Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 4 Ιουνίου 2015 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2008/0140 (CNS) 9011/15 ΕΚΘΕΣΗ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία SOC 330 ANTIDISCRIM 6 JAI 338 MI 326 FREMP 114 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / το Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 9009/15 SOC 328 ANTIDISCRIM 4 JAI 336 MI 324 FREMP 112 Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 11531/08 SOC 411 JAI 368 MI 246 Θέμα: Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης των προσώπων ανεξαρτήτως θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού - Έκθεση προόδου I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 2 Ιουλίου 2008, η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου με την οποία επιδιώκεται να επεκταθεί σε τομείς πέραν της απασχόλησης η προστασία από τις διακρίσεις λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Η προτεινόμενη οδηγία, που συμπληρώνει τη σχετική ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία 1, απαγορεύει τις διακρίσεις για τους προαναφερόμενους λόγους στους εξής τομείς: κοινωνική προστασία, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής ασφάλισης και της υγειονομικής περίθαλψης εκπαίδευση και πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης. 1 Ιδίως τις οδηγίες 2000/43/EΚ, 2000/78/ΕΚ και 2004/113/EΚ του Συμβουλίου. 9011/15 ΔΑ/μκρ 1
Στη μεγάλη πλειονότητά τους, οι αντιπροσωπίες τάχθηκαν κατ αρχήν υπέρ της πρότασης και πολλές μάλιστα συμφώνησαν με τον στόχο να συμπληρωθεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο με την αντιμετώπιση και των τεσσάρων λόγων διακρίσεων μέσω οριζόντιας προσέγγισης. Οι περισσότερες αντιπροσωπίες επιβεβαίωσαν τη σημασία της προαγωγής της ίσης μεταχείρισης ως κοινής κοινωνικής αξίας στην ΕΕ. Αρκετές αντιπροσωπίες τόνισαν ειδικότερα τη σημασία της πρότασης στο πλαίσιο της εφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ). Ωστόσο, ορισμένες αντιπροσωπίες θα προτιμούσαν τη θέσπιση πιο φιλόδοξων διατάξεων όσον αφορά την αναπηρία. Παρότι υπογραμμίζουν τη σημασία της καταπολέμησης των διακρίσεων, ορισμένες αντιπροσωπίες εξέφρασαν, κατά το παρελθόν, αμφιβολίες για την αναγκαιότητα της πρότασης της Επιτροπής, η οποία, κατά τη γνώμη τους, παραβιάζει την εθνική αρμοδιότητα σχετικά με ορισμένα ζητήματα και αντιβαίνει στις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας. Μία αντιπροσωπία διατηρεί γενική επιφύλαξη. Ορισμένες άλλες αντιπροσωπείες εξακολουθούν να διερωτώνται σχετικά με την κάλυψη της κοινωνικής προστασίας και της εκπαίδευσης από το πεδίο εφαρμογής. Ορισμένες άλλες αντιπροσωπίες έχουν επίσης ζητήσει διευκρινίσεις και εκφράσει ανησυχίες όσον αφορά, ιδίως, το κενό ασφάλειας δικαίου, την κατανομή αρμοδιοτήτων και τις πρακτικές, δημοσιονομικές και νομικές επιπτώσεις της πρότασης. Επί του παρόντος, όλες οι αντιπροσωπίες διατηρούν γενική επιφύλαξη εξέτασης της πρότασης. Οι ΤΣ, ΔΑ, ΓΑ, MΑ και ΗΒ διατηρούν επιφύλαξη κοινοβουλευτικής εξέτασης. Η Επιτροπή εμμένει προς το παρόν στην αρχική της πρόταση και διατηρεί επιφύλαξη εξέτασης για τυχόν τροποποιήσεις της. 9011/15 ΔΑ/μκρ 2
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε τη γνωμοδότησή του στις 2 Απριλίου 2009 στο πλαίσιο της διαδικασίας διαβούλευσης 2. Μετά την έναρξη της ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας την 1η Δεκεμβρίου 2009, η πρόταση εμπίπτει πλέον στο άρθρο 19 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συνεπώς απαιτείται έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και κατόπιν ομοφωνία στο Συμβούλιο. Στις 11 Δεκεμβρίου 2014, το Συμβούλιο EPSCO πραγματοποίησε συζήτηση προσανατολισμού επί του φακέλου, κατά τη διάρκεια της οποίας κατέστη σαφές ότι εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική στήριξη για τη συνέχιση των εργασιών σχετικά με την προτεινόμενη οδηγία προκειμένου να επιτευχθεί η απαιτούμενη ομοφωνία και ότι υπήρχε έλλειψη υποστήριξης για την ιδέα της καθιέρωσης ενισχυμένης συνεργασίας αντ' αυτού. ΙΙ. ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ KATA ΤΗ ΛΕΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΔΡΙΑ Η Ομάδα «Κοινωνικές Υποθέσεις» συνέχισε την εξέταση της πρότασης 3, επικεντρώνοντας την προσοχή της κυρίως στα θέματα που αφορούν το πεδίο εφαρμογής, με προσοχή στην έννοια των διακρίσεων. Οι συντακτικές προτάσεις της Προεδρίας 4 υποστηρίχθηκαν γενικά από την Επιτροπή και έγιναν εν γένει ευνοϊκά δεκτές από τις αντιπροσωπίες ως βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Τα κύρια ζητήματα που συζητήθηκαν περιλαμβάνουν τα ακόλουθα: 1) Πεδίο εφαρμογής (άρθρο 3, παράγραφοι 1 και 2 και αιτιολογικές σκέψεις 17-α, 17α, 17β, 17στ, 17ζ και 17στ α) Στις συντακτικές της υποδείξεις, η Προεδρία επεδίωκε να αποσαφηνίσει τον ορισμό του πεδίου εφαρμογής καθώς και την κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της ΕΕ και των κρατών μελών της. 2 3 4 Βλ. έγγρ. A6-0149/2009. Η κα Ulrike Lunacek (ΑΥ/LIBE/Πράσινοι/Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία) ορίστηκε εισηγήτρια από το νεοεκλεγέν Κοινοβούλιο. Συνεδριάσεις της 23ης Φεβρουαρίου και της 8ης Μαΐου. Βλ. 5704/15 και 8149/15. 9011/15 ΔΑ/μκρ 3
Οι εργασίες επικεντρώθηκαν κυρίως σε θέματα κοινωνικής προστασίας και εκπαίδευσης, η δε Προεδρία προσπάθησε να προσδιορίσει το πεδίο εφαρμογής ώστε να διευκρινισθεί με τον σαφέστερο δυνατό τρόπο η αρμοδιότητα των κρατών μελών για την οργάνωση και τη χρηματοδότηση των συστημάτων τους κοινωνικής προστασίας και των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η Ομάδα σημείωσε ουσιαστική πρόοδο στην αποσαφήνιση του κειμένου, αν και θα απαιτηθούν περισσότερες συζητήσεις για ορισμένες εκκρεμείς λεπτομέρειες. Επιπλέον, με βάση το υφιστάμενο κείμενο, ορισμένες αντιπροσωπίες διατήρησαν επιφυλάξεις σχετικά με την κάλυψη της κοινωνικής προστασίας και της εκπαίδευσης στο πεδίο εφαρμογής. 2) Η έννοια των διακρίσεων (άρθρο 2, παράγραφοι 6, 6α και 8) - Τιμολόγηση αναλόγως της ηλικίας Στις συντακτικές της προτάσεις, η Προεδρία προσέθεσε μια νέα εξαίρεση για προτιμησιακές τιμές, τέλη ή συντελεστές σε σχέση με άτομα ορισμένης ηλικιακής ομάδας (άρθρο 2, παράγραφος 6, στοιχείο γ)), σκοπός της οποίας είναι να επιτραπεί στους εμπορικούς φορείς να χρεώνουν διαφορετικές τιμές ανάλογα με την ηλικία του πελάτη. Ωστόσο, ορισμένες αντιπροσωπίες έκριναν ότι η απαλλαγή, υπό την παρούσα διατύπωσή της, είναι υπερβολικά ευρεία. - Δικαιώματα και ελευθερίες τρίτων. Το σχέδιο οδηγίας ως έχει επί του παρόντος ορίζει ότι εφαρμόζεται με την επιφύλαξη, μεταξύ άλλων, των μέτρων που ορίζονται στο εθνικό δίκαιο τα οποία, σε μια δημοκρατική κοινωνία, είναι αναγκαία για την προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των τρίτων. Η Προεδρία προσπάθησε να διευκρινίσει τη διάταξη αυτή σύμφωνα με την οποία τα δικαιώματα και οι ελευθερίες των τρίτων περιλαμβάνουν «το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και την ελευθερία του Τύπου». Ορισμένες αντιπροσωπίες έκριναν ότι η ισχύουσα διάταξη ήταν υπερβολικά ευρεία στη διατύπωσή της, ενώ άλλες αντιπροσωπίες έκριναν ότι η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία του τύπου είναι καλύτερα να αναφέρονται στις αιτιολογικές σκέψεις. 9011/15 ΔΑ/μκρ 4
3) Ερωτηματολόγιο της Προεδρίας Η Προεδρία διένειμε ερωτηματολόγιο 5, καλώντας τα κράτη μέλη να αποσαφηνίσουν τις τρέχουσες θέσεις όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, τα σημαντικότερα εκκρεμή θέματα και το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση των διατάξεων προσβασιμότητας. Η Προεδρία συνέταξε τις απαντήσεις που ελήφθησαν σε ένα ενιαίο έγγραφο, 6 το οποίο ελπίζει ότι θα αποδειχθεί χρήσιμο ως βάση για μελλοντικές εργασίες επί του φακέλου. III. ΕΚΚΡΕΜΗ ΖΗΤΗΜΑΤΑ Περαιτέρω συζήτηση απαιτείται επίσης και για αρκετά άλλα εκκρεμή ζητήματα, στις οποίες συγκαταλέγονται: - διάφορες πτυχές των διατάξεων περί αναπηρίας, όπως η προσβασιμότητα και οι εύλογες διευκολύνσεις για άτομα με αναπηρία, η συνέπεια προς τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία (ΣΗΕΔΑΑ), οι εξαιρέσεις σε περιπτώσεις όπου εφαρμόζονται λεπτομερείς προδιαγραφές προσβασιμότητας, ο σχεδιασμός και η κατασκευή αγαθών, η προσβασιμότητα νέων και υφιστάμενων κτιρίων, εγκαταστάσεων, μεταφορικών υπηρεσιών και υποδομών, - άλλες πτυχές της κατανομής αρμοδιοτήτων και της επικουρικότητας, και - η ασφάλεια δικαίου όσον αφορά τις υποχρεώσεις που θα θεσπιστούν από την οδηγία. Οι θέσεις των αντιπροσωπιών εκτίθενται λεπτομερέστερα στα έγγραφα 6499/15, 8679/15 και 9009/15. 5 6 6081/15. Έγγρ. 8333/1/15 REV 1 (δεν έχει ακόμη κυκλοφορήσει). 9011/15 ΔΑ/μκρ 5
IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Σημειώθηκε σαφής πρόοδος υπό τη λετονική Προεδρία, ιδίως σχετικά με την οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής και της κατανομής των αρμοδιοτήτων. Οι συζητήσεις στην Ομάδα επιβεβαίωσαν σαφώς ότι υπήρχε ευρεία υποστήριξη για την οδηγία, ενώ ο αντιπρόσωπος της Επιτροπής και αρκετές αντιπροσωπίες ζητούν ταχεία και απτή πρόοδο μετά τη νέα ώθηση που δόθηκε στις συζητήσεις με την υπουργική συζήτηση του Δεκεμβρίου. Ωστόσο, είναι σαφές ότι για να καταστεί δυνατή η επίτευξη της απαιτούμενης ομοφωνίας απαιτούνται περαιτέρω εργασίες. 9011/15 ΔΑ/μκρ 6