Νίκος Λυγερός: Εκφάνσεις του βιογραφικού της ανθρωπότητας... ευτέρα, 26 Μαΐου 2014 14:20 Ο δρ. Νίκος Λυγερός είναι ο Έλληνας µε τον υψηλότερο δείκτη νοηµοσύνης (189 στην κλίµακα Standford- Binet) και ένας από τους 50 εξυπνότερους ανθρώπους στον κόσµο. Η πολυπραγµοσύνη του και το ουσιαστικό έργο του σε κάθε τοµέα προκαλεί θαυµασµό: Είναι ερευνητής και διδάκτωρ Μαθηµατικών (συνδυαστική, λογική και θεωρία αριθµών) και Πληροφορικής (ανώτερες γλώσσες και αλγοριθµική) στο Πανεπιστήµιο της Λυών. Στην Ελλάδα διδάσκει ως επισκέπτης Καθηγητής στο ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης, ενώ είναι επιστηµονικός συνεργάτης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών (Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Σπουδών: Κοινωνιοβιολογία Νευροεπιστήµες και Εκπαίδευση). Είναι ειδικός σύµβουλος στη Σχολή Εθνικής Άµυνας, τη Σχολή Πολεµικής Αεροπορίας, την Αστυνοµική Ακαδηµία, τη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας και τη Σχολή Στρατολογικού. ιδάσκει Σκηνοθεσία, Στρατηγική και Φιλοσοφία του Θεάτρου στο Θέατρο Ανδρέας Βουτσινάς. Είναι, τέλος, καθηγητής προικισµένων παιδιών, τεχνικός διερµηνέας και µεταφραστής στα γαλλικά δικαστήρια, γλωσσολόγος, ποιητής, σκηνοθέτης και δηµιουργός τεστ ευφυΐας µεταξύ άλλων G-test, Eureka Test και Archimedes Test. Το σηµαντικότερο, όµως, είναι ότι έχει έντονη ακτιβιστική δράση, διαπνεόµενη από έναν πρωτόγνωρο αλτρουισµό. Κάθε εισήγησή του διακρίνεται για την πρακτική εφαρµοσιµότητα όσων προτείνει. Συνέντευξη: Κωνσταντίνα Θεοφανοπούλου Culturenow.gr: Σε µια συνέντευξή σας αναφέρεστε στη γλώσσα ως «γνωστική δοµή». Σε πρόσφατη οµιλία σας στηρίξατε την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου στην ίδια τη λέξη (άρα, είναι=λέγεσθαι). Τι πιστεύετε για τη γλώσσα; Υπάρχουν κάποιες βασικές κοινές έµφυτες δοµές; Σε ποιο βαθµό;
Νίκος Λυγερός: Η γλώσσα στηρίζεται πάνω στην ανοιχτή δοµή της σκέψης. ίχως σκέψη, η γλώσσα είναι απλώς επικοινωνία, µε αυτήν γίνεται εν δυνάµει συνεννόηση. Η χρήση της στη γενοκτονολογία δεν είναι ανεξάρτητη από τη σκέψη και βέβαια τη στρατηγική, αφού ο στόχος είναι η αποτελεσµατική αντιµετώπιση της βαρβαρότητας. Cul. N.: «ιότι η ανθρωπότητα δεν αποδέχεται καµία βαρβαρότητα λόγω δικαιοσύνης»: Αν δεχτούµε το παραπάνω, δεχόµαστε και ότι η δικαιοσύνη (ένα ηθικό στοιχείο) είναι έµφυτη στον άνθρωπο. Πώς το σχολιάζετε αυτό; Άρα, η σύγχρονη πραγµατικότητα συνιστά σε µεγάλο βαθµό και παρέκκλιση από τη φύση µας; Ν. Λ.: Η έννοια του δίκαιου υπάρχει όντως στις ανθρώπινες δοµές, διότι ανήκει στις διαχρονικές αξίες µας όπως το βλέπουµε ακόµα και στις αρχαίες τραγωδίες, αλλά και στο έργο του Σωκράτη. Κι ένα µεγάλο µέρος από τα τωρινά δεδοµένα βασίζονται σε αυτά τα θεµελιακά στοιχεία. Ένα από τα καλύτερα παραδείγµατα αυτής της επιρροής είναι το ίκαιο της Θάλασσας. Cul. N.: Βασίζετε το έργο σας στον αλτρουισµό. Στο ζωικό βασίλειο παρατηρείται ότι ακόµη και οι πιο «αγνές» γενναιόδωρες πράξεις γίνονται έστω µε ελπίδα (αν όχι µε σκοπό) για µια µελλοντική αντίστοιχη πράξη. Άρα, επιστηµονικά θεωρείται πως η γενναιοδωρία έχει τις ρίζες της στην επιβίωση. Ως αντεπιχείρηµα για το ανθρώπινο είδος θα µπορούσε να φέρει κανείς τις γενναιόδωρες πράξεις (ελεηµοσύνη, εθελοντισµός) που όντως δεν µπορούν να προσκοµίσουν «τίποτα» σ αυτόν που δίνει. Μήπως, όµως, αυτός που δίνει ξέρει πολύ καλά ότι θα νιώσει προσωπική συναισθηµατική επιβράβευση; Και µόνο αυτό θα µπορούσε να αιτιολογήσει γιατί, σύµφωνα µε ανθρωπολόγους, ο άνθρωπος είναι ένα καθαρά εγωιστικό γένος. Εσείς τι πιστεύετε; Ν. Λ.: Υπάρχουν πολλά παραδείγµατα ακόµα και στα µυρµήγκια, όπου ο αλτρουισµός φτάνει έως την αυτοθυσία, για να συνεχίσει να υπάρχει η µυρµηγκοφωλιά, ακόµα και µετά από µια βάρβαρη επίθεση που έχει ως στόχο την εξόντωσή της, έτσι τα µυρµήγκια οι λεγόµενοι «στρατιώτες» αποφασίζουν να πεθάνουν στην είσοδο για να την µπλοκάρουν. Άρα καλό είναι να µη βασίζουµε µια προσέγγιση σε µια επιστηµοσύνη που είναι µόνο και µόνο επιφανειακή, γιατί η επιστήµη λατρεύει τα αντιπαραδείγµατα. Επιπλέον, η ελεηµοσύνη είναι πιο πολύ κοινωνική, παρά ανθρώπινη. Η γενναιοδωρία προέρχεται από την αγάπη ή την φιλία, ακόµα και για τον άγνωστο, αφού είναι άνθρωπος. Ο άνθρωπος είναι όντως άνθρωπος όταν κατανοεί ότι δεν µπορεί να το επινοήσει ότι ανήκει στην Ανθρωπότητα, διότι µόνο τότε ξεφεύγει από την Ανθρωπολογία, που ασχολείται µε τις κοινωνικές δοµές και υποδοµές των ανθρώπων, δίχως να εξετάσει την υπερδοµή της Ανθρωπότητας. Γι αυτό το λόγο, η Ανθρωπότητα και ο Χρόνος είναι τα θεµέλια της σκέψης µας. Cul. N.: Λέτε σε έναν στίχο σας: «Για να µην πεθάνουµε πριν καν ζήσουµε»: Ποιοι για σας είναι ζωντανοί-νεκροί;
Ν. Λ.: Τα άτοµα της κοινωνίας, διότι δεν έχουν µέλλον αφού δεν έχουν παρελθόν κι είναι εγκλωβισµένα σ ένα αντιπαραγωγικό παρόν. Cul. N.: Αναφέρεστε στον όρο «πολυκύκλωση». Κατανοούµε ότι για να επιτευχθεί είναι απαραίτητος ο Χρόνος και, µάλιστα, η µάχη µε τον Χρόνο. Τι µπορεί να καταφέρει ένας άνθρωπος στον χρόνο µιας ζωής; Θα µπορούσαµε να πούµε ότι η πολυκύκλωση είναι η γήινη-επιφανειακή µορφή της Ανθρωπότητας; Κάτι σαν την Ποίηση που είναι άπιαστη, αλλά µε τα πολλά ποιήµατα προσπαθούµε να αγγίξουµε κάτι από αυτήν; Ν. Λ.: Αναφερόµαστε στην πολυκυκλικότητα. Σε αυτό το πλαίσιο ο άνθρωπος µπορεί να κάνει την υπέρβαση του κύκλου σε µια ζωή και να περάσει στο επόµενο στάδιο. Η πολυκυκλικότητα είναι υπερβατική εξ ορισµού, δεν περιορίζεται λοιπόν στο φαινοµενικό. Σχετίζεται άµεσα µε την πίστη και µε το βάθος όχι µε την επιφάνεια γι αυτό το λόγο έχει εµβέλεια και στον Χρόνο. Κι αν υπάρχει συσχετισµός µε την ποίηση είναι µόνο και µόνο µέσω του έργου. Cul. N.: Βασισµένος στη θεωρία του χάους θεωρείτε πως αρκούν µικροαλλαγές για την επίτευξη µιας Αλλαγής. Με µικροαλλαγές θα περάσουµε από τη φάση της ποσότητας (όπου βρισκόµαστε) σε αυτήν της ποιότητας. Μήπως θα έπρεπε να δούµε, όµως, ιστορικά και ποιες αλλαγές οδήγησαν στο να περιέλθουµε στη φάση της ποσότητας; Ν. Λ.: Στη µορφοκλασµατική ανάλυση δεν εξετάζουµε µόνο το χάος αλλά και την τάξη, διότι υπάρχουν και αναρχιτεκτονικές δοµές που υποστηρίζουν την εξέλιξη ενός συστήµατος και µάλιστα µακράν ισορροπίας. Έτσι η ιστορία δεν είναι απλώς µια παθητική περιγραφή, αλλά µια συνέχεια από αλλαγές φάσης που δηµιουργούν διαδοχικά νέες πραγµατικότητες, οι οποίες ακόµα και ως πολλαπλότητες εντάσσονται µέσα στην ολότητα των διακλαδώσεων του Χρόνου, έτσι η ουσία είναι στην ποιότητα. Cul. N.: Έχετε αναφερθεί στη διαφορά Φωτός και Σκότους και στο πόσο προσεκτικοί πρέπει να είµαστε, ώστε το έργο µας να οδηγεί στο Φως και να µην προκαλεί σκιές (που, ουσιαστικά, κρύβουν το Φως). Πώς βλέπετε τις σύγχρονες πράξεις διάσωσης της Ελλάδας; Ν. Λ.: Οι σύγχρονες πράξεις, αν δεν εµπεριέχουν ένα διαχρονικό στοιχείο, δεν είναι παρά µόνο κινήσεις που δεν προσφέρουν καµιά ουσιαστική αλλαγή. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από πράξεις, γιατί τίποτα άλλο δεν θα αλλάξει τα δεδοµένα που µερικοί τα θεωρούν δεδοµένα. Η διάσωση σχετίζεται µε την ελεηµοσύνη. Η πατρίδα µας θέλει αγάπη. Κατά συνέπεια τα εργαλεία είναι η ανάκαµψη και η ανάπτυξη, διότι αυτά προσφέρουν πραγµατικά στην εξέλιξη.
Cul. N.: «Η σκέψη µεταµορφώνει τους ανθρώπους µε το έργο της κενότητας». Πώς ορίζεται στον συγκεκριµένο στίχο το έργο, αφού πρόκειται για έργο κενότητας; Πρόκειται για ουσιαστική ή επιφανειακή αντίφαση; Ν. Λ.: Ο στίχος αναφέρεται στην κενότητα και υπάρχει ολόκληρο θεωρητικό πλαίσιο πίσω από αυτήν τη λέξη, δεν πρόκειται για κενό. Αντιθέτως, η κενότητα δείχνει τον δρόµο πάνω στο µονοπάτι του φωτός. Cul. N.: Ασχολείστε µε την Τέχνη, µε πολλές από τις µορφές της. Θα µπορούσατε να προβείτε σε κάποια αξιολογική τοποθέτηση ως προς αυτές (έστω µε τελείως υποκειµενικό κριτήριο); Ν. Λ.: εν πιστεύω στην αξιολόγηση της Τέχνης. Το µόνο που µας απασχολεί είναι η αξιολογία. Αυτή εξετάζει τις αξίες δίχως να τις συγκρίνει, αλλά για να τις εντάξει σ ένα πλαίσιο φιλοσοφικό για να αποτελέσουν µε την ύπαρξή τους φάρους Ανθρωπότητας. Cul. N.: Έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες (Ρώσικος Φορµαλισµός κτλ) σχετικά µε το ποιες µεταβλητές καθορίζουν τις αλλαγές και διαδοχές των καλλιτεχνικών ρευµάτων. Εσείς τι πιστεύετε; Ν. Λ.: Οι θεωρίες αυτές λειτουργούν εκ των υστέρων και µας εξηγούν αυτό που βλέπουµε ήδη, δεν λειτουργούν µε κριτήρια επιστηµονικά και είναι επί της ουσίας περιγραφικές. Είναι θεωρήσεις, όχι θεωρίες. Είναι ερµηνείες κι όχι ερµηνευτικές. Είναι τεχνικές κι όχι ευρηµατικές. Cul. N.: Σε ποιον βαθµό «χρησιµοποιείτε» την Ποίηση µε σκοπό να κοινωνήσετε µε πιο απλό τρόπο τη σκέψη σας; (Ή είστε ένας αυθόρµητος ποιητής;) Ν. Λ.: εν πιστεύω στην ποίηση για την ποίηση, ούτε βέβαια στην τέχνη για την τέχνη. Ας είναι αφού δεν µας ενοχλούν αλλά όχι και να ασχολούµαστε. Η ποίηση παράγει πραγµατικότητα αν είναι εξωπραγµατική και επιτρέπει µια προσέγγιση που δεν σταµατά στα πρώτα εµπόδια. Πρόκειται για συνεννόηση κι όχι για επικοινωνία. εν µοιραζόµαστε, αλλά µοιράζουµε. εν είναι συζήτηση αλλά προσφορά. Ένα αντίδωρο που δεν περιµένει κανένα δώρο. Cul. N.: Ποια είναι για σας τα απαραίτητα χαρακτηριστικά ενός δασκάλου;
Ν. Λ.: Ο άσκαλος είναι υπηρέτης της Ανθρωπότητας, γι' αυτό είναι ελεύθερος για να διαβάζει τους νεκρούς και να γράφει για τους αγέννητους, επειδή ξέρει ότι η συνέχεια υπάρχει µόνο µέσω του έργου, αφού αυτό δηµιουργεί το ον.