1ν ΓΔΛ ΑΡΣΔΜΗΓΟ ΥΟΛΗΚΖ ΥΡΟΝΗΑ 2011-12 ΔΚΓΡΟΜΖ Γ ΣΑΞΖ ΔΠΗΜΔΛΔΗΑ: ΥΡΖΣΟ ΚΑΡΑΣΕΑ ΚΑΜΔΝΑ ΒΟΤΡΛΑ Αλεβαίλνληαο ηελ Δζληθή Οδό από Αζήλα πξνο Λακία, 160 ρηιηόκεηξα από ηελ πξσηεύνπζα, ακέζσο κεηά ηνλ Άγην Κσλζηαληίλν, βξίζθνπκε ηα Κακέλα Βνύξια, αλάκεζα ζηελ παξαιηαθή Δζληθή θαη ην βνπλό. Μηα παξάθακςε, θηηαγκέλε ηα ηειεπηαία ρξόληα, αθήλεη ηελ ινπηξόπνιε έμσ από απηνθηλεηόδξνκν, αμίδεη όκσο λα θάλνπκε έλα δηάιεηκκα γηα λα ηα επηζθεθηνύκε, έζησ θαη γηα έλα θαθέ ζε έλα από ηα πνιιά παξαιηαθά θαθελεία ηεο πεξηνρήο. Πνιύ πξάζηλν, πνιιά μελνδνρεία, θπξίσο γηα θαινθαηξηλέο δηαθνπέο γηα ηακαηηθά κπάληα, αιιά θαη γηα ζαιαζζηλά, κηα θαη ε ζάιαζζα είλαη δίπια, ηα Κακέλα Βνύξια δηεθδηθνύλ, καδί κε ηελ Αηδεςό ζηα απέλαληη παξάιηα ηεο Δύβνηαο, ην ελδηαθέξνλ ησλ ειηθησκέλσλ παξαζεξηζηώλ. Tα Κακέλα Βνύξια ήηαλ έλα από ηα πην θνζκνπνιίηηθα ηνπξηζηηθά ζέξεηξα ηεο Διιάδαο θαη ίζσο ην πην γλσζηό κέξνο ηακαηηθώλ ζεξαπεηώλ, αθνύ ηα ξαδηνύρα λεξά ηνπ είλαη κνλαδηθά ζε όιε ηε ρώξα. ΒΟΛΟ Ο Βόλος είλαη πόιε ηεο Θεζζαιίαο, ρηηζκέλε ζηνλ κπρό ηνπ Παγαζεηηθνύ θόιπνπ, ζηελ άθξε κηαο κηθξήο πεδηάδαο, θνληά ζηελ ζέζε ηεο αξραίαο Ησιθνύ ζηνπο πξόπνδεο ηνπ Πειίνπ. Δίλαη επίζεο κία από ηηο πην κεγάιεο πόιεηο θαη έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα ιηκάληα ηεο Διιάδαο. Υαξαθηεξίδεηαη σο κηα ζύγρξνλε, όκνξθε θαη δπλακηθή πόιε κε κεγάιε ηζηνξία. Ο Βόινο είλαη κία από ηηο σξαηόηεξεο ζε ξπκνηνκία πόιεηο ελώ δηαζέηεη έλα αζθαιέζηαην θπζηθό ιηκάλη. ηνπο δξόκνπο ηεο πόιεο κπνξεί λα δηαπηζηώζεη θαλείο ηελ αξκνληθή ζπλύπαξμε ηεο παξαδνζηαθήο κε ηε ζύγρξνλε αξρηηεθηνληθή. θαηνίθνπο. Ο λαόο ηνπ Αγ. Κσλζηαληίλνπ, ρηηζκέλνο ην 1936 ζε ζρέδηα ηνπ αξρηηέθηνλα Αξηζηνηέιε Εάρνπ. Ζ πεξίηερλε αξρηηεθηνληθή ηνπ ζε ζπλδπαζκό κε ηελ θαίξηα ζέζε ηνπ ζηελ παξαιία ηνπ Βόινπ, θαηέζηεζαλ ην Ναό ζε ζεκείν αλαθνξάο ηεο ζύγρξνλεο πόιεο. ηελ παξαιία βξίζθνληαη νη πξώελ θαπλαπνζήθεο Παπαζηξάηνπ, πνπ έρνπλ αλαθαηληζζεί θαη ζηεγάδνπλ ην Παλεπηζηήκην. 1
ΠΛΑΣΑΜΩΝΑ Ο Πλαταμώνας είλαη παξαιηαθό δεκνηηθό δηακέξηζκα θαη νηθηζκόο ηνπ Γήκνπ Αλαηνιηθνύ Οιύκπνπ. Βξίζθεηαη ζην Ννκό Πηεξίαο, ζην λόηην άθξν ηνπ, ζηνπο πξόπνδεο ηνπ Οιύκπνπ. πλνξεύεη βόξεηα κε ηνλ Νέν Παληειεήκνλα θαη λόηηα κε ηνπο Νένπο Πόξνπο. Απέρεη 38 km από ηελ Καηεξίλε θαη 54 km από ηελ Λάξηζα. Ζ νλνκαζία θαηά κία εθδνρή νθείιεηαη ζηα πιαηάληα ηεο πεξηνρήο, ελώ θαηά άιιε ζηνλ πιαηύ γηαιό ηεο πεξηνρήο. Σν θαινθαίξη ζπγθεληξώλεη πνιινύο επηζθέπηεο θαη παξαζεξηζηέο, γη απηό δηαζέηεη πνιιά μελνδνρεία θαη άιια ηνπξηζηηθά θαηαζηήκαηα. Ο Πιαηακώλαο έρεη θάζηξν κε κεγάιε ηζηνξία. Σν Κάζηξν είλαη ρηηζκέλν ζηε ζέζε ηεο αξραίαο Ζξάθιεηαο (ή Ζξάθιεην). Κηίζηεθε από Λνκβαξδνύο ηαπξνθόξνπο ην 1204 θαη εμππεξεηνύζε ηνλ έιεγρν ηνπ πεξάζκαηνο από ηε Μαθεδνλία ζηε Θεζζαιία. Μεηά ηελ θαηάιεςή ηνπ από ηνπο Βπδαληηλνύο, ην 14ν αηώλα ην θαηέιαβαλ νη Σνύξθνη. Σν 1770 θαηαιήθζεθε γηα κηθξό ρξνληθό δηάζηεκα από ηνπο Έιιελεο, όπσο θαη ην 1825 θαη 1878. Βνκβαξδίζηεθε από ηνλ πινίαξρν αρηνύξε ην 1897 θαη από ηόηε εγθαηαιείθζεθε από ηνπο Σνύξθνπο. Σν 1941 ην Κάζηξν ρξεζηκνπνηήζεθε σο νρπξό ησλ Νενδειαλδώλ, νη νπνίνη ζθόπεπαλ λα θαζπζηεξήζνπλ ηελ θάζνδν ησλ Ναδί πξνο ηε Θεζζαιία. ην θάζηξν γίλνληαη πνιηηηζηηθέο εθδειώζεηο θπξίσο ην θαινθαίξη. ΒΔΡΓΗΝΑ Ζ Βεργίνα (αξρ.: Αηγαί) είλαη κία κηθξή πόιε ζηε βόξεηα Διιάδα, ζηνλ Ννκό Ζκαζίαο, ζηελ πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο. Ζ πόιε έγηλε παγθνζκίσο δηάζεκε ην έηνο 1977, όηαλ ν Έιιελαο αξραηνιόγνο Μαλόιεο Αλδξόληθνο αλαθάιπςε έλα ηαθηθό κλεκείν, πεξηιακβάλεη ηνλ ηάθνπ ηνπ βαζηιηά Φηιίππνπ Β, παηέξα ηνπ Μεγάινπ Αιεμάλδξνπ θαη ηνλ ηάθν ελόο παηδηνύ, πηζαλόλ ηνπ γηνπ ηνπ Μεγάινπ Αιεμάλδξνπ. ηε ζέζε ηεο ηνύκπαο (ινθίζθνπ), πνπ βξέζεθαλ νη ηάθνη θαηαζθεπάζζεθε ππόγεην κνπζείν πνπ πεξηιακβάλεη ηνπο δύν ηάθνπο θαη εθζέκαηα πνπ βξέζεθαλ ζ απηνύο (ιάξλαθα, ζηεθάλη, ππνιείκκαηα από ηελ θαύζε ησλ ζνξώλ θιπ). ηελ πξώηε θσηνγξαθία θαίλεηαη ε είζνδνο ηνπ κνπζείνπ ηαθηθνύ κλεκείνπ, ελώ ζηε δεύηεξε θαίλεηαη ην ζηεθάλη ηνπ Φηιίππνπ κε ηε ιήθπζν ηεο ηέθξαο ηνπ. 2
ΒΔΡΟΗΑ Δίλαη ε πξσηεύνπζα ηνπ λνκνύ Ζκαζίαο. Έρεη αμηόινγα βπδαληηλά κλεκεία. Ζ πιαηεία ηνπ ΡΟΛΟΓΗΟΤ νθείιεη ην όλνκά ηεο ζηνλ πύξγν κε ην ξνιόη πνπ θηινμελνύζε - ν νπνίνο δελ ζώδεηαη ζήκεξα - θαζώο θαη ζηνλ θνξπθαίν Βεξνηώηε, λνκνκαζή θαη πνιηηηθό, Κσλζηαληίλν Γ. Ραθηηβάλ (1865-1935), πξώην Πξόεδξν ηνπ πκβνπιίνπ ηεο Δπηθξαηείαο, ε πξνηνκή ηνπ νπνίνπ θξνπξεί ηελ είζνδν ηνπ Γηθαζηεξίνπ. Πίζσ από ην Γηθαζηηθό Μέγαξν βξίζθεηαη ν εληππσζηαθόο πύξγνο από ηελ νρύξσζε ηεο πόιεο θαη ιίγν βνξεηόηεξα, αθνινπζώληαο κνλνπάηη, ην κνλνπάηη «ηεο βαζίιηζζαο Βεξγίλαο» κπνξείηε λα θαηαιήμεηε ζηε ζπλνηθία ηεο Μπαξκπνύηαο. Μηα πνιιή ραξαθηεξηζηηθή πεξηνρή ηεο Βέξνηαο είλαη ε ΜΠΑΡΜΠΟΤΣΑ, ε νπνία νθείιεη ην όλνκά ηεο ζηελ νκώλπκε βξύζε πνπ βξίζθεηαη αθόκε ζηελ πεξηνρή. ύκθσλα κε ηελ παξάδνζε όπνηνο πεξαζηηθόο έπηλε λεξό από απηήλ ηε βξύζε, παληξεύνληαλ Βεξνηώηηζζα θαη παξέκελε γηα πάληα ζηελ πόιε. Ζ Μπαξκπνύηα ήηαλ ε εβξατθή ζπλνηθία ηεο Βέξνηαο. Ζ εβξατθή παξνπζία ζηε Βέξνηα ρξνλνινγείηαη από ηα ξσκατθά ρξόληα. Σελ επνρή εθείλε (50 ή 51 θαη 57 κ.υ.) επηζθέθζεθε ηελ πόιε ν Απόζηνινο Παύινο θαη θήξπμε ζηε ζπλαγσγή ηεο. Διατθροφνται μζχρι ςιμερα περί τα πενιντα παλιά ςπίτια μακεδονικισ αρχιτεκτονικισ. Σε οριςμζνα διατθροφνται και επιγραφζσ ςτα εβραϊκά. Μερικά από τα χαρακτθριςτικά αρχιτεκτονικά ςτοιχεία των ςπιτιϊν τθσ Μπαρμποφτασ, είναι οι αρχιτεκτονικζσ προεξοχζσ (ςαχνιςιά), ο υπερυψωμζνοσ επάνω από τθ ςτζγθ «θλιακόσ» που επικοινωνοφςε με ξφλινθ ςκάλα με το ανϊγειο χαγιάτι και ιταν ελεφκερο απ όλεσ τισ πλευρζσ κακϊσ και οι δίφυλλεσ βαριζσ εξϊπορτεσ με οριηόντια και διαγϊνια ξφλα, που φζρουν πλατυκζφαλα γυφτόκαρφα. ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ Ζ Θεζζαινλίθε είλαη ε δεύηεξε ζε πιεζπζκό πόιε ηεο Διιάδαο. Ηδξύζεθε από ηνλ ζηξαηεγό Κάζζαλδξν, πνπ είρε πάξεη γηα ζύδπγν ηελ αδειθή ηνπ κεγάινπ Αιεμάλδξνπ, Θεζζαινλίθε. Ζ αθκή ηεο μεθηλά από ηελ ξσκατθή επνρή θαη ζπλερίζηεθε θαη ηελ βπδαληηλή θαη ηελ νζσκαληθή πεξίνδν. Γηα ην ιόγν απηό ν επηζθέπηεο κπνξεί λα βξεη πνιιά ξσκατθά, βπδαληηλά θαη νζσκαληθά κλεκεία. Ζ πεξηήγεζή καο ζα μεθηλήζεη από ηνλ λαό ηνπ Αγίνπ Γεκεηξίνπ πνπ ζεσξείηαη πξνζηάηεο ηεο πόιεο. Ο ναός τοσ Αγίοσ Γημητρίοσ απνηειεί 3
έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα βπδαληηλά κλεκεία ηεο Θεζζαινλίθεο. Βξίζθεηαη ζηελ νκώλπκε νδό θαη είλαη πεληάθιηηε βαζηιηθή κε εγθάξζην θιίηνο θαη κε πινύζην δσγξαθηθό θαη καξκάξηλν δηάθνζκν κε πεξίηερλα θηνλόθξαλα. ην ππόγεην ηνπ λανύ βξίζθεηαη ν ρώξνο καξηπξίνπ ηνπ Αγίνπ. Από ηα ςεθηδσηά ηνπ, μερσξίδεη απηό πνπ απεηθνλίδεη ηνλ ίδην ηνλ άγην κε δύν κηθξά παηδηά θαη έλα άιιν, πνπ απεηθνλίδεη ηνλ άγην αλάκεζα ζηνλ επίζθνπν θαη ζηνλ έπαξρν νη νπνίνη αλαθαίληζαλ ην λαό. Ο ζεκεξηλόο λαόο θηίζηεθε από ηνλ επίζθνπν Ησάλλε ηνλ 7ν αηώλα, ζηα εξείπηα παιαηόηεξνπ λανύ. ην ππόγεην ηνπ λανύ ππάξρεη επηζθέςηκε θξύπηε. Πεγαίλνληαο πξνο ηελ Δγλαηία νδό πεξλάκε από ηε ξσκατθή αγνξά. Ζ Αγορά ήηαλ, ζηηο αξραίεο ειιεληθέο θαη ξσκατθέο πόιεηο, ην νηθνλνκηθό, δηνηθεηηθό, θνηλσληθό θαη πλεπκαηηθό θέληξν ηεο πόιεο. ηελ αγνξά γηλόηαλ εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο αιιά θαη πνιηηηθέο ζπδεηήζεηο κεηαμύ ησλ αληξώλ ηεο πόιεο. Ζ αγνξά ηεο Θεζζαινλίθεο έγηλε ηνλ 2ν θαη 3ν κ. Υ. αηώλα. Πνιιά γιππηά βξίζθνληαη ζην κνπζείν ηνπ Λνύβξνπ. ήκεξα γίλνληαη πνιηηηζηηθέο εθδειώζεηο ζην ρώξν ηεο αγνξάο. Φηάλνληαο ζηελ νδό Δγλαηία βιέπεηο ηελ εθθιεζία ηεο «Παλαγίαο ησλ ραιθέσλ». Δίλαη ζεκαληηθό βπδαληηλό κλεκείν. Υηίζηεθε ηνλ 11 ν αηώλα κ.υ. ηελ πεξηνρή ππήξραλ πνιιά εξγαζηήξηα ραιθνκαηάδσλ ελώ ζήκεξα απνκέλνπλ ιίγα θαηαζηήκαηα κε αζεκέληεο θαη ράιθηλεο θαηαζθεπέο θύξηα ιαηξεπηηθνύ ραξαθηήξα. Ολνκάζζεθε θαη «θόθθηλε εθθιεζία» από ην ρξώκα ησλ ηνύβισλ. Σελ πεξίνδν ηεο νζσκαληθήο πεξηόδνπ κεηαηξάπεθε ζε ηδακί (ην ηδακί ησλ θαδαλάδσλ). Πξνρσξώληαο ηελ Δγλαηία πξνο ην Παλεπηζηήκην, ζα ζπλαληήζεηο κεηά ηελ πιαηεία Βεληδέινπ, ηα νζσκαληθά ινπηξά. Δίλαη θηηξηαθό ζπγθξόηεκα αλαπαιαησκέλν θαη ρξεζηκνπνηείηαη γηα πνιηηηζηηθέο δξάζεηο. ε θάζε πόιε πνπ θαηαθηνύζαλ νη Οζσκαλνί, έλα από ηα πξώηα έξγα πνπ θαηαζθεύαδαλ ήηαλ ηα ινπηξά. ηε Θεζζαινλίθε ην Μπέε Υακάκ θηίζζεθε ην 1444 κ.υ. πλέδεαλ ηνλ θαζαξηζκό ηνπ ζώκαηνο κε ηελ θάζαξζε ηεο ςπρήο. Σν ζπγθξόηεκα είρε ηκήκα θαη γηα γπλαίθεο. Ζ είζνδνο είλαη ειεύζεξε. πλερίδνληαο ηνλ πεξίπαην ζα ζπλαληήζεηο δύν από ηα ζεκαληηθόηεξα βπδαληηλά κλεκεία. Σηο εθθιεζίεο ηεο «αρεηξνπνηήηνπ» θαη ηεο Αγίαο νθίαο. Ζ εθθιεζία ηεο Ατειροποιήτοσ είλαη παιαηνρξηζηηαληθή βαζηιηθή ζσδόκελε κέρξη ζήκεξα ζηελ ίδηα κνξθή πνπ θαηαζθεπάζηεθε ηνλ 5ν αηώλα - γεγνλόο πνπ ηελ θαζηζηά κνλαδηθή ζηελ αλαηνιηθή Μεζόγεην. Βξίζθεηαη ζηελ νδό Αγίας Σοφίας, απέλαληη από ηελ πιαηεία 4
Μαθεδνλνκάρσλ θαη ε ίδξπζή ηεο ηνπνζεηείηαη ζηελ πεξίνδν 450-475. Δίλαη αθηεξσκέλε ζηε Θενηόθν θαη ε νλνκαζία ηεο νθείιεηαη ζηελ "αρεηξνπνίεηε" ιαηξεπηηθή εηθόλα ηεο Θεοτόκου δεομένης πνπ βξηζθόηαλ ζην λαό. Πξνο ηε ζάιαζζα βξίζθεηαη ε εθθιεζία ηεο Αγίαο νθίαο. Υηίζζεθε ηνλ 8ν αηώλα πάλσ ζε ζεκέιηα άιιεο εθθιεζίαο. Δίλαη βαζηιηθή κε ζνισηό. Όηαλ ε πόιε θαηαρηήζεθε από ηνπο ζηαπξνθόξνπο έγηλε ν θαζνιηθόο θαζεδξηθόο λαόο ηεο πόιεο, ελώ θαηά ηελ νζσκαληθή πεξίνδν ιεηηνύξγεζε ζαλ ηδακί. Αλαθαηαζθεπάζζεθε θαη ιεηηνπξγεί ζήκεξα ζαλ εθθιεζία θαη ζαλ βπδαληηλό κλεκείν. πλερίδνληαο ηνλ πεξίπαην ζηελ Δγλαηία ζα ζπλαληήζεηο ηελ «Κακάξα», δειαδή όηη έρεη απνκείλεη από ηελ αςίδα ηνπ ζξηάκβνπ πνπ έθηηζε ηνλ 4 ν αηώλα ν Γαιέξηνο γηα λα γηνξηάζεη ηηο λίθεο ηνπ ελαληίνλ ησλ Πεξζώλ. Κνληά ζηελ Κακάξα είλαη θαη ε «Ρνηόληα», πνπ θηίζζεθε ζαλ ξσκατθό θηίζκα (πηζαλόηαηα λαόο αθηεξσκέλνο ζην Γία), αιιά ρξεζηκνπνηήζεθε θαη από ηνπο ρξηζηηαλνύο ζαλ εθθιεζία θαη από ηνπο κνπζνπικάλνπο ζαλ ηδακί. Αξρηηεθηνληθά έρεη πνιιέο νκνηόηεηεο κε ην Πάλζενλ ηεο Ρώκεο. Ο πεξίπαηνο ζα νινθιεξσζεί κε ηελ επίζθεςε ζην Λεπθό Πύξγν, πνπ είλαη επηζθέςηκνο θαη εζσηεξηθά. ηνλ εμσηεξηθό ρώξν έρεη πηλαθίδα κε πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηζηνξία ηνπ, όπσο θαη ζηα πεξηζζόηεξα κλεκεία. Κηίζζεθε κάιινλ από ηνπο Οζσκαλνύο ζαλ ηκήκα ηεο νρύξσζεο ηεο πόιεο. Υξεζηκνπνηήζεθε ζαλ θπιαθή θαη ηόπνο βαζαληζηεξίσλ από ηνπο Γεληηζάξνπο. Ηζηνξηθά είρε δηάθνξα νλόκαηα όπσο πύξγνο ησλ Γεληηζάξσλ, πύξγνο ηνπ αίκαηνο, ελώ ην ηειεπηαίν νθείιεηαη ζην άζπξηζκα ηνπ πύξγνπ πνπ έγηλε από έλαλ θαηάδηθν, πνπ κε απηή ηε δνπιεηά θέξδηζε ηελ ειεπζεξία ηνπ. Ννέκβξεο 2011 Υξήζηνο Καξαηδάο 5