Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα, Τα Χρειάζομαι Διευκρίνιση των παρερμηνειών που περιβάλλουν τα ωμέγα-3 και η σημασία των λιπαρών οξέων. ΔΩΡΕΑΝ ΕΝΤΥΠΟ Για τους συνειδητοποιημένους ανθρώπους που ενημερώνονται για την υγεία και ενδιαφέρονται για το τι τρώνε.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ Το πληροφοριακό αυτό φυλλάδιο δημιουργήθηκε σε συνεργασία με την επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή της Minami Nutricion. Χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες; Απευθυνθείτε στο γιατρό ή το φαρμακοποιό σας. Εκδότης για την Αγγλική Έκδοση: Jo Wyckmans University Business Centre Antwerp Drie Eikenstraat 661 B-2650 Edegem, Belgium Εικονογράφηση: ilah 2007 Jo Wyckmans Εκδότης για την Ελληνική Έκδοση: Minami Nutricion Greece Επιστημονική Επιμέλεια: Μ.Μυλωνάκης 2011 Minami Nutricion Greece ΠΡΟΣΟΧΗ: Το παρόν έντυπο και οι παρεχόμενες πληροφορίες δεν προορίζονται για τους καταναλωτές. Είναι αποκλειστικά για την ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας (ιατρών, διαιτολόγων, διατροφολόγων, νοσηλευτών, φαρμακοποιών κλπ), βάση του νόμου Ν26/55-77/94/ΕΟΚ-21-12-76 άρθρο 4, παρ. 3. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ: η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχομένου του παρόντος εντύπου με οποιονδήποτε τρόπο, ηλεκτρονικό, μηχανικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα. Τα Ω-3 λιπαρά οξέα είναι χωρίς αμφιβολία τα αστέρια της βιομηχανίας τροφίμων με πολλά προϊόντα διατροφής εμπλουτισμένα με Ω-3 να κυκλοφορούν ήδη. Ω-3 σε τρόφιμα όπως αυγά, γάλα, επικάλυψη σοκολάτας, κρέας και πουλερικά δείχνουν να υπόσχονται πολλά. Όμως η ποσότητα των Ω-3 που περιέχουν είναι επαρκής; Δυστυχώς όχι. Η ποσότητα της τροφής και η μέθοδος επεξεργασίας συχνά μειώνουν τα Ω-3. Ένα πράγμα είναι σίγουρο. Μιλάμε πολύ για τα Ω-3 αλλά δεν καταναλώνουμε πολλά από αυτά. Ο σκοπός του φυλλαδίου αυτού είναι να σας δείξει τη σωστή κατεύθυνση στο θέμα των λιπαρών οξέων. Αν καταναλώνετε επαρκή Ω-3, η λίστα με τα οφέλη είναι εξαιρετικά εντυπωσιακή. Ελπίζω να μείνετε ευχαριστημένοι διαβάζοντας αυτό το φυλλάδιο. Καθηγητής Dr. Jaak Janssens Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πρόληψης του Καρκίνου (www.ecpo.org) Αλήθεια τι γνωρίζετε για τα Ω-3; Απαντήστε τις πιο κάτω ερωτήσεις επιλέγοντας ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ. Οι σωστές απαντήσεις με τις επεξηγήσεις βρίσκονται στη σελ. 4. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Τι να προτιμήσω; Ω-3 ή Ω-6 λιπαρά οξέα; Δεν έχει σημασία αρκεί να είναι Ω λιπαρά οξέα. 2. Έχω ρευματοειδή αρθρίτιδα. Μπορώ να χρησιμοποιήσω GLA για να μειώσω τη φλεγμονή στα κόκκαλα των δακτύλων μου; 3. Τα λιπαρά και τα μέτρια λιπαρά ψάρια περιέχουν μεγάλες ποσότητες Ω-3 λιπαρών οξέων. 4. Δεν μου αρέσει το ψάρι. Κανένα πρόβλημα καθώς μπορώ να προσλάβω τα απαραίτητα Ω-3 από το λάδι του λιναρόσπορου. 5. Το μουρουνέλαιο περιέχει Ω-3 αλλά δεν είναι κατάλληλο για εγκύους. 6. Το να καταναλώνουμε κάθε μέρα αληθινό βούτυρο (από γάλα αγελάδος), εμπλουτισμένο σε Ω-3, είναι υγιεινό. Το χρησιμοποιώ απλώνοντας το στο σάντουιτς, για να τηγανίσω, στο κρέας, στα ζυμαρικά κτλ.. 2 3
ΕΡΩΤΗΣΗ 1 1. Τι να προτιμήσω; Ω-3 ή Ω-6 λιπαρά οξέα; Δεν έχει σημασία αρκεί να είναι Ω λιπαρά οξέα. Απάντηση: ΛΑΘΟΣ H ισορροπία Ω-6/ Ω-3 καταστρέφεται. Η τροφή μας περιέχει πολλά Ω-6 που κυρίως προέρχονται από τα φυτικά έλαια (ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σησαμέλαιο, φοινικέλαιο), από το κρέας, τα αυγά και /ή τα γαλακτοκομικά προϊόντα. H σχέση Ω-6/Ω-3 στη Δυτική διατροφή είναι μέχρι και 15 :1 Για την αποκατάσταση της ισορροπίας (τουλάχιστον στο 4:1 ) χρειάζεται η πρόσληψη Ω-3 σε ημερήσια βάση. H υπερκατανάλωση Ω-6 απελευθερώνει ουσίες στο σώμα που προάγουν τη φλεγμονή. Η χρόνια φλεγμονή είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό των αυτοάνοσων νοσημάτων όπως η ρευματοειδής αρθρίτης, η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτης, η σκλήρυνση κατά πλάκας, ο λύκος. Η χρόνια φλεγμονή είναι επίσης χαρακτηριστικό των καρδιαγγειακών νοσημάτων, του διαβήτη και της κατάθλιψης. Τα Ω-3 αναστέλλουν την φλεγμονή. Αυξημένη χρήση Ω-3 μειώνει τον κίνδυνο της φλεγμονής. Όλα τα πιο πάνω οδηγούν στο ότι πρέπει να καταναλώνουμε μια ισορροπημένη διατροφή Ω6/Ω3. Η ισορροπία Ω-6/Ω-3 ορίζει την εξίσωση ανάμεσα σε χρήσιμες φλεγμονές και άχρηστες χρόνιες φλεγμονές που πρέπει να αποφεύγονται. ΕΡΩΤΗΣΗ 2 2. Έχω ρευματοειδή αρθρίτιδα. Μπορώ να χρησιμοποιήσω GLA για να μειώσω τη φλεγμονή στα κόκκαλα των δακτύλων μου; Απάντηση: ΣΩΣΤΟ Δεν είναι βλαβερά όλα τα Ω-6. Το γ-λινολενικό οξύ (GLA) είναι το μόνο Ω-6 με αντιφλεγμονώδη δράση (όπως τα Ω-3). Το GLA το βρίσκουμε στη σπιρουλίνα, στα ελαιώδη σπέρματα του νυχτολούλουδου, του βόραγου και στο φραγκοστάφυλο (Ribes nigrum). Το GLA είναι το παράδοξο ανάμεσα στα Ω-6 και μετατρέπεται στα λευκά αιμοσφαίρια σε αντιφλεγμονώδεις ουσίες. Αν το GLA χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τα Ω-3, αυτή η μετατροπή συμβαίνει όχι μόνο στα λευκά αιμοσφαίρια αλλά σε ολόκληρο το σώμα. Αν κάπου ακούσετε για τα θετικά αποτελέσματα των Ω-6 αυτό οφείλεται στο GLA. Από που μπορούμε να προσλάβουμε τους διάφορους τύπους των Ω-6; Λινολεικό οξύ (LA) Υπάρχει στον ηλίανθο, στο καλαμπόκι, στο σησάμι, στο φυστικέλαιο, στα επεξεργασμένα τρόφιμα. Αναστέλλει την παραγωγή των Ω-3 EPA & DHA > (η κατανάλωση πρέπει να είναι μειωμένη). γ-λινολενικό οξύ (GLA) Υπάρχει στη σπιρουλίνα, στο έλαιο του νυχτολούλουδου, του βόραγου και στο έλαιο του φραγκοστάφυλου (Ribes nigrum). Μειώνει τη φλεγμονή > (αυξήστε την κατανάλωση). Αραχιδονικό οξυ (ΑΑ) Υπάρχει στο Κρέας, τα αυγά και στα γαλακτοκομικά. Προάγει τη φλεγμονή > (η κατανάλωση πρέπει να είναι μειωμένη). 4 5
ΕΡΩΤΗΣΗ 3 3. Τα λιπαρά και τα μέτρια λιπαρά ψάρια περιέχουν μεγάλες ποσότητες Ω-3 λιπαρών οξέων. Απάντηση: ΣΩΣΤΟ Τα λιπαρά και τα μέτρια λιπαρά ψάρια περιέχουν τα υγιή Ω-3 λιπαρά οξέα όπως το EPA (εικοσαπεντενοικό οξύ) και το DHA (εικοσιδεξενοικό οξύ). H Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει ότι όλοι πρέπει να καταναλώνουν ψάρι (κατά προτίμηση λιπαρό) δύο φορές την εβδομάδα. Τα ψάρια μπορεί να είναι μολυσμένα με βαριά μέταλλα (όπως υδράργυρος, κάδμιο, αρσενικό, μόλυβδος), παρασιτοκτόνα, διοξίνες, φουράνια και PCBs. Αυτά τα τοξικά υλικά απορροφώνται κυρίως από το δέρμα και τα βράγχια. Έτσι πάντα να βγάζετε το δέρμα από τα ψάρια. Αυτό θα μειώσει τη λήψη των τοξικών ουσιών. Τα μεγάλα ψάρια περιέχουν περισσότερες τοξικές ουσίες σε σύγκριση με τα μικρά και βραχύβια. Έτσι η αποκλειστική κατανάλωση των μεγάλων κυνηγών (σκουμπρί, καρχαρία, ξιφία) δεν συνιστάται. Προτιμήστε σαρδέλες, ρέγγες, γαύρο. Από το 2003 το FDA συστήνει σε εγκύους, σε θηλάζουσες ή σε γυναίκες που προσπαθούν να μείνουν έγκυες να μην καταναλώνουν σκουμπρί, καρχαρία, ξιφία, καθώς αυτά τα ψάρια περιέχουν υψηλά επίπεδα υδραργύρου. Είναι ασφαλέστερη η λήψη ενός Ω-3 συμπληρώματος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. EPA+DHA περιεχόμενα ανά 100 gram φρέσκου ψαριού Σκουμπρί 400 mg - 3.61 g Τόνος 170 mg - 2.33 g Οξύρρυγχος 190 mg - 2.08 g Ρέγγα Ατλαντικού 2.01 g Σαρδέλες 1.15 g - 2.00 g Αντσούγιες 240 mg - 1.89 g Σολομός άγριος Ατλαντ. 310 mg tot 1.83 g Χέλι 290 mg - 1.34 g Πέστροφα 400 mg - 988 mg Μπαρμπούνι 890 mg Γλώσσα 60 mg - 494 mg Μπακαλιάρος Ατλαντ. 282 mg Γάδος 235 mg Πηγή : Circulation 2002;106:2747-57; Enviromental Research 2004; 95:414-28 6 7
ΕΡΩΤΗΣΗ 4 4. Δεν μου αρέσει το ψάρι. Κανένα πρόβλημα καθώς μπορώ να προσλάβω τα απαραίτητα Ω-3 από το λάδι του λιναρόσπορου. Απάντηση: ΛΑΘΟΣ Ο λιναρόσπορος περιέχει α-λινολενικό οξύ (ALA), ένα Ω-3 λιπαρό οξύ. Εντούτοις τα φυτικά έλαια δεν περιέχουν EPA ή DHA. Δυστυχώς γιατί ALA, EPA και DHA είναι όλα ωφέλιμα για την υγεία μας. Το σώμα μας προσπαθεί να μετατρέψει το ALA σε EPA και DHA. Το αποτέλεσμα αυτής της μετατροπής δεν αρκεί αφού μόνο το 0,2%- 8% του ALA που καταναλώνουμε μετατρέπεται σε EPA και μόνο το 0,05% (ή και λιγότερο) σε DHA. Γι αυτό και η διατροφή πρέπει να περιέχει ΕΡΑ και DHA, δηλαδή κατανάλωση ψαριών ή συμπληρωμάτων με Ω-3. Τα φύκη είναι μια εναλλακτική πηγή για ανθρώπους που δεν τους αρέσει ή δεν θέλουν να τρώνε ψάρια. Τα έλαια που παράγονται από την επεξεργασία των φυκών είναι οι μόνες φυτικές πηγές EPA και DHA. Ω-3 (συνήθως DHA) από φύκη υπάρχουν πλέον και με τη μορφή συμπληρωμάτων. Από που μπορούμε να προσλάβουμε τους διάφορους τύπους των Ω-3; ALA(α-Λινολενικό) Λάδι λιναρόσπορου (8,50 gr ALA/ κουταλιά της σούπας), καρυδέλαιο (1,40 gr / κουταλιά της σούπας), κραμβέλαιο (1,30 gr / κουταλιά της σούπας), σογιέλαιο (0,9 gr / κουταλιά της σούπας), προιόντα σόγιας (τόφου, τέμπε, μίσο κλπ.), πράσινα φυλλώδη λαχανικά (π.χ. ΕΡΩΤΗΣΗ 5 5. Το μουρουνέλαιο περιέχει Ω-3 αλλά δεν είναι κατάλληλο για εγκύους. Απάντηση: ΣΩΣΤΟ Το μουρουνέλαιο περιέχει EPA και DHA (περίπου 190 mg EPA και DHA/gr λαδιού). Μαζί όμως με τα Ω-3 περιέχει και μεγάλες ποσότητες βιταμινών Α και D, που μπορούν να βλάψουν το αγέννητο βρέφος. Διαλέξτε ένα Ω-3 συμπλήρωμα και όχι μουρουνέλαιο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή κατά την περίοδο του θηλασμού. Ένα γραμμάριο μουρουνέλαιο την ημέρα είναι η μέγιστη ποσότητα που πρέπει να καταναλώνεται από ανθρώπους (πλην των εγκύων- που δεν πρέπει να το καταναλώνουν). Αυτό το ποσό περιέχει το 100% της μέγιστης συνιστώμενης δόσης (RDA) των βιταμινών Α και D. Όμως ένα γραμμάριο μουρουνέλαιο περιέχει μόνο 190 mg EPA και DHA. σπανάκι, γλυστρίδα, νεροκάρδαμο), μαιντανός, καρύδια, κουκουνάρι. Συμβάλλει στην παραγωγή EPA & DHA στο σώμα > (αυξήστε την πρόσληψη) EPA & DHA Λιπαρά και μέτρια λιπαρά ψάρια, τα θαλασσινά (αστακός, στρείδια, γαρίδες κλπ.) και τα φύκη. Μειώνουν τη φλεγμονή > (αυξήστε την πρόσληψη) 8 9 Πηγή: Circulation 2002; 106:2747-57
ΕΡΩΤΗΣΗ 6 ΘΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 6. Το να καταναλώνουμε κάθε μέρα αληθινό βούτυρο (από γάλα αγελάδας), εμπλουτισμένο σε Ω-3, είναι υγιεινό. Το χρησιμοποιώ απλώνοντάς το στο σάντουιτς, για να τηγανίσω, στο κρέας, στα ζυμαρικά κτλ.. Απάντηση: ΛΑΘΟΣ Το αληθινό βούτυρο περιέχει κορεσμένα λίπη. Αυξημένη κατανάλωση κορεσμένων λιπών αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων και συγκεκριμένων τύπων καρκίνου. Αυτό το παράδειγμα δείχνει ότι δεν είναι υγιεινές όλες οι τροφές που έχουν εμπλουτισθεί με Ω-3. Βεβαιωθείτε ότι διαλέγετε τη σωστή και μην παρασύρεστε, επειδή απλά λέει ότι είναι εμπλουτισμένη με Ω-3. Η θέρμανση των Ω-3 προκαλεί καταστροφή τους και η έκθεσή τους στον αέρα επίσης (οξείδωση). Αυτό σίγουρα συμβαίνει στη διάρκεια του τηγανίσματος και του ψησίματος σε ψησταριά. Όταν οξειδωθούν τα Ω-3 χάνουν τις θετικές για την υγεία ιδιότητές τους και στην χειρότερη περίπτωση μπορούν να γίνουν επιβλαβή. Χρησιμοποιήστε τα Ω-3 με προσοχή: Μόνο σε κρύα πιάτα (π.χ. λάδι λιναρόσπορου σε ωμή σαλάτα). Φροντίστε τα Ω-3 που λαμβάνετε να είναι κλεισμένα αεροστεγώς (π.χ. σε κάψουλα και όχι σε σιρόπι για να αποφεύγετε την οξείδωση). ΤΩΝ Ω-3 Λιπαρών Οξέων Το γεγονός ότι τα κορεσμένα λίπη είναι επιβλαβή για την καρδιά και τα αγγεία, δεν είναι κάτι καινούργιο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχετε αντιληφθεί τα θετικά ωφέλη που προσφέρουν τα Ω-3. Εντούτοις γνωρίζετε πως ακριβώς αυτά τα λιπαρά οξέα επηρεάζουν το σώμα και το μυαλό σας; Οι παρακάτω σελίδες θα σας ενημερώσουν για (σχεδόν) όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε. καρδιά και αγγεία σελ. 12-13, 18, 22, 25-26 μικροκυκλοφορία σελ. 22 μνήμη σελ. 19 συγκέντρωση & μνήμη σελ. 15 συναισθηματική ισορροπία σελ. 14-15, 17 όραση σελ. 19-20 ανοσία σελ. 29 αρθρώσεις σελ. 24 βάρος σώματος(υγιές) σελ. 17, 21 καύση λίπους σελ. 21 δέρμα σελ. 16, 23 ηλιακό έγκαυμα σελ. 16 για ηλικιωμένους σελ. 20, 24 ορμονική ισορροπία σελ. 24 γονιμότητα σελ. 20 εγκυμοσύνη σελ. 19, 27-28 θηλασμός σελ 19-20 10 11
ΑLA (α-λινολενικό οξύ) EPA (Eικοσαπεντενοικό οξύ) To ALA είναι ωφέλιμο για την καρδιά και τις αρτηρίες όπως αποδείχθηκε στη μελέτη της Lyon. Οι μισοί από αυτούς που έλαβαν μέρος, όλοι καρδιοπαθείς, κατανάλωναν 2gr ALA κάθε μέρα. Το διαιτολόγιο αποτελούσαν υγιεινές τροφές με βάση την Μεσογειακή διατροφή: Μέτρια λήψη κόκκινου κρασιού με κάθε γεύμα, ελάχιστη κατανάλωση κόκκινου κρέατος και ζωικού λίπους, υψηλή κατανάλωση ψαριών, λευκό κρέας (πουλερικά), ελαιόλαδο, όσπρια, λαχανικά και φρούτα. Οι άλλοι μισοί από τους συμμετέχοντες λάμβαναν μια κλασσική διατροφή. Όσοι ελάμβαναν ALA δεν εμφάνιζαν συχνά προβλήματα στην καρδιά και το καρδιαγγειακό όπως έμφραγμα, εγκεφαλικό ή πνευμονική εμβολή. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία επίσης συστήνει τη λήψη 1.5-3 gr ALA. Αιμοφόρα Αγγεία Η επιφάνεια όλων των αρτηριών είναι ισοδύναμη με 700 m 2. Το να τις διατηρούμε καθαρές δεν είναι και εύκολη δουλειά. Αυτή είναι η δουλειά του EPA. Η αρτηριοσκλήρυνση είναι μια φλεγμονώδης διαδικασία που σαν αποτέλεσμα έχει τα αιμοφόρα αγγεία σιγά-σιγά να επικαλύπτονται. Αυτό συμβαίνει σταδιακά: ένας θρόμβος δημιουργείται, το τοίχωμα του αγγείου ασβεστοποιείται και η ροή του αίματος μειώνεται. Για να εμποδίσουμε αυτή τη διαδικασία να γίνει χειρότερη θα πρέπει να διακόψουμε την φλεγμονώδη διαδικασία όσο πιο νωρίς γίνεται. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί λαμβάνοντας το αντιφλεγμονώδες ΕΡΑ. Το ΕΡΑ προστατεύει από το μποτιλιάρισμα στα αιμοφόρα αγγεία. Σαν αποτέλεσμα υπάρχει άριστη ροή αίματος και όλα τα όργανα λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο. Μήπως ήδη έχουν εμφανισθεί τα πρώτα σημάδια της αρτηριοσκλήρυνσης; Το ΕΡΑ θα διασφαλίσει ότι η ασβεστοποίηση δεν θα συμβεί. Έτσι περιορίζεται ο κίνδυνος ότι ασβεστοποιημένα τμήματα θα αποκολληθούν και θα φράξουν μικρότερα αγγεία. Ανάλογα με το που βρίσκονται τα αγγεία αυτά, έχουμε έμφραγμα (αν είναι στην καρδιά), εγκεφαλικό (αν είναι στον εγκέφαλο), ή εμβολή (αν είναι στους πνεύμονες). 12 13
EPA Ψυχική Ισορροπία Νοιώθετε πεσμένος; Κάνετε χρήση φαρμακευτικής αγωγής όπως αντικαταθλιπτικά; Μην σταματήσετε την αγωγή σας, αλλά ενδυναμώστε τα αποτελέσματά της, λαμβάνοντας 1 gr EPA κάθε μέρα. Σε όλες τις μελέτες με αντικαταθλιπτικά οι συμμετέχοντες ασθενείς συνέχισαν να λαμβάνουν κανονικά την αγωγή τους. Η επιπλέον λήψη 1 gr EPA ανά ημέρα σύντομα έφερε σημάδια βελτίωσης. Το ΕΡΑ θεωρείται το κλειδί που ανοίγει την πόρτα, επιτρέποντας στα αντικαταθλιπτικά να φτάσουν στον εγκέφαλο. EPA Συμπεριφορά, προσοχή και μαθησιακές ικανότητες Είστε κακόκεφος; Η ζωή σας τείνει να είναι χαοτική και χωρίς κατεύθυνση; Έχετε μαθησιακές δυσκολίες; Ημερήσια δόση 500mg EPA έχει θετικά αποτελέσματα. Παιδιά και ενήλικες που υποφέρουν από υπερκινητικότητα και έλλειψη προσοχής (ΑDHD), δυσλεξία ή δυσπραγία γνωρίζουν ότι τα προβλήματά τους αντιμετωπίζονται καλύτερα σε διαφορετικά επίπεδα. Μία μέθοδος υποστήριξης είναι η χρήση ΕΡΑ. Η θεραπεία με ΕΡΑ θα έχει καλύτερα αποτελέσματα αν υπάρχουν και μερικά σημεία που υποδηλώνουν την ύπαρξη έλλειψης όπως: Υπερβολική δίψα Συχνή ανάγκη για ούρηση Πολύ ξηρό δέρμα και μαλλιά Προβλήματα ύπνου (δυσκολία να κοιμηθεί και να εγερθεί) Έκζεμα, άσθμα και άλλες αλλεργίες Σύμφωνα με τη μελέτη Oxford-Durham, η λήψη 500 mg EΡΑ ανά ημέρα παρέχει υποστήριξη στις περιπτώσεις υπερκινητικότητας, σε μαθησιακές δυσκολίες που σχετίζονται με την ανάγνωση και τη γραφή, καθώς και σε προβλήματα συγκέντρωσης. Η Αγγλική αυτή μελέτη έγινε σε 117 παιδιά (ηλικίας 5-12 ετών). Το αποτέλεσμα; Μετά από 3 μήνες αγωγή με 500 mg ΕΡΑ υπήρξε ξεκάθαρη βελτίωση στα προβλήματα υπερκινητικότητας και συγκέντρωσης. Τα αποτελέσματα στις εξετάσεις ορθογραφίας έδειξαν ότι τα παιδιά που λάμβαναν την αγωγή έφεραν 2 φορές καλύτερα αποτελέσματα από αυτά που δεν την λάμβαναν. 14 15
EPA Ηλιακό έγκαυμα και UVB προστασία Το ηλιακό φως μας κάνει να αισθανόμαστε ωραία και παρέχει άφθονη βιταμίνη D. Εν τούτοις οι UVB (υπεριώδειςμεσαίου μήκους κύματος) ακτίνες μπορούν να προκαλέσουν στο δέρμα οίδημα, κοκκίνισμα ή φλύκταινες. Αυτά είναι σίγουρα σημάδια κινδύνου καθώς οι περισσότεροι από τους καρκίνους του δέρματος προκαλούνται από την UVB ακτινοβολία. Έντονη έκθεση σε UVA (υπεριώδεις-μεγάλου μήκους κύματος) προκαλεί πρόωρη γήρανση του δέρματος. Γι αυτό η χρήση αντηλιακής κρέμας κατάλληλης για τον τύπο του δέρματος είναι απαραίτητη. Τα τρέχοντα προϊόντα περιέχουν UVA & UVB φίλτρα. Ενισχύστε τη δράση του αντηλιακού σας με ΕΡΑ, καθώς το ΕΡΑ μειώνει το κοκκίνισμα και το οίδημα που προκαλούν οι UVB ακτίνες. Το ΕΡΑ διατηρεί την υγεία του δέρματος εκ των έσω. Μη χρησιμοποιείτε το ΕΡΑ μόνο του. Πάντα μαζί με το αντηλιακό σας για να έχετε τη μέγιστη προστασία τόσο εξωτερικά (αντηλιακό), όσο και εσωτερικά (ΕΡΑ). EPA Ανεπιθύμητη απώλεια βάρους Ο καρκίνος οδηγεί σε αυξημένη καταβολή λιπώδους και μυικού ιστού στο 50% των ασθενών. Αυτό οδηγεί σε μείωση της όρεξης. Οι επιπτώσεις; Ανεπιθύμητη απώλεια βάρους, μείωση του προσδόκιμου χρόνου επιβίωσης και μειωμένη ανταπόκριση στη θεραπεία. Ασθενείς με καρκίνο του στομάχου και του παγκρέατος είναι τα κύρια θύματα αυτής της ανεπιθύμητης απώλειας βάρους. Λήψη 2 gr ΕΡΑ ανά ημέρα, για τουλάχιστον 4 εβδομάδες προάγει τη δημιουργία μυικού ιστού σε καρκινοπαθείς. Η φυσική δραστηριότητα και η ποιότητα της ζωής μπορούν σταδιακά να βελτιωθούν. Το ΕΡΑ πρέπει να περιλαμβάνεται στο διατροφικό πρόγραμμα του καρκινοπαθούς. Η ανορεξία και η κατάθλιψη συνήθως πηγαίνουν χέρι-χέρι. Οι προσπάθειες αύξησης του βάρους συχνά εμποδίζονται από την κατάθλιψη. Η καθημερινή χρήση ΕΡΑ βοηθάει στην ανάληψη των δυνάμεων. Η έρευνα έχει δείξει ότι όταν τα διατροφικά προγράμματα που είναι εστιασμένα στη θεραπεία της διατροφικής διαταραχής, συνοδεύονται από λήψη 1 gr ΕΡΑ, έχουν καλύτερα αποτελέσματα. Η χρήση του ΕΡΑ βοηθάει και στην ελάττωση των αρνητικών συναισθημάτων (έτσι έχει διπλή δράση). 16 17
DHA (εικοσιδεξενοικό οξύ) DHA Καρδιά και αιμοφόρα αγγεία Μνήμη, ΙQ και όραση Το DHA ελέγχει τον καρδιακό ρυθμό και μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που η καρδιά κτυπάει γρηγορότερα ή πιο αργά ανάλογα με τις περιστάσεις. Το DHA βοηθάει να αντιμετωπίζετε πιο ήρεμα τις καταστάσεις έντασης (stress). Η GISSI μελέτη μας παρέχει πειστική απόδειξη ότι τα Ω-3 λιπαρά βοηθούν στον έλεγχο του καρδιακού ρυθμού. H αιφνίδια θανάσιμη καρδιακή ανεπάρκεια (συγκοπή) αποτρέπεται με επαρκή χρήση Ω-3. Ειδικά το DHA πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνο για τη θετική δράση. Ας θυμηθούμε επίσης τα πλεονεκτήματα του ΕΡΑ σε σχέση με την υγεία των αγγείων (δες σελ. 13-17) Το 60% του βάρους του εγκεφάλου μας (επί ξηρού) αποτελείται από λίπος. Έτσι δεν αποτελεί έκπληξη ότι τα Ω-3 λιπαρά οξέα επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία. Η ποσότητα του DHA επηρεάζει την μνήμη μας από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι τα γεράματα. Ο εγκέφαλος συνεχίζει να μεγαλώνει από το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μέχρι την ηλικία των 5-6 ετών. Το ΑΑ οξύ (Ω-6) και το DHA (Ω-3) είναι τα βασικά δομικά υλικά που είναι απαραίτητα για αυτή τη διαδικασία. Η σύγχρονη διατροφή παρέχει επαρκείς ποσότητες ΑΑ. Αυτός είναι ο λόγος που οι έγκυες, οι θηλάζουσες, οι νέες μητέρες και τα παιδιά μέχρι την ηλικία των 5 ετών χρειάζονται να λαμβάνουν αρκετό DHA. Υπάρχει μόνο μία εξαίρεση στον κανόνα: Αν το μωρό δεν τρώει ακόμα στερεή τροφή και δεν θηλάζει, τότε πρέπει και το ΑΑ και το DHA να προστίθενται στο μπουκάλι με το γάλα. Οι θηλάζουσες πρέπει να καταναλώνουν επιπλέον DHA. Το DHA θα φτάσει στο μωρό μέσω του θηλασμού. Δεν χρειάζεται να λαμβάνουν ΑΑ (Ω-6) καθώς η σύγχρονη διατροφή (κρέας, γάλα κλπ.) περιέχει αρκετό ΑΑ, ακόμα και αν η μητέρα είναι χορτοφάγος. Ο δείκτης νοημοσύνης (IQ) των νεαρών παιδιών επηρεάζεται από την ποσότητα του DHA που λαμβάνουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης αλλά και του DHA στη διάρκεια του θηλασμού. Αυτό βρέθηκε σε μελέτη παιδιών 4-6,5 ετών. Μετά τον εγκέφαλο ο αμφιβληστροειδής (στο μάτι) είναι μια δεύτερη αποθήκη DHA. Το DHA προάγει τη λήψη των φωτεινών ερεθισμάτων. Η παρουσία του DHA είναι απαραίτητη για οξεία όραση και επίσης βοηθάει στη νυχτερινή όραση ανεξαρτήτως ηλικίας. 18 19
DHA Ανδρική Γονιμότητα DHA Καίγοντας Λίπος Όταν διακόψετε το θηλασμό μετά από 4-6 μήνες να φροντίζετε το παιδικό γάλα που πλέον θα δίνετε να είναι εμπλουτισμένο σε DHA (100-150 mg DHA ανά ημέρα). Μια εξαίρετη επιλογή καθώς η όραση του παιδιού σας ακόμα αναπτύσσεται μέχρι την ηλικία του 1 έτους και η λήψη DHA θα το βοηθήσει, σε αντίθεση με τα γάλατα που δεν περιέχουν DHA. Η απώλεια της όρασης λόγω παρόδου της ηλικίας αναστέλλεται από το DHA. Οι μελέτες που αφορούν τη διατροφή των ηλικιωμένων ατόμων έδειξαν ότι το DHA προστατεύει από γεροντική άνοια. Τα γυναικεία ωάρια μπορούν να γονιμοποιηθούν μόνο αν το σπέρμα έχει αρκετή κινητικότητα. Το σπερματοζωάριο πρέπει να κολυμπήσει δια μέσου του τραχήλου της μήτρας, της μήτρας και των φαλλόπειων ωαγωγών σαλπίγγων για να φτάσει στο γυναικείο ωάριο. Το σπερματοζωάριο αποτελείται από μία κεφαλή και μία ουρά. Η ουρά είναι αυτή που κινεί τα σπερματοζωάρια. Το DHA διατηρεί την ευκαμπτότητα της ουράς και μετατρέπει το σπερματοζωάριο σε καλό κολυμβητή. Τρώτε λίπος για να κάψετε λίπος; Σωστά! Τα Ω-3 και ειδικά το DHA προάγουν την καύση του λίπους. Πειράματα σε ζώα δείχνουν ότι το DHA επηρεάζει το μεταβολισμό: στο συκώτι, στο καφέ λίπος (αυτό που εμπλέκεται στην παραγωγή θερμότητας) και στο λευκό λίπος (αποθήκη λίπους για πηγή ενέργειας). Συγκεκριμένα αυξάνει την καύση του λίπους (μετατροπή σε θερμότητα) και μειώνει την παραγωγή λίπους (αποθήκευση). Συνδυάστε ήπια άσκηση (περπάτημα, ποδήλατο, κολύμπι κλπ.) με μείωση πρόσληψης θερμίδων και λήψη DHA. Αυτή είναι μια εξαιρετική μακροχρόνια μέθοδος διατήρησης του βάρους. Ο κίνδυνος ανάπτυξης Alzheimer μειώνεται κατά 40% με τη λήψη 180 gr DHA. Αυτοί που υποφέρουν από γεροντική άνοια μπορούν να συνδυάσουν το DHA με τη φαρμακευτική αγωγή τους. Μιλήστε στο γιατρό σας. Η επιδείνωση της εγκεφαλικής λειτουργίας λόγω Alzheimer επιβραδύνεται με την χρήση DHA. 20 21
GLA (γ-λινολενικό οξύ) Ω-6 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΑΝ Ω-3 Κυκλοφορία αίματος στα χέρια και στα πόδια Χέρια και πόδια με χιονίστρες (χείμετλον) είναι σημάδια υπερευαισθησίας στο κρύο. Τα αγγεία συσπώνται και σαν αποτέλεσμα έχουμε μείωση της παροχής αίματος στα άκρα (χέρια και πόδια). Κρυώνουν και εμφανίζουν μία λευκή όψη. Η χρήση GLA μειώνει τον αριθμό και την διάρκεια των σπασμών των αγγείων. Σε διαβητικούς ασθενείς με ανέλεγκτο ζάχαρο το αίμα γίνεται πιο κολλώδες (ιξώδες) και το τοίχωμα του αγγείου σκληραίνει. Η παροχή αίματος στα τριχοειδή αγγεία γίνεται προβληματική. Η παροχή αίματος στα νευρικά δεμάτια στα άκρα επιδεινώνεται. Τα μακριά νευρικά δεμάτια είναι πιο ευάλωτα από τα κοντά. Γι αυτό τα πρώτα σημάδια πόνου και αιμωδίας (μυρμηγκιάσματος) κυρίως εμφανίζονται στα κάτω άκρα. Μετά από λίγο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παράλυση του ποδιού στην πίεση και στη ζέστη. Η χρήση GLA βοηθάει στη διατήρηση της λειτουργικότητας των νεύρων. GLA Φροντίδα Δέρματος Εσωτερική φροντίδα δέρματος; Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την χρήση του GLA σαν ένα σημαντικό ωμέγα λιπαρό οξύ για το δέρμα. To GLA επαναφέρει την ελαστικότητα και την απαλότητα στο ώριμο δέρμα και το προστατεύει από το να χάσει την υγρασία του. Η χρήση GLA σε ανθρώπους που υποφέρουν από έκζεμα βοηθάει στην διόρθωση των παρακάτω: του εξανθήματος, του κνησμού, του ερυθρήματος και του οιδήματος. Η παράλληλη χρήση υψηλών δόσεων κορτικοστεροιειδών μειώνει το αποτέλεσμα του GLA. 22 23
GLA Προεμμηνορροικό Σύνδρομο Ρευματοειδής Αρθρίτιδα ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΙΜΟΦΟΡΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ Το GLA είναι διαθέσιμο σε μορφή συμπληρώματος και μπορεί να απαλύνει τα ευπαθή πρησμένα στήθη πριν την εμμηνόρροια σε μερικές γυναίκες. Ρευματοειδής Αρθρίτιδα στην ηλικία των 35-40; Δυστυχώς αυτό δεν είναι ασυνήθιστο. Συνήθως είναι ένας τύπος ρευματοειδούς αρθρίτιδας, εκτός αν οι αρθρώσεις βρισκόταν σε πίεση για μεγάλο διάστημα π.χ. ενασχόληση με έντονα σπορ. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μια οδυνηρή κατάσταση φλεγμονής της άρθρωσης, που δημιουργείται από το ίδιο το αμυντικό σύστημα. Το GLA μπορεί να φέρει αποτέλεσμα αλλά χρειάζονται 3-4 μήνες για να γίνουν εμφανή. Η υπομονή είναι απαραίτητη!. Οι μελέτες και οι συστάσεις από διάφορους επίσημους φορείς δείχνουν ότι ο συνδυασμός ΕΡΑ και DHA είναι ιδανικός για την υγεία της καρδιάς και των αγγείων. Η ΙSSFAL (1) (Διεθνής Εταιρεία για την μελέτη των λιπαρών Οξέων και Λιπιδίων) συνιστά ημερήσια λήψη 500 mg ΕΡΑ και DHA για ανθρώπους που δεν αντιμετωπίζουν καρδιαγγειακό νόσημα. Αυτό είναι ισοδύναμο με 2 μερίδες λιπαρού ψαριού την εβδομάδα. Σε άτομα με υπάρχον πρόβλημα καρδιάς συστήνεται από την ESC (2) (Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία) και την ΑΗΑ (3) ( Αμερικανική Καρδιολογική Ένωση) να καταναλώνουν 1 gr ΕΡΑ και DHA κάθε μέρα. Η δόση αυτή έχει σαν σκοπό να τους προστατέψει από θανάσιμη αρρυθμία. Η χρήση ΕΡΑ και DHA μπορεί να συνδυαστεί με ασπιρίνη (που δίνεται για την καρδιά), με αντιυπερτασικά φάρμακα και με φάρμακα για την μείωση της χοληστερίνης. Μιλήστε με το γιατρό σας. Ας δούμε μερικά νούμερα: Μια θεραπευτική δόση 2-4 ή 5 gr ΕΡΑ και DHA απαιτείται για την μείωση των τριγλυκεριδίων. Μετά από μελέτες σε 7803 άτομα ο Dr Balk κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση ΕΡΑ και DHA μειώνει τα τριγλυκερίδια 27%. Στην μελέτη GISSI ο αριθμός θανάτων από έμφραγμα σε ασθενείς που κατανάλωναν 1 gr ΕΡΑ και DHA ανά ημέρα, για μία περίοδο 3,5 ετών μειώθηκε κατά 45% σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν κατανάλωναν Ω-3. Όλοι οι ασθενείς συνέχιζαν να λαμβάνουν τα φάρμακά τους, η μόνη διαφορά ήταν τα Ω-3. Η θεραπευτική δόση για τα πιο πάνω είναι 300-500 mg ανά ημέρα. (1) International Society for the Study of Fatty Acids and Lipids, 2004 (2) European Society of Cardiology, 2003 (3) American Heart Association, 2002 Τα φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερίνη (στατίνες) και τα Ω-3 (ΕΡΑ και DHA) συνεισφέρουν ανεξάρτητα το κάθε ένα σε μείωση της θνησιμότητας. Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι για κάθε 248 ασθενείς που λαμβάνουν στατίνη μία ζωή σώζεται, Με τα Ω-3 για κάθε 140 ασθενείς σώζεται μία ζωή. Τα Ω-3 δεν μειώνουν την χοληστερίνη αλλά κάνουν τη χοληστερίνη λιγότερο παχύρευστη. Αυτό καθυστερεί την εναπόθεση της κακής χοληστερόλης (LDL) μέσα στα αγγεία. 24 25
ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Οι απαιτήσεις σε Ω-3 μπορεί να βρεθούν με εξέταση αίματος. Μιλήστε στο γιατρό σας. Έτσι με μια εξέταση λιπαρών οξέων στο αίμα μπορεί να υπολογιστεί ο Δείκτης Ω-3. Αυτός δείχνει την συνεισφορά των ΕΡΑ και DHA σαν % του συνόλου των λιπαρών οξέων. Άτομα με υψηλό Δείκτη Ω-3, έχουν μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακής ασθένειας σε σύγκριση με άτομα με χαμηλό Ω-3 Δείκτη. Επίσης η τιμή ΑΑ/ΕΡΑ είναι μια σημαντική παράμετρος. Μια χαμηλή τιμή ΑΑ/ΕΡΑ (μεταξύ 1,5-3) δηλώνει μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ προ-φλεγμονωδών και αντιφλεγμονωδών ουσιών στο σώμα. Τα πλεονεκτήματα του ΕΡΑ και του DHA ξεχωριστά αναφέρονται στις σελίδες 14 και 18. Οι έγκυες γυναίκες πρέπει να μπορούν να καλύψουν όχι μόνο τις δικές τους ανάγκες σε ω-3 αλλά και τις ανάγκες του εμβρύου. Έτσι συστήνεται η ελάχιστη δόση 220 mg ΕΡΑ και 300 mg DHA. Υπάρχει τάση κατάθλιψης; Λάβετε δόση μέχρι 1 gr ΕΡΑ ανά ημέρα. Με ιστορικό πρόωρων τοκετών, μια δόση μέχρι 1 gr DHA ανά ημέρα πρέπει να λαμβάνεται. Κοιτάξτε στις σελίδες.18, 19, 20 για να δείτε τα πλεονεκτήματα που έχει το DHA στο μωρό. Τα Δεδομένα: Συναισθήματα κατάθλιψης γύρω στον 4 ο μήνα της εγκυμοσύνης συνδέονται με χαμηλά επίπεδα DHA στο σώμα. Συνήθως αυτό είναι σήμα κινδύνου που υποδεικνύει υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης κατάθλιψης μετά την γέννηση. Η χρήση Ω-3 αποτρέπει τις πρόωρες γεννήσεις. Κατά τη διάρκεια των 3 τελευταίων μηνών της εγκυμοσύνης το DHA συσσωρεύεται στον εγκέφαλο και στο μάτι του εμβρύου. Στην διάρκεια αυτής της περιόδου το μωρό απαιτεί περίπου 67 mg DHA ανά ημέρα. Στην αρχή τα μωρά ζητούν διαρκώς γάλα. Ευτυχώς τα μωρά που έχουν λάβει επαρκή ποσότητα DHA στη διάρκεια της εγκυμοσύνης γρήγορα αποκτούν ένα καθορισμένο πρόγραμμα ύπνου. Έχουν ένα καλύτερο πρόγραμμα ύπνου σε σχέση με τα μωρά που δεν έλαβαν επαρκή ποσότητα DHA στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Χρειάζονται τουλάχιστον 26 εβδομάδες μετά τη γέννηση για να μπορέσει η μητέρα να αναπληρώσει τις DHA αποθήκες της. Το αποθηκευμένο DHA μειώνεται στο μισό (συγκρινόμενο με το πρώτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης) κατά την γέννηση. Τα μωρά λαμβάνουν 60-70 mg DHA ανά ημέρα με το θηλασμό. 26 27
ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Υπόθεση: Υπάρχει η υπόθεση ( με σημαντικό βαθμό βεβαιότητος από τα στοιχεία που υπάρχουν) ότι η λήψη Ω-3 στη διάρκεια της εγκυμοσύνης βοηθάει στην πρόληψη αλλεργιών στα μωρά. Το τεστ δερματικής αντίδρασης που έγινε σε μωρά ηλικίας 1 έτους, με αυγό, φιστίκια, αγελαδινό γάλα, σωματίδια σκόνης και τρίχες γάτας ήταν λιγότερο έντονο αν η μητέρα τους κατανάλωνε Ω-3 από την 20η εβδομάδα της εγκυμοσύνης μέχρι τη γέννηση, σε σύγκριση με τα μωρά που η μητέρα τους δεν λάμβανε Ω-3. Τα μωρά που λαμβάνουν επαρκή ποσότητα Ω-3 στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι λιγότερο ευαίσθητα σε τροφικές αλλεργίες, άσθμα και χρόνιο βήχα ή δύσπνοια. Υπόθεση: Οι επιστήμονες επίσης υποθέτουν ότι τα μωρά χρειάζονται επαρκή λήψη Ω-3 στη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να προστατευθούν από την τάση για παχυσαρκία. Ανωμαλίες στο αμυντικό σύστημα οδηγούν σε επίθεση στο ίδιο το σώμα. Αυτή είναι η βάση των αυτοάνοσων ασθενειών. Η θεραπεία θα κρατήσει τα συμπτώματα υπό έλεγχο και θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Τα Ω-3 μπορούν να προσφέρουν επιπλέον υποστήριξη επιπρόσθετα στην υπάρχουσα θεραπεία. Το ανοσοποιητικό σύστημα συχνά ωφελείται από δόσεις 3 gr ΕΡΑ και DHA ανά ημέρα ή και περισσότερο. Στην περίπτωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας (MS) υπάρχει μια τάση βελτίωσης των συμπτωμάτων με την χρήση ΕΡΑ και DHA. Περισσότερη έρευνα απαιτείται. Το ΕΡΑ βοηθάει στη μείωση της φλεγμονής. Το DHA μπορεί να βοηθάει στην παραγωγή καινούργιας μυελίνης. H μυελίνη είναι το μονωτικό υλικό των νευρικών κυττάρων. Στην περίπτωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας (MS) αυτό το μονωτικό υλικό δέχεται επίθεση από το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό οδηγεί σε πρόβλημα στην μεταβίβαση των νευρικών σημάτων. Ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα καταφεύγουν λιγότερο στα παυσίπονα αν χρησιμοποιούν ΕΡΑ και DHA. Στην περίπτωση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει την άρθρωση. Οι προσβεβλημένες αρθρώσεις πρ ίζονται λιγότερο σε αυτούς που λαμβάνουν ΕΡΑ και DHA. Αναφορικά με την ελκώδη κολίτιδα μικρής κλίμακας μελέτες έχουν γίνει. Το ανοσοποιητικό προκαλεί φλεγμονή στο εντερικό τοίχωμα. Η χρήση ΕΡΑ και DHA θα μειώσει την φλεγμονή. Σε ασθενείς με νόσο του Crohn λιγότεροι υποτροπιάζουν αν λαμβάνουν ΕΡΑ και DHA. Το δέρμα των ψωριασικών ασθενών αντιδρά θετικά στη χρήση ΕΡΑ και DHA. Στην περίπτωση της ψωρίασης τα κύτταρα του δέρματος αναπαράγονται με πολύ γρήγορο ρυθμό, κάτω από την επίδραση του απορυθμισμένου ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό προκαλεί άσχημο φολιδωτό δέρμα. Το ΕΡΑ και το DHA βελτιώνουν το εξάνθημα, την ερυθρότητα και την αποφλίδωση. 28 29
ΕΙΝΑΙ ΤΑ Ω-3 ΑΣΦΑΛΗ; Ημερήσια δόση μέχρι 3 grερα και DHA είναι ασφαλή και καλά ανεκτή. Άτομα που καταναλώνουν άνω των 3 gr ανά ημέρα πρέπει να το κάνουν κάτω από ιατρική επίβλεψη. Οι πολύ μεγάλες δόσεις μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση της πηκτικότητας και ανεπιθύμητες αιμορραγίες. Η μόνη γνωστή αντίδραση των Ω-3 σε σχέση με την φαρμακευτική αγωγή είναι αυτή με τα αντιπηκτικά. Τα Ω-3 ενισχύουν την δραστικότητά τους. Χρησιμοποιείτε αντιπηκτικά; Πάντα να συμβουλεύεστε τον ιατρό σας. Οι διαβητικοί μπορούν να λαμβάνουν μέχρι 2 gr ΕΡΑ και DHA χωρίς να έχουν αρνητική επίδραση στα επίπεδα του σακχάρου ή στην δραστικότητα της ινσουλίνης. ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ ΤΑ Ω-3 ΙΔΙΑ; Αφού είδαμε τα ωφέλη από τη λήψη τους ας αναζητήσουμε τώρα και το καλύτερο σκεύασμα και ας δούμε μερικές λεπτομέρειες που θα μας βοηθήσουν να το εντοπίσουμε ανάμεσα στα τόσα που κυκλοφορούν: Αναφορικά με την συγκέντρωση: όσο μεγαλύτερη ανά κάψουλα τόσο το καλύτερο, γιατί απλά χρειαζόμαστε λιγότερες κάψουλες για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Επίσης να προσέχουμε το εξής: Αν ένα σκεύασμα αναφέρει 1000 mg ιχθυέλαιο αυτό δεν σημαίνει ότι έχει 1000 mg Ω-3. Κοιτάζοντας πιό προσεκτικά θα δούμε ότι το σύνολο ΕΡΑ και DHA είναι π.χ. 500 mg. To υπόλοιπο μέχρι τα 1000 mg είναι άλλο λάδι για συμπλήρωση της κάψουλας (συνήθως ελαιόλαδο). Δηλ. στο παράδειγμά μας η συγκέντρωση είναι μόνο 50%. Υπάρχουν σκευάσματα με συγκέντρωση μέχρι και 95%. Καθαρότης: Η καθαρότης του σκευάσματος από διοξίνες, βαριά μέταλλα (υδράργυρο, μόλυβδο, κάδμιο, αρσενικό κλπ), ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα κλπ., είναι από τα πιό σημαντικά που πρέπει να προσέχουμε και πρέπει να ζητάμε από τον κατασκευαστή να μας ενημερώσει για την καθαρότητα, για την συγκεκριμένη παρτίδα, καθώς σχεδόν κάθε ψαριά έχει και διοφορετικές τιμές μόλυνσης ανάλογα με την περιοχή της αλιείας. Στο συγκεκριμένο τομέα η Ε.Ε. έχει αυστηρότερες προδιαγραφές Κορεσμένα Λίπη: Πολλά σκευάσματα λόγω της μεθόδου κατεργασίας (απόσταξη σε υψηλή θερμοκρασία) περιέχουν κορεσμένα λίπη κάτι που δεν θέλουμε αφού ο στόχος μας είναι να λάβουμε όσο περισσότερα Ω-3 μπορούμε ανά καψουλα. Ψάξτε για σκευάσματα που αναγράφουν κορεσμένα λίπη (saturated fats) 0%. Aν δεν αναφέρουν κορεσμένα δεν σημαίνει ότι δεν έχουν, γι αυτό ρωτήστε τον προμηθευτή. Εξάνιο (Hexane): Βεβαιωθείτε ότι δεν χρησιμοποιούν σαν διαλύτη εξάνιο (ή άλλη καρκινογόνο ουσία) στην διάρκεια της κατεργασίας. Γεύση: Όλοι στο μυαλό μας έχουμε την άσχημη γεύση του μουρουνελαίου που λαμβάναμε με το ζόρι σαν παιδιά. Αυτό έχει αλλάξει και τα σκευάσματα που κυκλοφορούν είναι σε μορφή κάψουλας, με κάποια από αυτά να έχουν και γεύση φρούτων, κάτι που λύνει το πρόβλημα λήψης και για τα παιδιά που τα έχουν τόσο ανάγκη. Αφού πλέον τα συμπληρώματα με Ω-3 ανήκουν στην κατηγορία των βασικών συμπληρωμάτων λόγω του εύρους των ωφελειών τους, αλλά και της ασφάλειάς τους, καλό είναι να δαπανούμε λίγο χρόνο και να χρησιμοποιούμε τα πιο πάνω κριτήρια στην επιλογή τους. από τις ΗΠΑ. Εχετε ακόμα δυσκολίες για να αποφασίσετε πιο είναι το πιο Η λήψη σκευασμάτων από αξιόπιστο προμηθευτή μας επιτρέπει κατάλληλο για εσάς; Συμβουλευτείτε το γιατρό ή το φαρμακοποιό να προστατευθούμε απο τις μολύνσεις αυτές, κάτι που δεν σας. μπορούμε να διασφαλίσουμε τρώγοντας ψάρι. 30 31
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ de Lorgeril M, Salen P, Martin JL, et al. Mediterranean diet, traditional risk factors, and the rate of cardiovascular complications after myocardial infarction: final report of the Lyon Diet Heart Study. Circulation. 1999;99:779 85. Yokoyama M, Origasa H, Matsuzaki M et al. Effects of eicosapentaenoic acid on major coronary events in hypercholesterolaemic patients (JELIS): a randomised open-label, blinded endpoint analysis. Lancet 2007; 369(9567):1090-8. Peet M, Horrobin DF. A dose-ranging study of the effects of ethyl-eicosapentaenoate in patients with ongoing depression despite apparently adequate treatment with standard drugs. Arch Gen Psychiatry 2002; 59(10):913-9. Richardson AJ, Montgomery P. The Oxford-Durham study: a randomized, controlled trial of dietary supplementation with fatty acids in children with developmental coordination disorder. Pediatrics 2005; 115(5):1360-6. Shahbakhti H, Watson RE, Azurdia RM et al. Influence of eicosapentaenoic acid, an omega-3 fatty acid, on ultraviolet-b generation of prostaglandin-e2 and proinflammatory cytokines interleukin-1 beta, tumor necrosis factor-alpha, interleukin-6 and interleukin-8 in human skin in vivo. Photochem Photobiol 2004; 80(2):231-5. Tisdale MJ. Eicosapentaenoic acid containing nutritional supplements for the treatment of cancer cachexia. Clin Nutr 2007; 26(1):161-2. Ayton AK, Azaz A, Horrobin DF. A pilot open case series of ethyl-epa supplementation in the treatment of anorexia nervosa. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 2004; 71(4):205-9. Marchioli R, Levantesi G, Macchia A et al. Antiarrhythmic mechanisms of n-3 PUFA and the results of the GISSI-Prevenzione trial. J Membr Biol 2005; 206(2):117-28. Singh M. Essential fatty acids, DHA and human brain. Indian J Pediatr 2005; 72(3):239-42. Helland IB, Smith L, Saarem K et al. Maternal supplementation with very-long-chain n-3 fatty acids during pregnancy and lactation augments children s IQ at 4 years of age. Pediatrics 2003; 111(1):e39-44. Hoffman DR, Birch EE, Castaneda YS et al. Visual function in breast-fed term infants weaned to formula with or without long-chain polyunsaturates at 4 to 6 months: a randomized clinical trial. J Pediatr 2003; 142(6): 669-77. Freund-Levi Y, Eriksdotter-Jonhagen M, Cederholm T et al. Omega-3 fatty acid treatment in 174 patients with mild to moderate Alzheimer disease: OmegAD study: a randomized double-blind trial. Arch Neurol 2006; 63(10):1402-8. Conquer JA, Martin JB, Tummon I et al. Fatty acid analysis of blood serum, seminal plasma, and spermatozoa of normozoospermic vs. asthenozoospermic males. Lipids 1999; 34(8):793-9. Kim HK, Della-Fera M, Lin J et al. Docosahexaenoic acid inhibits adipocyte differentiation and induces apoptosis in 3T3-L1 preadipocytes. J Nutr 2006; 136(12):2965-9. Belch JJ, Hill A. Evening primrose oil and borage oil in rheumatologic conditions. Am J Clin Nutr 2000; 71(1):352S-6S. Halat KM, Dennehy CE. Botanicals and dietary supplements in diabetic peripheral neuropathy. J Am Board Fam Pract 2003; 16(1):47-57. Gamma-linolenic acid (GLA). Monograph. Altern Med Rev 2004; 9(1):70-8. Muggli, R. Systemic evening primrose oil improves the biophysical skin parameters of healthy adults. Int J Cosm Sci 2005; 27(4):243-9. Morse NL, Clough PM. A meta-analysis of randomized, placebo-controlled clinical trials of Efamol evening primrose oil in atopic eczema. Where do we go from here in light of more recent discoveries? Curr Pharm Biotechnol 2006; 7(6):503-24. Gateley CA, Miers M, Mansel RE, Hughes LE. Drug treatments for mastalgia: 17 years experience in the Cardiff Mastalgia Clinic. J R Soc Med 1992; 85(1):12-5. Balk EM, Lichtenstein AH, Chung M et al. Effects of omega-3 fatty acids on serum markers of cardiovascular disease risk: a systematic review. Atherosclerosis 2006; 189(1):19-30. Studer M, Briel M, Leimenstoll B et al. Effect of different antilipidemic agents and diets on mortality: a systematic review. Arch Intern Med 2005; 165(7):725-30. Harris WS. Omega-3 fatty acids and cardiovascular disease: A case for omega-3 index as a new risk factor. Pharmacol Res 2007; 55(3):217-23. Jabbar R, Saldeen T. A new predictor of risk for sudden cardiac death. Ups J Med Sci 2006;111(2):169-77. Facchinetti F, Fazzio M, Venturini P. Polyunsaturated fatty acids and risk of preterm delivery. Eur Rev Med Pharmacol Sci 2005; 9(1):41-8. Kendall-Tackett K. A new paradigm for depression in new mothers: the central role of inflammation and how breastfeeding and anti-inflammatory treatments protect maternal mental health. Int Breastfeed J 2007;2:6. Dunstan JA, Mori TA, Barden A et al. Fish oil supplementation in pregnancy modifies neonatal allergen-specific immune responses and clinical outcomes in infants at high risk of atopy: A randomized, controlled trial. J Allergy Clin Immunol 2003; 112:1178-84. Nordvik I, Myhr KM, Nyland H, Bjerve KS. Effect of dietary advice and n-3 supplementation in newly diagnosed MS patients. Acta Neurol Scand 2000; 102(3):143-9. Ruxton CH, Reed SC, Simpson MJ et al. The health benefits of omega-3 polyunsaturated fatty acids: a review of the evidence. J Hum Nutr Diet 2004; 17(5):449-59. Stenson WF, Cort D, Rodgers J et al. Dietary supplementation with fish oil in ulcerative colitis. Ann Intern Med 1992; 116: 609-14. Belluzzi A, Brignoda C, Campieri M, et al. Effect of an enteric coated fish oil preparation on relapses in Crohn s disease. N Engl J Med 1996;334:1557-60. Bittiner SB, Tucker WF, Cartwright I, Bleehen SS. A double-blind, randomised, placebo-controlled trial of fish oil in psoriasis. Lancet 1988; 1(8582):378-80. 32 33
Yψηλής συγκέντρωσης φαρμακευτικής καθαρότητας EFA s. EFP καθαρισμένο με φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Το Σημείο αναφοράς για όλα τα Ω-3. Delphine Hoste (Φαρµακοποιός και µοντέλο) "Η υγεία µου είναι το πιο σηµαντικό για µένα" Μια κάψουλα για οµορφιά, σωµατική και πνευµατική υγεία. Για ευκινησία των αρθρώσεων και υγιή μαλλιά και νύχια Για υγιή εγκυμοσύνη, θηλασμό, όραση και εγκεφαλική ανάπτυξη 100% φυτικό Αυτό το µοναδικό συµπλήρωµα διατροφής συνδυάζεται άριστα µε την γυµναστική και τα καλλυντικά σας για οµορφιά, σωµατική και πνευµατική υγεία. To PlusKenkO είναι µια πηγή Ω-3 από µικρά ψάρια ανοικτής θαλάσσης, Ω-3 από λάδι σπόρων του φυτού Kiwi και γ-λινολεϊκό οξύ (GLA) από το λάδι του βόραγου (borage) µαζί µε ψευδάργυρο για µέγιστη προστασία του δέρµατος. Το µοναδικό αυτό "καλλυντικό" από το στόµα είναι ένα συµπλήρωµα διατροφής, που θα σας κάνει να νιώθετε υγιής εσωτερικά και όµορφη εξωτερικά. Συναισθηματική Σωματική Υγιή επίπεδα Υποστηρίζουν την Προστατεύει Όραση ΜΟΝΟ 1 ΚΑΨΟΥΛΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ Zwangerschap Υγεία Υγεία χοληστερόλης υγεία των αρθρώσεων το δέρμα Σε όλα τα Φαρµακεία του δέρματος και του en borstvoeding 34 σώματος 35
Για εγκύους 100% ΦΥΤΙΚΟ Καρδιαγγειακό Σύστηµα Για Εγκύους Ενισχύει καρδιά, αγγεία & οστά Για Εγκύους & θηλασµό Για υγιή µαλλιά & νύχια Παιδιά 0-6 ετών Παιδιά 6-12 ετών Για Ενήλικες & Εφήβους Μασώµενο µε γεύση πορτοκάλι ΑΛΛΑΞΕ ΤΗ ΖΩΗ ΣΟΥ ΜΕ ΜΙΑ ΚΑΨΟΥΛΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ Απόλυτη Καθαρότης Υψηλή Συγκέντρωση Εκπληκτική Γεύση φράουλας ή πορτοκαλιού Μοναδική εξειδίκευση µε 14 προϊόντα σε Ω3 Χωρίς κορεσµένα λίπη Καθαρισµός χωρίς τη χρήση εξανίου Μοναδική πατενταρισµένη τεχνολογία EFP TM καθαρισµού µε χρήση CO2 στους 40-50 o C Προϊόν Βελγίου Αύξηση των επιπέδων σε Ω3 + βιταµίνη D Για Αθλητές & Αντιγήρανση Πνευµατική υγεία έρµα & Οµορφιά 36 Τηλ. 210 5136008 www.amhealth.biz Π Α Ζ Λ