16 Ο ΔΣΖΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ Ελλήνων Ιστορικών Οικονομικής κέψης

16 Ο ΔΣΖΗΟ ΤΝΔΓΡΗΟ Ελλήνων Ιστορικών Οικονομικής κέψης Πάνηειο Πανεπιζηήμιο Σμήμα Γημόζιαρ Γιοίκηζηρ-Σομέαρ Οικονομίαρ 6-7 Ηοςνίος 2014 Έναπξη: Παπαζκεςή 6 Ηοςνίος, Ώπα: 16:30 Αμθιθέαηπο άκη Καπάγιωπγα ΗΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΗΦΕΙ ΕΙΗΓΗΕΧΝ ΠΑΡΑΚΔΤΖ 6 ΗΟΤΝΗΟΤ Υαιπεηιζμοί-Έναπξη Δπγαζιών: 16:30 1 η ςνεδπία: 17:00-19:05 ΙΣΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΗ Ι ΜΝΗΜΗ ΑΛΒΕΡΣΟΤ ΑΡΟΤΥ Ππόεδπορ: Νίκορ Θεοσαπάκηρ (ΟΔ, ΔΚΠΑ) ηαύπορ Γπακόποςλορ (ΜΗΘΔ, ΔΚΠΑ) Mathematical Psychics and Hydraulics: The Methodological Influence of Edgeworth and Fisher The scientific methodology of classical physics has been a constant influence in the development of orthodox economics. Clear signs of this can be found in the works of many classical economists such as Smith, Say, Cairnes and Mill. The physics influence became more apparent with the emergence of marginalism. The economic thought of F. Y. Edgeworth, however, is the peak of the influence of classical physics to economics. In Edgeworth s Mathematical Psychics, the identification of maximum energy in physics with that of the maximum pleasure in economic calculus, is central in his thought. In the same manner, I. Fisher, the founder of marginalism in the US, promoted a classical physics based economic methodology. The close analogy of physics and economics concepts and the application of tools from hydrodynamics to economic theory, are basic characteristics of his work. These views eventually dominated orthodox economic methodology. The paper argues that, apart from establishing the physics scientific ideal in economics, both of these authors provided the methodological justification for its adoption in economics. It also examines their subsequent influence on the formation of the current methodological approach in orthodox economics. In particular, it discusses their influence on key components of current mainstream economics such as: extensive use of mathematics, aversion to methodological discourse and anti-psychologism. Μισάληρ Εοςμποςλάκηρ (ΟΔ, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο) Risky Decision Making in Classical Political Economy and Beyond As against the established view in HET text books, elements of risk decision making were constantly present in economic theory, long before Frank Knight s famous contribution in 1921. Adam Smith announces the necessity of risk premium in chapter VI, of the first book when he says that something must be given for the profits of the undertaker of the work who hazards his stock in this adventure (1776: 54). In Chapter X he thoroughly analyzes the different kinds of chances of profit between lotteries, insurances, sea trade etc. Speaking of lotteries he even suggests a probabilistic argument: there is not, however a more certain proposition in mathematics, than the more tickets you adventure upon, the more likely you are to be a loser (1776: 121). J.S.Mill follows Smith in compensating risk as an element of profits of capital and distinguishes two sources of risk, between different employments of capital in the same society, [and] the very different degrees of security of property in different states of society (1848: 408). Elements of risky behaviour are also described in Marx s Capital (1867, vol. 1). Jevons was aware of Bernoulli s work and asks to his reader to take account of the uncertainty of future events when they estimate future interests (1871: 99). Finally, Marshall refers directly to Bernoulli twice to explain that the satisfaction which a person derives from his income depends on his initial endowment and applies this principle to the case of calculating the premium insurance against risk (1890: 111 n.2). Ανδπέαρ Μαζαούηηρ (ΟΔ, Παλεπηζηήκην Σνξίλνπ) The Work of Herbert Simon in the GSIA in Developing Simulation Techniques, and the Significance for Economics The significance of Herbert Simon for many scientific fields can hardly be exaggerated. He has opened the way for many developments in many scientific fields. It is so for the development of simulation 2

techniques, the use of which he advocated from their very early beginning. Yet, in the case of Simon the breadth and diversity of his contributions has also an adverse effect. If it is difficult, even for the specialised historian of science, to keep track of the historical record of a scientific field or the contributions of a scientist, it is more so with Simon. So it is often the case that aspects of his work, that still carry significance for contemporary issues, do not get the attention that could have had. So it is not a surprise that Riciardi et al., (2006, par.1, 3) point at a series of seminal, as they call them, methodological papers about simulations, by Simon and his colleagues. This does not mean that there is no literature on Simon. Quite the contrary, it is well developed and has covered many aspects. Illustrative examples, that are relevant for our work here, is the work of Crowther-Heyck (2006) who pays attention to the interdisciplinary character of the GSIA, or Augier and Prietula (2007) who pay attention at the development of the Behavioural Theory of the Firm. These are two examples of historical research of the highest standards that touches upon some of the relevant issues, but passes by our main interest, simulation, only because the main questions are different. Our point here then is to record, and possibly explain, how did Simon, and his colleagues in the GSIA, develop simulation techniques. Therefore we start with four methodological papers on simulation from the 1960 by the GSIA people that give a pretty clear image of what simulation meant to them. We then move further back into the 1950 s trying to find some clues as to what created their views. Finally, we turn again into the 1960 s in an effort to see in more detail what the relation was between simulation techniques and economics proper. Θεόδωπορ Λιανόρ (OE, ΟΠΑ) Ξελνθώληαο: Ο Κέπλο ηεο Δπνρήο ηνπ; Χο θχξην έξγν ηνπ Ξελνθψληα επί νηθνλνκηθψλ ζεκάησλ ζεσξείηαη ν Οηθνλνκηθόο, έλαο καθξχο δηάινγνο κεηαμχ σθξάηε θαη Κξηηφβνπινπ, ελφο πινχζηνπ Αζελαίνπ, θαη κεηαμχ σθξάηε θαη Ηζρφκαρνπ, ελφο επηηπρεκέλνπ αγξφηε. ην έξγν απηφ ν Ξελνθψλ εθζέηεη απφςεηο πεξί εζηθήο, πεξί πινχηνπ, πεξί δηαρείξηζεο ηεο επηρείξεζεο, πεξί ηεο ζεκαζίαο θαη ηνπ ξφινπ ηεο γπλαίθαο ζηνλ νίθν, πεξί δηαρείξηζεο πξνζσπηθνχ θαη θπζηθά πεξί ηεο γεσξγίαο. Σν δεχηεξν έξγν ηνπ Ξελνθψληα επί νηθνλνκηθψλ ζεκάησλ θέξεη ηνλ ηίηιν Πόξνη ή Πεξί Πξνζόδσλ θαη είλαη νπζηαζηηθά έλα νηθνλνκηθφ πξφγξακκα αλφξζσζεο ηεο νηθνλνκίαο ηεο Αζήλαο. Γεληθά, νη Πόξνη ζεσξείηαη φηη είλαη έλα δνθίκην δεκνζηνλνκηθήο πνιηηηθήο. Απφ ην έξγν απηφ, ν Ξελνθψλ έρεη ραξαθηεξηζζεί σο ν Κέπλο ηεο επνρήο ηνπ (Rossetti, 2013). Ο ραξαθηεξηζκφο απηφο κφλνλ ελ κέξεη είλαη ζσζηφο. Όπσο δείρλεη θαη ν ηίηινο ηνπ, ζθνπφο απηνχ ηνπ άξζξνπ είλαη λα εμεηάζεη ην πεξηερφκελν ηνπ έξγνπ σο πξνο ηηο ζεσξεηηθέο πξσηνηππίεο πνπ παξνπζηάδεη θαη σο πξνο ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή πνπ πξνηείλεη. Απφ ηελ εμέηαζε απηή ζα πξνθχςεη θαη ε απάληεζε ζην εξψηεκα αλ θαη ζε πνην βαζκφ ν ηζρπξηζκφο φηη ν Ξελνθψληαο ήηαλ ν Κέπλο ηεο επνρήο ηνπ είλαη βάζηκνο. Γιάλλειμα: 19:05-19:20 2 η ςνεδπία: 19:20-21:30 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ Ι Ππόεδπορ: Λεςηέπηρ Σζοςλθίδηρ (ΟΔ, ΠΑΜΑΚ) Θεόδωπορ Μαπιόληρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Ζ Θεσξία Οηθνλνκηθώλ Κξίζεσλ ηνπ Marx Τπνζηεξίδεηαη φηη ε ζεσξία νηθνλνκηθψλ θξίζεσλ ηνπ Marx ζπληζηά ζχζηεκα ηξηψλ δηαθξηηψλ «ππνζεσξηψλ» πεξί: (i) νηθνλνκηθψλ δηαθπκάλζεσλ θαηαλνκήο εηζνδήκαηνο-αλεξγίαο, (ii) ελεξγνχ δήηεζεο, θαη (iii) πησηηθήο ηάζεο ηνπ κέζνπ πνζνζηνχ θέξδνπο. Πξνζδηνξίδνληαη νη ζρέζεηο κεηαμχ απηψλ ησλ ππν-ζεσξηψλ θαη ζπκπεξαίλεηαη φηη ε θαηά ζεηξά ηξίηε ππεξθαζνξίδεη ηηο ππφινηπεο. Σέινο, επηρεηξείηαη απνηίκεζε ηνπ καξμηθνχ ζπζηήκαηνο ησλ θξίζεσλ βάζεη λεφηεξσλ επξεκάησλ ηεο νηθνλνκηθήο ε- πηζηήκεο. Νικόλαορ Ροδοςζάκηρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Σν Τπόδεηγκα «Θεξεπηή- Θεξάκαηνο» ηνπ Goodwin θαη νη Παξαιιαγέο ηνπ: Πξνο κία Γεληθή Θεσξία ησλ Δλδνγελώλ Οηθνλνκηθώλ Γηαθπκάλζεσλ ην παξφλ εθηίζεληαη παξαιιαγέο ηνπ γλσζηνχ ππνδείγκαηνο «ζεξεπηή-ζεξάκαηνο» ηνπ Goodwin. ην ελ ιφγσ ππφδεηγκα ππάξρεη ε δπλαηφηεηα εηζαγσγήο κίαο ζεηξάο νηθνλνκηθά ιεινγηζκέλσλ ππνζέζε- 3

σλ, νη νπνίεο αθελφο επαπμάλνπλ ηνλ βαζκφ ξεαιηζκνχ ηνπ θαη αθεηέξνπ επεξεάδνπλ ηελ δπλακηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά. Δηδηθφηεξα, ε έκθαζε δίλεηαη ζε γεληθεχζεηο βάζεη ηεο ζπλάξηεζεο επελδχζεσλ à la Bhaduri-Marglin, νη νπνίεο αλαδεηθλχνπλ ηελ πνιππινθφηεηα ησλ αιιειεπηδξάζεσλ αλάκεζα ζηε θαηαλνκή-κεγέζπλζε-ελεξγφ δήηεζε ζε φιεο ηεο ηηο δηαζηάζεηο θαη, θαηά ζπλέπεηα, απνηεινχλ βαζηθά εξγαιεία κειέηεο ηνπ ηξφπνπ απηναλαπαξαγσγήο ηεο «νηθνλνκίαο ηεο αγνξάο». Παναγιώηηρ Μισαηλίδηρ (ΔΜΦΔ, ΔΜΠ), Κωνζηανηίνορ Κωνζηανηάκηρ (ΔΜΦΔ, ΔΜΠ) Business Cycles and Economic Crisis in Greece: The Political Economy of Car Sales in Athens (2000-2012) Greece is widely hailed to be among the most prominent victims of the recent global recession since the downfall of its economic activity, caused by local and international factors, has reached levels that are directly comparable only to the Great Recession. In this context, after providing an extensive analysis of the Greek economy which summarizes crucial political economy and historical facts and trends, we attempt to shed light on a prominent victim of this situation, i.e. the car sales industry in Athens, Greece over the time period 2000-2012 using monthly data. To this end, an appropriate econometric model, that incorporates a large number of potential political economy determinants which account for the relevant factors, is used and several econometric techniques are employed such as stationarity testing; filtering; white noise testing; periodicity analysis; correlation analysis and causality testing. Our empirical investigation determines the political economy and other variables that act either as pro- or countercyclical factors in business cycles fluctuations of the car sales industry in Athens. Υαπάλαμπορ Οικονομίδηρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην), Δλεςθεπία Σζαππαλή (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Μία Πξνζέγγηζε ηνπ Διιείκκαηνο ηνπ Ηζνδπγίνπ Σξερνπζώλ πλαιιαγώλ ηεο Διιεληθήο Οηθνλνκίαο κέζσ ηεο Αλάιπζεο Δηζξνώλ-Δθξνώλ θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε εχξεζε ησλ θιάδσλ ζηα πξντφληα ησλ νπνίσλ νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ε πησηηθή πνξεία ζεκαληηθψλ καθξννηθνλνκηθψλ κεγεζψλ ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο ηελ δεθαεηία 2000-2010, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ε απνηακίεπζε θαη ην εκπνξηθφ ηζνδχγην. Πην ζπγθεθξηκέλα, επηρεηξείηαη ε δηεμαγσγή ζπκπεξάζκαηνο ζρεηηθά κε ην εάλ γηα ηελ πνξεία ησλ ελ ιφγσ κεγεζψλ, ήηαλ ζεκαληηθφηεξε ε ζπκβνιή εκπνξεχζηκσλ πξντφλησλ ή ε ζπκβνιή κε εκπνξεχζηκσλ πξντφλησλ. Απηφ γίλεηαη κέζσ ηνπ ππνινγηζκνχ ησλ εζληθνινγηζηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο ρψξαο, αλά θαηεγνξία πξντφλησλ, ζηελ αξρή θαη ζην ηέινο ηεο δεθαεηίαο. Γηαπηζηψλεηαη φηη γηα ηελ πησηηθή πνξεία ησλ ελ ιφγσ κεγεζψλ, ζεκαληηθή ήηαλ ε ζπκβνιή ησλ εκπνξεχζηκσλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ, ελψ ε εγρψξηα παξαγσγή ήηαλ εζηηαζκέλε σο επί ησ πιείζηνλ ζε κε εκπνξεχζηκα αγαζά θαη ππεξεζίεο. Παναγιώηηρ Μελασπινόρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Αλάιπζε Δηζξνώλ-Δθξνώλ ηεο Πξν θαη Μεηά Δπξώ Διιεληθήο θαη Γεξκαληθήο Οηθνλνκίαο ηελ παξνχζα εξγαζία πξνζεγγίδνληαη νη δηαξζξσηηθέο αιιαγέο πνπ ζπληειέζηεθαλ ζηελ ειιεληθή θαη ζηελ γεξκαληθή νηθνλνκία θαηά ηε κεηάβαζε απφ ηελ πξν-επξψ ζηε κεηά-επξψ θαηάζηαζε. Ζ πξνζέγγηζε πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ηεο εχξεζεο ησλ θιαδηθψλ πνιιαπιαζηαζηψλ, ηφζν ησλ «θαζέησλ επηδξάζεσλ» (δήηεζεο) φζν θαη ησλ «νξηδφληησλ επηδξάζεσλ» (πξνζθνξάο), βάζεη ηεο κεζφδνπ ηεο «ππνζεηηθήο απφζπαζεο». Έηζη, πξνζδηνξίδνληαη νη θιάδνη-θιεηδηά θαη, θαη επέθηαζε, ε δπλαηφηεηα ησλ εζληθψλ νηθνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ λα αλαπηπρζνχλ κέζσ ηεο δήηεζεο ή/θαη ηεο πξνζθνξάο. Γείπνο 4

ΑΒΒΑΣΟ 7 ΗΟΤΝΗΟΤ 3 η ςνεδπία: 9:00-11:10 ΙΣΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΗ ΙΙ Ππόεδπορ: Μισάληρ Εοςμποςλάκηρ (ΟΔ, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο) Γεώπγιορ Ξςπάθαρ (ΟΔ, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο) Ζ Έλλνηα ηεο Βνύιεζεο ζηελ Οηθνλνκηθή θέςε ηνπ Samuel Bailey Ζ έλλνηα ηεο βνχιεζεο, παξά ηε δπζθνιία ησλ πνιιαπιψλ δηαθξίζεσλ ζεκαίλνληνο-ζεκαηλνκέλνπ, έπαημε θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ηεο θηινζνθηθήο ζθέςεο ηνπ 18 νπ θαη 19 νπ αηψλα. Δληνχηνηο, ε αλίρλεπζε ηνπ ξφινπ ηεο βνχιεζεο ζηε δηακφξθσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο ε νπνία μεπξνβάιιεη απφ ηε κήηξα ηεο εζηθήο θηινζνθίαο θαηά ην απηφ δηάζηεκα αλ θαη φρη αλέθηθηε, θαζίζηαηαη κάιινλ δπζρεξήο θαηά ηελ πξψηε θάζε νξηνζέηεζεο ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο λέαο επηζηήκεο. Ζ ζεηηθή δφκεζε ηεο πξναλαθεξζείζαο νξηνζέηεζεο έξρεηαη πξντφληνο ηνπ ρξφλνπ λα ππνθαηαζηαζεί απφ κία θάζε ελδνζθφπεζεο θαη επαλαπξνζδηνξηζκνχ ηνπ θαλνληζηηθνχ πιαηζίνπ ιεηηνπξγίαο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απηήο ηεο λέαο θάζεο απνηειεί ε εξγνγξαθία ηνπ Samuel Bailey. Ο Bentham ηνπ Hallamshire, γλσζηφο θπξίσο γηα ηε ζρεηηθή ζεψξεζή ηνπ πεξί αμίαο, ππήξμε θηιφζνθνο πνπ αθνζηψζεθε ζηελ πνιχπιεπξε κειέηε ηεο αλζξψπηλεο δηαλνίαο θαη ηε ζρέζε ηεο κε ηε δηακφξθσζε ησλ εζηθψλ θαηλνκέλσλ. Ζ παξνχζα εηζήγεζε έξρεηαη λα εμεηάζεη ηε ζχλδεζε αλάκεζα ζηηο νηθνλνκηθέο ηδέεο ηνπ Bailey θαη ην θηινζνθηθφ ηνπο πιαίζην κέζα απφ ην πξίζκα ηεο βνχιεζεο. Ζ αλάγλσζε απηή αλαδεηθλχεη ζρεηηθά άγλσζηεο πηπρέο ηεο εξγνγξαθίαο ηνπ Βξεηαλνχ θηινζφθνπ θαη αλνίγεη έλα πιαίζην δηαιφγνπ πνπ αθφκε θαη ζήκεξα έρεη ελδηαθέξνπζεο πξννπηηθέο. Διπήνη Λεπιού (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Ζ Κνηλσληθή Δπεκεξία ζηελ Οηθνλνκηθή θέςε Τπάξρνπλ δπν θχξηεο νηθνλνκηθέο ζθέςεηο ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο. Ζ «Νενθιαζηθή Οηθνλνκηθή ηεο Δπεκεξίαο» ή «Νενθιαζηθή Πξνζέγγηζε», κε θχξηνπο εθθξαζηέο ηνπο Pigou, Marshall, Edgeworth, Sidewick, θαη ε «Νέα Οηθνλνκηθή ηεο Δπεκεξίαο» ή «χγρξνλε Πξνζέγγηζε», κε θχξηνπο εθθξαζηέο ηνπο Pareto, Kaldor, Hicks. Δπίζεο, εθηφο απφ ηνπο πξναλαθεξζέληεο θαη άιινη έρνπλ αζρνιεζεί κε ηελ νηθνλνκηθή επεκεξία, φπσο ν Dupuit, ν Arrow θ.ά.. Ο Dupuit είλαη ν εθεπξέηεο ηνπ πιενλάζκαηνο ηνπ παξαγσγνχ θαη ηνπ θαηαλαισηή σο βαζηθνχ δείθηε κέηξεζεο ηεο επεκεξίαο. Ο Marshall (1842-1924) έθαλε γλσζηφ ην δείθηε απηφ, σο ην πην θαηάιιειν, γηα εθείλε ηελ επνρή, εξγαιείν κέηξεζεο ηεο κεηαβνιήο ηεο επεκεξίαο. Ο Edgeworth φξηζε ηνλ αθξηβή σθειηκηζκφ πνπ απνηειεί θαη ηε θχξηα αξρή ηνπ. Ο Pigou απνηειεί ηνλ βαζηθφηεξν εθθξαζηή ηεο «Νενθιαζηθήο Πξνζέγγηζεο», ελψ θεληξηθφο άμνλαο ηεο ζεκειίσζεο ηεο ζεσξίαο ηνπ ήηαλ ε δεκηνπξγία απιψλ, πξαθηηθψλ κέηξσλ γηα ηε πξνψζεζε ηεο επεκεξίαο. Ο Pareto πνπ απνηειεί ηνλ βαζηθφηεξν εθθξαζηή ηεο «χγρξνλεο Πξνζέγγηζεο» ζπλέζεζε έλα κνληέιν γλσζηφ σο «Αξηζηνπνίεζε θαηά Pareto». Oη Kaldor-Hicks θαζηέξσζαλ έλα «λέν θξηηήξην Pareto» πνπ νλνκάδεηαη θαη «Αξρή ηεο απνδεκίσζεο». Ο Kenneth Arrow δηαηχπσζε έλα ζεψξεκα γλσζηφ σο «Θεσξία ηεο Κνηλσληθήο Δπηινγήο». Βέβαηα ην δήηεκα ηεο επεκεξίαο είρε απαζρνιήζεη πνιχ ηνλ Αξηζηνηέιε, πάλσ ζηνλ νπνίν ζηεξίρζεθαλ ζε κεγάιν βαζκφ νξηζκέλνη κεηέπεηηα νηθνλνκνιφγνη. Βαζίληρ Ροςζόποςλορ (ΓΔ, ΣΔΗ Λάξηζαο) Μνξθέο θέςεο ζηελ Ηζηνξία ηεο Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο. Παξνπζίαζε θαη Κξηηηθή ησλ Απόςεσλ ηνπ Siegfried Wendt Δθηίζεληαη θξηηηθά νη ζέζεηο, ηηο νπνίεο αλαπηχζζεη ν Γεξκαλφο Καζεγεηήο ηεο Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο Siegfried Wendt (1901-1966), ζην βηβιίν ηνπ Ηζηνξία ηεο Οηθνλνκηθήο Δπηζηήκεο (1ε έθδνζε 1961, 2ε βειηησκέλε έθδνζε 1968). Ο Wendt ρξεζηκνπνηεί έλα ηδηαίηεξν θξηηήξην ηαμηλφκεζεο ησλ ζεσξεηηθψλ ξεπκάησλ ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο, δειαδή ην θξηηήξην ησλ «Μνξθψλ θέςεο», θαη, εηδηθφηεξα, δηαθξίλεη ελλέα Μνξθέο θέςεο, νη νπνίεο αληηζηνηρνχλ ζε ηζφπνζα ζεσξεηηθά ξεχκαηα ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο. Ζ παξνχζα εηζήγεζε ππνζηεξίδεη φηη ν Wendt ζίγεη φια ηα κεζνδνινγηθά ζέκαηα, πνπ απαζρφιεζαλ θαη απαζρνινχλ ηελ νηθνλνκηθή επηζηήκε, έζησ θαη απφ κία εηδηθή νπηηθή γσλία. Παξά ηαχηα ην βηβιίν ηνπ αμίδεη λα κειεηεζεί, δηφηη ζηξέθεη ηελ πξνζνρή καο, πέξαλ απφ ην πεξηερφκελν, ζηε κεζνδνινγία, θαη δίλεη ην έλαπζκα γηα ζπδήηεζε ησλ Μνξθψλ θέςεο ζηελ ηζηνξία ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο. 5

Γιώπγορ Γίελλαρ (ΑΔΠ) Ζζηθή θαη Οηθνλνκία: Ζ Ηζηνξηθή Γηακόξθσζε ησλ Απόςεσλ ηεο Καζνιηθήο Δθθιεζίαο γηα ηελ Οηθνλνκηθή Εσή Ζ Καζνιηθή Δθθιεζία απνηειεί έλα ζεκαληηθφ ζξεζθεπηηθφ, θνηλσληθφ, πνιηηηθφ θαη νηθνλνκηθφ ζεζκφ κε ηζηνξία δχν ρηιηάδσλ εηψλ, ν νπνίνο επεξέαζε θαη ζπλερίδεη λα επεξεάδεη ηφζν κε ηηο απφςεηο ηνπ, φζν θαη κε ηελ δξάζε ηνπ, ζε παγθφζκην επίπεδν. ην πεδίν ηεο νηθνλνκηθήο ζθέςεο ν ρξηζηηαληζκφο θαη εηδηθφηεξα ζεζκηθή έθθξαζή ηνπ ζηε Γχζε, αλέπηπμε αξθεηά πξψηκα ζπγθεθξηκέλεο απφςεηο πνπ επέδξαζαλ ζεκαληηθά ζηελ εμέιημή ηεο. Υαξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα απνηεινχλ ε εζηθή θαηνρχξσζε ηεο θνξνδνηηθήο ππνρξέσζεο ησλ πνιηηψλ, ε εζηθή απαμίσζε ηνπ ηφθνπ ζην πιαίζην ηνπ ρξεκαηνπηζησηηθνχ ζπζηήκαηνο ηνπιάρηζηνλ κέρξη ην κεζαίσλα, ε νξγαλσκέλε κέξηκλα γηα φζνπο εμνβειίδνληαη απφ ηελ νηθνλνκηθή δσή, ε πξνψζεζε ηνπ θνξπνξαηηζκνχ σο κνληέινπ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, θ.α. Αλ θαη ε επίδξαζε ηνπ πξνηεζηαληηζκνχ ζηνλ θαπηηαιηζκφ έρεη κειεηεζεί ζε βάζνο, νη νηθνλνκηθέο απφςεηο ηεο Καζνιηθήο Δθθιεζίαο πνπ απνηειεί ζεκείν εζηθήο αλαθνξάο γηα πάλσ απφ έλα δηζεθαηνκκχξην πηζηνχο ζηνλ θφζκν, δελ έρεη πξνζεγγηζηεί αληηζηνίρσο. Ηδίσο δεηήκαηα φπσο ην θνηλφ θαιφ, ε αιιειεγγχε θαη ε επηθνπξηθφηεηα, σο αξρέο πγηνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, αιιά θαη ε δηακφξθσζε λέσλ ζέζεσλ κεηά ηε ζπλάληεζή ηεο κε ηε λεσηεξηθφηεηα, είλαη δεηήκαηα πνπ ε παξνχζα εηζήγεζε επηρεηξεί λα πξνζεγγίζεη, κέζα απφ ηε κειέηε ησλ ζέζεσλ, φπσο απηέο δηαηππψλνληαη ζηελ θνηλσληθή δηδαζθαιία ηεο Καζνιηθήο Δθθιεζίαο. Υπήζηορ Μπαλόγλος (ΟΣΔ) Ζ Γηθαία Γηαλνκή ηνπ Πινύηνπ ζηελ Διιεληθή θαη Διιεληζηηθή-Ρσκατθή Πξαγκαηηθόηεηα: Σα πζζίηηα ησλ Διιεληθώλ Πόιεσλ θαη ηα Κνηλά Γείπλα Αγάπεο Ζ παξνχζα αλαθνίλσζε εληάζζεηαη ζε εξεπλεηηθφ πξφγξακκα πεξί ηεο ζπζηεκαηηθήο αλαιχζεσο θαη θξηηηθήο παξνπζηάζεσο ησλ νηθνλνκηθψλ ηεο Καηλήο Γηαζήθεο, αιιά θαη ηεο νηθνλνκηθήο δηαλνήζεσο θαη ζπκπεξηθνξάο πξνζσπηθνηήησλ ηεο επνρήο ηεο. πγθξίλεη δχν ζεζκνχο, έλαλ απφ ηελ θιαζζηθή Αξραηφηεηα θαη έλαλ απφ ηελ δσή ηεο Αξρεγφλνπ Δθθιεζίαο. Καηά ηελ επηζηεκνληθή απηή απφπεηξα ιακβάλεηαη ππ φςηλ ν ζεζκφο ησλ ζπζζηηίσλ, φπσο απηφο πεξηγξάθεηαη ζε ζπγθεθξηκέλα πνιηηεχκαηα θαη πνιηηείεο ηεο ειιεληθήο αξραηφηεηνο θαη ζπγθξίλεηαη κε ηνλ ζεζκφ ησλ θνηλψλ δείπλσλ, πνπ απνηειεί έλαλ θνξπθαίν ζεζκφ ηεο Αξρεγφλνπ Απνζηνιηθήο Δθθιεζίαο. Σα «ζπζζίηηα» σο θνξπθαίνο ζεζκφο ησλ «επδνθηκνπζψλ» πνιηηεηψλ θαη ηα «θνηλά δείπλα αγάπεο» ηεο Αξρεγφλνπ Δθθιεζίαο απνζθνπνχλ ζηελ χπαξμε νκνλνίαο θαη «ελφηεηνο» κεηαμχ ησλ πνιηηψλ θαη ησλ ρξηζηηαλψλ-κειψλ ηεο Δθθιεζίαο. Κνηλή αθεηεξία θαη ησλ δχν θνξπθαίσλ ζεζκψλ είλαη φηη εδξάδνληαη επί ηνπ ηδηνθηεζηαθνχ θαζεζηψηνο. Γιάλλειμα: 11:10-11:30 4 η ςνεδπία: 11:30-13:20 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΗ ΙΙ Ππόεδπορ: ηαύπορ Γπακόποςλορ (ΜΗΘΔ, ΔΚΠΑ) Μαπία Γπαμμένος (ΠΔ, ΑΠΘ), Πάνορ Παναγιώηος (ΠΔ, ΑΠΘ) Μία Φπραλάιπζε ηεο Καπηηαιηζηηθήο Κξίζεο: Δπξσπατθόο Νόηνο, ν Αδύλακνο Κξίθνο ηνπ πζηήκαηνο ηφρνο καο είλαη λα πξνζεγγίζνπκε ην δήηεκα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο ζηα πιαίζηα ηεο επξσδψλεο κέζα απφ ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ζρέζεο δηαθνξεηηθψλ επηπέδσλ αλάιπζεο, καθξννηθνλνκηθήο θαη κηθξννηθνλνκηθήο. Θεσξνχκε ζεκαληηθή γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζηφρνπ ηελ δηηηή πξνζέγγηζε κέζσ πνιηηηθήο νηθνλνκίαο θαη ςπραλάιπζεο. Πξνηείλνπκε δχν ζεκεία ζχγθιηζεο κεηαμχ ησλ δχν πξνζεγγίζεσλ. Έηζη, αξρηθά, πξνζπαζνχκε λα ζπλδπάζνπκε ηελ ζεσξία ηνπ Immanuel Wallerstein αλαθνξηθά κε ηε ζρέζε ησλ θξαηψλ ππξήλα θαη θξαηψλ πεξηθέξεηαο κε ην δίπνιν «θαλνληθνχ»-«κε θαλνληθνχ» πνπ εηζάγεη ν Foucault γηα λα αλαιχζνπκε ηελ ηδηφηππε δηάθξηζε αλζξψπνπ-δψνπ ζην ζπκβνιηθφ επίπεδν πνπ θπξηαξρεί ζην δηππνθεηκεληθφ -επξσπατθφ ππνθείκελν. Ζ πξναλαθεξζείζα ηαμηθή βηνπνιηηηθή νδεγεί ζηελ ηδηφηππε νηθνλνκηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Δλψ, ε αίζζεζε πξνζβνιήο ηεο δεκφζηαο ηάμεο πνπ εθπνξεχεηαη απφ απηήλ δεκηνπξγεί ηελ αλάγθε απνθαηάζηαζήο ηεο ιακβάλνληαο ραξαθηήξα ζεηηθνχ ζεκαίλνληνο. Γεπηεξεπφλησο είλαη ζεκαληηθφ γηα ηελ α- λάιπζε πνπ επηρεηξνχκε λα ζθεθηνχκε ηελ θξίζε φρη κνλάρα σο θξίζε νηθνλνκηθή, αιιά σο θξίζε πν- 6

ιηηηζκνχ, ηνπ ίδηνπ ηνπ ππνθεηκέλνπ. Σν πέξαζκα απφ ηελ θνηλσλία ηεο επηβεβιεκέλεο απφιαπζεο ζηελ θνηλσλία ηεο απαγφξεπζεο θαη ε θαιιηέξγεηα ελνρήο σο φπιν ζηα ρέξηα ηεο εμνπζίαο ψζηε λα θεξδεζεί ε απνδνρή ησλ θαηαζηξνθηθψλ γηα ηα ζπκθέξνληα ηνπ ιανχ πνιηηηθψλ πνπ αθνινπζνχληαη, καο βνεζνχλ λα πξαγκαηνπνηήζνπκε κηα πξψηε ζχλδεζε κε ηελ ςπραλάιπζε θαη ηδίσο κε ηελ ιαθαληθή ζεσξία. πλδπάδνληαο απηά ηα δχν ζεκεία ζχγθιηζεο πξνηείλνπκε ηελ ζεψξεζε ηεο δνκήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, αιιά θαη ηηο ρψξεο ηνπ επξσπατθνχ Νφηνπ, σο έλα δπλακηθφ πεδίν έθθξαζεο ηνπ αδχλακνπ θξίθνπ ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο, σο ην πιένλ δπλακηθφ ζεκείν έθθξαζεο ηεο πνιηηηθήο σο ηέηνηαο, ηθαλφ λα απνδηαξζξψζεη ην ζχζηεκα. ηαύπορ Μαςποςδέαρ (ΟΔ, ΠΑΜΑΚ) Ζ Θεσξία ηεο Υξεκαηηζηηθνπνίεζεο: Θεσξεηηθέο Καηαβνιέο θαη Αλαιπηηθέο θαη Δκπεηξηθέο Αδπλακίεο Ζ ζεσξία ηεο ρξεκαηηζηηθνπνίεζεο (ζε δηάθνξεο παξαιιαγέο) είλαη ζήκεξα εμαηξεηηθά δεκνθηιήο α- λάκεζα ζηηο Δηεξφδνμεο θαη Ρηδνζπαζηηθέο εξκελείεο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθήο ηνπ 2007-8. Έρεη επίζεο ζεκαληηθή επίδξαζε ζηηο αληίζηνηρεο εξκελείεο ηεο ειιεληθή θξίζεο πνπ νδήγεζε ζηα Μλεκφληα κε ΔΔ-ΓΝΣ-ΔΚΣ. Ζ εξγαζία απηή, πξψηνλ, εμεηάδεη ηηο ζεσξεηηθέο θαηαβνιέο ηεο ζεσξίαο ηεο ρξεκαηηζηηθνπνίεζεο. Δληνπίδεη ηηο ξίδεο ηεο ζην έξγν ηνπ R. Hilferding θαη ζην ξεχκα ηεο Μεληαίαο Δπηζεώξεζεο (Monthly Review) αιιά επηζεκαίλεη θαη ηηο ζεκαληηθέο δηαθνξέο κε απηέο. Γεχηεξνλ, δηαηππψλεη κία θξηηηθή ηφζν ησλ αλαιπηηθψλ φζν θαη ησλ εκπεηξηθψλ επηρεηξεκάησλ ηεο ζεσξίαο ηεο ρξεκαηηζηηθνπνίεζεο. Όζνλ αθνξά ηα αλαιπηηθά επηρεηξήκαηα, δείρλεηαη φηη εζθαικέλα ππνζηεξίδεηαη φηη ε ρξεκαηηζηηθνπνίεζε απνηειεί έλα λέν ζηάδην ηνπ θαπηηαιηζηηθνχ ζπζηήκαηνο θαζψο θαη έλα λέν ηχπν νηθνλνκηθήο θξίζεο. Όζνλ αθνξά ηα εκπεηξηθά επηρεηξήκαηα, δείρλεηαη φηη αδπλαηεί λα θαηαλνήζεη θαη λα εξκελεχζεη ξεαιηζηηθά ηνλ πξαγκαηηθφ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ησλ ζχγρξνλσλ θαπηηαιηζηηθψλ νηθνλνκηψλ θαζψο θαη ηελ παγθφζκηα θαπηηαιηζηηθή θξίζε ηνπ 2007-8 αιιά θαη ηελ ειιεληθή θξίζε. πλνιηθά, ε ζεσξία ηεο ρξεκαηηζηηθνπνίεζεο απνηηκάηαη σο αδηέμνδε. Νίκορ Θεοσαπάκηρ (ΟΔ, ΔΚΠΑ) Ζ Πνιηηηθή Οηθνλνκία ηνπ Γεκνζίνπ Υξένπο: Μηα Πξνζέγγηζε από ηελ θνπηά ηεο Ηζηνξίαο ηεο Οηθνλνκηθήο θέςεο Ζ εηζήγεζε επηρεηξεί λα δηεξεπλήζεη ηελ ηζηνξία ηεο αλαιπηηθήο κεηαρείξηζεο ηνπ δεκφζηνπ ρξένπο ζηελ Αζηηθή Πνιηηηθή Οηθνλνκία, απφ ηνλ 18ν αηψλα έσο ην κέζν ηνπ 20νπ αηψλα. Ηωάννηρ Βαβούπαρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην), Μαπία-Δλένη ςπμαλή (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Νέα Θεζκηθή Οηθνλνκηθή: Μηα Θεσξεηηθή Πξνζέγγηζε ππό ην Πξίζκα ηεο Κξίζεο Υξένπο ηεο Υώξαο Δίλαη πιένλ επξχηεξα απνδεθηφ φηη ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νηθνλνκηθήο παξαγσγήο δελ εμαξηάηαη κφλν απφ ηε ζπζζψξεπζε θαη θαιχηεξε νξγάλσζε ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο ζχκθσλα κε ηε λενθιαζηθή ζεσξία. Παξάιιεια, δίλεηαη έκθαζε θαη ζηε ζεζκηθή ζεψξεζε ηεο νηθνλνκηθήο κεγέζπλζεο. Ζ επαλάθηεζε ηνπ ζεσξεηηθνχ θαη εκπεηξηθνχ ελδηαθέξνληνο γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ ζεζκψλ ζην πιαίζην ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο έγηλε απφ ηε Νέα Θεζκηθή Οηθνλνκηθή. χκθσλα κε απηή ηελ πξνζέγγηζε, νη ζεζκνί δελ είλαη εμσγελψο νξηζκέλνη, αιιά ζπληζηνχλ ελδνγελή πεξηνξηζηηθά πιαίζηα θαη εξγαιεία γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, δηακνξθψλνληαο θίλεηξα θαη ζηαζεξέο δνκέο ζηηο αλζξψπηλεο ζπλαιιαγέο κέζα απφ ηελ επηβνιή ζηαζεξψλ θαλφλσλ. Οη θπξίαξρεο ζεσξίεο ηεο Νέαο Θεζκηθήο Οηθνλνκηθήο δίλνπλ έκθαζε φρη κφλν ζηελ νηθνλνκία αιιά θαη ζηνπο ζεζκνχο ππφ ην πξίζκα ησλ ν- πνίσλ κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ θαη νη βαζχηεξεο αηηίεο ηεο θξίζεο ρξένπο ηεο εθάζηνηε ρψξαο σο κηα αληαλάθιαζε φρη κφλν ησλ νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πνιηηηθψλ ζεζκψλ αιιά θαη ηνπ ηξφπνπ κε ηνλ νπνίν ζπκπιέθνληαη κεηαμχ ηνπο. Αλ θαηαλνεζνχλ νη γελεζηνπξγέο αηηίεο ηνπ πξνβιήκαηνο, ηφηε κέζα απφ απηέο ηηο ζεσξεηηθέο αλαθνξέο κπνξνχλ λα πξνθχςνπλ θαη νη απνηειεζκαηηθέο πνιηηηθέο γηα ηε καθξνρξφληα επίιπζε απηψλ ησλ θαηλνκέλσλ, ψζηε νη επηιεγφκελεο ιχζεηο λα είλαη ζπκβαηέο κε ηηο δπλαηφηεηεο, ηνπο πεξηνξηζκνχο θαη ηηο ζπλζήθεο δηάξζξσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηεο νηθνλνκίαο θαζψο θαη ηνπ επξχηεξνπ θνηλσληθνπνιηηηθνχ πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν ιεηηνπξγεί. πλαθφινπζα, ζηα πιαίζηα ησλ επηθξαηέζηεξσλ ζεσξηψλ πξνηείλνληαη νη ζεζκηθέο πξνυπνζέζεηο ηεο δηαηεξήζηκεο αληηκεηψπηζεο ηεο θξίζεο ρξένπο κέζα απφ ηελ επίηεπμε απνηειεζκαηηθψλ ζεζκηθψλ κεηαξξπζκίζεσλ πνπ κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε ζηαζεξφ νηθνλνκηθφ θαη δνκηθφ κεηαζρεκαηηζκφ. Με δεδνκέλν απηφ ην ελλνηνινγηθφ πιαίζην, παξνπζηάδεηαη ν ηξφπνο δηαζχλδεζεο ηεο νηθνλνκίαο κε ηνπο ππάξρνληεο νηθνλνκηθνχο, θνηλσληθνχο θαη πνιηηηθνχο ζεζκνχο ελψ επαλεμεηάδεηαη ν ξφινο ηεο Νέαο Θεζκηθήο ρνιήο ζηελ επηδίσμε ηνπ νηθνλνκηθνχ απνηειέζκαηνο. Καη απηφ ηνλ ηξφπν αλαιχεηαη ν νξηζκφο ησλ ζεζκψλ 7

ελψ γίλεηαη αλαθνξά ζε έλλνηεο φπσο νη ηππηθνί θαη νη άηππνη ζεζκνί, νη νξγαληζκνί, ε πνηφηεηα ηεο δηαθπβέξλεζεο σο έλα ζχλνιν παξαγφλησλ, νη νπνίνη πιαηζηψλνπλ ηε κειέηε ηνπ ζεζκηθνχ πεξηβάιινληνο θαη αλαιχνληαη κέζα απφ ηε δηακφξθσζε ηεο νηθνλνκηθήο νξγάλσζεο. 5 η ςνεδπία: 13:20-15:30 ΙΣΟΡΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΕΦΗ ΙΙΙ Ππόεδπορ: Ηωάννηρ Βαβούπαρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Γημήηπηρ Μςλωνάκηρ (ΟΔ, Παλεπηζηήκην Κξήηεο) Mathematics, Formalism in Economic Discourse: A Potted History with Some Partial Explanation Excessive mathematisation and formalisation of economic science has been one of the most important, if not the most important, feature of the development of economic science in the latter part of the twentieth century. So pervasive is mathematical modeling in economic discourse that one leading critic has gone as far as to describe the use of mathematics in economics as a form of ideology (Lawson, 2012). This paper describes the why's and how's of the process that has led to this state of affairs. The mathematisation and formalisation of economic science is a complicated process involving social, economic, intellectual, ideological and institutional factors. Recent scholarship including Ingrao and Israel (1990), Mirowski (1989, 2003), Weintraub (1985, 2002), Morgan and Rutherford (eds) (1998) among others, has helped to shed light to the factors involved in this process. Some of these works have set new standards to economic historiography. Although, thanks to these and other works, we are now in a much better position to understand the phenomenon of formalisation and mathematisation of economic science, most accounts tend to rely heavily on one or two factors involved in the process. Hence, for example, Lawson (2003, ch. 10), following Ingrao and Israel (1990), lays great emphasis on the role mathematics in Western Culture, coupled with an evolutionary, natural selection argument, as the basic determining factors, while Hodgson s (2012) emphasis lays with some institutional developments following World War II. These accounts, although sheding important light to some of the factors involved, leave some important questions unanswered. If the importance of mathematics in Western culture is the basic causal factor, why, for example, did this formalisation process only take place to such an extent after the Second World War? And why has it only came to dominate economics and not other social sciences such as sociology, anthropology and politics (although, especially in the latter, it has made some important headway) where the institutional factors at work were of a similar nature? In order to do justice to this multi-causal phenomenon, and to provide some, however tentative answers to these questions, all the different factors involved in the process of mathematisation have to be brought to bear on our explanation by showing explicitly how each of them has affected this process. In what follows we will try, on the basis of the existing literature, to offer a synthesis of the why s and how s of this complicated process. The story is brought up to 1960 focusing mostly on the intellectual but also on some socioeconomic and institutional factors involved. Γιώπγορ ώκληρ (ΗΣΔΠ, θαη ΔΜΦΔ, ΔΜΠ) Πνζόηεηεο Δκπνξεπκάησλ γηα ηελ Παξαγσγή Δκπνξεπκάησλ θαη Σηκέο Ζ εκπεηξηθή ζρέζε κεηαμχ ησλ ηηκψλ θαη ησλ πνζνηήησλ εξγαζίαο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ησλ εκπνξεπκάησλ, ήηνη ησλ «εξγαζηαθψλ αμηψλ», έρεη απνηειέζεη αληηθείκελν ζεκαληηθνχ αξηζκνχ κειεηψλ θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Σν θχξην ζπκπέξαζκα, ζην νπνίν θαηαιήγεη ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ελ ιφγσ κειεηψλ, είλαη φηη ηηκέο θαη εξγαζηαθέο αμίεο δελ απνθιίλνπλ θαηά «πνιχ» θαη, ζπλεπψο, ζηνλ πξαγκαηηθφ νηθνλνκηθφ θφζκν νη εξγαζηαθέο αμίεο ζπληζηνχλ ηνλ θχξην πξνζδηνξηζηηθφ παξάγνληα ησλ ηηκψλ. Απφ ηελ άιιε κεξηά, είλαη γλσζηφ φηη σο «βάζε κέηξεζεο ηεο αμίαο» κπνξεί λα ζεσξεζεί, πέξαλ ηεο εξγαζίαο, νπνηνδήπνηε «βαζηθφ» (à la Sraffa) εκπφξεπκα θαη, επνκέλσο, είλαη δπλαηφλ λα πξνζδηνξηζηνχλ νη ιεγφκελεο «εκπνξεπκαηηθέο αμίεο», ήηνη νη άκεζεο θαη έκκεζεο πνζφηεηεο εκπνξεπκάησλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ παξαγσγή ησλ εκπνξεπκάησλ. θνπφο ηεο παξνχζεο είλαη ε εθηίκεζε ηεο απφθιηζεο ηηκψλ-εξγαζηαθψλ θαη ηηκψλ-εκπνξεπκαηηθψλ αμηψλ πνπ αληηζηνηρνχλ ζηνπο πίλαθεο εηζξνψλ-εθξνψλ ηεο Γαιιηθήο (γηα ηα έηε 1995 θαη 2005), Ηαπσληθήο (γηα ην έηνο 2000) θαη Φηλιαλδηθήο (γηα ην έηνο 2004) νηθνλνκίαο, θαη ε αληηπαξάζεζε ησλ ζρεηηθψλ απνηειεζκάησλ. Σα απνηειέζκαηα θαηαδεηθλχνπλ φηη ε εκπεηξηθή δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο ηηκψλ-αμηψλ δελ ζα πξέπεη λα απνξξίπηεη a priori ηηο ελαιιαθηηθέο βάζεηο κέηξεζεο ηεο αμίαο. 8

Πεπζεθόνη Σζαλίκη (ΟΔ, ΑΠΘ), Λεςηέπηρ Σζοςλθίδηρ (ΟΔ, ΠΑΜΑΚ) Κνηλσληθά Αλαγθαία Σερληθή θαη Οηθνλνκηθή Θεσξία Σν θεληξηθφ ζεκείν ηεο εξγαζίαο είλαη ε έλλνηα ηεο θνηλσληθά αλαγθαίαο ή δεζπφδνπζαο ηερληθήο θαη ε πξαγκάηεπζή ηεο ζηηο ζεσξίεο ηεο αμίαο θαη ηεο δηαλνκήο. Σν επηρείξεκά καο είλαη φηη νχηε ν κέζνο φξνο, αιιά νχηε θαη ην ειάρηζην θφζηνο παξαγσγήο ηαπηίδνληαη αλαγθαζηηθά κε ηε δεζπφδνπζα ηερληθή. Ζ δεζπφδνπζα ηερληθή ζηελ πξαγκαηηθφηεηα πξνζεγγίδεηαη κε ηνλ ηχπν ησλ θεθαιαίσλ, φπνπ ε επέθηαζε ή ε πεξηζηνιή ηεο ζπζζψξεπζεο θεθαιαίνπ ιακβάλεη ρψξα. Τπφ απηή ηελ έλλνηα, ε δεζπφδνπζα ηερληθή γίλεηαη αληηιεπηή θαη βεβαίσο ζεσξεηηθνπνηείηαη σο νξηαθή, πξάγκα πνπ ζεκαίλεη φηη ε ελ ιφγσ ηερληθή ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηηο κνλάδεο θεθαιαίνπ πνπ εηζέξρνληαη (ή εμέξρνληαη) ηνπ θιάδνπ, θαη, σο εθ ηνχηνπ, επεθηείλνπλ (ή πεξηζηέιινπλ) ηελ πξνζθνξά ηνπ θιάδνπ. Ζ έλλνηα απηή ηεο δεζπφδνπζαο ηερληθήο είλαη απνιχησο ζχκθσλε κε ηελ θιαζηθή ζεσξία ηεο αμίαο θαη ηεο δηαλνκήο θαη δελ ζπλάδεη κε ηελ αληίζηνηρε λενθιαζηθή ζεσξία, παξφηη πνπ ε ελ ιφγσ ζεσξία εδξάδεηαη ξεηά ζηελ νξηαθή αλάιπζε. Γημήηπηρ Παϊηαπίδηρ (ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Ζ Παξαγσγηθή θαη Με Παξαγσγηθή Δξγαζία πίζσ από ηνπο Δζληθνύο Λνγαξηαζκνύο ηελ παξνχζα εηζήγεζε πξαγκαηνπνηείηαη κία ηζηνξηθή αλαδξνκή ζην ζχζηεκα ησλ Δζληθψλ Λνγαξηαζκψλ, απφ ηνλ 17 ν αηψλα φπνπ εκθαλίδνληαη ζηελ Αγγιία νη πξψηεο εθηηκήζεηο ηνπ εζληθνχ εηζνδήκαηνο, έσο θαη ηα ηέιε ηνπ 20 νπ αηψλα. Χζηφζν, ε εηζήγεζή καο δελ πεξηνξίδεηαη ζε κία θαηαγξαθή ηεο ηζηνξηθήο εμέιημεο ησλ Δζληθψλ Λνγαξηαζκψλ. Σαπηφρξνλα αλαδεηθλχνπκε θαη ηε δηάθξηζε κεηαμχ παξαγσγηθήο θαη κε παξαγσγηθήο εξγαζίαο πίζσ απφ ηηο κεηξήζεηο ηνπ Δζληθνχ Δηζνδήκαηνο. Μία δηάθξηζε ε νπνία έιαβε δηαθνξεηηθφ πεξηερφκελν ζηηο επηκέξνπο ρνιέο Οηθνλνκηθήο θέςεο, ψζηε θάζε θνξά λα κεηαβάιινληαη θαη νη ίδηνη νη Δζληθνί Λνγαξηαζκνί. Δπνκέλσο, βάζε ηεο δηάθξηζεο απηήο ε εηζήγεζε ρσξίδεηαη ζε ηξία κέξε: α) ζηελ πεξίνδν ηνπ Μεξθαληηιηζκνχ φπνπ εκθαλίδνληαη νη πξψηνη εζληθνί ινγαξηαζκνί, β) ζηελ πεξίνδν απφ ηνλ Μεξθαληηιηζκφ έσο ηνλ Alfred Marshal φπνπ ζεκειηψλεηαη απφ ηελ Κιαζζηθή ρνιή, ε δηάθξηζε κεηαμχ παξαγσγηθήο θαη κε παξαγσγηθήο εξγαζίαο θαη γ) ζην χζηεκα ησλ Δζληθψλ Λνγαξηαζκψλ ζηνλ 20ν Αηψλα, φπνπ πιένλ ε δηάθξηζε κεηαμχ παξαγσγηθήο θαη κε παξαγσγηθήο εξγαζίαο έρεη ππνρσξήζεη, ελψ πιεζαίλνπλ νη απφςεηο πνπ ππνζηεξίδνπλ πσο αθφκε θαη κε αγνξαίεο δξαζηεξηφηεηεο ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνληαη ζηηο εθηηκήζεηο ηνπ Δζληθνχ Δηζνδήκαηνο. Γημοθάνηρ Παπαδάηορ (ΣηΔ, θαη ΓΓ, Πάληεην Παλεπηζηήκην) Γαλεηαθό Υξεκαηηθό Κεθάιαην, Μνξθέο Υξήκαηνο θαη Σόθνο: Πξνηεηλόκελν Πιαίζην γηα έλα Μαξμηζηηθό Μαθξν-Ννκηζκαηηθό ρήκα One of the major contributors in the anti-quantity theoretical tradition in monetary theory is Marx. Marx as a monetary theorist was significantly influenced by the anti-quantity theoretical tradition of the antibullionists and the Banking school. However, his own work provided necessary foundations for further arguments of that tradition. Marx, in the context of his circuit of total social capital, was able to combine forms of capital active in both the spheres of production and circulation, including forms of money-capital, and that way to subordinate money to the movement of total social capital. In this connection I argue that the most important of Marx s contributions in the anti-quantity theoretical tradition and monetary theory in general, is the introduction of his concept of interest-bearing capital. The paper shows that the use of the concept of interest-bearing capital permits a much deeper understanding and analysis of the nature and role of credit-money, the other forms of money and finance in the framework of capitalist economies, when placed in the context of the circuit of total social capital. Moreover the special role attributed to the form of loanable money capital, allows for the construction of an abstract macro-monetary schema where money is subordinated to the movement of the circuit of capital which is in line with Marx s own effort in Capital III, to construct a similar model in which the movement of money is subsidiary to the movement of capital. The general validity of the macro-monetary schema suggested here is revealed as the mainstream theories for interest rate determination, that is loanable funds theory and liquidity preference theory, can be interpreted as particular instances of loanable money capital. Ολοκλήπωζη Δπγαζιών Γεύμα 9

Οπγανωηική Δπιηποπή Νίθνο Θενραξάθεο Θεφδσξνο Μαξηφιεο Υαξάιακπνο Οηθνλνκίδεο Γεκήηξεο Πατηαξίδεο Γηψξγνο Πεηξάθνο Νίθνο Ρνδνπζάθεο Γηψξγνο ψθιεο Δπιζηημονική Δπιηποπή Ησάλλεο Βαβνχξαο ηαχξνο Γξαθφπνπινο Μηράιεο Ενπκπνπιάθεο Νίθνο Θενραξάθεο Θεφδσξνο Μαξηφιεο Λεπηέξεο Σζνπιθίδεο Μηράιεο Φαιηδφπνπινο Υοπηγοί ΔΚΓΟΔΗ ΚΡΗΣΗΚΖ ΔΚΓΟΔΗ ΣΤΠΧΘΖΣΧ-ΓΗΧΡΓΟ ΓΑΡΓΑΝΟ ΔΚΓΟΔΗ MATURA ΔΚΓΟΔΗ ΠΑΠΑΕΖΖ 10