Εκθεση Ενδιάµεσης Αξιολόγησης Επιχειρησιακού Προγράµµατος Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Leader +

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΙ ΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Γ ΚΠΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π. Κ.Π. LEADER + Εκθεση Ενδιάµεσης Αξιολόγησης Επιχειρησιακού Προγράµµατος Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Leader + ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝΩΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ : ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. ΕΥΡΩΤΕΚ Α.Ε. ΕΤ.Α.Μ. Ε.Π.Ε. ΑΘΗΝΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2003

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Η παρούσα έκδοση συγχρηµατοδοτείται από το ΕΓΤΠΕ-Π κατά 75%.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι Εξέλιξη βασικών µεγεθών του πρωτογενή τοµέα (1995-2000) ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 1

Πίνακας 1: Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία Κλάδου Σταθ.. Τιµές 1990 σε εκ. δρχ. ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999 * 2000 * (1) Γεωργία, 1.409.26 1.325.744 1.306.729 1.301.809 1.275.656 1.240.015 Θήρα και 7 συναφείς δραστηριότη τες (2) ασοκοµία, 7.717 5.775 7.221 7.008 6.101 5.848 υλοτοµία και συναφείς δραστηριότη τες (3) Αλιεία 48.902 57.622 51.924 50.850 53.347 50.623 (4) Σύνολο 14.439.2 14.860.32 15.556.99 16.052.83 16.456.05 16.990.67 οικονοµίας 73 7 1 3 6 9 (1)/(4) 9,8% 8,9% 8,3% 8,1% 7,8% 7,3% ΠΗΓΗ: Εθνικοί Λογαριασµοί (*) Προσωρινά στοιχεία ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 2

Πίνακας 2: Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής Σταθ. Τιµές 1990, σε εκ. δρχ. ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999 * 2000 * (1) Γεωργία, Θήρα 2.042.615 1.945.099 1.919.785 1.863.021 1.830.069 1.816.922 και συναφείς δραστηριότητες (2) ασοκοµία, 10.159 7.773 8.843 8.544 8.139 8.093 υλοτοµία και συναφείς δραστηριότητες (3) Αλιεία 84.183 95.951 90.629 85.489 87.335 90.512 (4) Σύνολο οικονοµίας 25.173.70 3 25.847.23 0 26.672.14 0 27.354.09 1 28.118.98 0 29.871.71 5 (1)/(4 8,1% 7,5% 7,2% 6,8% 6,5% 6,1% ) ΠΗΓΗ: Εθνικοί Λογαριασµοί (*) Προσωρινά στοιχεία Η χαµηλή ακαθάριστη αξία παραγωγής και η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του κλάδου (περιλαµβάνει γεωργία κτηνοτροφία, δασοκοµία, υλοτοµία) και για τα δύο µεγέθη στο Σ.Α 2000-2006 είχαν ως έτος αναφοράς ήταν το 1997. Τα πλέον πρόσφατα στοιχεία αναφέρονται στο έτος 2000 και δείχνουν την περαιτέρω µείωση της συµµετοχής του τοµέα στο σύνολο της οικονοµίας. Αναλυτικότερα, η ακαθάριστη αξία παραγωγής το 1997 ήταν 7,2%, το 2000 διαµορφώνεται σε 6,1%, ενώ η ακαθάριστη προστιθέµενη αξία του κλάδου το 1997 αντιστοιχεί στο 8,44% για να διαµορφωθεί στο 7,33% το 2000. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 3

Πίνακας 3: Απασχόληση ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999 * 2000 * (1) Γεωργία, 710.949 699.641 677.591 676.744 649.514 619.398 Θήρα και συναφείς δραστηριότητε ς (2) ασοκοµία, 8.800 8.677 7.375 8.397 9.586 7.403 υλοτοµία και συναφείς δραστηριότητε ς (3) Αλιεία 29.222 28.659 26.894 24.696 25.993 24.207 (4) Σύνολο οικονοµίας 3.820.17 5 3.805.04 2 3.748.03 7 3.940.39 0 3.909.87 6 3.897.57 1 (1)/(4 18,6% 18,4% 18,1% 17,1% 16,7% 16,1% ) ΠΗΓΗ: Εθνικοί Λογαριασµοί (*) Προσωρινά στοιχεία Η µείωση της απασχόλησης στον γεωργικό τοµέα (περιλαµβάνει γεωργία κτηνοτροφία, δασοκοµία, υλοτοµία). Όσον αφορά τα µεγέθη αυτά, στο Σ.Α 2000-2006 έτος αναφοράς ήταν το 1997. Η ποσοστιαία συµµετοχή των απασχολούµενων στον πρωτογενή τοµέα στο σύνολο των απασχολούµενων συνεχίζει να παρουσιάζει κάµψη και από 18,1% το 1997, φτάνει στο 16,1% το 2000, διατηρώντας την τάση που σηµειώνεται κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίας. Σχετικά µε την απασχόληση στον πρωτογενή τοµέα, αξίζει να σηµειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα, ακολουθεί τις τάσεις που διαµορφώνονται σε όλες τις αναπτυγµένες και υπό ανάπτυξη χώρες. Γεγονός αποτελεί όµως ότι παρά την σχετική µείωση, το ποσοστό απασχόλησης στον πρωτογενή τοµέα, παραµένει σηµαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 4

Πίνακας 4:Κύριες συνιστώσες σχηµατισµού Γεωργικού Εισοδήµατος 1994-2001. Αξίες σε σταθερές τιµές 1995 1 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Αξία Τελικής Παραγωγής 2861820 3400598 3559876 3631959 3834244 3997087 3856390 3763340 Αξία Φυτικής Παραγωγής 2049209 2480306 2655248 2687399 2817951 2897503 2762741 2654482 Αξία Ζωικής Παραγωγής 707073.1 804582.7 771570.8 802739.4 875292.6 938361.5 937503.7 952971.9 Αξία Μεταποίησης Αγροτικών 105538.7 115709.3 133057.5 141820.4 141000.4 161221.9 156145.2 155885.3 Προϊόντων - Ενδιάµεση Κατανάλωση 730726.5 858787.3 953056.4 939217.3 970704 988132 1004891 976241.3 =Ακαθάριστη Προστιθέµενη Αξία 2131094 2541810 2606820 2692742 2863540 3008955 2851499 2787098 -Κόστος Σταθερού Κεφαλαίου 149865 185262.6 204351.3 201982.5 213754.1 220454.1 212332 207711.3 -Φόροι Παραγωγής 48825.75 53543.33 59766.75 60369.41 54890.37 62046.57 61149.17 59103.95 +Επιδοτήσεις 80970 60759.23 99053.28 70186.61 75047.92 108680.9 101705.9 105060.1 =Γεωργικό Εισόδηµα (1) 2013373 2363764 2441755 2500576 2669944 2835135 2679723 2625343 ΜΑΕ πλήρους Απασχόλησης 675.3 644.6 624.4 604.8 599.5 594.4 577.3 560.8 ('000) (2) είκτης Α: (1)/(2): 2.98 3.67 3.91 4.13 4.45 4.77 4.64 4.68 ΠΗΓΗ: New Cronos, EUROSTAT και ΕΣΥΕ /νση Εθνικών Λογαριασµών ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 5

Το γεωργικό εισόδηµα από το 1995 και µέχρι το 1999 παρουσιάζει έντονα αυξητικές τάσεις (19,9%), ενώ για το διάστηµα 1995 2001 ο ρυθµός αυτός µειώνεται στο 11,1%, λόγω της µείωσης του όγκου της φυτικής παραγωγής, τα έτη 2000 και 2001, που είχε σαν αποτέλεσµα τη µείωση του γεωργικού εισοδήµατος κατά 5.48% και 2.03%, αντίστοιχα. Παρά τη µείωση του γεωργικού εισοδήµατος όµως τα έτη αυτά, ο είκτης Α (Γεωργικό Εισόδηµα ανά µονάδα ανθρώπινης εργασίας στον πρωτογενή τοµέα), παρουσιάζει αύξηση κατά 27,7%. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 6

Πίνακας 5: Κατανοµή απασχολούµενων στον πρωτογενή τοµέα κατά οµάδες ηλικιών 1991-2000 Οµάδες ηλικιών 1991 % 2000 % 14 ετών 2.226 0,28 15-19 29.011 3,60 15,192 2,27 20-24 41.004 5,08 31.362 4,68 25-29 46.389 5,75 38.640 5,76 30-44 185.629 23,02 169.518 25,28 45-64 432.727 53,66 352.618 52,58 65+ 69.512 8,62 63.340 9,44 ΣΥΝΟΛΟ 806.498 100,00 670.669 100,00 ΠΗΓΗ: Ε.Σ.Υ.Ε, Ερευνα απασχόλησης εργατικού δυναµικού Η προβληµατική ηλικιακή διάρθρωση των απασχολούµενων του κλάδου της γεωργίας. Η συνδυασµένη εφαρµογή των δράσεων της Πρόωρης Συνταξιοδότησης, αλλά και των Νέων Αγροτών, κατά την προηγούµενη προγραµµατική περίοδο, συνέβαλλε στην συγκράτηση των νεότερων παραγωγικών ηλικιών στην ύπαιθρο, παρά την µείωση του συνολικού αγροτικού πληθυσµού, και στην αύξηση της συµµετοχής της ηλικιακής οµάδας 30-44 ετών στο σύνολο του αγροτικού πληθυσµού. Με βάση στοιχεία του 1991 η ηλικιακή οµάδα των 30-44 ετών αντιπροσώπευε το 23,02% του συνόλου των απασχολούµενων στον γεωργικό τοµέα, ενώ για το 2000 το ποσοστό αυτό µεταβάλλεται στο 25,28%. Παρόλα αυτά όµως το ποσοστό των ατόµων ηλικίας άνω των 45 που απασχολούνται στην γεωργία εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα υψηλό σε σχέση µε το αντίστοιχο των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Αναφερόµενοι σε στοιχεία του 1991 οι άνω των 45 ετών απασχολούµενοι στην γεωργία αποτελούν το 62,28% του συνόλου, ποσοστό που διατηρείται στα ίδια περίπου επίπεδα και για το 2000 αφού µεταβάλλεται µόλις στο 62,02%. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 7

Πίνακας 6: Κάτοχοι/διαχειριστές γεωργικών εκµεταλλεύσεων µε γεωργική εκπαίδευση Κάτοχοι ή διαχειριστές της εκµετάλλευσης Χωρίς γεωργική Από της οποίους: Έρευνα / Έτος εκπαίδευση Με Με στοιχειώδη Με πλήρη (µόνο πρακτική γεωργική γεωργική γεωργική εµπειρία) εκπαίδευση εκπαίδευση εκπαίδευση Απογραφή 1991 853.041 8.582 7.555 1.027 Απογραφή 1999/2000 790.633 23.716 22.787 929 % µεταβολή -7,3% 176,3% 201,6% -9,5% ΠΗΓΗ: Ε.Σ.Υ.Ε, Απογραφές Γεωργίας 1991, 1999 (προσωρινά στοιχεία) Το χαµηλό επίπεδο τεχνικής υποστήριξης των παραγωγών, που οφείλεται στην ανεπαρκή προσφορά υπηρεσιών εκπαίδευσης, γεωργικών εφαρµογών, πληροφόρησης και ενηµέρωσης και εξακολουθεί και υφίσταται παρά τα σηµαντικά βήµατα που γίνονται τα τελευταία χρόνια και µεταξύ άλλων σχετίζονται µε την αύξηση του αριθµού των καταρτιζοµένων, τη χορήγηση πράσινου πιστοποιητικού και τη δηµιουργία δοµών µεταλυκιακής εκπαίδευσης. Κατά το διάστηµα 1991-2000 παρατηρείται τάση αύξησης του αριθµού των αρχηγών των εκµεταλλεύσεων, που είναι κάτω των 35 ετών και αυτών που κατέχουν γεωργική εκπαίδευση. Ενδεικτικά, το 1991 οι κάτοχοι ή διαχειριστές γεωργικών εκµεταλλεύσεων, οι οποίοι είχαν γεωργική εκπαίδευση ανέρχονταν στο 1% του συνόλου, ενώ µε βάση στοιχεία του 2000 το ποσοστό αυτό αυξάνει στο 2,91%. Από αυτούς το 96% κατέχουν στοιχειώδη γεωργική εκπαίδευση και το 4% πλήρη γεωργική εκπαίδευση. Επίσης, χαµηλή είναι η ενσωµάτωση της νέας τεχνολογίας στην παραγωγή και οι δαπάνες και η διάχυση Ε&Τ. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 8

Πίνακας 7:Εξέλιξη αριθµού γεωργικών εκµεταλλεύσεων 1991-1999 Ετος Σύνολο Εκµεταλλεύσεων Αµιγώς Γεωργικές Αµιγώς Κτηνοτροφικές Μικτές Αριθµός % Αριθµός % Αριθµός % Αριθµός % 1991 861.623 100,00% 596.584 69,24% 9.175 1,06% 255.882 29,70% 1999/2000 814.349 100,00% 611.850 75,13% 10.792 1,33% 191.707 23,54% Μεταβολή 1991-1999 -5,49% 2,56% 17,62% -25,08% ΠΗΓΗ: Ε.Σ.Υ.Ε, Απογραφές Γεωργίας 1991, 1999 (προσωρινά στοιχεία) Ο συνολικός αριθµός των γεωργικών εκµεταλλεύσεων παρουσιάζει µείωση κατά τη διάρκεια της περιόδου 1991 1999 της τάξης του 5,49%. Η µείωση αυτή προέρχεται, κυρίως, από τη µείωση του αριθµού των µικτών εκµεταλλεύσεων κατά 25,08%, ενώ οι αµιγώς γεωργικές, όσο και οι αµιγώς κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις παρουσιάζουν αύξηση κατά 2,56% και 17,62%, αντίστοιχα, γεγονός που µαρτυρά µια τάση εξειδίκευση της γεωργικής παραγωγής σε επίπεδο εκµεταλλεύσεων. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 9

Πίνακας 7: Συνολικές εκτάσεις καλλιεργειών βιολογικής παραγωγής στην Ελλάδα Έτος Έκταση (στρ.) 2001 311.182 2000 267.070 1999 214.512 1998 154.019 1997 99.995 1996 52.964 1995 24.009 1994 11.882 ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Σηµαντικά είναι και τα προβλήµατα που υπάρχουν στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας των συλλογικών φορέων των παραγωγών. Οι αγροτικοί συνεταιρισµοί δεν έχουν καταφέρει να εκσυγχρονίσουν τις λειτουργίες τους και να συµβάλλουν στην πληροφόρηση και την στήριξη των παραγωγών. Τέλος, παρά τα θετικά βήµατα που έχουνε γίνει από τη λειτουργία του ΟΠΕΓΕΠ, η ανεπάρκεια µηχανισµών ελέγχου και κατοχύρωσης ποιότητας, λειτουργεί ανασταλτικά σε οποιεσδήποτε προσπάθειες γίνονται για διαφοροποίηση και τυποποίηση της παραγωγής. Η συνεχής αύξηση της ζήτησης των βιολογικών προϊόντων αλλά και των προϊόντων κάποιας ιδιοτυπίας, που ήταν αποτέλεσµα της ποιοτικής υποβάθµισης των προϊόντων συµβατικής γεωργίας, σε συνδυασµό µε την µεταβολή των διατροφικών συνθηκών µεγάλου µέρους των καταναλωτών. Στην χώρα µας ο µικρός και πολυτεµαχισµένος κλήρος αποτελεί ευνοϊκή προϋπόθεση για την καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων, δίνοντας έτσι την δυνατότητα ακόµη και σε παραγωγούς µικρού µεγέθους να επιτύχουν θετικά οικονοµικά αποτελέσµατα, εφόσον ασκήσουν την γεωργικά δραστηριότητα µε τον απαραίτητο επαγγελµατισµό. Οι βιολογικά καλλιεργούµενες εκτάσεις στη χώρα µας ακολουθούν έντονα αυξητικούς ρυθµούς και από τα 24.009 στρ. το 1995, εκτοξεύονται στα 311.182 στρ. το 2001, παρουσιάζοντας ένα ρυθµό αύξησης της τάξης του 1,196%. Σύµφωνα µε την απογραφή του 2001 και τα στοιχεία της ΕΣΥΕ, η βιολογική γεωργία καταλαµβάνει το 0,9% της συνολικά καλλιεργούµενης γης. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 10

Κατανοµή της Χρησιµοποιούµενης Γεωργικής Γης κατά βασικές κατηγορίες χρήσεως Μόνιµα Λειβάδια και Βοσκότοποι (16.9 %) Μόνιµες Φυτείες (27.8%) Αροτραίες καλλιέργειες (55.0%) Οικογενειακοί Λαχανόκηποι (0.3%) ιάγραµµα 2: Κατανοµή Ζωϊκού κεφαλαίου Χοίροι 6,2% Βοοειδή 4.2% Αιγοειδή 33,9% Προβατοειδή 55,7% Ο αριθµός των εκµεταλλεύσεων ζωικής παραγωγής φθίνει σταδιακά σε αντίθεση µε το ζωικό κεφάλαιο παρουσιάζει αύξηση. Ως εκ τούτου, το µέσο µέγεθος των εκµεταλλεύσεων αυξάνει και συµβάλλει έτσι στην σύγκλιση της ελληνικής γεωργίας στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Συγκεκριµένα από το 1991 µέχρι το 2001, το µέσο µέγεθος των εκµεταλλεύσεων µε βοοειδή αυξήθηκε κατά 105,8%, των προβατοτροφικών εκµεταλλεύσεων αυξήθηκε κατά 32%, ενώ το µέγεθος των αιγοτροφκών µονάδων αυξήθηκε κατά 51,2%. Αντίθετα, το µέσο µέγεθος των εκµεταλλεύσεων µε χοίρους µειώθηκε κατά 11,2%. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 11

Πίνακας 8: Αριθµός εκµεταλλεύσεων Χ.Γ.Γ., ΤΑΚ, ΚΑΙ ΜΑΕ κατά κλάσεις µεγέθους Εκµεταλλεύσεις Έκταση ΧΑΑ Τυπικό Ακαθάριστο Εργασία Κέρδος XΓΓ (ha) Αριθµός (%) Εκτάρια (%) ESU (%) ΜΑΕ (%) 0-<2 398862 49.01 335114 9.37% 916692 17.95% 149892 25.61% 2-<5 225569 27.71% 708505 19.82% 1395621 27.34% 184768 31.56% 5-<10 108771 13.36% 745200 20.84% 1170919 22.94% 127029 21.70% 10-<20 52626 6.47% 713382 19.95% 866675 16.98% 75248 12.85% 20-<30 14483 1.78% 345512 9.66% 332211 6.51% 23612 4.03% 30-<50 9418 1.16% 346686 9.70% 256442 5.02% 16072 2.75% 50-<100 3341 0.41% 216318 6.05% 115584 2.26% 6595 1.13% >= 100 925 0.11% 164609 4.60% 51218 1.00% 2282 0.39% ΣΥΝΟΛΟ 813995 100.00% 3575326 100.00% 5105362 100.00% 585498 100.00% ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ, Έρευνα ιάρθρωσης Γεωργικών Εκµεταλλεύσεων 1999/2000 Οι γεωργικές εκµεταλλεύσεις που δεν υπερβαίνουν σε έκταση τα 5 εκτάρια (ha), αποτελούν το 77% του συνόλου και παράγουν το 46% του εθνικού αγροτικού Τυπικού Ακαθάριστου Κέρδους (ΤΑΚ) απασχολώντας το 57% των ΜΑΕ της ελληνικής γεωργίας. Την περίοδο 1991 2001, σηµαντική αύξηση παρατηρείται στον αριθµό των εκµεταλλεύσεων η έκταση των οποίων κυµαίνεται µεταξύ 30 και 50 ha. Οι εκµεταλλεύσεις αυτού του µεγέθους παρουσίασαν αύξηση στην χρήση γεωργικής γης κατά 38,4% ενώ παράλληλα σηµείωσαν διπλασιασµό του τυπικού ακαθάριστου κέρδους (αύξηση κατά 96,8%). Οι µεταβολές αυτές δείχνουν µια προσπάθεια εσωτερικής αναδιάρθρωσης του τοµέα µε περιθωριοποίηση των πολύ µικρών εκµεταλλεύσεων προς όφελος του µέσου µεγέθους εκµεταλλεύσεων, γεγονός που κρίνεται θετικό και ελπιδοφόρο για τη δηµιουργία µιας επιχειρηµατικής γεωργίας. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 12

Πίνακας 9: Αριθµός εκµεταλλεύσεων Χ.Γ.Γ., ΤΑΚ, ΚΑΙ ΜΑΕ κατά κλάσεις µεγέθους (µεταβολές 1990-2000) Τυπικό Ακαθάριστο Εκµεταλλεύσεις Εκταση ΧΑΑ Κέρδος Εργασία >0-<2-3,6% 1,3% 35,7% -12,2% 2-<5-13,3% -12,9% 27,4% -20,7% 5-<10-13,9% -12,9% 26,7% -18,5% 10-<20-7,2% -7,3% 34,8% -9,5% 20-<30 30,2% 32,0% 89,3% 27,2% 30-<50 37,9% 38,4% 98,6% 36,6% 50-<100 14,4% 15,0% 61,7% 23,7% >= 100-7,5% -14,2% -0,5% 14,1% ΣΥΝΟΛΟ -4,3% -2,3% 35,6% -13,9% ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ, Έρευνα ιάρθρωσης Γεωργικών Εκµεταλλεύσεων 1999/2000 Η αύξηση που σηµειώνεται στην χρησιµοποιούµενη γεωργική γη κατά 0,4% σε συνδυασµό µε την µείωση του αριθµού των γεωργικών εκµεταλλεύσεων κατά 5,49%, από το 1991 στο 2000, έχουν σαν αποτέλεσµα να αυξάνει το µέσο µέγεθος των εκµεταλλεύσεων κατά 6%, περίπου δηλαδή από 41,75 σε 47,24 στρέµµατα. Η εξέλιξη αυτή, παρά το ότι συµβάλλει στην άµβλυνση ενός εκ των σηµαντικότερων διαρθρωτικών προβληµάτων της ελληνικής γεωργίας, που είναι το µικρό µέγεθος της εκµετάλλευσης, δεν οδηγεί στην ουσιαστική µείωση της απόστασης από το µέσο µέγεθος γεωργικής εκµετάλλευσης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο διαµορφώνεται σε 18,2 Ha ανά εκµετάλλευση; έναντι 4,7 Ha για την χώρα µας. ιάγραµµα 3: Ποσοστό ΜΑΕ κατα µέγεθος εκµεταλλεύσεων το 2000 12,9% 4,0% 2,7% 1,1% 0,4% 1,3% 24,3% 21,7% 31,6% =0 ha >0-<2 ha 2-<5 ha 5-<10 ha 10-<20 ha 20-<30 ha 30-<50 ha 50-<100 ha >= 100 ha ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 13

Πίνακας 10: Αρδευθείσες εκµεταλλεύσεις, χρήση γεωργικών ελκυστήρων Έρευνα / Έτος Εκµ/σεις µε αρδευθείσες εκτάσεις Εκµ/σεις µε ιδιόκτητα τρακτέρ Αριθµός Αρδευθείσε Μέση Αριθµός Αριθµός εκµ/σεων ς εκτάσεις αρδευθείσα εκµ/σεων µηχανηµάτω έκταση ν Απογραφή 1991 545.084 9.383.618 17,2 192.483 205.348 Απογραφή 1999/200 533.315 11.723.062 22,0 199.610 218.856 % µεταβολή -2,2% 24,9% 27,9% 3,7% 6,6% ΠΗΓΗ: Ε.Σ.Υ.Ε, Απογραφές Γεωργίας 1991, 1999 (προσωρινά στοιχεία) Κατά την περίοδο 1991-2000 οι αρδευθείσες εκτάσεις παρουσίασαν αύξηση κατά 24,9% παρά τη µείωση του αριθµού των εκµεταλλεύσεων που αρδεύτηκαν κατά 2.,2%. Την ίδια περίοδο, ο αριθµός των εκµεταλλεύσεων οι οποίες χρησιµοποιούν τρακτέρ αυξήθηκε κατά 3,7%, αύξηση η οποία συνοδεύεται από την αύξηση των χρησιµοποιούµενων τρακτέρ στην ελληνική γεωργία κατά 6,6%, γεγονός που δείχνει την συνέχιση της τάσης εκµηχάνισης της ελληνικής γεωργίας. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 14

Πίνακας 11: Εξωτερικό Εµπόριο Τρεχ. Τιµές, σε εκ. δρχ. ΚΛΑ ΟΙ 1995 1996 1997 1998 1999 * 2000 * ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Γεωργία, Θήρα και 203.500 242.278 259.486 275.298 266.213 280.368 συναφείς δραστηριότητες ασοκοµία, υλοτοµία και 11.629 14.387 15.902 14.936 12.665 16.225 συναφείς δραστηριότητες Αλιεία 22.152 32.147 41.115 47.107 44.017 56.385 Βιοµηχανία τροφίµων και 738.420 754.051 797.420 892.022 798.510 1.007.127 ποτών ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ 975.701 1.042.8 1.113.9 1.229.3 1.121.4 1.360.105 63 23 63 05 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Γεωργία, Θήρα και 255.765 274.045 269.059 256.759 270.967 313.051 συναφείς δραστηριότητες ασοκοµία, υλοτοµία και 2.472 1.769 1.155 2.047 1.224 1.556 συναφείς δραστηριότητες Αλιεία 30.825 37.654 52.354 65.901 71.512 90.758 Βιοµηχανία τροφίµων και 521.424 581.858 546.025 600.036 582.143 687.988 ποτών ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΑΓΩΓΩΝ 810.486 895.326 868.593 924.743 925.846 1.093.353 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ Γεωργία, Θήρα και 52.265 31.767 9.573-18.539 4.754 32.683 συναφείς δραστηριότητες ασοκοµία, υλοτοµία και -9.157-12.618-14.747-12.889-11.441-14.669 συναφείς δραστηριότητες Αλιεία 8.673 5.507 11.239 18.794 27.495 34.373 Βιοµηχανία τροφίµων και - - - - - -319.139 ποτών 216.996 172.193 251.395 291.986 216.367 ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ - - - - - -266.752 ΙΣΟΖΥΓΙΟ 165.215 147.537 245.330 304.620 195.559 ΠΗΓΗ: Εθνικοί Λογαριασµοί (*) Προσωρινά στοιχεία Τα µεγέθη των εισαγωγών και των εξαγωγών, στο Σ.Α 2000-2006 σαν έτος αναφοράς είχαν το 1997. Από το 1997 και µέχρι το 2000, οι εισαγωγές στο σύνολό τους αυξάνουν κατά 22,10% και οι εξαγωγές κατά 25,88% επίσης. Στο διάστηµα αυτό το γεωργικό ισοζύγιο, µε εξαίρεση το έτος 1998, παραµένει θετικό, το ισοζύγιο της βιοµηχανίας τροφίµων και ποτών διευρύνεται και παραµένει ελλειµµατικό καθ όλη τη περίοδο, το ισοζύγιο των προϊόντων δασοκοµίας, υλοτοµίας και συναφών δραστηριοτήτων παρουσιάζεται ελλειµµατικό σε όλη την περίοδο αναφοράς, ενώ την ακριβώς αντίθετη τάση εµφανίζει το ισοζύγιο της αλιείας. Το αγροτικό εµπορικό ισοζύγιο είναι αρνητικό σε όλη την περίοδο αναφοράς, γεγονός που κατά ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 15

κύριο λόγο οφείλεται στις έντονες ελλείψεις που εµφανίζονται στον κλάδο της βιοµηχανίας τροφίµων και ποτών. Με βάση τα τελευταία στοιχεία του 2000, το αγροτικό εµπορικό ισοζύγιο διαµορφώνεται στις 266,752,000,000 δρχ. έναντι 147,537,000,000 δρχ το 1996 ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 16

Πίνακας 12: Μεταβολή αστικού, ηµιαστικού και αγροτικού πληθυσµού από το 1961 µέχρι το 2001. Έτος Αστικός Ηµιαστικός Αγροτικός Σύνολο 1961 43,3 12,9 43,8 100 1971 53,2 11,6 35,2 100 1981 58,1 11,6 30,3 100 1991 58,8 12,8 28,4 100 2001 72,8-27,2 100 ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ, Απογραφές 1971, 1981, 1991, 2001, Μέχρι και την απογραφή του 1991 η ΕΣΥΕ χρησιµοποιούσε την ακόλουθη κατηγοριοποίηση για την ταξινόµηση του πληθυσµού : Αγροτικός πληθυσµός : Περιλαµβάνει το πληθυσµό των δήµων και και κοινοτήτων των οποίων ο πολυπληθέστερος οικισµός έχει λιγότερους από 2.000 κατοίκους, εκτός αυτών που ανήκουν στα πολεοδοµικά συγκροτήµατα Ηµιαστικός πληθυσµός : Περιλαµβάνει το πληθυσµό των δήµων και κοινοτήτων των οποίων ο πολυπληθέστερος οικισµός έχει 2.000 9.9999 κατοίκων εκτός αυτών που ανήκουν στα πολεοδοµικά συγκροτήµατα. Αστικός πληθυσµός: Περιλαµβάνει το πληθυσµό ρτων δήµων και κοινοτήτων των οποίων ο πολυπληθέστερος οικισµός έχει 10.000 κατοίκους και άνω καθώς επίσης και το πληθυσµό των 18 πολεοδοµικών συγκροτηµάτων στο σύνολο τους, ανεξάρτητα από το µέγεθος του πληθυσµού του πολυπληθέστερου οικισµού (δήµου η κοινότητας ) του συγκροτήµατος. Σύµφωνα µε τα πρόσφατα στοιχεία της απογραφής του πληθυσµού του 2001, από το σύνολο του πληθυσµού της χώρας (10,964,020 ), οι κάτοικοι των αστικών περιοχών ανέρχονται σε 7,980,414 (72,8%), ενώ των αγροτικών περιοχών σε 2,983,414 (27,2%). Τα αντίστοιχα δεδοµένα της απογραφής του 1991, δείχνουν ότι το 58,8% του πληθυσµού αποτελεί ο αστικός, το 12,8% ο ηµιαστικός και το 28,4% ο αγροτικός πληθυσµός. Η εξαγωγή ασφαλών συµπερασµάτων τελεί υπό την αίρεση της µεθοδολογικής προσέγγισης που υιοθετήθηκε από την ΕΣΥΕ για την κατανοµή πληθυσµού ανά επίπεδο αστικότητας σαν συνέπεια της διοικητικής µεταρρύθµισης στην πρωτοβάθµια αυτοδιοίκηση και τη δηµιουργία των ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΩΝ ΗΜΩΝ. Στην απογραφή του 2001 δεν υπάρχει κατηγορία ηµιαστικές περιοχές. Από την σύγκριση των στοιχείων παρατηρείται ελαφρά ποσοστιαία µείωση του αγροτικού πληθυσµού, ο οποίος δείχνει να διατηρείται σταθερός. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 17

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ Αξιολόγηση της καταλληλότητας και επικαιρότητας της στρατηγικής ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε.

Εισαγωγή ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Ε.Π. ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑΣ LEADER+ Οι ακόλουθες δεκατέσσερις (14) ΟΤ (Αναπτυξιακές Εταιρείες) επιλέχθηκαν µε τη µέθοδο της τυχαίας δειγµατοληψίας κατά Περιφέρεια και σύµφωνα µε την αξιολόγηση των ΟΤ από το Υπ. Γεωργίας. Αναπτυξιακή Εταιρεία Περιφέρεια 1. Χαλκιδικής (ΑΝΕΤΧΑ) Κεντρική Μακεδονία 2. υτικής Μακεδονίας (ΑΝΚΟ) υτική Μακεδονία 3. Νότιας Ηπείρου Αµβρακικού (ΕΤΑΝΑΜ) Ήπειρος 4. Καλαµπάκας-Πύλης (ΚΕΝΑΚΑΠ) Θεσσαλία 5. Λασιθίου (ΑΝΕΛ) Κρήτη 6. Πάρνωνα (ΠΑΡΝΩΝΑΣ) Πελοπόννησος 7. ωδεκανήσου (ΑΝ Ω) Ν. Αιγαίο 8. ράµας (ΑΝΕ ) Ανατολική Μακεδονία Θράκη 9. Ολυµπίας (ΑΝΟΛ) υτική Ελλάδα 10. Φωκική (ΑΝΦΩ) Στερεά Ελλάδα 11. Λέσβου (ΕΤΑΛ) Β. Αιγαίο 12. Πηλίου (ΕΑΠ) Θεσσαλία 13. Τριχωνίδα (ΤΡΙΧΩΝΙ Α) υτική Ελλάδα 14. Ζακύνθου (ΣΑΖ) Ιόνια Νησιά Για την αξιολόγηση των Τοπικών Προγραµµάτων των παραπάνω ΟΤ εξετάζεται η λογική αλληλουχία τους, σύµφωνα µε την παρακάτω σειρά 1 : 1. SWOT ανάλυση 2. Θέµα συσπείρωσης- στόχοι (γενικοί, ειδικοί)-στρατηγική-άξονες και Μέτρα. 3. Χρηµατοδοτική βαρύτητα ανά Μέτρο 4. Συµπέρασµα 1 Στηριζόµαστε στα κεφάλαια 3 και 4 των Τοπικών Προγραµµάτων (όπου περιγράφονται: στο 3 η ανάλυση SWOT και στο 4 οι στόχοι, η στρατηγική και το θέµα συσπείρωσης), καθώς και στις περιλήψεις των αναµορφωµένων Προγραµµάτων κατά περίπτωση. Για κάθε Πρόγραµµα-ΟΤ δίνονται οι πηγές σύµφωνα µε τα ηλεκτρονικά αρχεία των ΟΤ που έχουν υποβληθεί στην Υπηρεσία ιαχείρισης. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 1

1. ΑΝAΠTΥΞΙΑΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΧΑΛΚΙ ΙΚΗΣ ΑΕ 1. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ Η SWOT ανάλυση γίνεται σε επίπεδο περιοχής εφαρµογής. Στην ανάλυση τα Πλεονεκτήµατα επικεντρώνονται στο ενδογενές δυναµικό (ανθρώπινο και φυσικό) καθώς και σε ορισµένες θετικές τάσεις ενδογενών δραστηριοτήτων και κοινωνικών εξυπηρετήσεων. Η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης τεκµηριώνει ικανοποιητικά τα παραπάνω. Η ανάλυση των Ευκαιριών ακολουθεί την ίδια κατεύθυνση και επικεντρώνεται σε ζητήµατα «ποιότητας» και τάσεων ζήτησης και δυνατοτήτων. Τα τελευταία όµως και ιδιαίτερα η αξιοποίηση των συνεργασιών δε στηρίζονται σε µια αντίστοιχη τεκµηρίωση. Οι Αδυναµίες αναφέρονται εµπειρικά, χωρίς όµως την αντίστοιχη τεκµηρίωση και σε πολλά σηµεία µετριάζονται µ αυτές (τις Αδυναµίες) τα Πλεονεκτήµατα και οι Ευκαιρίες (πχ εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναµικού στις συγκεκριµένες δραστηριότητες). Η παρατήρηση αυτή ισχύει κατά ένα µέρος και για τις Απειλές (πχ περιβάλλον, πολιτιστική κληρονοµιά). 2. ΘΕΜΑ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗΣ ΣΤΟΧΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ-ΑΞΟΝΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ Το Τοπικό Πρόγραµµα αρθρώνεται γύρω από το θέµα συσπείρωσης: «Αξιοποίηση των τοπικών πόρων, προϊόντων και υπηρεσιών µε όρους ποιότητας και ενδυνάµωση διακλαδικών, διατοµεακών και διατοπικών συνεργασιών µε σκοπό τη διευκόλυνση της πρόσβασης στις αγορές» (σηµειώνουµε επίσης το χαρακτηριστικό τίτλο του Προγράµµατος: «Η άλλη Χαλκιδική: Υπεροχή στην ποιότητα»). Το θέµα αυτό συνοψίζει ικανοποιητικά το Πρόγραµµα και επικεντρώνεται στην αξιοποίηση των πόρων, τη συνδέει µε την ποιότητα από τη µια και από την άλλη οι συνεργασίες σε δια-κλαδικό-τοπικό επίπεδο συνδέονται µε την πρόσβαση στις αγορές. Τα παραπάνω θα υλοποιηθούν µέσα από την επίτευξη των στρατηγικών και ειδικών στόχων του προγράµµατος, όπως φαίνεται στον παρακάτω Πίνακα. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 2

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Αντιµετώπιση της αναπτυξιακής υστέρησης της περιοχής εφαρµογής, η ενίσχυση των ρυθµών βιώσιµης αναπτυξιακής διαδικασίας σ αυτήν και η εξισορρόπηση του επιπέδου ανάπτυξης της µε το υπόλοιπο τµήµα του νόµου Χαλκιδικής (περιοχές µαζικού τουρισµού). Γενικοί Αναπτυξιακοί στόχοι: α. Επίτευξη της χωρικής ανταγωνιστικότητας µέσα από την πρότυπη αξιοποίηση του τοπικού κεφαλαίου και την αύξηση της προστιθέµενης αξίας της τοπικής παραγωγής και β. Βελτίωση της επισκεψιµότητας της περιοχής µέσα από την αξιοποίηση των αναπτυξιακών συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της και τη δηµιουργία δεσµών και διασυνδέσεων. ΕΙ ΙΚΟΙ-ΤΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ειδικοί ηµιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών. Αξιοποίηση τοπικών πόρων και ενίσχυση δεξιοτήτων ανθρώπινου δυναµικού Προβολή της περιοχής και των συγκριτικών της πλεονεκτηµάτων µε έµφαση στο πλούσιο φυσικό και ανθρωπογενές της περιβάλλον. Βελτίωση των υποδοµών δηµόσιου χαρακτήρα για την προσέλκυση επισκεπτών στην περιοχή, την διευκόλυνση της γνωριµίας τους µε αυτήν και την δηµιουργική παραµονή τους σ αυτήν. Εφαρµογή σύγχρονων τεχνικών και συστηµάτων ηλεκτρονικού εµπορίου για την προώθηση των προϊόντων των µεταποιητικών επιχειρήσεων της περιοχής. Βελτίωση των εισοδηµάτων και της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής. Ενίσχυση και βελτίωση της τοπικής εταιρικής σχέσης. Ενίσχυση της ικανότητας δικτύωσης και συνεργασιών. Τακτικοί Ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηµατικότητας στην περιοχή προσανατολισµένης στην δηµιουργία µονάδων και την ανάπτυξη κοινωνικών υπηρεσιών. Ενίσχυση της νεανικής επιχειρηµατικότητας στην περιοχή προσανατολισµένης στην δηµιουργία νέων προϊόντων. Αντιµετώπιση περιβαλλοντικών προβληµάτων και προβληµάτων υποαπασχόλησης / ανεργίας στην ευρύτερη περιοχή η οποία πλήττεται από τις δραστηριότητες των µεταλλείων Στρατωνίου. Συγκέντρωση µικρών µεταποιητικών επιχειρήσεων σε οργανωµένο χώρο ύπαρξης τεχνικών υποδοµών, µε σκοπό την δηµιουργία οικονοµιών κλίµακας και την ενίσχυση µειονεκτικών περιοχών. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 3

Ο στρατηγικός στόχος περιλαµβάνει και την «εξισορρόπηση του επιπέδου ανάπτυξής της µε το υπόλοιπο τµήµα του νοµού Χαλκιδικής (περιοχές µαζικού τουρισµού)». Ο στόχος αυτός πρέπει να θωρείται φιλόδοξος για µια προγραµµατική περίοδο µέχρι το 2006, γιατί είναι δύσκολο να αντιστραφεί µια τάση συγκεντρωτικών διαδικασιών (παράκτιος και µαζικός τουρισµός), οι οποίες συντελέστηκαν στις µεταπολεµικές δεκαετίες. Αν θεωρηθεί ως µακροπρόθεσµος στόχος, ένα µέρος του οποίου αρχίζει να υλοποιείται και µεσοπρόθεσµα, τότε θα έπρεπε να µετριασθεί σύµφωνα µ αυτήν την παρατήρηση. Οι παραπάνω γενικοί και ειδικοί στόχοι εξειδικεύονται µέσα σε 2 άξονες προτεραιότητας και στα αντίστοιχα Μέτρα του Προγράµµατος («Κύριος άξονας παρέµβασης ο οποίος εµπεριέχεται τόσο στον στρατηγικό και τους δύο (2) γενικούς αναπτυξιακούς στόχους, όσο και στο επιλεγµένο θέµα συσπείρωσης, είναι η συστηµατική εκµετάλλευση του συγκριτικού πλεονεκτήµατος το οποίο διαθέτει η περιοχή και είναι η γειτνίασή της µε δύο (2) µεγάλες αγορές κατανάλωσης προϊόντων και υπηρεσιών»). Ο 1 ος άξονας περιλαµβάνει Μέτρα και Πράξεις ενισχύσεων των επενδύσεων (αγροτικού τουρισµού, βιοτεχνικών µονάδων, αξιοποίησης των τοπικών πόρων κλπ και συλλογικών δράσεων και νέων τεχνολογιών) και αξιοποίησης του φυσικού, οικιστικού περιβάλλοντος, καθώς και του πολιτιστικού πλούτου. Ιδιαίτερα ενισχυτικό, ως προς τη συνοχή των παρεµβάσεων είναι οι προτεινόµενες τουριστικές διαδροµές. Ο 2 ος άξονας περιλαµβάνει δυο (2) αντίστοιχα Μέτρα της «διαπεριφερειακής και διακρατικής συνεργασίας» σε θέµατα αγροτικού τουρισµού και ΜΜΕ (σε διάφορους τοµείς), καθώς και περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονοµιάς (η παραπάνω διάρθρωση των αξόνων είναι ίδια για όλα τα Προγράµµατα). Τα παραπάνω βρίσκονται σε συσχέτιση (άµεση και έµµεση) µε τους ειδικούς στόχους, καθώς και µε τα Πλεονεκτήµατα-Ευκαιρίες και τα Προβλήµατα-Κινδύνους της SWOT ανάλυσης. Ως προς τους τακτικούς στόχους απαιτείται µια άλλη προσέγγιση-εξέταση, η οποία θα αφορά στην υλοποίηση των πράξεων και τους όρους που θα εξασφαλίζουν του τακτικούς στόχους (γυναίκες, νέους κλπ). 3. ΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΙΚΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΑΝΑ ΜΕΤΡΟ Από τους πίνακες του προϋπολογισµού του Προγράµµατος ανά Μέτρο προκύπτει ότι περίπου το 52% του συνολικού προϋπολογισµού του Τοπικού Προγράµµατος αφορά στην ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων µε κύριο βάρος στη δηµιουργία ή τον ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 4

εκσυγχρονισµό επιχειρήσεων του αγροτικού τουρισµού και των βιοτεχνικών µονάδων. Σηµαντική είναι επίσης η ενίσχυση στις επιχειρήσεις: α. «αξιοποίησης ήπιων και ανανεώσιµων πηγών ενέργειας» και β. «προς την κατεύθυνση προστασίας του περιβάλλοντος». Η χρηµατοδοτική βαρύτητα του άξονα 2 της «συνεργασίας» είναι 3%. Το γεγονός αυτό δείχνει τον περιορισµό της επίτευξης των στόχων της συνεργασίας αλλά και αυτού του σκέλους στο θέµα συσπείρωσης. Στα Τεχνικά ελτία των Μέτρων υπάρχει διεξοδική συσχέτιση των Μέτρων µε τους στόχους. Αυτό όµως αφορά στο επίπεδο του σχεδιασµού (γενικόλογη διατύπωση). Για να ελεγχθεί όµως στην ουσία του θα πρέπει να γίνει παράλληλα µε την υλοποίηση των πράξεων. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η ανάλυση της υπάρχουσας κατάστασης τεκµηριώνει ικανοποιητικά την ανάλυση SWOT, ιδιαίτερα ως προς τα Πλεονεκτήµατα και το ενδογενές δυναµικό. Η ανάλυση των Ευκαιριών ακολουθεί την ίδια κατεύθυνση και επικεντρώνεται σε ζητήµατα «ποιότητας» και τάσεων ζήτησης και δυνατοτήτων. Τα τελευταία όµως και ιδιαίτερα η αξιοποίηση των συνεργασιών δε στηρίζονται σε µια αντίστοιχη τεκµηρίωση, όπως συµβαίνει και µε τις Αδυναµίες και τις Απειλές. Το θέµα συσπείρωσης συνοψίζει εύστοχα το Πρόγραµµα µε έµφαση στους τοπικούς πόρους µε όρους ποιότητας και στη συνεργασία για την πρόσβαση στις αγορές. Ο στρατηγικός στόχος αναφέρεται σε χωρικές αντιθέσεις, οι οποίες είναι αδύνατο να πραγµατοποιηθούν µέσα από το πρόγραµµα εφόσον δεν µπορούν ν αντιστραφούν υπάρχουσες µακροχρόνιες συγκεντρωτικές τάσεις. Η σύνδεση στόχων αξόνων και Μέτρων γίνεται ικανοποιητικά, εκτός από τους τακτικούς στόχους, οι οποίοι αναφέρονται σε διαδικασίες, οι οποίες πρέπει να τηρηθούν περισσότερο κατά την υλοποίηση και λιγότερο κατά το σχεδιασµό του Προγράµµατος. Η χρηµατοδοτική βαρύτητα στις ιδιωτικές επενδύσεις είναι σηµαντική και εφόσον συνδέεται µε την αξιοποίηση των τοπικών προϊόντων αποκτά και προγραµµατική βαρύτητα. ΛΚΝ ΑΝΑΛΥΣΙΣ Ε.Π.Ε. EYΡΩΤΕΚ A.E. ET.A.M. E.Π.Ε. 5