Δηζαγσγή ζηα logistics θαη δπλαηφηεηεο εθαξκνγήο ηνπο ζηα Διιεληθά λνζνθνκεία. 1. Δηζαγσγή

1. Δηζαγσγή Ζ παξνχζα εξγαζία πξαγκαηεχεηαη ην ζέκα «εηζαγσγή ζηα logistics θαη δπλαηφηεηεο εθαξκνγήο ηνπο ζηα ειιεληθά λνζνθνκεία». Σθνπφο ηεο εξγαζίαο είλαη ε δηεξεχλεζε ηνπ εάλ θαη θαηά πφζνλ είλαη δπλαηφ λα εθαξκνζηνχλ ζηνλ πνιχπινθν ρψξν ηνπ λνζνθνκείνπ ηα ζπζηήκαηα logistics, πνπ αλαπηχρζεθαλ αξρηθά ζην ρψξν ησλ επηρεηξήζεσλ. Τα logistics αθνξνχλ ηε δηαρείξηζε ξνψλ πιηθψλ θαη πιεξνθνξηψλ κέζα ζε ζπζηήκαηα. Σθνπφο ηνπο είλαη ε φζν ην δπλαηφλ θαιχηεξε πνηφηεηα ησλ πξντφλησλ κε ην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο. Φαξαθηεξίδνληαη απφ θάπνηεο βαζηθέο αξρέο, πνπ πξνζαξκνζκέλεο ζηνλ ηδηαίηεξν ρψξν ηνπ λνζνθνκείνπ κπνξνχλ λα ζπκβάινπλ ζηε πην νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πφξσλ. Ζ εξγαζία δνκείηαη ζε δχν κέξε: ζην πξψην γίλεηαη κηα ζχληνκε αλάιπζε ηεο ζεσξίαο ησλ logistics. Μεηά απφ κηα ζχληνκε αλαθνξά ζηελ έλλνηα θαη ηελ εμέιημε ησλ logistics, αλαιχεηαη ν ζθνπφο θαη ην αληηθείκελφ ηνπο, νη εμσηεξηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηα ζπζηήκαηα logistics, νη ιφγνη πνπ ε εθαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ είλαη πεξηνξηζκέλε. Γίλεηαη πεξηγξαθή ησλ ξνψλ ζηα ζπζηήκαηα logistics θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαη αλαθέξνληαη νη βαζηθέο αξρέο ησλ logistics. Τέινο, αλαιχεηαη ε δνκή ησλ ζπζηεκάησλ logistics, πνπ απνηειείηαη απφ ηξία κέξε: ην ζρεδηαζκφ, ηελ εθηέιεζε θαη ηνλ έιεγρν. Τν δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο πξαγκαηεχεηαη ηηο δπλαηφηεηεο εθαξκνγήο ησλ ζπζηεκάησλ logistics ζηα ειιεληθά λνζνθνκεία. Γίλεηαη αλαθνξά ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο αγνξάο πγείαο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ησλ λνζνθνκείσλ, πνπ είλαη ρψξνη πςειήο πνιππινθφηεηαο, θαη ζηε ζπλέρεηα έγηλε πξνζπάζεηα πξνζαξκνγήο ηεο ζεσξίαο ηνπ πξψηνπ κέξνπο ζην ρψξν ηνπ λνζνθνκείνπ. Γηα ηελ θαιχηεξε αληηζηνίρεζε, ηεξήζεθε, φζν ήηαλ δπλαηφ, ε δνκή ηεο ζεσξίαο ηνπ πξψηνπ κέξνπο, θαη ηνλίζηεθαλ νη νκνηφηεηεο θαη νη δηαθνξέο πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ πξνζαξκνγή ηεο ζεσξίαο. Μεηά ηελ αλαθνξά ησλ βαζηθψλ αξρψλ ηεο ζεσξίαο ησλ logistics φπσο απηή ζα εθαξκνδφηαλ ζηα λνζνθνκεία, αλαιχεηαη ζχληνκα ην λνκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηηο πξνκήζεηεο θαη ηε δηαρείξηζε πιηθψλ ησλ λνζνθνκείσλ θαη κειεηάηαη Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 4

ε πεξίπησζε ελφο λνζνθνκείνπ, ηνπ Δηδηθνχ Αληηθαξθηληθνχ Ννζνθνκείνπ «Μεηαμά». Γηα ηελ εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ζην ζπγθεθξηκέλν λνζνθνκείν επειέγε λα κειεηεζεί ν ηνκέαο ηνπ εθνδηαζκνχ ηνπ θαη ε δηαδηθαζία εζσηεξηθήο δηαλνκήο ηνπ αλαιψζηκνπ πγεηνλνκηθνχ πιηθνχ. Παξφιν πνπ ηα logistics κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ θαη ζε άιινπο ηνκείο (φπσο γηα παξάδεηγκα ν ηκαηηζκφο ή ηα ηξφθηκα) επειέγε ην ζπγθεθξηκέλν πιηθφ ιφγσ ηεο απμεκέλεο πνιππινθφηεηαο θαη ησλ δηαθνξεηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ δηαθξίλνπλ ηηο ξνέο ηνπ. Έγηλε αλάιπζε ησλ ξνψλ πνπ αθνξνχλ ηηο πξνκήζεηεο θαη ηεο δηαδηθαζίαο πνπ αθνινπζεί κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο ζχκβαζεο κε ηνλ πξνκεζεπηή, πνπ αθνξά ηηο παξαγγειίεο ζηνλ πξνκεζεπηή απφ ηελ Απνζήθε θαη ην Φαξκαθείν θαη ηελ εζσηεξηθή δηαλνκή ζηα ηαηξηθά θαη λνζειεπηηθά ηκήκαηα. Δληνπίζηεθαλ ηα ζεηηθά θαη ηα αξλεηηθά ζεκεία ζηηο δηαδηθαζίεο θαη έγηλε πξνζπάζεηα δηαηχπσζεο πξνηάζεσλ γηα βειηίσζή ηνπο. Ωο πξνο ηε κεζνδνινγία, ην πξψην κέξνο ζηεξίρζεθε ζηελ αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο θαη ην δεχηεξν ζηε κειέηε ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπνπλ ηε δηαδηθαζία ησλ πξνκεζεηψλ θαη ηεο δηαρείξηζεο πιηθνχ, ζε ζπλεληεχμεηο κε ηελ ηκεκαηάξρε ηνπ Οηθνλνκηθνχ ηκήκαηνο ηνπ λνζνθνκείνπ «Μεηαμά», ηνλ ππεχζπλν ηεο Απνζήθεο, ην δηεπζπληή ηνπ Φαξκαθείνπ θαη κία πξντζηακέλε λνζειεπηηθνχ ηκήκαηνο, θαη ζηελ παξαηήξεζε. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 5

ΜΔΡΟ Ι : Η ζεσξία ησλ logistics 1. Δηζαγσγή ζηελ έλλνηα ησλ logistics Σηε ζεκεξηλή επνρή νη επηρεηξήζεηο πξαγκαηνπνηνχληαη ζε έλα παγθφζκην πεξηβάιινλ. Λφγσ ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, νη εηαηξείεο αλαγθάδνληαη, αλεμαξηήησο ηεο έδξαο ηνπο ή ηεο αγνξάο ζηελ νπνία ζηνρεχνπλ, λα ιακβάλνπλ ππφςε ζηελ ζηξαηεγηθή ηνπο αλάιπζε γηα ηνλ αληαγσληζκφ, θαη φιν ηνλ ππφινηπν θφζκν. Γελ είλαη πιένλ δπλαηφλ γηα κηα εηαηξεία νχηε λα απνκνλσζεί, νχηε λα αγλνήζεη εμσηεξηθνχο παξάγνληεο, φπσο νη νηθνλνκηθέο ηάζεηο, ε αληαγσληζηηθφηεηα ή νη ηερλνινγηθέο θαηλνηνκίεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε άιιεο ρψξεο, φπνπ κπνξεί λα έρνπλ ηηο εγθαηαζηάζεηο ηνπο, ή λα δξαζηεξηνπνηνχληαη αληαγσληζηηθέο πξνο απηήλ εηαηξείεο. Σηηο κέξεο καο δελ είλαη πηα αζχλεζεο έλα πξντφλ λα αλαπηχζζεηαη ζε κία ρψξα, λα θαηαζθεπάδεηαη ζε άιιε θαη λα πξνσζείηαη πξνο πψιεζε ζε θάπνηα ηξίηε. Μέρξη πξφζθαηα, πνιιέο εηαηξείεο εζηίαδαλ ζηηο ιεηηνπξγίεο ηνπ κάξθεηηλγθ, ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ θαη ηεο παξαγσγήο. Μέρξη έλα βαζκφ, κηα ηέηνηνπ είδνπο ζπκπεξηθνξά είλαη δηθαηνινγεκέλε, αθνχ κηα εηαηξεία πξέπεη θαηά θχξην ιφγν λα κπνξεί λα παξάγεη θαη λα πνπιά ηα πξντφληα ηεο. Όκσο, απηή ε πξνζέγγηζε παξαγλσξίδεη ηε ζεκαζία ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξέπεη λα κεζνιαβήζνπλ κεηαμχ ησλ ζεκείσλ θαη ρξφλσλ ηεο παξαγσγήο (πξνζθνξά) θαη ησλ ζεκείσλ θαη ρξφλσλ ηεο αγνξάο ηνπ πξντφληνο (δήηεζε). Απηέο είλαη νη δξαζηεξηφηεηεο ησλ logistics, πνπ επεξεάδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη απνδνηηθφηεηα ηνπ κάξθεηηλγθ θαη ηεο παξαγσγήο, ηε θχζε θαη ηνλ ζπγρξνληζκφ ησλ ηακεηαθψλ ξνψλ θαη, ηέινο, ηε δπλαηφηεηα ηεο εηαηξείαο λα είλαη θεξδνθφξνο. Τν παγθφζκην πεξηβάιινλ ζήκεξα ραξαθηεξίδεηαη απφ ζεκαληηθέο δηαθνξνπνηήζεηο ζηνπο κηζζνχο, ηελ επέθηαζε ησλ μέλσλ αγνξψλ, ηελ ηαρεία κεηάδνζε ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ηε βειηίσζε ησλ κέζσλ κεηαθνξάο. Έηζη, ηα ρσξνρξνληθά εκπφδηα κεηαμχ ησλ ρσξψλ θαηαξγνχληαη. Οη ιεηηνπξγίεο ησλ logistics είλαη απαξαίηεην λα πηνζεηήζνπλ κηα παγθφζκηα δηάζηαζε, θαη λα Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 6

απνηειέζνπλ έηζη ηελ απάληεζε ησλ εηαηξεηψλ πνπ πξνζπαζνχλ λα παξακείλνπλ αληαγσλίζηκεο ζηηο δηεζλείο αγνξέο, ζηηο νπνίεο παξαηεξείηαη απμαλφκελε ηάζε γηα ζπγρψλεπζε. Ζ ηάζε παγθνζκηνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο, σζεί ηηο επηρεηξήζεηο λα αλαπηχμνπλ ζηξαηεγηθέο γηα ηνλ ζρεδηαζκφ πξντφλησλ πνπ απεπζχλνληαη ζε κία παγθφζκηα αγνξά θαη γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ησλ πφξσλ πνπ είλαη απαξαίηεηνη γηα ηελ παξαγσγή ηνπο. Ο ζρεδηαζκφο θαη ε ιεηηνπξγία κηαο επηρείξεζεο ζηελ παγθφζκηα αξέλα απαηηεί λέα πξνζφληα δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο γηα παξάδεηγκα, ηελ αλάπηπμε ελφο παγθφζκηνπ δηθηχνπ απνζεθψλ θαη θέληξσλ δηαλνκήο, ηε βειηίσζε δηαθφξσλ ηχπσλ δηθηχσλ κεηαθνξάο θαη ηνλ ζρεδηαζκφ ζπζηεκάησλ πιεξνθνξηψλ θαη επηθνηλσλίαο γηα φιε ηελ αιπζίδα εθνδηαζκνχ (supply chain). Οη επηρεηξήζεηο είλαη επίζεο απαξαίηεην λα πηνζεηνχλ ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ησλ πξνβιεκάησλ θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ επθαηξηψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ην δηεζλέο απφζεκα πφξσλ (sourcing). Ζ δηαθχκαλζε ησλ ηηκψλ ζπλαιιάγκαηνο, ν πςειφο πιεζσξηζκφο ζε πνιιέο ρψξεο, ην θξπθφ θφζηνο ηεο πξνκήζεηαο απφ ην δηεζλέο απφζεκα πφξσλ (sourcing) (φπσο είλαη ηα αλαμηφπηζηα δίθηπα πξνκεζεηψλ θαη ππνδνκήο), νη απνθάζεηο γηα ηε ζέζε ησλ απνζεθψλ, νη δηαθνξέο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη απνδνηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ πσιεηψλ παγθνζκίσο, είλαη παξάγνληεο πνπ εκπεξηέρνπλ θίλδπλν θαη αλαζθάιεηα θαη απαηηνχλ ηελ θαηάιιειε δηαρείξηζε. Οη παγθφζκηεο επηρεηξήζεηο (global operations) θαη ηα logistics επηρεηξνχλ λα δηδάμνπλ ηηο αληηιήςεηο θαη λα θαιιηεξγήζνπλ ηα πξνζφληα πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αληηκεηψπηζε απηψλ ησλ πξνθιήζεσλ. (Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) Γεληθά σο logistics (εθνδηαζηηθή, θαηά ηνπο Παπαδεκεηξίνπ, Σρηλά 2004) νξίδεηαη ε δηαδηθαζία ηνπ ζρεδηαζκνχ, ηεο δηαρείξηζεο θαη ηνπ ειέγρνπ ηεο ξνήο πιηθψλ θαη πιεξνθνξηψλ κέζα ζε ζπζηήκαηα. Οη δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ νξηζκφ απηφλ, πεξηιακβάλνπλ, εθηφο απφ ηηο θπζηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο είλαη ε ζπζθεπαζία, ε ηνπνζέηεζε ησλ παξαγγειηψλ, ε απνζήθεπζε θαη ε κεηαθνξά, ηηο πξνκήζεηεο, ηε δηαρείξηζε ησλ πιηθψλ, ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο παξαγσγήο, ηνλ έιεγρν θαη ηελ παξαθνινχζεζε ηεο ξνήο ησλ πιηθψλ, ηε δηαλνκή θαη επηζηξνθή ησλ πιηθψλ, ηελ αλαθχθισζε θαη ηε δηάζεζε ησλ απνξξηκκάησλ. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 7

Πιεξέζηεξα, ζα κπνξνχζακε λα νξίζνπκε σο logistics ηελ νινθιήξσζε δχν ή θαη πεξηζζφηεξσλ δξαζηεξηνηήησλ κε ζθνπφ ην ζρεδηαζκφ, ηελ εθαξκνγή θαη ηνλ έιεγρν ηεο απνδνηηθήο ξνήο ησλ πξψησλ πιψλ, πξντφλησλ ππφ θαηαζθεπή θαη ηειηθψλ πξντφλησλ απφ ην ζεκείν πξνέιεπζεο ζην ζεκείν θαηαλάισζεο κε ζθνπφ ηελ πιήξε ζπκκφξθσζε κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ πειάηε. (νξηζκφο απφ ην Council of Logistics Management, CLM). Απηέο νη δξαζηεξηφηεηεο πεξηιακβάλνπλ ηελ εμππεξέηεζε ησλ πειαηψλ, ηελ πξφβιεςε ηεο δήηεζεο, ηελ επηθνηλσλία θαηά ηε δηαλνκή, ηνλ έιεγρν ησλ απνζεκάησλ, ην ρεηξηζκφ ησλ πιηθψλ, ηε δηεθπεξαίσζε ησλ παξαγγειηψλ, ηελ εμππεξέηεζε κεηά ηελ αγνξά, ηελ επηινγή ηεο ηνπνζεζίαο ηνπ εξγνζηαζίνπ θαη ησλ απνζεθεπηηθψλ ρψξσλ, ηηο πξνκήζεηεο, ηε ζπζθεπαζία, ην ρεηξηζκφ ησλ πιηθψλ πνπ επηζηξέθνληαη, ηε δηάζεζε ησλ άρξεζησλ πιηθψλ θαη ησλ απνξξηκκάησλ, ηε δηαλνκή, ηε κεηαθνξά θαη ηελ απνζήθεπζε. Γηα λα γίλεη εθηθηή ε επίηεπμε ησλ βαζηθψλ ζηφρσλ ηεο παξαγσγήο θαη ηεο δηάζεζεο πξντφλησλ, πνπ είλαη ε εμαζθάιηζε ηεο ζπλέρεηαο ηεο παξαγσγήο θαη ηεο ξνήο αγαζψλ ζην ζχζηεκα δηαλνκήο, ηα logistics εθαξκφδνπλ ηηο παξαθάησ ηερληθέο: Σπλνιηθή παξαθνινχζεζε, έιεγρν θαη ξχζκηζε ησλ ξνψλ απφ ηελ θαηαλάισζε πξνο ηελ παξαγσγή. Πξνζαξκνγή ησλ ξνψλ, ψζηε λα ππάξρεη ηζνξξνπία κεηαμχ ησλ θφξησλ θαη ηεο ρσξεηηθφηεηαο. Παξαθνινχζεζε ησλ ξνψλ, ψζηε λα είλαη εθηθηφο ν έιεγρνο θαη ε κεηαβνιή ησλ θπζηθψλ κεηαθηλήζεσλ ζε απξφβιεπηα γεγνλφηα. Αλ θαη ν νξηζκφο ηνπ CLM έρεη πηνζεηεζεί επξέσο, ζεσξήζεθε ζθφπηκν λα αλαθεξζεί αθφκα έλαο, πνπ έρεη επεξεάζεη αξθεηνχο εξεπλεηέο θαη επηρεηξήζεηο, απφ ηε SOLE (Society of Logistics Engineers): Ωο logistics νξίδεηαη ε επηζηήκε ηεο Γηνίθεζεο (Management), ηεο Τερληθήο Μεζνδνινγίαο (Δngineering) θαη ησλ Τερληθψλ Γξαζηεξηνηήησλ (Technical Activities), πνπ ζρεηίδνληαη κε ην Σρεδηαζκφ (Design), ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ απαηηήζεσλ (Requirements), ηελ απφθηεζε, ηε δηαηήξεζε Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 8

θαη ηε δηάζεζε ησλ παξαγσγηθψλ πφξσλ θαη κέζσλ πνπ ππνζηεξίδνπλ ηνπο ζηφρνπο, ηε ζηξαηεγηθή θαη ηελ ηαθηηθή θαη ηνλ έιεγρν ελφο Οξγαληζκνχ. Θα ήηαλ ρξήζηκν λα αλαθεξζνχλ ζην ζεκείν απηφ θαη δχν αθφκα έλλνηεο: ε έλλνηα ηεο αιπζίδαο εθνδηαζκνχ logistics (supply chain) θαη ε έλλνηα ηεο αλάδξαζεο ππεξεζηψλ logistics (service response logistics). Ωο αιπζίδα εθνδηαζκνύ νξίδεηαη ε θιαζζηθή ζχλδεζε ηεο παξαγσγήο κε ηε δηαλνκή θαη πεξηιακβάλεη φιεο ηηο απαξαίηεηεο δηαδηθαζίεο, φπσο ε αγνξά, ε πξνκήζεηα, ε κεηαθνξά, ε απνζήθεπζε θ.η.ι. ηνπ θπζηθνχ πξντφληνο. Ωο αλάδξαζε ππεξεζηώλ logistics νξίδεηαη ν ζπληνληζκφο ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε ηα πιηθά θαη είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ πνηνηηθή εμππεξέηεζε ηνπ πειάηε. Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ησλ εηαηξεηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ θιάδν απηφ, είλαη δπλαηή ε θαηάηαμή ηνπο ζε ηξεηο θαηεγνξίεο ζε ζρέζε κε ηα logistics: Παξαγσγνί: είλαη νη εηαηξείεο θαηαζθεπήο πνπ απαηηνχλ ππεξεζίεο logistics, φπσο κεηαθνξά, απνζήθεπζε θαη δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ (ε πιεπξά ηεο δήηεζεο ηεο αγνξάο logistics) Υνλδξέκπνξνη θαη ιηαλέκπνξνη: είλαη εηαηξείεο πνπ δελ εκπιέθνληαη απεπζείαο κε ηε δηαδηθαζία παξαγσγήο, αιιά απαηηνχλ ππεξεζίεο logistics,, φπσο κεηαθνξά, απνζήθεπζε θαη δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ (ε άιιε πιεπξά ηεο δήηεζεο ηεο αγνξάο logistics) Δηαηξείεο παξνρήο ππεξεζηώλ logistics: πξφθεηηαη γηα εηαηξείεο παξνρήο ππεξεζηψλ κεηαθνξάο θαη ζπλδπαζκνχ ππεξεζηψλ, φπσο κεηαθνξά, απνζήθεπζε, δηαρείξηζε ησλ απνζεκάησλ (ε πιεπξά ηεο πξνζθνξάο ππεξεζηψλ logistics). Σε απηέο πεξηιακβάλνληαη νη δηακεηαθνξείο, νη πξάθηνξεο, νη εηαηξείεο κεηαθφξησζεο, νη εηαηξείεο ζπζθεπαζίαο, νη εηαηξείεο κεηαθνξάο θιπ. (Παπαδεκεηξίνπ, Σρηλάο 2004). 2. Η εμέιημε ηνπ logistics management Ζ επηζηήκε ηνπ logistics management είλαη ζρεηηθά λέα, ζε ζχγθξηζε κε άιιεο επηζηήκεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ηαηξηθή ή ε θπζηθή, φκσο σο Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 9

έλλνηα θαη σο ιεηηνπξγία, ν νξηζκφο ηνπ logistics δελ είλαη θαζφινπ λένο. Γηα πνιινχο αηψλεο, ν φξνο «ινγηζηηθή» πεξηιακβάλεη ηελ έλλνηα ηεο ξνήο ησλ αγαζψλ, ηεο απφθηεζεο, ηεο απνζήθεπζεο, ηεο θίλεζεο θαη ηεο κεηαθνξάο ησλ πξντφλησλ θαη ησλ αηφκσλ. Σην ζηξαηφ, ν φξνο αλαθεξφηαλ ζηε δηαθίλεζε ησλ εθνδίσλ, είηε απηά ρξεζίκεπαλ ζηε ζπληήξεζε ησλ ζηξαηησηψλ, είηε ήηαλ πνιεκνθφδηα, αληαιιαθηηθά, πνιεκηθέο κεραλέο, αθφκα θαη θαζ εαπηνί νη ζηξαηηψηεο. Οη εθαξκνγέο ησλ logistics ζην ζηξαηφ είλαη πνιιέο θαη ρξνλνινγνχληαη απφ ηελ αξραηφηεηα, κε ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ηε ζηξαηεγηθή θαη ηελ ηαθηηθή ηνπ Μ. Αιεμάλδξνπ, ηεο νπνίαο βάζε απνηεινχζε ε ηξνθνδνζία ησλ ζηξαηεπκάησλ, πνπ γηλφηαλ θπξίσο κε εθφδηα πνπ απνθηνχζε απφ ηνπο αληηπάινπο ηνπ θαη απφ ηνπηθέο πεγέο ηξνθνδνζίαο. Ζ εθαξκνγή ησλ logistics ζηνλ ζηξαηησηηθφ ηνκέα αθνξά ηε κεηαθίλεζε ρηιηάδσλ αηφκσλ ηαπηφρξνλα ζε κέξε δηαζθνξπηζκέλα γεσγξαθηθά, θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ ζηξαηεπκάησλ κε φια ηα απαξαίηεηα εθφδηα (ηξφθηκα, ξνπρηζκφ, θάξκαθα, πνιεκνθφδηα). Δίλαη αλαγθαία ε κέξηκλα γηα ηα θαχζηκα θίλεζεο θάζε κεραλήκαηνο θαη κεηαθνξηθνχ κέζνπ, γηα ηνπο ρψξνπο δηακνλήο θαη ζίηηζεο ησλ ζηξαηησηψλ, ηνπο λνζνθνκεηαθνχο ρψξνπο, θαη γεληθφηεξα, γηα ηελ θάιπςε θάζε αλάγθεο ησλ ζηξαηεπκάησλ. Σήκεξα ην logistics management δελ απνηειεί κφλν εξγαιείν ηνπ ζηξαηνχ, αιιά εθαξκφδεηαη επξέσο ηφζν ζηηο επηρεηξήζεηο (βηνκεραληθέο, εκπνξηθέο, ηνπξηζηηθέο, λνζνθνκεηαθέο, εθπαηδεπηηθέο) φζν θαη ζηελ θαζεκεξηλή δσή. Γελ είλαη πιένλ δπλαηή ε παξαγσγή πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ ρσξίο ηελ εθαξκνγή ησλ βαζηθψλ αξρψλ ησλ logistics. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1980 έρνπλ ζεκεησζεί ζεκαληηθέο εμειίμεηο ζηελ ηερλνινγία, κε θπξίαξρε ηελ επαλάζηαζε ηνπ PC, ηνπ πξνζσπηθνχ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, ζηηο ηειεπηθνηλσλίεο θαη ζηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ, κε άκεζεο ζπλέπεηεο ζηελ νηθνλνκία θαη ζηελ θνηλσλία. Οη επηρεηξήζεηο ζηξέθνληαη αθφκα εληνλφηεξα πξνο ηε ιχζε ηεο κείσζεο θαηά ην δπλαηφλ ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο, θαη δείρλνπλ ην κεγαιχηεξν ελδηαθέξνλ γηα ην logistics management. Ζ θηινζνθία ησλ επηρεηξήζεσλ ζηα ζέκαηα ησλ logistics κεηαβάιιεηαη, θαη δίλεηαη έκθαζε ζηελ πξνζπάζεηα αλαδηνξγάλσζεο ησλ εξγαζηψλ logistics. (Σηθληψηεο 1997). Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 10

Σηε ζεκεξηλή επνρή ε κεγάιε πξφθιεζε γηα ηηο εηαηξείεο είλαη ε παγθνζκηνπνίεζε, πνπ απαηηεί ηελ πξνζαξκνγή ησλ ζηξαηεγηθψλ marketing ζε δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα θαη ζε κηα κεγάιε πνηθηιία θαηαλαισηηθήο ζπκπεξηθνξάο. Οη πνιππινθφηεηα ιφγσ ηεο παγθνζκηνπνίεζεο, έγθεηηαη ζηηο εμήο δπζθνιίεο: πνιηηηζκηθέο δηαθνξέο ησλ πνιιψλ αγνξψλ πνπ πιένλ είλαη δηαζθνξπηζκέλεο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν, πξνβιήκαηα ζηελ ηηκνιφγεζε ησλ πξντφλησλ, ιφγσ δηαθνξψλ ζην ζχζηεκα ηηκνιφγεζεο απφ ρψξα ζε ρψξα, δηαθνξέο ζηα δίθηπα δηαλνκήο, αλάγθε ηξνπνπνίεζεο θάπνησλ πξντφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα θαιχςνπλ δηαθνξεηηθέο αλάγθεο, αλάγθε πξνζαξκνγήο ησλ κεζφδσλ πξνψζεζεο ησλ πξντφλησλ ζηα ηνπηθά κέζα ελεκέξσζεο. Σεκαληηθέο αιιαγέο παξαηεξνχληαη επίζεο ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηαλαισηψλ, πνπ πιένλ επηθεληξψλνληαη ζηηο δηθέο ηνπο αλάγθεο θαη επηζπκίεο. Απηφ ζεκαίλεη αλάγθε γηα κεγαιχηεξε πξνζαξκνγή ησλ ηππνπνηεκέλσλ πξντφλησλ ζηηο αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ (customization). Δπίζεο ν ρξφλνο έρεη θαηαζηεί θαζνξηζηηθφ ζηνηρείν γηα ηελ επηηπρία κηαο εηαηξείαο, θαη πνιιέο εηαηξείεο πηνζεηνχλ ηνλ ρξφλν σο ην αληαγσληζηηθφ ηνπο πιενλέθηεκα. Απηή ε ηάζε είρε σο ζπλέπεηα ηελ αχμεζε ηεο αγνξάο θξέζθσλ πξντφλησλ, κε ηελ αληίζηνηρε πξνζαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ logistics, ψζηε λα κπνξνχλ παξέρνπλ πξνκήζεηεο θαη δηαλνκή κε ην ζχζηεκα άκεζεο παξαγσγήο θαη παξάδνζεο (just-in-time), θαη επίζεο ηε επηηάρπλζε ηεο εηζαγσγήο ελφο λένπ πξντφληνο ζηελ αγνξά. Ζ αλάπηπμε ηεο νηθνινγηθήο ζπλείδεζεο, κε ηηο αληίζηνηρεο ξπζκίζεηο απφ ηηο θπβεξλήζεηο, έρεη σο ζπλέπεηα ηελ εκθάληζε ησλ νηθνινγηθψλ, ή «πξάζηλσλ», πξντφλησλ, κε κηθξή ή θαη θαζφινπ ζπζθεπαζία, κε θαλεξφ ηνλ αληίθηππν ζηα ζπζηήκαηα logistics πνπ ζρεηίδνληαη κε απηφλ ηνλ ηνκέα. Δπίζεο, δεκηνπξγνχληαη νη αληίζηξνθεο ξνέο, πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ επαλαρξεζηκνπνίεζε ή ηελ αλαθχθισζε, θαη απαηηνχλ εηδηθή ππνδνκή ζηα ζπζηήκαηα logistics. Ζ αλάγθε πξνζηαζίαο ην πεξηβάιινληνο επεξεάδεη θαη ηνπο ηνκείο ησλ κεηαθνξψλ θαη επηινγήο ηεο ζέζεο γηα ηα απνζέκαηα, κε ηα αληίζηνηρα ζπζηήκαηα logistics.(dornier,ernst, Fender, Kouvelis 1998) Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 11

3. θνπόο θαη αληηθείκελν ησλ logistics. Ζ δηνίθεζε ησλ logistics είλαη κηα βαζηθή ιεηηνπξγία πνπ ππνζηεξίδεη ηα επηρεηξεζηαθά ζπζηήκαηα παξαγσγήο θαη marketing. Δπηδηψθεη λα επηηχρεη ηνπο επηρεηξεζηαθνχο ζηφρνπο κε ην κηθξφηεξν θφζηνο, δειαδή λα βξίζθεηαη ην ζσζηφ πξντφλ, ζηε ζσζηή πνζφηεηα, ζηε ζσζηή πνηφηεηα, ζην ζσζηφ ηφπν, ζην ζσζηφ ρξφλν, κε ην ζσζηφ θφζηνο. Έλα ζσζηφ ζχζηεκα logistics γηα λα ηθαλνπνηεί ηηο επηδηψμεηο ηεο επηρείξεζεο ζα πξέπεη ινηπφλ λα ηθαλνπνηεί δχν θξηηήξηα: ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη ζην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο. Έλα άξηζην ζχζηεκα logistics πξέπεη λα ηθαλνπνηεί θαη ηα δχν θξηηήξηα, δειαδή λα παξέρεη ππεξεζίεο πςειήο πνηφηεηαο, αιιά κε ρακειφ θφζηνο. Τα θπξηφηεξα απφ ηα πνηνηηθά ζηνηρεία ελφο ζπζηήκαηνο logistics είλαη ηα αθφινπζα: 1. Γηαζεζηκόηεηα (availability): αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα έρεη πάληνηε αξθεηά δηαζέζηκα απνζέκαηα γηα λα εμππεξεηεί ηηο αλάγθεο ηεο παξαγσγήο ή ησλ πειαηψλ. Τν ζχζηεκα πξέπεη λα εμαζθαιίδεη ζπλερψο ηηο δεηνχκελεο πνζφηεηεο ησλ πξντφλησλ, ηελ ψξα πνπ ηηο ρξεηάδεηαη ε παξαγσγή ή θαηαλαισηήο. 2. Γπλακηθόηεηα (capacity): αλαθέξεηαη ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα δηαθηλεί, κέζα ζην ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ ηνπ έρεη νξηζηεί, ηηο δεηνχκελεο ή ηηο παξαγφκελεο πνζφηεηεο. Ζ δπλακηθφηεηα αλαθέξεηαη ζηελ ηαρχηεηα εθηέιεζεο κηαο παξαγγειίαο θαη ζηε ζπλέπεηα, δειαδή ζηε επίηεπμε απηήο ηεο ηαρχηεηαο ζπλερψο, επί θαζεκεξηλήο βάζεσο. 3. πλέπεηα (consistency): είλαη ε δπλαηφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο λα παξαδίδεη ζπλερψο θαη επί θαζεκεξηλήο βάζεσο ζηνπο ρξήζηεο ηνπ ζπζηήκαηνο, ηα πξντφληα πνπ δεηάλε ζε θαιή θαηάζηαζε, ρσξίο ιάζε, ζσζηά επηζεκαζκέλα, έηζη ψζηε ν ρξήζηεο λα είλαη βέβαηνο φηη ηα πξντφληα πνπ παξαιακβάλεη είλαη απηά πνπ παξήγγεηιε, θαη κάιηζηα βξίζθνληαη ζηε ζσζηή θαηάζηαζε (πνηφηεηα). Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 12

Τα ζηνηρεία απηά ηεο πνηφηεηαο ηνπ ζπζηήκαηνο logistics ζεσξεηηθά κφλν κπνξνχλ λα επηηεπρζνχλ ζην 100%. Θα ήηαλ δειαδή δπλαηφ κηα εηαηξεία λα δηαζέηεη ηεξάζηηα απνζέκαηα, ψζηε ε πηζαλφηεηα έιιεηςεο θαη κε ηθαλνπνίεζεο ηεο δήηεζεο λα είλαη κεδεληθή. Μπνξεί λα δηαζέηεη έλα πνιχ κεγάιν ζηφιν απηνθηλήησλ, ψζηε ε κεηαθνξά ζηα δεηνχκελα ζεκεία λα γίλεηαη πάληα εγθαίξσο θαη λα έρεη ηέηνηα ζπζθεπαζία ζηα πξντφληα ηεο, ψζηε απηά λα κελ αιινηψλνληαη, λα κελ θαηαζηξέθνληαη θαη λα παξαδίδνληαη πάληα ζηε ζσζηή θαηάζηαζε. Δίλαη δπλαηφ, ηέινο λα επηβάιιεηαη κηα ζεηξά ειέγρσλ, ψζηε ζηα ρέξηα ηνπ θαηαλαισηή λα θηάλεη πάληα ην ζσζηφ πξντφλ, ζηε ζσζηή πνζφηεηα θαη πνηφηεηα. Όιεο απηέο νη ελέξγεηεο φκσο ζα απμήζνπλ ζεκαληηθά ην θφζηνο, απνηπγράλνληαο έηζη λα ηθαλνπνηήζνπλ ην έλα απφ ηα δχν ζθέιε ηνπ ζθνπνχ ησλ logistics, πνπ είλαη ε κείσζε ηνπ θφζηνπο. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη σο θφζηνο λνείηαη ην ζπλνιηθφ θφζηνο, θαη φρη ην θφζηνο ησλ επηκέξνπο ζηνηρείσλ. Ζ θάζε επηρείξεζε ζα πξέπεη ινηπφλ, λα επηδηψμεη κε ην ζσζηφ ζρεδηαζκφ ελφο ζπζηήκαηνο logistics λα επηηχρεη ηελ πςειφηεξε δπλαηή πνηφηεηα ζην ρακειφηεξν δπλαηφ θφζηνο. Τν ζχζηεκα logistics, γηα λα ζεσξεζεί επηηπρεκέλν θαη απνδνηηθφ, πξέπεη λα κπνξεί λα ειέγρεη ηηο απνθιίζεηο ηεο πνηφηεηαο θαη πνζφηεηαο ησλ πξνζθεξφκελσλ ππεξεζηψλ θαη λα είλαη ηθαλφ λα πξνζθέξεη ζηνπο πειάηεο ηεο επηρείξεζεο κηα ζηαζεξή πνηφηεηα, κηα ζηαζεξή πνζφηεηα γηα κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα θαη απηφ λα ην επηηπγράλεη κε φζν ην δπλαηφ ιηγφηεξα απνζέκαηα ζε φια ηα ζηάδηα ηεο παξαγσγήο, πξψηεο χιεο, πιηθά ζπζθεπαζίαο, ελδηάκεζα πξντφληα, ηειηθά πξντφληα θαη εκπνξεχκαηα. Πξέπεη επίζεο, λα επηηπγράλεη ην ειάρηζην δπλαηφ θφζηνο κεηαθνξψλ, επηδηψθνληαο ηα θνξηεγά λα θπθινθνξνχλ γεκάηα θαη ζρεδηάδνληαο πην ζσζηά ην ζχζηεκα. (Σηθληψηεο 1997) 4. Δμσηεξηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηα ζπζηήκαηα logistics. Πξηλ απφ ηελ αλάιπζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο εθαξκνγήο ελφο ζπζηήκαηνο Logistics θξίζεθε ζθφπηκε κηα αλαθνξά ζηελ επίδξαζε πνπ αζθνχλ νη εμσηεξηθνί παξάγνληεο θαη ην πεξηβάιινλ. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 13

Τν πεξηβάιινλ ησλ επηρεηξήζεσλ κεηαβάιιεηαη δηαξθψο. Γηα απηφλ ην ιφγν πξέπεη ηα ζπζηήκαηα logistics λα ηξνπνπνηνχληαη, θαη κάιηζηα κε ηαρείο ξπζκνχο. Τέζζεξηο παξάγνληεο πξνθαινχλ ηηο κεηαβνιέο ηνπ πεξηβάιινληνο ησλ επηρεηξήζεσλ: ε αγνξά, ν αληαγσληζκφο, ε ηερλνινγηθή εμέιημε θαη νη θξαηηθέο ξπζκίζεηο (θαλνληζκνί). 4.1. Η αγνξά. Ζ αγνξά κεηαβάιιεηαη ππφ ηελ επίδξαζε ησλ πξντφλησλ, ησλ απαηηήζεσλ ησλ θαηαλαισηψλ, ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ logistics, ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο θαη ησλ πξνηηκήζεσλ. Γηα παξάδεηγκα, ν ηνκέαο ησλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ ππέζηε ζεκαληηθέο αιιαγέο ιφγσ ηεο κεγάιεο δηάδνζεο ησλ πξντφλησλ, ηνπ κηθξφηεξνπ θχθινπ δσήο θαη ηεο δηεζλνπνίεζεο ησλ αγνξψλ. Καη νη ηξεηο απηέο ηάζεηο απαηηνχλ δηαξθή πξνζαξκνγή ησλ ζπζηεκάησλ logistics. 4.2. Αληαγσληζκόο. Ο αληαγσληζκφο σζεί ηηο επηρεηξήζεηο λα κεηαβάιινπλ ηηο αιπζίδεο εθνδηαζκνχ logistics ζε κφληκε βάζε. Δηδηθά ζε πεξηπηψζεηο φπνπ είλαη δχζθνιε ε δηαθνξνπνίεζε ησλ πξντφλησλ κε βάζε ηελ ηηκή, ηελ ηερλνινγία ή ηελ θαηλνηνκία, ην logistics management κπνξεί λα απνηειέζεη θξηηήξην δηαθνξνπνίεζεο. 4.3. Σερλνινγία. Ζ ηερλνινγία παξέρεη δηαξθψο λένπο πφξνπο, ηφζν φζνλ αθνξά ηα ζπζηήκαηα logistics, φζν θαη άιινπο ηνκείο κηαο επηρείξεζεο. Ζ ηερλνινγία επεξεάδεη ηα logistics θπξίσο κε ηηο θαηλνηνκίεο ζηελ θαηαζθεπή, πνπ δίλνπλ ηε δπλαηφηεηα γηα πην απνηειεζκαηηθνχο ηξφπνπο αιιαγψλ ζην κείγκα πξντφληνο (product mix). Ζ πιεξνθνξηαθή ηερλνινγία ζπγθεθξηκέλα, έρεη αιιάμεη ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ management ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ησλ logistics. 4.4. Κξαηηθέο ξπζκίζεηο Οη θξαηηθέο ξπζκίζεηο έρνπλ ζπρλά ζεκαληηθφ αληίθηππν ζηηο δξαζηεξηφηεηεο logistics. Γηα παξάδεηγκα, νη Δπξσπατθνί θαλνληζκνί γηα ηελ Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 14

πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, απαηηνχλ απφ ηνπο θαηαζθεπαζηέο λα παίξλνπλ πίζσ ηα πιηθά ζπζθεπαζίαο απφ ηνλ θαηαλαισηή. Οιφθιεξα δίθηπα logistics δεκηνπξγήζεθαλ γηα ηε δηαρείξηζε ησλ αληίζηξνθσλ ξνψλ ησλ ζπζθεπαζηψλ πξνο δηάζεζε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη νη πεξηβαιινληηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε δηαρείξηζε ησλ ξνψλ, ζπκβαίλνπλ εθηφο ηνπ νξγαληζκνχ. Οη επηρεηξήζεηο αληηδξνχλ ζε απηνχο ηνπο παξάγνληεο κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο, θαη φζεο ραξαθηεξίδνληαη απφ δηνξαηηθφηεηα, θαηαθέξλνπλ λα ηνπο ρξεζηκνπνηήζνπλ πξνο φθειφο ηνπο..(dornier,ernst, Fender, Kouvelis 1998) 5. Λόγνη πεξηνξηζκέλεο εθαξκνγήο ησλ logistics. Ζ επηθξαηνχζα ηάζε γηα κία παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία αλαγθάδεη ηηο εηαηξείεο λα ζρεδηάδνπλ πξντφληα γηα κηα παγθφζκηα αγνξά, θαη λα νξζνινγηθνπνηνχλ ηηο παξαγσγηθέο δηαδηθαζίεο, ψζηε λα κεγηζηνπνηνχλ ηνπο εηαηξηθνχο πφξνπο. Έηζη, νη εηαηξείεο πξέπεη λα ζπληνλίδνπλ ηηο ιεηηνπξγηθέο ηνπο δξαζηεξηφηεηεο ζηα πιαίζηα κηαο ζηξαηεγηθήο πνπ απεπζχλεηαη ζηελ παγθφζκηα θχζε ησλ επηρεηξήζεψλ ηνπο. Γπζηπρψο, φζνλ αθνξά ηελ εηαηξηθή ζηξαηεγηθή, νη πεξηζζφηεξεο ιεηηνπξγίεο logistics πεξηνξίδνληαη ζηνλ παξαδνζηαθφ ξφιν ηεο ζηηγκηαίαο αληίδξαζεο (reactive role). Ζ αλψηαηε δηνίθεζε αληηκεησπίδεη ηα logistics σο βνεζεηηθά κφλν γηα βξαρππξφζεζκεο απνθάζεηο, πξαγκαηνπνηεί ηνλ ζηξαηεγηθφ ζρεδηαζκφ ρσξίο ηε δηθή ηνπο εηζξνή θαη πεξηνξίδεη ην ξφιν ηνπο κφλν σο πξνο ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ θφζηνπο. Κάπνηνη απφ ηνπο ιφγνπο γηα απηή ηελ αληίιεςε, είλαη νη εμήο: Α. Η ιεηηνπξγηθή θπξηαξρία θάπνησλ ηνκέσλ ζηε δηακόξθσζε ηεο εηαηξηθήο ζηξαηεγηθήο.: Παξαδνζηαθά, ε αλψηαηε δηνίθεζε ζεσξεί ηα ρξεκαηννηθνλνκηθά θαη ην marketing σο ηα θιεηδηά γηα ηελ επηηπρία ηεο εηαηξείαο. Απηέο νη ιεηηνπξγίεο αζθνχλ ηεξάζηηα θαη ζπρλά ππεξβνιηθή επίδξαζε ζηε δηακφξθσζε ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο εηαηξείαο. Τα αλψηαηα ζηειέρε πξνηηκνχλ λα εζηηάδνπλ ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπλδένληαη κε ην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ παξά κε φζεο Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 15

αζρνινχληαη κε εζσηεξηθέο δξαζηεξηφηεηεο φπσο ηα logistics. Απηή ε ζπκπεξηθνξά δηαησλίδεη ην ζρήκα ηεο ιεηηνπξγηθήο θπξηαξρίαο ησλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ θαη ηνπ marketing.σπλεπψο, ηα δηνηθεηηθά ζηειέρε ησλ logistics δελ ζπκκεηέρνπλ ζηε δηακφξθσζε ηεο ζηξαηεγηθήο, αιιά αζρνινχληαη κε ηηο επηπηψζεηο ησλ ζηξαηεγηθψλ πνπ δελ έιαβαλ ππφςε ηνπο ηα logistics θαη πξνζπαζνχλ λα επηιχζνπλ πξνβιήκαηα πνπ δεκηνπξγεί απηή ε ηαθηηθή Β. Η άπνςε όηη ε ζπκβνιή ησλ logistics είλαη βξαρππξόζεζκε. Τππηθά, ε αλψηαηε δηνίθεζε ζεσξεί ηε ιεηηνπξγία ησλ logistics σο κηα «ππξνζβεζηηθή» κνλάδα, πνπ ζπλερψο αληηκεησπίδεη θαη επηιχεη θξίζεηο. Τα δηνηθεηηθά ζηειέρε ησλ logistics αμηνινγνχληαη θαη απνδεκηψλνληαη κε βάζε ηελ απφδνζή ηνπο βξαρππξφζεζκα, θαη ηνπο πξνζθέξνληαη ειάρηζηα θίλεηξα γηα λα εζηηάζνπλ ζε καθξνπξφζεζκνπο ιεηηνπξγηθνχο ζηφρνπο. Έηζη, αληί λα ζπκκεηέρνπλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ, ηα logistics ρξεζηκνπνηνχληαη σο ηελ νληφηεηα πνπ αζθεί εθηειεζηηθή ιεηηνπξγία κεηά ηε ιήςε ηεο απφθαζεο. Γ. Η πεπνίζεζε όηη ηα logistics απνηεινύλ ηερληθή εηδηθόηεηα θαη όρη ζηξαηεγηθή ιεηηνπξγία γηα κηα επηρείξεζε. Σπρλά, ηα logistics ζεσξνχληαη φηη αζθνχλ ηερληθή ιεηηνπξγία, θαη ν ηνκέαο απηφο ζηειερψλεηαη απφ εηδηθνχο κε ηελ ηθαλφηεηα θαη ηελ εκπεηξία λα επηιχνπλ πεξίπινθα ηερληθά πξνβιήκαηα θαηά ηε θάζε ηεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο. Απηή ε άπνςε ηζρπξνπνηήζεθε θαη απφ ην γεγνλφο φηη ηα ζηειέρε ησλ logistics ζπρλά δελ θαηάθεξαλ λα εμεγήζνπλ ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο κε ζαθήλεηα θαη κε φξνπο πνπ λα είλαη θαηαλνεηνί απφ ηελ αλψηαηε δηνίθεζε. Όιν θαη πεξηζζφηεξν ηα logistics αζθνχλ θξίζηκν ξφιν ζηελ νινθιήξσζε ηεο ζηξαηεγηθήο πνπ αλαπηχζζεηαη απφ ηηο εηαηξείεο. Καηά ηελ εθαξκνγή ησλ απνθάζεσλ, ηα logistics δελ δηνξζψλνπλ απιψο ηηο ζηξαηεγηθέο απνθάζεηο, αιιά ζπληνλίδνπλ ηελ εθηέιεζε. Με ηελ ελζσκάησζή ηνπο φκσο ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο, νη εηαηξείεο κπνξνχλ λα θεξδίζνπλ έλα αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα, αθνχ ζα ππάξρεη εμνξζνινγηζκφο ησλ πφξσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ νινθιήξσζε απηνχ ηνπ θαζήθνληνο. Τν marketing θαηαλνεί ηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ, αιιά ηα logistics έρνπλ ηελ επζχλε γηα ηε δηαλνκή ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 16

Οη κεγάιεο εηαηξείεο ππεξβαίλνπλ ηελ παξαδνζηαθή αληίιεςε θαη ζεσξνχλ ηα logistics σο ηελ πεγή γηα αληαγσληζηηθφ πιενλέθηεκα. Υηνζεηνχλ κία λέα πξνζέγγηζε πνπ δελ έρεη απιψο ζθνπφ ηε βειηίσζε μερσξηζηά ησλ ζπλδέζεσλ ζηελ αιπζίδα εθνδηαζκνχ, αιιά έρεη κία ζπλνιηθή ζεψξεζε ηνπ ζπζηήκαηνο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί κηα ζπλνιηθή αξηζηνπνίεζε. Τα logistics έρνπλ εμειηρζεί ζηνλ θξίθν πνπ ζα ζπκβάιιεη ζηελ ελνπνίεζε ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ηελ δηνίθεζε κηαο παγθφζκηαο επηρείξεζεο..(dornier,ernst, Fender, Kouvelis 1998) 6. Υαξαθηεξηζηηθά ησλ ξνώλ ζηα ζπζηήκαηα logistics Σχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπο, ηα logistics είλαη ε επηζηήκε πνπ αζρνιείηαη κε ηνλ ζρεδηαζκφ, ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθηέιεζε ηεο ξνήο ησλ πξψησλ πιψλ, πξντφλησλ ππφ θαηαζθεπή θαη ηειηθψλ πξντφλησλ απφ ην ζεκείν πξνέιεπζεο ζην ζεκείν θαηαλάισζεο, κε ζθνπφ ηελ πιήξε ζπκκφξθσζε κε ηηο απαηηήζεηο ηνπ πειάηε. (Παπαδεκεηξίνπ, Σρηλάο 2004) Ο νξηζκφο ησλ logistics πεξηιακβάλεη κηα πνιχ επξχηεξε θιίκαθα ξνψλ ζε ζρέζε κε ην παξειζφλ. Παξαδνζηαθά, νη επηρεηξήζεηο κε ηνλ φξν logistics ελλννχζαλ ηηο ξνέο πνπ αθνξνχζαλ ηελ πξνκήζεηα πξψησλ πιψλ θαη ηε δηαλνκή ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ. Σήκεξα φκσο, ν νξηζκφο δηεπξχλζεθε θαη πεξηιακβάλεη πιένλ θάζε είδνπο ξνήο πξντφλησλ θαη πιεξνθνξηψλ, φπσο πεξηγξάθνληαη παξαθάησ: Πξψηεο χιεο απφ ην ζεκείν παξαγσγήο ηνπο ζηνλ πειάηε. Ζκηηειή πξντφληα απφ εγθαηαζηάζεηο ηνπ θαηαζθεπαζηή, είηε απφ εξγνζηάζηα ή απνζήθεο ηνπ πξνκεζεπηή. Δξγαιεία θαη κεραλήκαηα απφ θαηαζθεπαζηή ζε θαηαζθεπαζηή Τειηθά πξντφληα κεηαμχ εγθαηαζηάζεσλ: απφ ηηο απνζήθεο ηεο εηαηξείαο, ζηηο απνζήθεο ηνπ θαηαλαισηή, ή ζε απνζήθεο εηαηξεηψλ logistics. Αλαιψζηκα θαη αληαιιαθηηθά απφ ηηο απνζήθεο, απαξαίηεηα είηε γηα ηελ επηζθεπή ησλ νρεκάησλ ησλ ηερληθψλ, είηε γηα ηελ εγθαηάζηαζε ησλ πξντφλησλ ζηνλ ηειηθφ ηνπο πξννξηζκφ. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 17

Πξντφληα θαη εμαξηήκαηα πξνο επηζθεπή, απφ ηνλ θαηαλαισηή πξνο εηδηθέο εγθαηαζηάζεηο. Δμνπιηζκφο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πσιήζεσλ, φπσο δηαθεκηζηηθά θπιιάδηα, απφ ηηο εηαηξείεο ζηνλ αληίζηνηρν αληηπξφζσπν. Δπηζηξνθή άδεησλ ζπζθεπαζηψλ Πσιεζέληα πξντφληα ή εμαξηήκαηα πνπ επηζηξέθνληαη απφ ην ζεκείν παξάδνζεο ζην αξρηθφ ζεκείν απνζήθεπζεο ή θαηαζθεπήο (αληίζηξνθε ξνή). Πξντφληα πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί ή θαηαλαισζεί, γηα αλαθχθισζε, επαλαρξεζηκνπνίεζε ή δηάζεζε (αληίζηξνθε ξνή). Οη ρηιηάδεο ξνέο, πνπ απνηεινχλ ηε βάζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ logistics, έρνπλ κεγαιχηεξε ζεκαζία απφ παιαηφηεξα, θαιχπηνπλ επξχηεξε γεσγξαθηθή πεξηνρή θαη πεξηιακβάλνπλ λέεο κνξθέο ξνψλ, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ηα αληίζηξνθα logistics. Σην ζρήκα 1 πξνζδηνξίδνληαη νη θπξηφηεξεο νκάδεο ξνψλ, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ δχν θξηηήξηα: ηελ θαηεχζπλζε ηεο ξνήο θαη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ξνψλ. Παπαγυγή Ππομήθεια Φςζική διανομή ύλλητη ιδέαρ Τποζηήπιξη μεηά Σην πώληζη Διάθεζη αποππιμμάηυν Renovation Collecting recovery 1998) Σρήκα 1. : νη ξνέο ησλ logistics (πεγή: Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 18

6.1. Καηεύζπλζε ηεο ξνήο. Αξρηθά, ην logistics management εζηίαδε θπξίσο ζηηο ξνέο απφ ηηο επηρεηξήζεηο πξνο ηνπο θαηαλαισηέο. Ζ δηαξθψο απμαλφκελε αλάγθε γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη γηα ηελ νηθνλνκία ησλ θπζηθψλ πφξσλ, νδήγεζε ζηε δηαρείξηζε αληίζηξνθσλ ξνψλ, δειαδή απφ ηελ αγνξά πξνο ηελ εηαηξεία, πνπ αθνξνχλ ηελ αλαθχθισζε, επαλαρξεζηκνπνίεζε πιηθψλ θαη δηάζεζε ησλ απνξξηκκάησλ. Μεηαμχ ησλ αληίζηξνθσλ ξνψλ θαηαηάζζεηαη θαη ε επηζηξνθή πξντφλησλ, πνπ πξνέθπςε απφ ηνλ απμεκέλν αληαγσληζκφ θαη ηελ επηζπκία γηα ηε κεγαιχηεξε δπλαηή ηθαλνπνίεζε ηνπ θαηαλαισηή. 6.2. ρέζεηο κεηαμύ ξνώλ Άιιν ζεκαληηθφ ζηνηρείν γηα ηε κειέηε ησλ ξνψλ, εθηφο απφ ηελ θαηεχζπλζε, είλαη θαη νη νληφηεηεο πνπ αζρνινχληαη κε ηε δηαρείξηζή ηνπο. Οη επζείεο (direct) θαη νη αληίζηξνθεο ξνέο αθνξνχλ είηε ηηο εζσηεξηθέο δνκέο ελφο νξγαληζκνχ (ε δηαρείξηζή ηνπο γίλεηαη είηε απφ ηνλ ίδην ηνλ νξγαληζκφ, είηε απφ εηαηξεία logistics), είηε κία εζσηεξηθή δνκή θαη κία εμσηεξηθή (έλαλ θαηαλαισηή ή έλαλ πξνκεζεπηή). Δπίζεο, ηα πξντφληα κηαο εηαηξείαο θαη ε ιεηηνπξγία ηνπο κπνξεί λα πεξηιακβάλνπλ θαη ξνέο κεηαμχ δχν εμσηεξηθψλ νληνηήησλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ε ζρέζε κεηαμχ ελφο ρνλδξέκπνξα κε έλαλ έκπνξν ιηαληθήο. Όιεο νη ξνέο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ αθνξνχλ ηε δεκηνπξγία θαη ηελ εθαξκνγή δξαζηεξηνηήησλ logistics πξέπεη λα ζπλδένληαη κε απηέο ηηο θπζηθέο ξνέο. Σην ζρήκα 2 παξνπζηάδνληαη νη δηάθνξνη ηχπνη ξνψλ. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 19

Εζυηεπικά Logistics Εξυηεπικά Logistics Εςθείερ ποέρ Ανηίζηποθερ ποέρ Εζυηεπικέρ εγκαηαζηάζειρ (interplants) Εγκαηαζηάζειρ / αποθήκη αποθήκη/ αποθήκη Με ππομηθεςηέρ (ππομήθεια ςλικών και εξαπηημάηυν) Με πελάηερ (πποφόνηα, ανηαλλακηικά, διαθημιζηικό ςλικό) Με ππομηθεςηέρ (ζςζκεςαζία, επιδιοπθώζειρ) Με καηαζκεςαζηέρ (ανακύκλυζη) Με πελάηερ (επιζκεςέρ, overstocks) Σρήκα 2: νη δηάθνξνη ηχπνη ξνψλ (πεγή: Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 6.3. Νέα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ξνώλ Οη νηθνλνκηθέο εμειίμεηο έρνπλ κεηαβάιεη ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ξνψλ ησλ ζπζηεκάησλ logistics, φπσο ηελ έληαζε, ηηο θπζηθέο απαηηήζεηο θαη ηελ πξνηίκεζε. Σην παγθφζκην πεξηβάιινλ, θπξηαξρνχλ δχν ηάζεηο. Ζ πξψηε αθνξά ηελ αχμεζε ηεο θίλεζεο, πνπ ζε πνιιέο πεξηνρέο αζθεί πίεζε ζηε δπλακηθφηεηα ηεο ππνδνκήο, θαη ε δεχηεξε ηελ ηαρεία αλάπηπμε ησλ αληίζηξνθσλ ξνψλ, πνπ νθείιεηαη ζηελ κεγαιχηεξε επαηζζεζία γχξσ απφ ζέκαηα νηθνινγίαο. Σήκεξα, ε ππεξθφξησζε ηεο δπλακηθφηεηαο ησλ ππνδνκψλ επεξεάδεη φια ηα κέζα κεηαθνξάο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν. Σηελ Δπξψπε, γηα παξάδεηγκα, ε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε θαη ε κηθξή δπλακηθφηεηα ηνπ νδηθνχ ζπζηήκαηνο είλαη νη αηηίεο γηα ηνπο κεγαιχηεξνπο ρξφλνπο παξάδνζεο θαη γηα ηε κεησκέλε αμηνπηζηία ησλ κεηαθνξψλ. Έρνπλ σο επίπησζε επηπιένλ δαπάλεο, πνπ ζπλδένληαη κε ηε ρακειφηεξε πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ, ηηο θαζπζηεξήζεηο ζηε δηαθίλεζε ησλ αγαζψλ, ηηο δηαθνπέο ζηελ παξαγσγή, ηε Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 20

ρακειφηεξε παξαγσγηθφηεηα ζηε ρξήζε ησλ νρεκάησλ, πςειφηεξεο ελεξγεηαθέο δαπάλεο θαη ρακέλεο αλζξσπν-ψξεο. Απηφ ην θαηλφκελν αλαγθάδεη ηηο εηαηξείεο λα ηξνπνπνηνχλ ηελ νξγάλσζε ησλ ζπζηεκάησλ logistics θαη λα επηλννχλ λέεο ιχζεηο, φπσο είλαη ελαιιαθηηθά κέζα κεηαθνξάο, λέεο ηνπνζεζίεο γηα ηηο απνζήθεο, ή αλαθαηαλνκή ησλ απνζεκάησλ. Δηδηθφηεξα, νη εηαηξείεο κπνξεί λα αιιάμνπλ ηελ επηρεηξεζηαθή ηνπο πξνζέγγηζε κε θάπνηνλ απφ ηνπο εμήο ηξφπνπο: Αχμεζε ησλ πεξηνρψλ απφ ηηο νπνίεο ιακβάλνπλ πξνκήζεηεο, κε ηελ εθαξκνγή πνιηηηθψλ δηεζλνχο sourcing. Πξνζπάζεηα γηα κεγαιχηεξε γεσγξαθηθή εμάπισζε θαη κεγαιχηεξε θηλεηηθφηεηα ησλ εγθαηαζηάζεσλ παξαγσγήο. Δθαξκνγή παγθφζκηαο θαηαλνκήο ησλ αγνξψλ. (Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 7. Βαζηθέο αξρέο ησλ ζπζηεκάησλ logistics. Γηα ιφγνπο απινπνίεζεο ηεο αλάιπζεο, ην ζχζηεκα ησλ logistics κπνξεί λα δηαηξεζεί ζε δχν ηνκείο: ηα inbound logistics θαη ηα outbound logistics. Τα inbound logistics πεξηιακβάλνπλ ηελ πξνκήζεηα πιηθψλ θαη αγαζψλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηε θαηαζθεπή ησλ πξντφλησλ. Τα outbound logistics αθνξνχλ ηνλ ηξφπν πνπ ηα πξντφληα κεηά ηελ θαηαζθεπή ηνπο πξνσζνχληαη απφ ην ζεκείν ζπλαξκνιφγεζεο ηεο γξακκήο παξαγσγήο, κέζσ ηεο θαηαλνκήο θαη ηεο απνζήθεπζεο, ζηα ρέξηα ησλ θαηαλαισηψλ. Οη εηαηξείεο δελ κπνξνχλ λα απνκνλψζνπλ απηνχο ηνπο δχν ηνκείο, επεηδή ε ζπλνιηθή ξνή είλαη απηή πνπ έρεη σο απνηέιεζκα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ πειαηψλ. Ζ δηάθξηζε φκσο ησλ logistics ζε inbound θαη outbound βνεζά ζηελ θαηαλφεζε ησλ δηαθφξσλ αληαιιαγψλ, νη νπνίεο δελ κπνξνχλ λα αλαιπζνχλ κεκνλσκέλα, αιιά ηδσκέλεο κέζα ζην γεληθφ πιαίζην ησλ ζηφρσλ απφδνζεο ηνπ νξγαληζκνχ. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 21

ππομηθεςηέρ πελάηερ Δηζαγσγή ζηα logistics θαη δπλαηφηεηεο εθαξκνγήο ηνπο ζηα Διιεληθά λνζνθνκεία Καηαζκεςή εξαπηημάηυν Σελική ζςναπμολόγηζη Καηανομή και αποθήκεςζη Φςζική ππομήθεια Inbound logistics Φςζική διανομή Outbound logistics 1998) Σρήκα 3: ην ζχζηεκα logistics (πεγή: Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 7.1. Οη ηξεηο δηαζηάζεηο ησλ logistics Γηα λα γίλεη πην εχθνια θαηαλνεηή ε αλάιπζε ησλ αληαιιαγψλ, πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ, ζα εμεηάζνπκε ην ππάξρνλ ζχζηεκα ησλ logistics κέζσ ηνπ πιαηζίνπ ησλ global logistics. Απηφ ην πιαίζην ιεηηνπξγεί σο εξγαιείν γηα ηε βειηίσζε θαη ηε δηαρείξηζε ησλ πιηθψλ ξνψλ. (material flows). Έρεη ηξεηο δηαζηάζεηο: ηε ιεηηνπξγηθή, ηε δηάζηαζε ησλ ηνκέσλ θαη ηε γεσγξαθηθή. Η ιεηηνπξγηθή δηάζηαζε ηνλίδεη ηε δηαιεηηνπξγηθή θχζε ησλ logistics. Οη πεξηζζφηεξνη νξγαληζκνί ρσξίδνληαη ζε ζαθείο ηνκείο δξαζηεξηνηήησλ, γηα παξάδεηγκα marketing, ρξεκαηννηθνλνκηθά, θαηαζθεπή. Ζ δηαδηθαζία ησλ logistics «δηαζρίδεη» φινπο ηνπο ηνκείο επηηξέπνληαο έηζη ηε δεκηνπξγία ζεκαληηθψλ αιιειεπηδξάζεσλ. Οη ηειεπηαίεο πξέπεη λα έρνπλ ζπιινγηθή δηαρείξηζε. Οη εηαηξείεο πξέπεη λα απνθεχγνπλ λα αλαζέηνπλ θπξηαξρία σο πξνο ηε δηαρείξηζε απηψλ ησλ αιιειεπηδξάζεσλ ζε έλα ηνκέα, αιιά πξέπεη λα δίλνπλ θίλεηξα γηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ηνκέσλ, ψζηε λα βειηηψλεηαη ε ζπλνιηθή απφδνζε σο πξνο ηνπο ζηφρνπο ηεο εηαηξείαο. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 22

Η δηάζηαζε ησλ ηνκέσλ αλαθέξεηαη ζηελ πξνζπάζεηα ησλ ζπλεξγαηψλ ζηελ αιπζίδα εθνδηαζκνχ λα ζπληνλίζνπλ θαη λα δηαρεηξηζηνχλ ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπο σο κία εληαία νληφηεηα, παξά σο μερσξηζηέο κνλάδεο. Ζ θεληξηθή ηδέα είλαη φηη νη αγνξέο ησλ βηνκεραληψλ ζρεκαηίδνληαη απφ πξνκεζεπηέο θαη πειάηεο, ή γεληθφηεξα, απφ αγνξαζηέο θαη πσιεηέο. Οη ζρέζεηο κε δηάξθεηα είλαη πξνο φθεινο φισλ ησλ κεξψλ. Μία επηηπρήο αιπζίδα εθνδηαζκνχ ρξεηάδεηαη ηα κέξε ηεο λα κνηξάδνληαη ηηο γλψζεηο γηα ηνπο πφξνπο, ηελ νξγάλσζε, ηε ζηξαηεγηθή θιπ. Με ηνλ ηξφπν απηφ, νη εηαηξείεο βειηηψλνπλ νιφθιεξν ην δίθηπν ειαρηζηνπνηψληαο ηηο απνδεκηψζεηο, ηνπο κπινθαξηζκέλνπο δξφκνπο, θαη άιιεο αλεπάξθεηεο πνπ πξνζζέηνπλ θφζηνο, ρσξίο λα πξνζζέηνπλ αμία. Τέινο, ππάξρεη ε γεσγξαθηθή δηάζηαζε ησλ global logistics. Υπάξρνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζηε δηνίθεζε ησλ global logistics απφ ηε δηνίθεζε ησλ επηρεηξήζεσλ ζε κία ρψξα. Πξψηνλ, ππάξρεη ε αλάγθε πξνζδηνξηζκνχ θαη αλάιπζεο παξαγφλησλ πνπ δηαθέξνπλ κεηαμχ ησλ εζλψλ θαη επεξεάδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα απηψλ ησλ ιεηηνπξγηψλ. Τέηνηνη παξάγνληεο είλαη ε παξαγσγηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ, ε πξνζαξκνζηηθφηεηα ησλ δηαδηθαζηψλ, νη θπβεξλεηηθέο ξπζκίζεηο, ν πνιηηηζκφο, θιπ. Γεχηεξνλ, νη απνζηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο παγθφζκηεο επηρεηξήζεηο, ηηο κεηαθνξέο θαη ηε δηαλνκή, έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία. Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ε απνδνηηθφηεηα ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ logistics έρεη κεγαιχηεξν αληίθηππν ζηε δπλαηφηεηα θέξδνπο ηεο εηαηξείαο. Τέινο, νη εγθαηαζηάζεηο θαη νη αγνξέο πνπ γεσγξαθηθά δηαζθνξπηζκέλεο είλαη πνιχ δπζθνιφηεξν λα δηνηθεζνχλ θαη λα εμππεξεηεζνχλ.( Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 7.1.1. Δλνπνίεζε ησλ δηαζηάζεσλ Τν management ησλ operations θαη logistics πξέπεη λα πξνζαξκφδεηαη ζην αληαγσληζηηθφ θαη ζηξαηεγηθή πεξηβάιινλ. Τν ζχζηεκα ησλ logistics πνπ δηακνξθψλεηαη απφ φια ηα κέιε ηεο παγθφζκηαο αιπζίδαο εθνδηαζκνχ πθίζηαηαη πηέζεηο γηα λα ελνπνηήζεη ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηνπ. Απηή ε ελνπνίεζε κπνξεί λα γίλεη κε δηάθνξεο πξνζεγγίζεηο, αλάινγα κε ην πψο νη πεξηβαιινληηθνί παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηελ θάζε εηαηξεία. Δίλαη δπλαηή ε δηάθξηζε ηξηψλ ηχπσλ ελνπνίεζεο (integration), φζεο θαη νη δηαζηάζεηο: ε γεσγξαθηθή, ε ιεηηνπξγηθή θαη ησλ ηνκέσλ. Απηνί νη ηχπνη Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 23

δηακνξθψλνπλ ηε βάζε γηα ηελ δνκή ελφο ζπζηήκαηνο logistics. Οη εηαηξείεο πξέπεη λα εθαξκφζνπλ ζπγθεθξηκέλεο κεζφδνπο νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο πξνθεηκέλνπ λα γίλεη δπλαηή απηή ε ελνπνίεζε. Οη ηξεηο ηχπνη ελνπνίεζεο γεσγξαθηθή, ιεηηνπξγηθή θαη ηνκέσλ απνηεινχλ θιεηδηά γηα ηελ εξκελεία ηνπ πιαηζίνπ κηαο λέαο πξνζέγγηζεο γηα ηα logistics. Με ηελ θαηαλφεζή ηνπο νη εηαηξείεο κπνξνχλ λα θαζνξίζνπλ ηελ πξνεηνηκαζία ηνπο ψζηε λα είλαη αληαγσληζηηθέο ζην λέν πεξηβάιινλ πνπ δηακνξθψζεθε. (Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) Γευγπαθική ενοποίηζη Διοίκηζη ηυν Global logistics Ενοποίηζη ηομέυν Λειηοςπγική ενοποίηζη Σρήκα 4 : νη ηξεηο ηχπνη ελνπνίεζεο ησλ logistics. (πεγή: Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 7.2. Πξνζαλαηνιηζκνί ησλ logistics Ο απψηεξνο ζηφρνο ηεο βειηίσζεο ελφο ζπζηήκαηνο logistics είλαη ε κεγηζηνπνίεζε ηεο θεξδνθνξίαο. Ζ εμέηαζε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ηξηψλ δηαζηάζεσλ ηνπ πιαηζίνπ ησλ global logistics βνεζά ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ θαιχηεξνπ πξνζαλαηνιηζκνχ γηα κία εηαηξεία. Δίλαη δπλαηφ λα δηαθξηζνχλ ηξεηο ηχπνη πξνζαλαηνιηζκνχ ησλ logistics: Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 24

Πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ηνπο πφξνπο. Πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ηελ πιεξνθφξεζε. Πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ην ρξήζηε. Τα logistics πνπ είλαη πξνζαλαηνιηζκέλα πξνο ηνπο πόξνπο, αθνξνχλ ηε δηαρείξηζε ησλ δηαθφξσλ πεγψλ (θεθάιαην, πιηθά, αλζξψπηλνη πφξνη) πνπ απαηηνχληαη ζηελ θαηαζθεπή ησλ πξντφλησλ πνπ ζα παξαδνζνχλ ζηνπο ηειηθνχο θαηαλαισηέο. Δζηηάδνπλ ζηε ζρέζε ηεο ιεηηνπξγηθήο κε ηε γεσγξαθηθή δηάζηαζε. Αλ ζεσξήζνπκε ηνλ θφζκν σο πεγή απφ φπνπ αληινχληαη νη πφξνη θαη σο αγνξά γηα ηα πξντφληα, γίλεηαη θαηαλνεηφ πψο ε ιεηηνπξγηθή δηάζηαζε κπνξεί λα σθειεζεί απφ ηε γεσγξαθηθή. Οη εηαηξείεο πνπ επηζπκνχλ λα εμηζνξξνπήζνπλ ηηο δαπάλεο ηνπ marketing κε κείσζε ηνπ θαηαζθεπαζηηθνχ θφζηνπο, είλαη πηζαλφ λα επηιέμνπλ δηαθνξεηηθέο ζέζεηο γηα ηελ θαηαζθεπή, ψζηε λα κεησζεί ην θφζηνο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Τα logistics δίλνπλ έκθαζε ζηε βέιηηζηε ρξήζε ησλ πφξσλ. Με δεδνκέλν φηη ε αγνξέο γηα ηα πξντφληα είλαη πιένλ αλεμάξηεηεο απφ ηα γεσγξαθηθά ζχλνξα, νη εηαηξείεο ζα πξέπεη λα ζπληνλίζνπλ ηνπο πφξνπο απφ ηνπο δηάθνξνπο ιεηηνπξγηθνχο ηνκείο γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ παγθφζκησλ αλαγθψλ. Τα logistics πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο ηε πιεξνθόξεζε, αθνξνχλ ηε δηαρείξηζε ησλ πιεξνθνξηψλ, πνπ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πεγή αληαγσληζηηθνχ πιενλεθηήκαηνο. Τν ζχζηεκα ησλ logistics αζρνιείηαη άκεζα, εθηφο απφ ηε ξνή ησλ πξντφλησλ, κε ηε ξνή ησλ πιεξνθνξηψλ (π.ρ. δηαζεζηκφηεηα πξντφλησλ, ρξφλνο παξάδνζεο, αλάγθεο ησλ θαηαλαισηψλ). Οη εηαηξείεο πνπ έρνπλ πειάηεο ζε δηάθνξεο αγνξέο θαη/ ή πξνζθέξνπλ κεγάιε πνηθηιία πξντφλησλ, ελδηαθέξνληαη γηα αιιαγέο ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ θαηαλαισηψλ θαη γηα ηηο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο. Τα logistics πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο ηελ πιεξνθφξεζε ζρεηίδνληαη, ινηπφλ, κε ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο δηάζηαζεο ησλ ηνκέσλ θαη ηεο γεσγξαθηθήο δηάζηαζεο. Τα logistics πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο ηνλ ρξήζηε, εζηηάδνπλ ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή. Οη ζπκκεηέρνληεο ζηελ αιπζίδα εθνδηαζκνχ κπνξνχλ ζπιινγηθά λα αλαιχζνπλ ην ηζρχνλ ζχζηεκα logistics, λα πξνζδηνξίζνπλ ηηο δπζθνιίεο ηνπ θαη λα ζπλεξγαζηνχλ γηα λα ην βειηηψζνπλ. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 25

Ο θχξηνο ζηφρνο φκσο δελ είλαη κφλν ε έιμε λέσλ πειαηψλ, αιιά ε δηαηήξεζε ησλ παιηψλ. Τν ζχζηεκα logistics κε απηφλ ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ δηαθξίλεηαη απφ ηελ επειημία λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ησλ πειαηψλ. Καη νη ηξεηο πξνζαλαηνιηζκνί επηρεηξνχλ λα εμνξζνινγίζνπλ ηε ρξήζε ησλ πφξσλ ψζηε λα απμεζεί ε θεξδνθνξία. Ζ δηαξθήο ζπλέξγεηα (synergy) ησλ ηξηψλ πξνζαλαηνιηζκψλ νξίδνπλ ηε δπλακηθφηεηα ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ logistics. Δίλαη επίζεο ζεκαληηθφ λα ηνληζηεί ε δπλακηθή θχζε ηνπ παγθφζκηνπ πεξηβάιινληνο ησλ επηρεηξήζεσλ. Απηφο ν δπλακηζκφο αλαγθάδεη ηηο εηαηξείεο λα πηνζεηνχλ θάζε έλαλ απφ ηνπο πξνζαλαηνιηζκνχο κε δηαθνξεηηθή έληαζε ζε δηάθνξεο ρξνληθέο ζηηγκέο. Γηαθνξεηηθνί εζσηεξηθνί ή εμσηεξηθνί παξάγνληεο, (θαλνληζκνί, ηερλνινγηθέο αιιαγέο, αληαγσληζκφο) είλαη δπλαηφ λα σζήζνπλ ηηο εηαηξείεο λα αιιάμνπλ πξνηεξαηφηεηεο, δίλνληαο έκθαζε ζε θάπνηνλ ή θάπνηνπο απφ ηνπο πξνζαλαηνιηζκνχο πεξηζζφηεξν απφ φηη ζηνπο ππφινηπνπο. Απηφ δε ζεκαίλεη φηη νη ππφινηπνη δελ είλαη ζεκαληηθνί, αιιά, εθφζνλ είλαη αδχλαην γηα κία εηαηξεία λα ππεξέρεη ηαπηφρξνλα ζε φινπο ηνπο ηνκείο, ηε δεδνκέλε ζηηγκή νη δεδνκέλεο ζπλζήθεο ηελ σζνχλ ζε απηή ηελ επηινγή. (Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 7.3. Αληαγσληζηηθέο πξνηεξαηόηεηεο. Τν πην ζπρλά ρξεζηκνπνηνχκελν κέηξν ηεο απφδνζεο κηαο εηαηξείαο είλαη νη νηθνλνκηθνί δείθηεο. Όκσο, ε εηθφλα πνπ δίλεη κφλν ε ρξήζε νηθνλνκηθψλ κέηξσλ γηα ηε ιεηηνπξγία κηαο εηαηξείαο, δελ είλαη πιήξεο. Θα ήηαλ ρξήζηκν, ζπκπιεξσκαηηθά κε ηνπο παξαδνζηαθνχο νηθνλνκηθνχο δείθηεο λα ρξεζηκνπνηεζνχλ θαη θάπνηνη επηρεηξεζηαθνί δείθηεο (operational measures) πνπ ζα ζπκβάινπλ ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ ηξφπνπ αλάιπζεο/ ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο logistics. Οη θπξηφηεξνη αλαθέξνληαη ζην θφζηνο, ηελ πνηφηεηα, ηελ εμππεξέηεζε θαη ηελ επειημία. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 26

7.3.1. Κόζηνο. Απσικό κόζηορ: ην θφζηνο απφθηεζεο ελφο πξντφληνο, πνπ κπνξεί λα είλαη ην θφζηνο ησλ πξψησλ πιψλ, γηα κηα θαηαζθεπαζηηθή εηαηξεία, ή ην θφζηνο ησλ ηειηθψλ πξντφλησλ, γηα κηα εηαηξεία δηαλνκήο. Κόζηορ ηος κύκλος ζωήρ: ην θφζηνο απφθηεζεο, ζπληήξεζεο θαη δηάζεζεο ηνπ πξντφληνο. 7.3.2. Πνηόηεηα. Ποιόηηηα ζσεδιαζμού: ηα ραξαθηεξηζηηθά, ην χθνο, θαη άιια ζηνηρεία ηνπ πξντφληνο, πνπ απμάλνπλ ηελ θαηαιιειφηεηα γηα ρξήζε. Σςμμόπθωζη ζε ππόηςπα ποιόηηηαρ: ε ζπκκφξθσζε ηνπ πξντφληνο ζε θαζνξηζκέλα πξφηππα πνηφηεηαο 7.3.3. Δμππεξέηεζε Τασύηηηα παπάδοζηρ: ε ηθαλφηεηα παξαγσγήο θαη παξάδνζεο ηνπ πξντφληνο ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα, κε κηθξφ ρξφλν νινθιήξσζεο. Αξιοπιζηία ζηην παπάδοζη: ε ηθαλφηεηα παξαγσγήο θαη παξάδνζεο ησλ πξντφλησλ ζε έλα ρξνληθφ πιαίζην πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπλέπεηα, ζχκθσλα κε ζπκβαηηθά θαζνξηζκέλα ρξνληθά δηαζηήκαηα. 7.4.4. Δπειημία. Εςελιξία νέος πποϊόνηορ: ε ηθαλφηεηα εηζαγσγήο λέσλ πξντφλησλ ζηελ αγνξά γξήγνξα θαη απνηειεζκαηηθά. Πποζαπμογή ηος πποϊόνηορ ζηιρ απαιηήζειρ ηος πελάηη(customization):: ε ηθαλφηεηα παξαγσγήο κηαο κεγάιεο πνηθηιίαο πξντφλησλ πνπ λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο κηαο αγνξάο κε πςειή θαηάηκεζε. Εςελιξία ωρ ππορ ηο μείγμα πποϊόνηορ: ε ηθαλφηεηα πξνζαξκνγήο ηνπ κείγκαηνο πξντφληνο απνηειεζκαηηθά θαη απνδνηηθά, ψζηε απηφ λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο δηαθπκάλζεηο ηεο δήηεζεο ηνπ πξντφληνο. Εςελιξία ωρ ππορ ηην αςξημένη δπαζηηπιόηηηα ηηρ παπαγωγήρ: ε ηθαλφηεηα γξήγνξεο επέθηαζεο ηεο δηαδηθαζίαο παξαγσγήο, ψζηε λα δηεπθνιπλζεί ε γξήγνξε καδηθή παξαγσγή. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 27

Γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ ηξφπνπ ρξήζεο ησλ θξηηεξίσλ απφδνζεο, ηα δηαθξίλνπκε ζε δχν θαηεγνξίεο: ηα winning θαη ηα qualifying. Έλα θξηηήξην winning είλαη απηφ πνπ θάλεη κηα εηαηξεία λα μερσξίδεη απφ ηνπο αληαγσληζηέο ηεο, δειαδή νη πειάηεο αγνξάδνπλ θάπνην πξντφλ ηεο εηαηξείαο ιφγσ ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ απηνχ θξηηεξίνπ. Έλα θξηηήξην qualifying νξίδεηαη σο ην ειάρηζην επίπεδν πνπ απαηηείηαη γηα λα κπνξεί κηα εηαηξεία λα ζπκκεηέρεη ζηνλ αληαγσληζκφ. Θεσξείηαη κάιινλ αδχλαην γηα κηα εηαηξεία λα θεξδίδεη ζηνλ αληαγσληζκφ σο πξνο φια ηα θξηηήξηα θφζηνο, πνηφηεηα, εμππεξέηεζε, επειημία ηαπηφρξνλα. Τν πεξηζζφηεξν πνπ ζα κπνξνχζε λα επηηχρεη κηα εηαηξεία ζε κηα δεδνκέλε ρξνληθή ζηηγκή είλαη δχν winning θξηηήξηα, ζε νπνηνλδήπνηε φκσο ζπλδπαζκφ. Δπίζεο, ηα qualifying θξηηήξηα, αλ θαη ζεσξνχληαη δεπηεξεχνπζαο ζεκαζίαο, έρνπλ κεγάιε ζρέζε κε ηα πξνεγνχκελα. Αλ κηα εηαηξεία ρξεζηκνπνηεί σο winning θξηηήξην ηελ εμππεξέηεζε, γηα παξάδεηγκα, ην θφζηνο ζα πξέπεη λα είλαη κέζα ζε θάπνηα ινγηθά πιαίζηα, ψζηε ε εηαηξεία λα είλαη αληαγσλίζηκε. Άιιν ζεκείν πνπ ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί είλαη φηη ε επηινγή ελφο θξηηεξίνπ σο winning δελ είλαη ην ζεκαληηθφηεξν δήηεκα. Πην ζεκαληηθφ είλαη ην πψο ε εηαηξεία πξνζδηνξίδεη απηφ ην θξηηήξην κέζα ζην φιν πιαίζην ηνπ ζπζηήκαηνο logistics. Γηα παξάδεηγκα, φζνλ αθνξά ηνπο εθηππσηέο, ε πνηφηεηα απνηειεί γηα κηα εηαηξεία qualifying θξηηήξην, επεηδή φιεο νη αληαγσλίζηξηεο εηαηξείεο πξνζθέξνπλ παξφκνηα ραξαθηεξηζηηθά. Άξα, αλ κηα εηαηξεία δελ πξνζθέξεη απηά ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά, δελ κπνξεί λα αληαγσληζηεί ηηο ππφινηπεο. Winning θξηηήξην ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη ε εμππεξέηεζε, αλ νξηζηεί σο δηαζεζηκφηεηα ζηα ζεκεία πψιεζεο, ή ε επειημία, κε ηελ έλλνηα ηεο ηαπηφρξνλεο παξνπζίαο ελφο πξντφληνο ζε δηαθνξεηηθά ζεκεία πψιεζεο. Τέινο, ε δηαδηθαζία θαζνξηζκνχ αληαγσληζηηθψλ πξνηεξαηνηήησλ είλαη δπλακηθή σο πξνο ηνλ ρψξν θαη ην ρξφλν. Τα πξντφληα δηαλχνπλ ηνλ Κχθιν Εσήο Πξντφληνο θαη ηαπηφρξνλα αιιάδνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο αληαγσληζηηθφηεηάο ηνπο. Με δεδνκέλν απηφ, θαη ην φηη ηα πξντφληα ζε δηαθνξεηηθέο γεσγξαθηθά αγνξέο, νη εηαηξείεο πξέπεη λα αλαπξνζαξκφδνπλ Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 28

ηα ζπζηήκαηα logistics κε ζθνπφ λα δηεπθνιχλνπλ απηή ηε δπλακηθή δηαδηθαζία. Σην αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, απηά ηα ηέζζεξα θξηηήξηα νξίδνπλ ηε ιεηηνπξγία δηαθφξσλ εηαηξεηψλ. Οη θαηαλαισηέο, κε ηηο αγνξαζηηθέο ηνπο πξνηηκήζεηο θαζνξίδνπλ ην κέγεζνο ηεο αγνξάο. Αληαπνθξηλφκελνη ζηηο πξνηηκήζεηο απηέο, νη δηάθνξνη αληαγσληζηέο παξάγνπλ εθξνέο πνπ δίλνπλ έκθαζε ζε θάπνηα θξηηήξηα (ζπλδπαζκνί θφζηνπο, πνηφηεηαο, εμππεξέηεζεο θαη ειαζηηθφηεηαο). Απηνί νη ζπλδπαζκνί εθιακβάλνληαη απφ ηνπο θαηαλαισηέο σο ηελ απφδνζε ηεο εηαηξείαο, θαη αγνξάδνπλ ηελ «απφδνζε» πνπ πξνηηκνχλ. Τν θξηηήξην απφδνζεο πνπ επηιέγεηαη απφ κηα εηαηξεία γηα λα αληαπνθξηζεί ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ θαηαλαισηψλ, πξνζδηνξίδεη θαη ηηο απαηηήζεηο ηνπ ζπζηήκαηνο logistics. Μία εηαηξεία πνπ δίλεη έκθαζε ζηελ εμππεξέηεζε ζα έρεη δηαθνξεηηθφ ζχζηεκα logistics απφ κία εηαηξεία πνπ ρξεζηκνπνηεί ηελ πνηφηεηα σο winning θξηηήξην. Σηελ πξψηε πεξίπησζε, νη απαηηήζεηο ηεο εμππεξέηεζεο αλαγθάδνπλ ηηο εηαηξείεο λα έρνπλ πςειφ επίπεδν δηαζεζηκφηεηαο ησλ πξντφλησλ ηνπο. Αλ έλα πξντφλ δελ είλαη ζην ξάθη, ηφηε κπνξεί λα ραζεί κηα πψιεζε. Σηηο πεξηπηψζεηο απηέο ε αθνζίσζε ησλ πειαηψλ ζηε εηαηξεία είλαη κηθξή. Ζ εηαηξεία αλαγθάδεηαη λα δηαρεηξίδεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απνζέκαηα αζθαιείαο θαη λα ζπλεξγάδεηαη κε ηα άιια κέξε ηνπ ζπζηήκαηνο logistics πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηθαλνπνίεζεο ηνπ πειάηε. Αληίζεηα, αλ ην winning θξηηήξην κηαο εηαηξείαο είλαη ε πνηφηεηα, νη πειάηεο ζα ήηαλ κάιινλ πξφζπκνη λα πεξηκέλνπλ γηα ηελ παξαιαβή ηνπ πξντφληνο, ιφγσ κεγάιεο αθνζίσζεο. Σηε πεξίπησζε απηή, ην ζχζηεκα logistics ζα επηθεληξψλεηαη ζηελ ηήξεζε ησλ πξνδηαγξαθψλ πνηφηεηαο, άξα ζα είλαη πξνζαλαηνιηζκέλν πξνο ηνπο πφξνπο. (Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 8. Η δνκή ελόο ζπζηήκαηνο logistics. Σχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηνπο, ν νπνίνο αλαθέξζεθε ζην εηζαγσγηθφ θεθάιαην, ηα logistics είλαη ε επηζηήκε πνπ αζρνιείηαη κε ηνλ ζρεδηαζκφ, ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθηέιεζε ηεο ξνήο ησλ πξντφλησλ θαη ησλ πιεξνθνξηψλ κέζα Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 29

ζε ζπζηήκαηα. Τν αληηθείκελν ησλ logistics αλαθέξεηαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα (Σηθληψηεο 1997). Logistics Management. ρεδηαζκόο Έιεγρνο Δθηέιεζε Σηξαηεγηθή Φξνληθφο νξίδνληαο Μνλάδα δηαθίλεζεο Σπζθεπαζία Καλάιηα δηαλνκήο Αξ. θνξηεγψλ δηαλνκήο Καλάιηα κεηαθνξάο Αξ. θέληξσλ δηαλνκήο Τνπνζεζία θέληξσλ δηαλνκήο Τερλνινγία Αλαθχθισζε Έιεγρνο εθαξκνγήο Έιεγρνο απνηειεζκάησλ Παξαγσγηθφηεηα Κφζηνο / θέξδε Δμππεξέηεζε πειαηψλ Πνηνηηθφο έιεγρνο Πνζνηηθφο έιεγρνο Γηαξθήο απνγξαθή Λφγνη αζηνρίαο Αμηνιφγεζε αληαγσληζκνχ Αμηνιφγεζε πξνζσπηθνχ Αμηνιφγεζε εμνπιηζκνχ Έιεγρνο απνζεκάησλ Αγνξέο Μεηαθνξέο Απνζήθεπζε Απνζέκαηα Γηαλνκέο Πίλαθαο 1: ε δνκή ησλ logistics (πεγή: Σηθληψηεο 1997). 8.1. Ο ρεδηαζκόο ηνπ ζπζηήκαηνο logistics Ο ζρεδηαζκφο αλαθέξεηαη ζε φια ηα ζέκαηα ηεο πξψηεο ζηήιεο ηνπ πίλαθα. Ο ζρεδηαζκφο μεθηλά απφ ηελ επηινγή ηεο κνλάδαο δηαθίλεζεο θαη ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζπζθεπαζίαο ηνπ πξντφληνο θαη θαιχπηεη φιεο ηηο θάζεηο, δειαδή ηελ πξνκήζεηα ησλ πιηθψλ, ηελ παξαγσγή ησλ πξντφλησλ θαη ηε δηάζεζε, δηαλνκή θαη εκπνξία ηνπο θαη θαηαιήγεη ζην πξφβιεκα ηεο αλαθχθισζεο ησλ πιηθψλ, κε ηελ παξαιαβή επηζηξνθψλ ή κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ ππνπξντφλησλ πνπ πξνθχπηνπλ θαηά ηελ παξαγσγή. Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 30

Τα ζέκαηα ηνπ ζρεδηαζκνχ είλαη πνιιά θαη αλαθέξνληαη ζηελ επηινγή κνλάδαο δηαθίλεζεο, ζηελ επηινγή θαλαιηψλ δηαλνκήο, ζηελ εμεχξεζε ηνπ άξηζηνπ αξηζκνχ απνζεθεπηηθψλ θέληξσλ θαη θέληξσλ δηαλνκήο, ζηελ επηινγή ηνπνζεζίαο, ζηελ επηινγή ηερλνινγίαο θιπ. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ ζπζηήκαηνο, θαη ηδηαίηεξα ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ζα νδεγήζεη ηελ επηρείξεζε ζηε ιήςε πνιχ ζνβαξψλ απνθάζεσλ, πνπ ζα έρνπλ κεγάιε επίδξαζε ζηε ιεηηνπξγηθφηεηα θαη ηελ εθηέιεζε ησλ θαζεκεξηλψλ εξγαζηψλ ηεο επηρείξεζεο, ζα δηακνξθψζνπλ ην ηειηθφ θφζηνο θαη ζα επεξεάζνπλ ηελ θεξδνθνξία ηεο επηρείξεζεο. Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο είλαη απηφο πνπ έρεη ηε κεγαιχηεξε βαξχηεηα γηα ηελ επηηπρία ή ηελ απνηπρία κηαο επηρείξεζεο, γηα απηφ θαη ζα εμεηαζηεί θάπσο εθηελέζηεξα. 8.1.1. Η ζηξαηεγηθή ελόο ζπζηήκαηνο logistics. Ζ ζηξαηεγηθή ησλ logistics κπνξεί λα νξηζηεί σο έλλνηα πνιπδηάζηαηε, πνπ πεξηιακβάλεη φιεο ηηο θξίζηκεο δξαζηεξηφηεηεο logistics κηαο εηαηξείαο, θαη ηεο παξέρεη ην αίζζεκα ηεο ελφηεηαο, ηεο ζσζηήο θαηεχζπλζεο θαη ηνπ ζθνπνχ. Πξνηείλεηαη ν αθφινπζνο πεξηεθηηθφο νξηζκφο νξηζκφο: Ζ ζηξαηεγηθή ησλ logistics: Δίλαη έλα ζπλεθηηθφ, ελνπνηεηηθφ θαη νινθιεξσκέλν ζρέδην απνθάζεσλ. Καζνξίδεη θαη απνθαιχπηεη ην ζθνπφ ησλ δξαζηεξηνηήησλ logistics ηνπ νξγαληζκνχ, απφ ηελ άπνςε ησλ καθξνπξφζεζκσλ ζηφρσλ, πξνγξακκάησλ δξάζεο θαη πξνηεξαηνηήησλ θαηαλνκήο πφξσλ ηεο εηαηξείαο. Δπηρεηξεί λα ππνζηεξίμεη ή λα επηηχρεη γηα ηελ εηαηξεία έλα καθξνπξφζεζκν βηψζηκν πιενλέθηεκα, κε ηε ζσζηή αληαπφθξηζε ζηηο επθαηξίεο θαη απεηιέο ηνπ πεξηβάιινληνο ηεο εηαηξείαο. Οη απνθάζεηο απηέο κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε δχν γεληθέο θαηεγνξίεο: ηηο απνθάζεηο δνκήο θαη ηηο απνθάζεηο ππνδνκήο. Οη απνθάζεηο δνκήο είλαη ακεηάθιεηεο σο πξνο ηε θχζε ηνπο, έρνπλ καθξνπξφζεζκε Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 31

επίδξαζε, θαη απνηεινχλ ηα δνκηθά ζηνηρεία ελφο ζπζηήκαηνο logistics. Οη απνθάζεηο ππνδνκήο αζρνινχληαη κε ηα κε δνκηθά ζηνηρεία ηνπ ζπζηήκαηνο, θαη πεξηιακβάλνπλ δηαδηθαζίεο, ζπζηήκαηα ειέγρνπ, θαη ελαιιαθηηθέο ιχζεηο γηα ηελ νξγάλσζε ησλ δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ. Γεληθά είλαη πην ηαθηηθέο σο πξνο ηε θχζε ηνπο, θαζψο πεξηιακβάλνπλ πνιιέο απνθάζεηο ζε εμέιημε, θαη δελ απαηηνχλ πςειέο επελδχζεηο θεθαιαίνπ. (Dornier,Ernst, Fender, Kouvelis 1998) 8.1.1.1. Απνθάζεηο δνκήο. Σηηο απνθάζεηο δνκήο αλήθνπλ ηέζζεξηο θαηεγνξίεο απνθάζεσλ. 1. Γίθηπν εγθαηαζηάζεσλ: Ζ δφκεζε ελφο δηθηχνπ εγθαηαζηάζεσλ πεξηιακβάλεη καθξνπξφζεζκεο, ακεηάθιεηεο απνθάζεηο. Πεξηιακβάλεη δεηήκαηα φπσο ν αξηζκφο ησλ εγθαηαζηάζεσλ, ε ζέζε ηνπο θαη ε δπλακηθφηεηά ηνπο, θαη ε έθηαζε θαη ν ηχπνο ηνπ επίθεληξνπ ησλ εγθαηαζηάζεσλ. Οη εγθαηαζηάζεηο κπνξεί λα έρνπλ σο επίθεληξν ηε γεσγξαθηθή ζέζε, ηελ νκάδα πξντφλησλ, ηνλ ηχπν ηεο δηαδηθαζίαο, ή ην ζηάδην ζηνλ θχθιν δσήο ηνπ πξντφληνο. Ζ δφκεζε ηνπ δηθηχνπ πξέπεη λα πξνρσξήζεη πέξα απφ ηηο θπζηθέο ξνέο θαη λα πεξηιάβεη ηηο ξνέο ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ησλ ζρέζεσλ πξνκεζεπηψλπειαηψλ ησλ δηαθφξσλ εγθαηαζηάζεσλ ηνπ δηθηχνπ. 2. Σερλνινγία ηεο ιεηηνπξγηθήο δηαδηθαζίαο. (Operation Process Technology): Απηή ε θαηεγνξία πεξηιακβάλεη ηελ επηινγή ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ ζα εθαξκνζηνχλ γηα ηελ παξαγσγή ζπγθεθξηκέλσλ πξντφλησλ. Πεξηιακβάλεη επίζεο δεηήκαηα φπσο ε ηερλνινγηθή επειημία, ηα απαηηνχκελα πξνζφληα ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη ην άλνηγκα ησλ επελδχζεσλ (investment exposure). 3. Σερλνινγία ηεο δηαδηθαζίαο logistics: Σε απηή ηελ θαηεγνξία πεξηιακβάλεηαη ε επηινγή απφ έλαλ αξηζκφ ελαιιαθηηθψλ ηερλνινγηψλ, γηα ηε ιεηηνπξγία ησλ δηαθφξσλ δξαζηεξηνηήησλ logistics. Πξέπεη λα επηιεγεί έλα επξχ πεδίν ηερλνινγηψλ πνπ αθνξνχλ ηηο επελδχζεηο ηεο εηαηξείαο ζε εμνπιηζκφ κεηαθνξψλ θαη ζε ηερλνινγίεο Αδακαληία Πεηξνχηζνπ ΔΣΓΓ 2005 32