Συνεδρίου-Σεμιναρίου Μητρικού Θηλασμού Μιλένα Ρούσκοβα 22-26 Οκτωβρίου 2014 ΞΑΝΘΗ ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΙΤΙΑ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ Παναγιώτης Μ. Σαμαράς Ψυχολόγος Mphil, PgDip, BSc Hons
κατάθλιψη της λοχείας Κύρια αίτια : Οι ορμονικές αλλαγές ανακατατάξεις (οιστρογόνα, προγεστερόνη, κορτισόλη, προλακτίνη) Η κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών διαταραχών) Το περιβάλλον επιβαρύνει ιδιαίτερα (άγχος, στρεσογόνοι περιγεννητικοί παράγοντες, προβληματικός τοκετός, οικονομικές δυσκολίες, μη υποστηρικτικό περιβάλλον)
Βασικά συμπτώματα κατάθλιψης (DSM) Καταθλιπτική διάθεση (κλάμα, στεναχώρια) Απώλεια ευχαρίστησης-ενδιαφέροντος Απώλεια βάρους Διαταραχές ύπνου Ευερεθιστικότητα Δυσκολία συγκέντρωσης Κόπωση Εκνευρισμός Αυτοαντιπάθεια - Ενοχές Αυτοκτονικός ιδεασμός
Η περίοδος της λοχείας ξεκινά μετά την λήξη του τρίτου σταδίου του τοκετού και τελειώνει όταν τα όργανα αναπαραγωγής επανέλθουν στην προ της εγκυμοσύνης κατάσταση. Η διαδικασία αυτή διαρκεί περίπου έξι βδομάδες. Η επιλόχεια κατάθλιψη δεν εξαφανίζεται μετά τις πρώτες 6 εβδομάδες, αλλά σε μεγάλο ποσοστό των γυναικών τα συμπτώματα μειώνονται. Ας δούμε τα ποσοστά και πως ερμηνεύονται
Η καταθλιπτική συμπτωματολογία μετά τον τοκετό αγγίζει το 85% αλλά υποχωρεί μετά το πρώτο 10ήμερο Henshaw C. (2003) Η επιλόχειος κατάθλιψη ορίζεται αυστηρώς βάση DSM ως μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο με έναρξη τον 1 ο μήνα μετά τον τοκετό (American Psychiatric Association, 2000)
Ποσοστά κατάθλιψης κατά και μετά τη λοχεία 25% παρουσιάζουν ήπια ως σοβαρή κατάθλιψη κατά το 1 ο τρίμηνο (O Hara et al., 1984) 20% παραμένουν καταθλιπτικές κατά τα 5 πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού (Garrison & Earls, 1986) εξέλιξη της κατάθλιψης -> πρώτο 3μηνο -> πρώτα 5 έτη -> χρόνια 10% θα παρουσιάσουν σοβαρή κατάθλιψη που συνήθως είναι και χρόνια (Galler et al., 1999) 25 3μηνο 10 10 5ετη
Η πορεία της επιλόχειας κατάθλιψης σε σχέση με το θηλασμό σε 5 βήματα 1. Επιλόχεια κατάθλιψη 2. Αρνητική διάθεση χαμηλή αυτοπεποίθηση 3. Δυσκολία στο θηλασμό 4. Διακοπή θηλασμού 5. Έναρξη φαρμακευτικής αγωγής
Πώς προλαμβάνουμε: την κατάθλιψη την διακοπή του θηλασμού τα προβλήματα στη σχέση και τη ζωή του ζευγαριού?
Κατάθλιψη & Θηλασμός τι γνωρίζουμε Οι γυναίκες με επιλόχεια κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να διακόψουν το θηλασμό(chung M et al., 2007) Τα συμπτώματα της κατάθλιψης πάντα προηγούνται της διακοπής του θηλασμού (Denic Cl et al., 2007) Ψυχοθεραπεία ή συνδυασμός φαρμακοθεραπείας με ψυχοθεραπείας είναι οι καλύτεροι τρόποι θεραπείας. Στις πολύ σοβαρές περιπτώσεις χρειάζεται λήψη αντικαταθλιπτικών και παρακολούθηση από ψυχίατρο. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις ένας εξειδικευμένος ψυχολόγος μπορεί με τη χρήση της γνωστικής συμπεριφοριστικής θεραπείας CBT (ψυχοθεραπεία) να έχει άψογα αποτελέσματα. Μήπως βοηθάει και ο θηλασμός???
Υπόδειγμα CBT διαχείρισης αρνητικών συναισθημάτων και σκέψεων, αναγνώρισης και καταγραφής
Ο ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΩΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η δράση των ορμονών οξυτοκίνης & προλακτίνης προσφέρει στις μητέρες με άμεσο και έμμεσο τρόπο: Αίσθημα ηρεμίας και χαλάρωσης Αύξηση της θετικής διάθεσης Μείωση του άγχους Ποιότητα ύπνου Ανάπτυξη της πρόσδεσης (σχέσης) με το παιδί Καλύτερη ερμηνεία των διαθέσεων του βρέφους άρα και σωστό καθορισμό των δικών της ενεργειών συμπεριφορών Αίσθημα αυτοπεποίθησης Βέλτιστη εικόνα μητέρας - συζύγου - συντρόφου (Doan et al., 2007, Mezzacappa & Katkin 2002)
Σε μητέρες με κατάθλιψη, η συνέχιση του θηλασμού: Μαθαίνει τη μητέρα να βλέπει το βρέφος θετικά Οδηγεί σε μεγαλύτερη/καλύτερη πρόσδεση Συμβάλλει στην αύξηση της ικανοποίησης της μητέρας Shepherd et al., 2000 Συγκριτική μελέτη των Mezzacappa & Katkin 2002 Στις θηλάζουσες έχουμε μείωση της αρνητικής διάθεσης Στις μη θηλάζουσες έχουμε μείωση της θετικής διάθεσης
Η επίδραση του θηλασμού (Neumann, 2003) Η συνέργεια των ορμονών οξυτοκίνης & προλακτίνης οδηγεί σε συμπεριφορές απαραίτητες για την επιβίωση του απογόνου Μειωμένη αντίδραση σε εξωγενή ερεθίσματα Μειωμένες συναισθηματικές αντιδράσεις Μειωμένο άγχος Αυξημένη εγρήγορση (Cervantes et al., 2003) Θηλασμός είναι μια συμπεριφορά χαλάρωσης
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΒΡΕΦΟΣ Συγκριτική μελέτη (Jones N. et al., 2004) (1) Μητέρες που θηλάζουν (2) Μητέρες με κατάθλιψη που θηλάζουν (3) Μητέρες με κατάθλιψη που φόρμουλα (γάλα σκόνη) Μέτρηση ηλεκτροεγκεφαλικής (ΕΕG) δραστηριότητας (αριστερό μετωπιαίο λοβό) των βρεφών κατά τη διάρκεια του θηλασμού Δεν βρέθηκαν διαφορές μεταξύ (1) & (2) Βρέθηκαν διαφορές μεταξύ (1,2) & (3) Τα βρέφη της ομάδας (3) παρουσίασαν ελλειμματικά κίνητρα κατά τη προσέγγιση. ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΑΝ Η ΜΗΤΕΡΑ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΤΟ ΒΡΕΦΟΣ ΑΠΟΛΑΜΒΑΝΕΙ ΟΛΑ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΘΗΛΑΣΜΟΥ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΕ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: πρόληψη & αντιμετώπιση Πρωτόκολλα για Νοσοκομειακά και Μαιευτήρια Φιλικά προς τα βρέφη νοσοκομεία Στήριξη & συμβουλευτική της μητέρας από το προσωπικό του νοσοκομείου κατά το πρώτο 48 σε θέματα μητρότητας και θηλασμού.
με απλά βήματα νικάμε Στο διάστημα 2-6 εβδομάδων χορήγηση ερωτηματολογίου αυτοαξιολόγησης όπως το Edinburgh Postnatal Depression Scale (Hanusa BH et al., 2008). Μπορεί να δοθεί ακόμα και από τον ιδιώτη παιδίατρο. Εντοπισμός μητέρων υψηλού κινδύνου για κατάθλιψη και επαναχορήγηση του ερωτηματολογίου BECK ή κλίμακας DSM που είναι ευρέως γνωστά και διαθέσιμα (συμπληρώνονται σε λιγότερο από 5 )
Επιγραμματικά τι προάγει την ψυχολογία της θηλάζουσας Υποστήριξη κυρίως από το σύντροφο (συναισθηματική - πρακτική) Ήπια άσκηση Ερωτικές επαφές Σωστή διατροφή Διασκέδαση
Συνεδρίου-Σεμιναρίου Μητρικού Θηλασμού Μιλένα Ρούσκοβα 22-26 Οκτωβρίου 2014 ΞΑΝΘΗ
Συνειδητοποιημένη επιλογή Το ζευγάρι πρέπει να είναι καλά ενημερωμένο Οι ειδικοί υγείας πρέπει να είναι υποχρεωμένοι να ενημερώνουν και να βοηθούν πριν και μετά τη διαδικασία του τοκετού Καλό είναι το ζευγάρι να αναζητήσει τη βοήθεια ειδικού αλλά και ομάδων στήριξης, όχι μόνο για υποστήριξη αλλά και για ενημέρωση. Ο περίγυρος πρέπει να είναι υποστηρικτικός, κατανοητικός και όχι επικριτικός