντρο του port a cath και ςταθεροποιείςτε με αυτοκόλλητη ταινία. 9. Αναρροφείςτε λίγο αίμα (2-3ml) το οποίο απορρίπτεται Ζλεγχοσ τθσ κζςθσ του κακετιρα ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ ΕΠΑΓΡΤΠΝΗΗ ε περίπτωςθ που ο ζλεγχοσ αποβεί αρνθτικόσ, κάντε flush με λίγο φυςιολογικό ορό και αν πάλι δεν αποδϊςει ενημερϊςτε το θεράποντα ιατρό
6 Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath Χρθςιμοποιοφμε πάντοτε ςφριγγα των 10 ml για τθν αποφυγι κινδφνου ριξθσ αγγείου ι μετακίνθςθσ του κακετιρα 10. Εγχφςετε 10ml φυςιολογικό ορό Ελζγχεται θ βατότθτα του κακετιρα, και μειϊνεται θ πικανότθτα δθμιουργίασ κρόμβου 11. υνδζςτε τον ορό αφοφ πρϊτα ζχετε εξαερϊςει Πρόλθψθ αερϊδουσ εμβολισ το ςφςτθμα χοριγθςθσ. 12. Ρυκμίςτε τον ςτθ κατάλλθλθ ροι ςφμφωνα με Ακρίβεια χοριγθςθσ τθν ιατρικι οδθγία 13. Αφαιρζςτε τα γάντια και απορρίψτε κατάλλθλα Πρόλθψθ μετάδοςθσ μικροοργανιςμϊν 14. Πραγματοποιήςτε υγιεινή των χεριϊν Πρόλθψθ οριηόντιασ μετάδοςθσ λοιμϊξεων 15. Ενημερϊςτε και υπογράψτε το φφλλο νοςθλείασ Ακριβισ νοςθλευτικι τεκμθρίωςθ ΙΙ. Αποςύνδεςη - ηπαρινιςμόσ Απαραίτθτο υλικό Αποςτειρωμζνο πεδίο Αποςτειρωμζνα γάντια Αποςτειρωμζνεσ γάηεσ 3 ςφριγγεσ 10 ml 1 amp φυςιολογικό ορό 10 ml 1amp διάλυμα θπαρίνθσ των 5ml (10 IU/ml) Αλκοολικό διάλυμα χλωρεξιδίνθσ 2% ι αλκοόλθ 70% Αυτοκόλλθτο επίκεμα γάηασ Εφαρμογι πρωτοκόλλου ΙΙ. Αποςύνδεςη - ηπαρινιςμόσ Ενζργεια Αιτιολόγηςη 1. Πραγματοποιήςτε υγιεινή των χεριϊν Πρόλθψθ οριηόντιασ μετάδοςθσ λοιμϊξεων 2. Οργανϊςτε το υλικό Προαγωγι τθσ αποτελεςματικότθτασ ε περίπτωςθ που δεν ζχετε βοθκό, χρθςιμοποιιςτε αποςτειρωμζνο πεδίο δίπλα ςτον αςκενι και τοποκετιςτε πάνω το αποςτειρωμζνο υλικό ςασ 3. Επιβεβαιϊςτε τθν ταυτότθτα του αςκενι Πρόλθψθ λάκουσ 4. Εξθγιςτε τθ διαδικαςία ςτον αςκενι και εξαςφαλίςτε πλθροφορθμζνθ ςυναίνεςθ Αφξθςθ τθσ ςυνεργαςίασ, μείωςθ του άγχουσ 5. Κλείςτε το clip ςτθν προζκταςθ τθσ βελόνθσ Πρόλθψθ εμβολισ αζρα 6. Κακαρίςτε τθν τελικι ςφνδεςθ τθσ προζκταςθσ Πρόλθψθ μετάδοςθσ μικροοργανιςμϊν οροφ με τθν ειδικι κυρτι βελόνθ, με αποςτειρωμζνεσ γάηεσ εμποτιςμζνεσ με διάλυμα χλωρεξιδίνθσ 2% 7. Φορζςτε αποςτειρωμζνα γάντια Μείωςθ τθσ πικανότθτασ μόλυνςθσ 8. Εφαρμόςτε τθ ςφριγγα και αναρροφιςτε λίγο Ζλεγχοσ κζςθσ κακετιρα αίμα (2-3ml) και απορρίψτε ΝΟΗΛΕΤΣΙΚΗ ΕΠΑΓΡΤΠΝΗΗ: ε περίπτωςη που ο ζλεγχοσ αποβεί αρνητικόσ, κάντε flush με λίγο φυςιολογικό ορό και αν πάλι δεν αποδϊςει ενημερϊςτε το θεράποντα ιατρό 9. Εγχφςετε 10ml φυςιολογικό ορό Ελζγχεται θ βατότθτα του κακετιρα, και μειϊνεται θ πικανότθτα δθμιουργίασ κρόμβου 10. Εγχφςετε 5ml διάλυμα θπαρίνθσ (50 100 ΙU/ml) Μειϊνεται θ πικανότθτα δθμιουργία κρόμ-
Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath 7 και αφαιρζςτε τθν βελόνθ ενϊ εγχζετε βου και αςκϊντασ κετικι πίεςθ μειϊνεται θ πικανότθτα επιςτροφισ αίματοσ 11. Εφαρμόςτε διάλυμα χλωρεξιδίνθσ 2% τοπικά, Πρόλθψθ επιμόλυνςθσ αφιςτε να ςτεγνϊςει ςτον αζρα (30ϋϋ - 40ϋϋ) 12. Σοποκετιςτε αυτοκόλλθτο επίκεμα γάηασ 13. Αφαιρζςτε τα γάντια και απορρίψτε κατάλλθλα Πρόλθψθ μετάδοςθσ μικροοργανιςμϊν 14. Πραγματοποιήςτε υγιεινή των χεριϊν Πρόλθψθ οριηόντιασ μετάδοςθσ λοιμϊξεων 15. Ενημερϊςτε και υπογράψτε το φφλλο νοςθλείασ Ακριβισ νοςθλευτικι τεκμθρίωςθ Αξιολόγθςθ Παρζμβαςθσ Βακμόσ κατά τον οποίο επιτεφχκθκαν τα επικυμθτά αποτελζςματα που διατυπϊκθκαν κατά τθ φάςθ του ςχεδιαςμοφ Νοςθλευτικι Σεκμθρίωςθ τθν κάρτα νοςθλείασ του αςκενοφσ κα μποροφςαν να ςθμειωκοφν τα παρακάτω: ωςτι κζςθ του κακετιρα Βατότθτα του αυλοφ του κακετιρα και χειριςμοί που ζγιναν για τθ διατιρθςι τθσ Κατάςταςθ δζρματοσ πάνω από τθν πφλθ του Port Ανοχι και ςυνεργαςία του αςκενι με τθ διαδικαςία.
8 Νοςθλευτικι φροντίδα αςκενι με ςφςτθμα φλεβικισ προςπζλαςθσ Port-a Cath Βιβλιογραφικζσ Πθγζσ Bard Access Systems 2007, Hickman, Leonard and Broviac Central Venous Catheters instruction manual, viewed 14 September 2012, <http://www.bardaccess.com/assets/pdfs/ifus/0713603-0600010_is_hickman- Broviac_IFU_web.pdf>. Camp-Sorrell, D 2011, Access Device Guidelines: Recommendations for Nursing Practice and Education, 3 rd edn, Oncology Nursing Society (ONS), Pittsburgh, PA. Dougherty, L, Bravery, K, Gabriel, J, Kayley, J, Malster, M, Scales, K & Inwood, S 2009, Standards for infusion therapy, RCN, viewed 12 September 2012, <http://www.rcn.org.uk/ data/assets/pdf_file/0005/78593/002179.pdf>. Gibson, F & Evans, M 2000,Pediatric Oncology: Acute nursing care, 21 th edn, Whurr Publisher, London. Infusion Nurse Society (INS) 2006, Infusion Nursing Standards of Practice, J Infus Nurs, vol. 29, no. 1 Suppl, pp. S1-92. O'Grady, NP, Alexander, M, Burns, LA, Dellinger, P, Garland, J, Heard, SO, Lipsett, PA, Masur, H, Mermel, LA, Pearson, ML, Raad, II, Randolph, A, Rupp, ME, Saint, S & the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee (HICPAC) 2011, Guidelines for the Prevention of Intravascular Catheter-Related Infections, CDC, viewed 14 September 2012, <http://www.cdc.gov/hicpac/pdf/guidelines/bsi-guidelines-2011.pdf>. Proel, JA 1999, Eπείγουςεσ Νοςθλευτικζσ Διαδικαςίεσ, 2 θ Ζκδοςθ, Ιατρικζσ Εκδόςεισ Λαγόσ, Ακινα. Tomlinson, D & Kline, NE 2005, Pediatric oncology nursing.advanced Clinical Handbook, Springer edition, Berlin.