Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Νομικών Θεμάτων 25.8.2016 ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΕΝΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΟΤΗΤΑ Θέμα: Αιτιολογημένη γνώμη του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου της Δημοκρατίας της Αυστρίας, επί της προτάσεως κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αντιμετώπιση του γεωγραφικού αποκλεισμού και άλλων μορφών διακριτικής μεταχείρισης με βάση την ιθαγένεια, τον τόπο διαμονής ή τον τόπο εγκατάστασης των πελατών εντός της εσωτερικής αγοράς και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 και της οδηγίας 2009/22/ΕΚ (COM(2016)0289 C8-0192/2016 2016/0152(COD)) Βάσει του άρθρου 6 του Πρωτοκόλλου 2 σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, τα εθνικά κοινοβούλια μπορούν, εντός προθεσμίας οκτώ εβδομάδων από την ημερομηνία διαβίβασης ενός σχεδίου νομοθετικής πράξης, να απευθύνουν προς τους προέδρους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής αιτιολογημένη γνώμη στην οποία εκτίθενται οι λόγοι για τους οποίους εκτιμούν ότι το εν λόγω σχέδιο δεν συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας. Το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο της Δημοκρατίας της Αυστρίας απέστειλε τη συνημμένη αιτιολογημένη γνώμη επί της προαναφερθείσας πρότασης κανονισμού. Σύμφωνα με τον Κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Επιτροπή Νομικών Θεμάτων είναι αρμόδια για την τήρηση της αρχής της επικουρικότητας. NP\1101505.docx PE587.479v01-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΙΑΣ Ομοσπονδιακό Συμβούλιο 17/SB-BR/2016 ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ της επιτροπής ευρωπαϊκών υποθέσεων του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2016, σύμφωνα με το άρθρο 23, στοιχείο ζ, παράγραφος 1, του ομοσπονδιακού συνταγματικού νόμου σε συνδυασμό με το άρθρο 6 του πρωτοκόλλου αριθ. 2 σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας COM(2016) 289 τελικό Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αντιμετώπιση του γεωγραφικού αποκλεισμού και άλλων μορφών διακριτικής μεταχείρισης με βάση την ιθαγένεια, τον τόπο διαμονής ή τον τόπο εγκατάστασης των πελατών εντός της εσωτερικής αγοράς και για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 και της οδηγίας 2009/22/ΕΚ Α. Γνώμη Η παρούσα πρόταση στην τρέχουσα μορφή της δεν είναι ως προς ορισμένα σημαντικά τμήματά της συμβατή με την αρχή της επικουρικότητας. Β. Αιτιολόγηση Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι ο γενικός στόχος του κανονισμού για την αντιμετώπιση του γεωγραφικού αποκλεισμού συνίσταται στο να δοθεί στους καταναλωτές καλύτερη πρόσβαση σε εμπορεύματα και υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά. Όσο και αν επιδοκιμάζει κανείς το στόχο αυτό τόσο αμφιβάλει για την καταλληλότητα των προτεινόμενων μέσων για την επίτευξή του. Η επιδιωκόμενη με την πρόταση κανονισμού υποχρέωση κατάρτισης σύμβασης είναι υπερβολική και προσβάλλει σε κάθε περίπτωση, με ανεπίτρεπτο και συνεπώς μη αναγκαίο τρόπο, την αρμοδιότητα των κρατών μελών και παραβιάζει συνεπώς τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ομοσπονδιακού Συμβουλίου επισημαίνει ότι ο στόχος της παρούσας πρότασης που συνίσταται στο να δημιουργηθεί μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για το ποιοί παράγοντες μπορούν να δικαιολογήσουν την άνιση μεταχείριση των πελατών και ποιοι όχι, αποτελεί μεν ένα αποδεκτό στόχο, αμφιβάλλει ωστόσο εάν ο στόχος μπορεί να επιτευχθεί με τα προτεινόμενα μέσα. Όσον αφορά τη ρητή απαγόρευση των διακρίσεων σε σειρά διαφορετικών περιπτώσεων επισημαίνεται μεταξύ άλλων ότι οι περιπτώσεις αυτές περιλαμβάνουν προϋποθέσεις οι οποίες είναι μάλλον ασυνήθιστες όσον αφορά τις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών σε διασυνοριακό επίπεδο. Με άλλα λόγια, η βασική περίπτωση μιας ηλεκτρονικής αγοράς (στο πλαίσιο της οποίας η παράδοση του εμπορεύματος περιλαμβάνεται στην ηλεκτρονική προσφορά του εμπόρου) δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού και δεν μπορεί, δικαιολογημένα, να υπαχθεί σε αυτόν. Με την άσκηση των δραστηριοτήτων σε ένα άλλο κράτος μέλος, προκύπτει, όσον αφορά την επιβολή του δικαίου, ότι ο καταναλωτής μπορεί σε περίπτωση διαφοράς, σύμφωνα με PE587.479v01-00 2/5 NP\1101505.docx
τον κανονισμό για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, να ασκήσει αγωγή κατά του εμπόρου στο κράτος της κατοικίας του ή ότι ο έμπορος θα πρέπει να ασκήσει αγωγή κατά του καταναλωτή στο κράτος αυτό. Πολλά σημαντικά ζητήματα, όπως λ.χ. οι ρυθμίσεις για τις καταχρηστικές ρήτρες ή οι νομοθετικές διατάξεις περί εγγυήσεων έχουν μεν εναρμονιστεί σε κάποιο βαθμό μέσω οδηγιών δεν είναι ωστόσο ίδιες. Επιβάλλεται συνεπώς, προκειμένου να ενεργεί κανείς σύννομα και να μην γίνεται αποδέκτης δαπανηρών οχλήσεων από το εξωτερικό, να έχει σε κάθε επιμέρους κράτος μέλος πρόσβαση σε εξειδικευμένες συμβουλές προκειμένου να ελέγχει και να τηρεί τους γενικούς όρους συναλλαγών και να διαπιστώνει εάν στο εν λόγω κράτος μέλος ισχύουν διαφορετικές προσυμβατικές υποχρεώσεις παροχής πληροφορίων. Η οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών έχει εναρμονίσει πλήρως ορισμένες πτυχές, όπως για παράδειγμα μια ενιαία σε ευρωπαϊκό επίπεδο προθεσμία υπαναχώρησης 14 ημερών στο πλαίσιο συμβάσεων πώλησης εξ αποστάσεως. Παρά τις συχνές διακηρύξεις, σύμφωνα με τις οποίες οι προσυμβατικές υποχρεώσεις παροχής πληροφοριών έχουν εναρμονιστεί πλήρως, στο σημείο αυτό δεν υφίσταται ωστόσο πλήρης εναρμόνιση που να διασφαλίζει αξιοπιστία και νομική ασφάλεια για τις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών οι υποχρεώσεις παροχής πληροφοριών που θεσπίζει ισχύουν παράλληλα προς τις ανάλογες υποχρεώσεις με βάση την οδηγία για τις υπηρεσίες και την οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο, τα δε κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν και πρόσθετες υποχρεώσεις παροχής πληροφοριών με βάση τις οδηγίες αυτές. Ακόμη κι αν ήταν καταρχήν εφικτή η σύναψη μιας συμφωνίας επιλογής δικαίου με τους καταναλωτές, οι αναγκαστικές διατάξεις του δικαίου της χώρας της κατοικίας του καταναλωτή υπερισχύουν, σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2 του κανονισμού Ρώμη Ι σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές ενοχές, σε εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες ο έμπορος απευθύνει την προσφορά του στο σχετικό κράτος μέλος. Εν προκειμένω η νομολογία του ΔΕΚ παρέχει ορισμένα σημαντικά στοιχεία για το πότε υπάρχει ένας τέτοιος προσανατολισμός της προσφοράς. Έχοντας επίγνωση του λίαν περίπλοκου και δαιδαλώδους νομοθετικού πλαισίου στον τομέα της αστικής προστασίας των καταναλωτών, η ζητηθείσα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την οδηγία σχετικά με τα δικαιώματα των καταναλωτών, διάταξη, σύμφωνα με την οποία όσοι έμποροι πωλούν εξ αποστάσεως θα ήταν υποχρεωμένοι να παρέχουν εμπορεύματα σε κάθε καταναλωτή σε κάθε κράτος μέλος στο πλαίσιο μιας υποχρέωσης σύναψης σύμβασης και παράδοσης, δεν ενσωματώθηκε τελικά στην οδηγία για τα δικαιώματα των καταναλωτών. Αντιθέτως επιβλήθηκε στους εμπόρους, ως ηπιότερο μέτρο, η υποχρέωση να παρέχουν στον ιστότοπό τους πληροφορίες για το αν υπάρχουν περιορισμοί στην παράδοση εμπορευμάτων. Με την παρούσα πρόταση δεν επιβάλλεται μεν στις επιχειρήσεις υποχρέωση παράδοσης αλλά, σε τρεις συγκεκριμένες περιπτώσεις, υποχρέωση σύναψης σύμβασης, μεταξύ άλλων όταν ο έμπορος πωλεί εμπορεύματα και τα εμπορεύματα αυτά δεν μπορούν να παραδοθούν από αυτόν τον ίδιο στο κράτος μέλος του πελάτη, αλλά ο πελάτης οργανώνει ο ίδιος ή μέσω τρίτων την παραλαβή των εμπορευμάτων. Σύμφωνα με την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων με βάση το άρθρο 18 ΣΛΕΕ, τα κράτη μέλη και τα όργανά τους δεν επιτρέπεται να προβαίνουν σε διακρίσεις με βάση την ιθαγένεια. Η παρούσα πρόταση κανονισμού, αν και μνημονεύει τις απαγορεύσεις των διακρίσεων, παραβλέπει ότι υπάρχει μια σημαντική διαφορά μεταξύ του εάν το ίδιο το κράτος μέλος προβαίνει σε διακρίσεις, π.χ. στο πλαίσιο της νομοθεσίας του ή αν οι διακρίσεις αυτές προέρχονται από ιδιώτες. Η Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν περιλαμβάνει συνεπώς απαγόρευση των διακρίσεων από ιδιώτες. Εάν πράγματι υφίσταται μια υποχρέωση κατάρτισης σύμβασης, αυτό δεν προκύπτει σήμερα σαφώς από την πρόταση της Επιτροπής. Η επιβολή υποχρέωσης σύναψης σύμβασης θα αποτελούσε κατάφωρη παραβίαση της οικονομικής και NP\1101505.docx 3/5 PE587.479v01-00
επιχειρηματικής ελευθερίας καθώς και της αρχής της ιδιωτικής αυτονομίας, δεν συμβάλλει στην επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων και επιπλέον δεν συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας. Πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι η επιβολή μιας υποχρέωσης σύναψης σύμβασης εν γένει συνεπάγεται κατάφωρη προσβολή της ιδιωτικής αυτονομίας ή/και της ελευθερίας των συμβάσεων, η οποία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο όχι μόνο του αυστριακού αστικού δικαίου και η οποία μεταξύ άλλων προστατεύεται με την κατοχυρωμένη στο άρθρο 16 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων επιχειρηματική ελευθερία. Η ελευθερία των συμβάσεων υπόκειται κατ ουσίαν ήδη σε πολλούς περιορισμούς από αναγκαστικούς κανόνες που έχουν θεσπιστεί στον τομέα της προστασίας των καταναλωτών. Μέχρι σήμερα, η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων, σύμφωνα με την οποία εναπόκειται στα μέρη να αποφασίσουν εάν και με ποιον θα συνάψουν μια σύμβαση παραμένει για εύλογους και τεκμηριωμένους λόγους άθικτη σε μεγάλο βαθμό. Κάθε επιχείρηση, κάθε νεοφυής επιχείρηση ή μικρομεσαία επιχείρηση θα πρέπει, στο πλαίσιο της οικονομικής ελευθερίας και της κατοχυρωμένης στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων επιχειρηματικής ελευθερίας, να μπορεί να επιλέξει τον τόπο των πωλήσεων, να επεκτείνει τη δραστηριότητά της αργά και σταδιακά σε ορισμένες περιοχές στο κράτος που είναι εγκατεστημένη και ενδεχομένως και σε άλλα κράτη μέλη με βάση την επιχειρηματική της στρατηγική και τους σχεδιασμούς της ή και να μην το πράττει. Ο περιορισμός της επιχειρηματικής αυτής ελευθερίας με την επιβολή μιας γενικής υποχρέωσης σύναψης σύμβασης είναι για το λόγο αυτό - και όχι μόνον - αδικαιολόγητη και συνεπώς δυσανάλογη, επειδή σε τελευταία ανάλυση αποτελεί την ουσία της επιχειρηματικότητας να φέρει ο ίδιος ο επιχειρηματίας τον επιχειρηματικό κίνδυνο. Η εξαίρεση του άρθρου 5 παράγραφος 2 της πρότασης παρέχει στους δικαιούχους πληρωμών τη δυνατότητα να απαιτούν για ορισμένους τρόπους πληρωμών επιβαρύνσεις, ακόμη και για πληρωμές που δεν εμπίπτουν στην αντίστοιχη διάταξη της νέας οδηγίας για τις υπηρεσίες πληρωμών (PSD II). Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται για τους αυστριακούς καταναλωτές ένα κενό προστασίας, επειδή το αυστριακό δίκαιο προβλέπει μια προαιρετική και ευρεία προστατευτική ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία η επιβολή επιβαρύνσεων από το δικαιούχο πληρωμής σε περίπτωση χρήσης ενός συγκεκριμένου μέσου πληρωμής απαγορεύεται ( 27 παράγραφος 6 δεύτερη πρόταση του αυστριακού νόμου για τις υπηρεσίες πληρωμών). Στο άρθρο 62 παράγραφος 5 PSD II προβλέπεται ότι τα κράτη μέλη μπορούν να απαγορεύσουν τις επιβαρύνσεις αυτές. Η Αυστρία έχει ήδη στο άρθρο 27 παράγραφος 6 του αυστριακού νόμου για τις υπηρεσίες πληρωμών κάνει χρήση της δυνατότητας που προβλέπεται ήδη στην PSD I. Η δυνατότητα αυτή της απαγόρευσης των επιβαρύνσεων δεν ελήφθη υπόψη στην παρούσα πρόταση. Η ρύθμιση πρέπει συνεπώς να συμπληρωθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε η διάταξη της παραγράφου 2 να ισχύει μόνον εφόσον τα κράτη μέλη δεν έχουν κάνει χρήση των δυνατοτήτων που προβλέπονται στο άρθρο 52 παρ. 3 της οδηγίας 2007/64/ΕΚ (ή/και του μελλοντικού άρθρου 62 παρ. 5 της οδηγίας (ΕΕ) 2015/2366). Η Επιτροπή θεωρεί ότι, όταν η επιχείρηση δεν αποστέλλει ή δεν παραδίδει στον πελάτη εμπορεύματα αλλά προσφέρει μόνον εμπορεύματα που θα παραλάβει ο ίδιος, τότε δεν δημιουργούνται έξοδα ή κίνδυνοι για αυτήν. Η εκτίμηση αυτή δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Οι επιχειρήσεις εκφράζουν φόβους ότι θα πρέπει να δημιουργήσουν λειτουργικά συστήματα εφοδιαστικής διαχείρισης ή να λάβουν άλλα μέτρα προκειμένου να καταστήσουν δυνατές τις εν λόγω παραλαβές από τους πελάτες και ότι θα υποχρεωθούν επίσης να διεκπεραιώνουν περιπτώσεις εγγυήσεων καθώς και περιπτώσεις υπαναχώρησης από διασυνοριακές συμβάσεις, δεδομένου ότι και στην περίπτωση της παραλαβής από τον PE587.479v01-00 4/5 NP\1101505.docx
ίδιο τον πελάτη πρόκειται για πωλήσεις εξ αποστάσεων. Σύμφωνα με τις απόψεις εκπροσώπων του εμπορικού κλάδου, η εφαρμογή της πρότασης θα ήταν αντιπαραγωγική, θα μείωνε τον αριθμό προμηθευτών στον κλάδο των ΜΜΕ και θα προωθούσε μια μεγαλύτερη συγκέντρωση σε λίγους μεγάλους προμηθευτές και κατ αυτό τον τρόπο θα περιόριζε το ηλεκτρονικό εμπόδιο αντί να δώσει ώθηση σε αυτό, όπως έχει σχεδιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. NP\1101505.docx 5/5 PE587.479v01-00