Σχολικός εκφοβισμός(bullying). Η περίπτωση της ΔΔΕ Α Αθήνας Χιόνη Μαρία, MSc Προαγωγής & Αγωγής Υγείας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Υπεύθυνη Αγωγής Υγείας Δ. Δ. Ε. Α Αθήνας Αθήνα, 25/11/2014
Χαρακτηριστικά σχολικού εκφοβισμού οι επιθετικές συμπεριφορές είναι λιγότερο ακραίες από τις βίαιες (βιασμός, ληστεία) επιθετικές συμπεριφορές: οι πράξεις που οδηγούν σε φυσικό η συναισθηματικό χτύπημα ή τραυματισμό ένα άλλο πρόσωπο ο σχολικός εκφοβισμός είναι διάσταση της επιθετικότητας τα χαρακτηριστικά του εκφοβισμού συνομηλίκων είναι: η επιθετική ή επίμονα άσχημη συμπεριφορά η οποία επαναλαμβάνεται σε μία διαπροσωπική σχέση με ανισορροπία δυνάμεων
Βασικές μορφές σχολικού εκφοβισμού σωματικός: κλωτσιές, μπουνιές, εξευτελισμός, αρπαγή αντικειμένων λεκτικός: κοροϊδίες, χλευασμοί ψυχολογικός: διάδοση φημών, συστηματική απομόνωση από την ομάδα των ομότιμων ηλεκτρονικός: αποστολή μηνυμάτων μέσω κινητού τηλεφώνου, ηλεκτρονικά μηνύματα με υβριστικό ή/και απειλητικό περιεχόμενο μέσω διαδικτύου (cyber bullying) Περιλαμβάνονται ακόμα: εκβιασμός για χρήματα, χειρονομίες, ομοφοβικά/τρανσφοβικά και ρατσιστικά σχόλια, υβριστικά γκράφιτι, φωτογράφηση-κινηματογράφηση του μαθητή για την απειλή και τον εξευτελισμό του
Αιτίες εκδήλωσης του φαινομένου Ο σχολικός εκφοβισμός είναι αποτέλεσμα ατομικών διαφορών ανάμεσα στους μαθητές αναπτυξιακής διαδικασίας διαφοράς φύλου, φυλής, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης, θρησκείας, ύπαρξης αναπηρίας της πίεσης των συνομηλίκων
Πού; αυλή, διάδρομοι, τάξη με ή χωρίς την παρουσία εκπαιδευτικού, τουαλέτες, κυλικείο 25% την ώρα του μαθήματος της γυμναστικής (Ελλάδα) εκδρομές χώροι εκτός σχολείου για καταστάσεις οι οποίες ξεκίνησαν από το σχολείο με φράσεις όπως «μόλις τελειώσουμε το μάθημα θα σου δείξω» στο δρόμο από και προς το σχολείο με ποσοστό μικρότερο από ότι μέσα στο σχολείο
Ερευνητικά δεδομένα στην Ελλάδα Μαθητές η πλειοψηφία των θυμάτων δεν αποκαλύπτει τον εκφοβισμό ούτε στο σπίτι ούτε στο σχολείο οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να επέμβουν μόλις στο 1/3 των περιπτώσεων σχολικού εκφοβισμού οι μαθητές θεωρούν ότι οι γονείς στην πλειοψηφία τους δεν μιλούν με το σχολείο για να σταματήσουν τον εκφοβισμό Εκπαιδευτικοί οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι βοηθούν στην πλειοψηφία των περιπτώσεων εκδήλωσης περιστατικών σχολικού εκφοβισμού οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι η περιοχή στην οποία δυσκολεύονται περισσότερο είναι η δουλειά με γονείς θυτών η συνεργασία και η στήριξη σε περιστατικά εκφοβισμού από το σχολείο και την οικογένεια φαίνεται να απουσιάζει
ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΘΥΜΑΤΑ σωματικά συμπτώματα κατάθλιψη απουσίες, χαμηλή επίδοση, αλλαγή ή εγκατάλειψη σχολείου δυσκολία, στην ενήλικη ζωή, δημιουργίας σεξουαλικών σχέσεων ανθρωποκτονία αυτοκτονία ΘΥΤΕΣ διαταραχές (διάσπαση της προσοχής ή υπερκινητικότητα) εμπλοκή σε εγκληματική συμπεριφορά & οικογενειακή βία χαμηλή σχολική επίδοση κατάθλιψη & χρήση ουσιών ως ενήλικες
Προστατευτικοί παράγοντες η φροντίδα και η υποστήριξη των παιδιών/εφήβων η επικοινωνία και η σύνδεση με την οικογένεια οι υψηλές προσδοκίες η συναισθηματική υγεία η ευκαιρία για συμμετοχή σε δράσεις στη σχολική κοινότητα η σχολική επιτυχία η σύνδεση του μαθητή/τριας με το σχολείο η σύνδεση του μαθητή/τριας με έναν ενήλικα στην κοινότητα διαμόρφωση πολιτικών στο σχολείο
Παρέμβαση για την ενδοσχολική βία στα σχολεία του Δήμου Ζωγράφου Συνεργαζόμενοι φορείς: Γραφείο Αγωγής Υγείας ΔΔΕ Α Αθήνας, Κέντρο Πρόληψης Δήμου Ζωγράφου, Συνήγορος του Παιδιού Δράσεις: συνάντηση εργασίας με τους διευθυντές/ντριες των συμμετεχόντων σχολικών μονάδων και με τον Συνήγορο του Παιδιού δίωρη ευαισθητοποίηση συλλόγου εκπαιδευτικών των συμμετεχόντων σχολείων/προσωπικού σχολείου σεμινάρια εκπαίδευσης εκπαιδευτικών διάρκειας 9 ωρών δράσεις στη σχολική κοινότητα με τη συμμετοχή των εκπαιδευμένων εκπαιδευτικών συναντήσεις με γονείς ανά σχολικό συγκρότημα σε συνεργασία με τους Συλλόγους Γονέων και Κηδεμόνων/σχολικό προσωπικό
παρέμβαση για υποστήριξη διεμφυλικής μαθήτριας πριν την έναρξη της παρέμβασης απειλητικό κλίμα για τη μαθήτρια με εκδήλωση περιστατικών ομοφοβικού/τρανσφοβικού εκφοβισμού αδυναμία/άγνοια διαχείρισης περιστατικών από τη σχολική κοινότητα εκρηκτική κατάσταση στο σχολικό συγκρότημα (νυχτερινό Γυμνάσιο-ΓΕΛ) δυσαρμονικό κλίμα στη σχολική κοινότητα
εξέλιξη του περιστατικού προσφυγή της μαθήτριας στο Συνήγορο του Πολίτη (κύκλος Ισότητας των Φύλων) με την υποστήριξη δύο οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών μετά από εξέταση όλων των εμπλεκόμενων μερών προτάθηκαν από τον Συνήγορο τα παρακάτω, τα οποία έγιναν ομόφωνα δεκτά από τον Σύλλογο εκπαιδευτικών: χρήση ονόματος που η ίδια επιθυμεί γυναικείες ενδυματολογικές προτιμήσεις στα όρια της ευπρέπειας χρήση γυναικείας τουαλέτας για την αποκατάσταση της ομαλότητας στη σχολική κοινότητα και την ευαισθητοποίησή της σε θέματα αποδοχής της σεξουαλικής διαφορετικότητας σχεδιάστηκαν, οργανώθηκαν και υλοποιήθηκαν παρεμβάσεις
παρέμβαση-αποτελέσματα εμπλεκόμενοι φορείς: Αγωγή Υγείας ΔΔΕ Α Αθήνας Συνήγορος του Πολίτη (κύκλος Ισότητας των Φύλων) Ομοφοβία στην Εκπαίδευση ειδικός ψυχικής υγείας με εμπειρία σε θέματα σεξουαλικής διαφορετικότητας ακολουθήθηκε η δεοντολογία δίωρες παρεμβάσεις σε μαθητές/τριες Γυμνασίου, ΓΕΛ ανά τμήμα παρεμβάσεις σε εκπαιδευτικούς Γυμνασίου παρεμβάσεις σε εκπαιδευτικούς ΓΕΛ ολοκλήρωση της φοίτησης στο γυμνάσιο βελτίωση σχολικού κλίματος