ΑΝΧΣΑΣΖ ΥΟΛΖ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ ΚΑΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ (Α..ΠΑΗ.Σ.Δ.) Παξάξηεκα Θεζζαινλίθεο ΔΣΖΗΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΑΗΓΑΓΧΓΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗΖ (Δ.Π.ΠΑΗ.Κ.) ΟΡΓΑΝΩΖ ΚΑΗ ΥΔΓΗΑΖ ΓΗΓΑΚΣΗΚΩΝ ΔΝΟΣΖΣΩΝ (ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΑ ΥΔΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ) ΣΟ ΓΝΩΣΗΚΟ ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ "ΜΖΥΑΝΟΛΟΓΗΑ" ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ησλ πνπδαζηψλ Γθαδάθε Κσλζηαληίλνπ ηνπ Νηθνιάνπ Γξ Υαηδεπαλαγηψηε Μαξίαο ηνπ Ησάλλε Μάζεκα: Γηδαθηηθή Μαζεκάησλ Δηδηθφηεηαο Δπφπηεο Καζεγεηήο: Μάξηνο Κνπηζνχθνο Ηνχληνο, 2012
i ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1 ΔΗΑΓΩΓΖ... 1 1.1 Γεληθφ πιαίζην... 1 1.2 Αληηθείκελν θαη ζθνπφο ηεο εξγαζίαο... 1 1.3 Γνκή ηεο εξγαζίαο... 2 2 ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ... 3 2.1 Γεληθά... 3 2.2 Μειέηε θαη Αμηνπνίεζε Βηβιηνγξαθίαο... 4 2.3 ηφρνη Γηδαζθαιίαο... 5 2.4 Καζνξηζκφο θαη Οξγάλσζε Πεξηερνκέλνπ Γηδαζθαιίαο... 5 2.5 Δπηινγή Μεζνδνινγίαο, Σερληθψλ θαη Μέζσλ... 6 2.6 ρεδηαζκφο Δθαξκνγήο θαη Αμηνιφγεζεο... 8 2.7 ρέδην καζήκαηνο... 8 2.8 Φχιια Γηδαζθαιίαο... 13 3 ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΑ ΥΔΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ... 17 3.1 1 ε Γηδαθηηθή Δλφηεηα: Βελδηλνθηλεηήξεο... 20 3.2 2 ε Γηδαθηηθή Δλφηεηα: Σέιεηα Αέξηα... 36 3.3 3 ε Γηδαθηηθή Δλφηεηα: Δλεξγεηηθή Ππξνπξνζηαζία... 58 3.4 4 ε Γηδαθηηθή Δλφηεηα: Δθθηλεηήο πλερνχο Ρεχκαηνο... 76 3.5 5 ε Γηδαθηηθή Δλφηεηα: πζζσξεπηήο... 88 3.6 6 ε Γηδαθηηθή Δλφηεηα: Μεηξεηηθά ξγαλα... 102 4 ΔΠΗΛΟΓΟ... 113 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 115 Διιεληθή... 115 Ξέλε... 116 Πεγέο απφ ην Γηαδίθηπν... 116
1 1 ΔΗΑΓΩΓΖ 1.1 Γεληθό πιαίζην Χο Γηδαθηηθή νξίδεηαη ε επηζηήκε πνπ αζρνιείηαη κε ηε δηδαζθαιία, κε ηελ «ηέρλε ηνπ δηδάζθεηλ». Απνηειεί θιάδν ηεο Παηδαγσγηθήο θαη εμεηάδεη ηνπο ηξφπνπο, κε ηνπο νπνίνπο γίλεηαη απνηειεζκαηηθφηεξε ε δηδαθηηθή δηαδηθαζία. Πξαγκαηεχεηαη ηελ επηινγή θαη ηε δηάηαμε ηεο δηδαθηέαο χιεο, ην ζρεδηαζκφ ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηελ νξγάλσζε φισλ ησλ επηκέξνπο καζεκάησλ. χκθσλα κε ηνλ Πιαγηαλάθν (1999), είζηζηαη λα γίλεηαη δηάθξηζε κεηαμχ ηεο «Γεληθήο Γηδαθηηθήο» θαη ηεο «Δηδηθήο Γηδαθηηθήο». Ζ Γεληθή Γηδαθηηθή αζρνιείηαη κε ηελ εμέηαζε κεζφδσλ θαη αξρψλ πνπ έρνπλ εθαξκνγή αλεμάξηεηα απφ ην δηδαζθφκελν αληηθείκελν, ελψ ε Δηδηθή Γηδαθηηθή εμεηάδεη ηηο θαηά πεξίπησζε εμεηδηθεπκέλεο κεζφδνπο θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ αξρψλ απηψλ αλάινγα κε ην δηδαζθφκελν αληηθείκελν. ηελ πεξίπησζε Δπαγγεικαηηθψλ Μαζεκάησλ, ε Δηδηθή Γηδαθηηθή εμεηάδεη θαη πξνζαξκφδεη ηηο κεζφδνπο θαη ηηο αξρέο δηδαζθαιίαο κε βάζε ην δηδαζθφκελν επαγγεικαηηθφ κάζεκα (Γηδαθηηθή Δπαγγεικαηηθώλ Μαζεκάηωλ ή Δηδηθή Γηδαθηηθή Δπαγγεικαηηθώλ Μαζεκάηωλ). Μέρξη πξφζθαηα, ε δηδαζθαιία επαγγεικαηηθψλ καζεκάησλ (θαη φρη κφλν) πξαγκαηνπνηνχληαλ βαζηδφκελε ζε παιηέο αληηιήςεηο, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο: α) νη δηδαθηηθέο κέζνδνη εζηηάδνληαη ζηηο γλσζηηθέο αλεπάξθεηεο ησλ καζεηψλ, β) πεγή πιεξνθφξεζεο είλαη κφλν ν δηδάζθσλ θαη ην βηβιίν, γ) ν δηδάζθσλ κεηαθέξεη ηε γλψζε θαη απηή πξνθχπηεη απφ ηελ παζεηηθή απνδνρή ησλ καζεηψλ, δ) ε κάζεζε είλαη κνλνδηάζηαηε θαη αθνινπζεί έλαλ κφλν δξφκν. ηα λεφηεξα ρξφληα νη αληηιήςεηο απηέο έρνπλ απνδνκεζεί θαη αληηθαηαζηαζεί απφ λέεο, ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο: α) νη δηδαθηηθέο κέζνδνη εζηηάδνληαη ζηα ελδηαθέξνληα θαη ζηηο ηθαλφηεηεο ησλ καζεηψλ, β) ε πιεξνθφξεζε πξνέξρεηαη απφ δηάθνξεο πεγέο, γ) ν δηδάζθσλ δηεπθνιχλεη ηε ζχλδεζε ηεο γλψζεο κε ηελ πξαγκαηηθφηεηα θαη ε γλψζε αλαθαιχπηεηαη θαη θαηαθηάηαη απφ ην καζεηή, δ) ε κάζεζε είλαη νιηζηηθή, ζθαηξηθή θαη ν καζεηήο νδεγείηαη ζε απηήλ απφ πνιιά κνλνπάηηα. Βαζηζκέλε ζηηο ζχγρξνλεο απηέο αληηιήςεηο γηα ηηο δηδαθηηθέο κεζφδνπο θαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηερληθέο, ηηο αξρέο δηδαζθαιίαο θαη ηε ζεσξία γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δπλαηή δηδαθηηθή δηαδηθαζία, ε παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία πξαγκαηεχεηαη ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ νξγάλσζε έμη (6) δηδαθηηθψλ ελνηήησλ ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Μεραλνινγίαο. 1.2 Αληηθείκελν θαη ζθνπόο ηεο εξγαζίαο Αληηθείκελν ινηπφλ θαη ζθνπφο ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε νξγάλσζε θαη ζρεδίαζε δηδαθηηθψλ ελνηήησλ, ε δεκηνπξγία θαη παξνπζίαζε
2 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 επνκέλσο νινθιεξσκέλσλ ζρεδίσλ καζήκαηνο ζε έμη (6) δηδαθηηθέο ελφηεηεο πνπ άπηνληαη ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο Μεραλνινγίαο. Ζ επηινγή ησλ δηδαθηηθψλ ελνηήησλ δελ είλαη ηπραία, αιιά κεζνδεπκέλε, ψζηε λα ζρεδηαζηνχλ, νξγαλσζνχλ θαη παξνπζηαζηνχλ ηξία (3) νινθιεξσκέλα ζρέδηα ζεσξεηηθψλ καζεκάησλ πιεξνθνξηώλ θαη ηξία (3) νινθιεξσκέλα ζρέδηα εξγαζηεξηαθψλ καζεκάησλ πξάμεωλ κε ζηφρν ηελ πιεξφηεηα ηεο αληηκεηψπηζεο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. 1.3 Γνκή ηεο εξγαζίαο Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία ρσξίδεηαη ζε δχν κέξε. ην πξψην κέξνο (θεθάιαην 2) ιακβάλεη ρψξα κηα ζχληνκε επηζθφπεζε ηεο ζεσξίαο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δπλαηή νξγάλσζε θαη ζρεδίαζε ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο. ην δεχηεξν κέξνο (θεθάιαην 3) ιακβάλεη ρψξα ν ζρεδηαζκφο θαη ε νξγάλσζε ησλ έμη (6) δηδαθηηθψλ ελνηήησλ ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Μεραλνινγίαο. Δηδηθφηεξα, ζην θεθάιαην 2 εηζάγεηαη αξρηθά ε έλλνηα θαη ε ζεκαζία ηεο ζρεδίαζεο κηαο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο. ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδεηαη ζεσξεηηθά ε νξγάλσζε ηεο δηδαζθαιίαο κε ηελ επηινγή ηεο χιεο, ηελ απνζαθήληζε ησλ ζηφρσλ, ηε δηάθξηζε ησλ βαζκίδσλ νξγάλσζεο ηεο χιεο, ηελ επηινγή ηεο κεζνδνινγίαο, ησλ ηερληθψλ θαη ησλ κέζσλ δηδαζθαιίαο, ην ζρεδηαζκφ θάζε επηκέξνπο ζηαδίνπ, ην ζρεδηαζκφ ηεο εθαξκνγήο θαη ηεο αμηνιφγεζεο θαη ηελ απνηχπσζε ηνπ απνηειέζκαηνο ζην ζρέδην καζήκαηνο. Δπηπιένλ, δίλεηαη έκθαζε ζηα ζπλνδεπηηθά θχιια δηδαζθαιίαο. ην θεθάιαην 3 παξνπζηάδεηαη ε νξγάλσζε θαη ε ζρεδίαζε ησλ έμη (6) δηδαθηηθψλ ελνηήησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην θεθάιαην ρσξίδεηαη ζε έμη ππνθεθάιαηα, ζε θαζέλα απφ ηα νπνία παξνπζηάδεηαη ην νινθιεξσκέλν ζρέδην καζήκαηνο θάζε κηαο δηδαθηηθήο ελφηεηαο θαη εηδηθφηεξα: α) ην ζρέδην καζήκαηνο, β) ην θχιιν πιεξνθνξηψλ, γ) νη δηαθάλεηεο πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ παξνπζίαζε ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο, δ) ην θχιιν εθαξκνγήο, ε) ην θχιιν ειέγρνπ θαη ζη) ην θχιιν αλάζεζεο εξγαζίαο γηα ηελ επηιεγκέλε δηδαθηηθή ελφηεηα. Οη δηδαθηηθέο ελφηεηεο πνπ επηιέρζεθαλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νινθιεξσκέλσλ ζρεδίσλ καζήκαηνο, κε ηε ζεηξά πνπ παξαηίζεληαη ζην θεθάιαην 3, είλαη νη εμήο: α) Βελδηλνθηλεηήξεο, β) Σέιεηα αέξηα, γ) Δλεξγεηηθή ππξνπξνζηαζία, δ) Δθθηλεηήο πλερνχο Ρεχκαηνο, ε) πζζσξεπηήο θαη ζη) Μεηξεηηθά ξγαλα. Οη ηξεηο πξψηεο δηδαθηηθέο ελφηεηεο είλαη πιεξνθνξίεο θαη νη ηξεηο επφκελεο πξάμεηο. Σέινο, ζην θεθάιαην 4 παξαηίζεληαη ε ζχλνςε θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο.
3 2 ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 2.1 Γεληθά πσο αλαθέξζεθε θαη ζην πξψην θεθάιαην, ε Δηδηθή Γηδαθηηθή εμεηάδεη ηηο θαηά πεξίπησζε εμεηδηθεπκέλεο κεζφδνπο θαη ηελ πξνζαξκνγή ησλ αξρψλ δηδαζθαιίαο αλάινγα κε ην δηδαζθφκελν αληηθείκελν. Δηδηθφηεξα, ζηελ πεξίπησζε Δπαγγεικαηηθψλ Μαζεκάησλ, ε Δηδηθή Γηδαθηηθή εμεηάδεη θαη πξνζαξκφδεη ηηο κεζφδνπο θαη ηηο αξρέο απηέο κε βάζε ην δηδαζθφκελν επαγγεικαηηθφ κάζεκα. Ζ Γηδαζθαιία Δπαγγεικαηηθψλ Μαζεκάησλ νθείιεη λα είλαη πξνζαλαηνιηζκέλε πξνο ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο ηνπ επαγγέικαηνο πνπ ζα ππεξεηήζνπλ ζην κέιινλ νη καζεηέο. Σν πεξηερφκελν θάζε δηδαθηηθήο ελφηεηαο είλαη ζθφπηκν λα επηιέγεηαη κε βάζε ηηο ζεσξεηηθέο γλψζεηο θαη ηηο δεμηφηεηεο πνπ θαινχληαη λα θαηαθηήζνπλ νη καζεηέο θαη ηηο νπνίεο ζα ρξεηαζηνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ζην κέιινλ θαηά ηελ άζθεζε ηνπ επαγγέικαηφο ηνπο. χκθσλα κε ηνλ Πιαγηαλάθν (2000), γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθή θαη απνδνηηθή ε δηδαζθαιία ζα πξέπεη: 1. Να αληηκεησπίδεη ηε κάζεζε σο αιιαγή ζπκπεξηθνξάο 2. Να δηεγείξεη θαη λα εληζρχεη ην ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ 3. Να ζπζρεηίδεηαη κε ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ 4. Να εκπινπηίδεη θαη λα αμηνπνηεί ηελ πείξα ησλ καζεηψλ 5. Να ρξεζηκνπνηεί ηηο θαηάιιειεο κεζφδνπο θαη ηα θαηάιιεια κέζα 6. Να ζπλδπάδεη ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή θαη ηελ άζθεζε 7. Να αλαγλσξίδεη ηηο αηνκηθέο δηαθνξέο ησλ καζεηψλ 8. Να ζπλδέεη ηε λέα γλψζε κε πξνυπάξρνπζεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο 9. Να νδεγεί ηνπο καζεηέο ζε ηθαλνπνίεζε. Γηα ηελ πηνζέηεζε φισλ ησλ παξαπάλσ αξρψλ κάζεζεο, γίλεηαη αληηιεπηφ φηη απαηηείηαη ζρνιαζηηθφο ζρεδηαζκφο θάζε δηδαθηηθήο ελφηεηαο. πσο είλαη ήδε γλσζηφ, κηα δηδαθηηθή ελφηεηα απνηειεί ζπζηαηηθφ ζηνηρείν ελφο καζεζηαθνχ πξνγξάκκαηνο θαη επηδηψθεη ηελ επίηεπμε ησλ καζεζηαθψλ ζηφρσλ. Γηα ηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ ζθνπνχ απηνχ, απαηηείηαη λα αθνινπζεζεί κηα ζπζηεκαηηθή δηαδηθαζία, ε νπνία πεξηιακβάλεη δηαδνρηθά βήκαηα (Ηαθσβίδεο, 2011). Σα βαζηθά βήκαηα ζρεδηαζκνχ κηαο δηδαθηηθήο ελφηεηαο απνηππψλνληαη ζην ζρήκα 2.1. Ο ζρεδηαζκφο κηαο δηδαθηηθήο ελφηεηαο νινθιεξψλεηαη κε ηελ θαηάξηηζε ελφο νινθιεξσκέλνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο. Σν νινθιεξσκέλν ζρέδην καζήκαηνο απνηειείηαη απφ ην ζρέδην καζήκαηνο, ηα ζπλνδεπηηθά θχιια δηδαζθαιίαο θαη ην απαξαίηεην επνπηηθφ (νπηηθναθνπζηηθφ) πιηθφ.
4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΒΖΜΑ 1 Αλαδήηεζε, κειέηε θαη αμηνπνίεζε ησλ δηαζέζηκσλ πεγψλ πιεξνθφξεζεο ΒΖΜΑ 2 Γηαηχπσζε ζηφρσλ δηδαζθαιίαο ΒΖΜΑ 3 Καζνξηζκφο θαη νξγάλσζε πεξηερνκέλνπ ΒΖΜΑ 4 Δπηινγή κεζνδνινγίαο, θαηάιιεισλ ηερληθψλ θαη κέζσλ ΒΖΜΑ 5 ρεδηαζκφο εθαξκνγήο θαη αμηνιφγεζεο ρήκα 2.1: Βαζηθά Βήκαηα ρεδηαζκνχ κηαο Γηδαθηηθήο Δλφηεηαο 2.2 Μειέηε θαη Αμηνπνίεζε Βηβιηνγξαθίαο Με βάζε ηελ επεμεξγαζία ηεο δηδαθηέαο χιεο, ζχκθσλα κε ην Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα, αμηνπνηνχληαη νη δηαζέζηκεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ην πξνθίι ησλ καζεηψλ θαη ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ πιηθψλ κέζσλ. Σα αλαγθαία εξσηήκαηα πνπ πξέπεη λα απαληεζνχλ ζην βήκα απηφ, ζχκθσλα κε ηνλ Ηαθσβίδε (2011), είλαη: 1. Πνην είλαη ην αληηθείκελν ηνπ καζήκαηνο; 2. Ση εμππεξεηεί θαη πνπ απεπζχλεηαη ε ζπγθεθξηκέλε δηδαθηηθή ελφηεηα (π.ρ. ηάμε, επίπεδν, πιεζπζκφο); 3. Πνην είλαη ην αλαιπηηθφ πξφγξακκα ηνπ καζήκαηνο; 4. Πφηε θαη πνχ ζα πξαγκαηνπνηεζεί ε δηδαζθαιία; 5. Ση βηβιηνγξαθηθφ πιηθφ ππάξρεη δηαζέζηκν; 6. Καιχπηεη ην δηαζέζηκν βηβιηνγξαθηθφ πιηθφ ηελ επηθαηξφηεηα θαη ην επηδεηνχκελν επίπεδν θαη εχξνο, ψζηε λα πξαγκαηνπνηεζεί ε δηδαζθαιία;
2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 5 2.3 ηόρνη Γηδαζθαιίαο Μεηά ηε δηεξεχλεζε ηνπ δηαζέζηκνπ βηβιηνγξαθηθνχ πιηθνχ θαη ησλ πεξηνξηζκψλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο δηδαζθαιίαο, θαζνξίδνληαη νη δηδαθηηθνί ζηφρνη ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο, δειαδή ηα απνηειέζκαηα πνπ επηδηψθεη ν εθπαηδεπηηθφο κεηά ην ηέινο ηεο δηδαζθαιίαο. Απηφ είλαη απαξαίηεην, γηαηί αλ ν εθπαηδεπηηθφο θαη νη καζεηέο δελ γλσξίδνπλ εθ ησλ πξνηέξσλ ηη επηδηψθνπλ, ειινρεχεη ζνβαξφο θίλδπλνο ε δηδαζθαιία λα απνπξνζαλαηνιηζηεί θαη λα είλαη αλαπνηειεζκαηηθή. χκθσλα κε ην Γεκεηξφπνπιν (1982), νη ζηφρνη ζα πξέπεη λα: 1. Δίλαη ζσζηά θαη επθξηλψο δηαηππσκέλνη 2. Αλαθέξνληαη ζε κηα άκεζα νξαηή θαη αλαγλσξίζηκε ζπκπεξηθνξά 3. Πεξηιακβάλνπλ ηηο ηππηθέο ζπλζήθεο, θάησ απφ ηηο νπνίεο ζα επηηεπρζεί ην επηζπκεηφ απνηέιεκα 4. Πεξηιακβάλνπλ ηα θξηηήξηα γηα ηελ επίηεπμε ησλ απνηειεζκάησλ 5. Δμππεξεηνχλ ηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ηνπ αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο 6. Αληηζηνηρνχλ ζηηο πξαγκαηηθέο δπλαηφηεηεο ησλ εθπαηδεπφκελσλ 7. Δίλαη αμηνινγήζηκνη. Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη αληηιεπηφ φηη νη ζηφρνη απνηεινχλ ην πιαίζην, βάζεη ηνπ νπνίνπ ν εθπαηδεπηηθφο νξγαλψλεη ηελ χιε, επηιέγεη ηερληθέο, κέζα θαη κεζφδνπο θαη αμηνινγεί ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη νη ζηφρνη κηαο δηδαθηηθήο ελφηεηαο ηαμηλνκνχληαη ζε ηξία επίπεδα, ηα νπνία ζχκθσλα κε ηνλ Ηαθσβίδε (2011) είλαη: 1. Δπίπεδν ησλ Γλψζεσλ: Πνηεο γλψζεηο ζα απνθηήζνπλ θαη πνηεο ηθαλφηεηεο ζα αλαπηχμνπλ νη καζεηέο. 2. Δπίπεδν ησλ Γεμηνηήησλ: Πνηεο δεμηφηεηεο ζα αλαπηχμνπλ νη καζεηέο. 3. Μεηαγλσζηηθφ Δπίπεδν (ηάζεηο): Πνηεο αμίεο ζα αλαπηχμνπλ νη καζεηέο. 2.4 Καζνξηζκόο θαη Οξγάλσζε Πεξηερνκέλνπ Γηδαζθαιίαο Μεηά ηελ απνζαθήληζε ησλ δηδαθηηθψλ ζηφρσλ ν εθπαηδεπηηθφο θαιείηαη λα νξγαλψζεη ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο. Αξρηθά ινηπφλ θαζνξίδεη θαη νξηζηηθνπνηεί ην πεξηερφκελν (ηε δηδαθηέα χιε), ζηε ζπλέρεηα θαηαλέκεη ηελ χιε απηή ζε επηκέξνπο ελφηεηεο (βαζκίδεο νξγάλσζεο δηδαζθαιίαο) θαη ηέινο θαηαλέκεη ην δηαζέζηκν ρξφλν παξνπζίαζεο ηεο λέαο χιεο ζηηο επηκέξνπο ελφηεηεο. Γηα ηνλ επηηπρή θαζνξηζκφ θαη νξγάλσζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο είλαη απαξαίηεην, ζχκθσλα κε ηνλ Ηαθσβίδε (2011), ην πεξηερφκελν λα:
6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 1. Αληηζηνηρεί ζην ζθνπφ ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ζηνπο ζηφρνπο ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο 2. Αληαπνθξίλεηαη ζηηο εθπαηδεπηηθέο αλάγθεο ησλ καζεηψλ 3. Γηαηππψλεηαη αλαιπηηθά θαη κε ζαθήλεηα 4. Υαξαθηεξίδεηαη απφ ζπλέπεηα θαη πιεξφηεηα. 2.5 Δπηινγή Μεζνδνινγίαο, Σερληθώλ θαη Μέζσλ Αθφηνπ ν εθπαηδεπηηθφο νξηζηηθνπνηήζεη ην πεξηερφκελν ηεο δηδαζθαιίαο θαη ην θαηαλέκεη ζε επηκέξνπο ελφηεηεο, ζηε ζπλέρεηα θαιείηαη λα επηιέμεη ηηο ηερληθέο δηδαζθαιίαο θαη ηα κέζα πνπ ζα ρξεζηκνπνηήζεη. Ζ επηινγή ζα γίλεη θαη πάιη κε βάζε ην πξνθίι ησλ καζεηψλ, ηνπο ζηφρνπο θαη ην πεξηερφκελν ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο κε απψηεξν ζθνπφ ηε βέιηηζηε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο δηδαζθαιίαο. Οη δηδαθηηθέο ηερληθέο πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ ν εθπαηδεπηηθφο λα επηιέμεη είλαη: α) ε δηάιεμε / εηζήγεζε, β) νη εξσηαπαληήζεηο, γ) ε ζπδήηεζε, δ) ε επίδεημε, ε) ε πξνζνκνίσζε, ζη) ην παηρλίδη ξφισλ, δ) ν θαηαηγηζκφο ηδεψλ, ε) ε κειέηε πεξίπησζεο θαη ζ) νη νκάδεο εξγαζίαο. Ο εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα επηιέμεη ηελ ίδηα ηερληθή γηα θάζε βαζκίδα / επηκέξνπο ελφηεηα ή δηαθνξεηηθή ηερληθή γηα θαζεκία απφ απηέο, αλάινγα κε ηνπο ζηφρνπο, ην πεξηερφκελν ηεο ελφηεηαο, ην δηαζέζηκν δηδαθηηθφ ρξφλν, ηηο δηαζέζηκεο ππνδνκέο θαη ηελ εμνηθείσζε ησλ καζεηψλ κε θάζε ηερληθή. Σν ζχλεζεο είλαη λα ρξεζηκνπνηείηαη δηαθνξεηηθή ηερληθή ζε θάζε βαζκίδα θαη επηπιένλ πνιχ ζπρλά απαηηείηαη ζπλδπαζκφο δχν ή πεξηζζνηέξσλ ηερληθψλ ζηηο επηκέξνπο ελφηεηεο δηδαζθαιίαο. ηνλ πίλαθα 2.1 παξνπζηάδνληαη ηα θπξηφηεξα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα θάζε ηερληθήο, ζχκθσλα κε ηνλ Κνπηζνχθν (2011). Σα κέζα πνπ έρεη ζηε δηάζεζή ηνπ ν εθπαηδεπηηθφο πνηθίινπλ αλάινγα κε ηηο δηαζέζηκεο ππνδνκέο ηεο ζρνιηθήο κνλάδαο θαη εμαξηψληαη ηαπηφρξνλα απφ ηελ εμνηθείσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ κε θάζε κέζν. Δλδεηθηηθά, αλαθέξνληαη ην δηαθαλνζθφπεην, πνπ πξνυπνζέηεη ηελ πξνεηνηκαζία δηαθαλεηψλ απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ην πξνβνιηθφ (Projector) πνπ ζπλδπάδεηαη κε Ζιεθηξνληθφ Τπνινγηζηή. Σν δεχηεξν κέζν δίλεη πνιιέο δπλαηφηεηεο ζηνλ εθπαηδεπηηθφ, ν νπνίνο κπνξεί λα εηνηκάζεη παξνπζηάζεηο γηα πξνβνιή, λα δείμεη βίληεν πνπ έρεη δεκηνπξγήζεη ν ίδηνο ή ελαιιαθηηθά έρεη βξεη έηνηκα, λα ρξεζηκνπνηήζεη ην δηαδίθηπν γηα εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο θιπ. Δπίζεο, ζηα κέζα πεξηιακβάλνληαη εξγαιεία, δηαηάμεηο θαη άιια πιηθά πνπ ππάξρνπλ δηαζέζηκα ζηηο εξγαζηεξηαθέο αίζνπζεο θαη είηε είλαη κηθξά θαη ειαθξηά ζε κέγεζνο θαη κπνξνχλ λα κεηαθεξζνχλ γηα επίδεημε ζηηο αίζνπζεο δηδαζθαιίαο είηε ρξεζηκνπνηνχληαη απνθιεηζηηθά ζηνπο ρψξνπο ησλ εξγαζηεξίσλ.
ΟΜΑΓΔ ΔΡΓΑΗΑ ΜΔΛΔΣΖ ΠΔΡΗ- ΠΣΧΖ ΚΑΣΑΗ- ΓΗΜΟ ΗΓΔΧΝ ΠΡΟΟΜΟΗΧΖ ΠΑΗΥΝΗΓΗ ΡΟΛΧΝ ΔΠΗΓΔΗΞΖ ΔΡΧΣΑΠΑ- ΝΣΖΔΗ ΤΕΖΣΖΖ ΓΗΑΛΔΞΖ (ΔΗΖΓΖ- Ζ) 2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 7 Πίλαθαο 2.1: Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα Γηδαθηηθψλ Σερληθψλ ΣΔΥΝΗΚΔ ΠΛΔΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ ΜΔΗΟΝΔΚΣΖΜΑΣΑ Οηθνλνκία ρξφλνπ Γελ απαηηείηαη παηδαγσγηθή θαηάξηηζε ηνπ θαζεγεηή Πεξηνξηζκέλε ζπκκεηνρή καζεηψλ Απαηηείηαη χπαξμε πςεινχ ελδηαθέξνληνο γηα ην κάζεκα Οη καζεηέο καζαίλνπλ λα εθθξάδνληαη Κξηηηθή δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο Βνεζά ζηελ θνηλσληθνπνίεζε ησλ καζεηψλ Καηάιιειε θπξίσο γηα δηδαζθαιία δεμηνηήησλ Δκπιέθεηαη κε πνιιέο άιιεο ηερληθέο Πνιιέο θνξέο ε ζπδήηεζε ράλεη ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο Γπζθνιία φηαλ είλαη πνιινί νη καζεηέο Απαηηείηαη θαιή ζρεδίαζε θαη πξνεηνηκαζία Απαηηείηαη εμνπιηζκφο Μπνξεί λα εγθπκνλεί θηλδχλνπο αλ δε ιεθζνχλ κέηξα Απαηηείηαη ρψξνο θαη ρξφλνο Απμάλεη ηε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ ζηε δηαδηθαζία Δληζρχεη ηελ απηελέξγεηα Απαηηείηαη θαιή πξνεηνηκαζία θαη ζρεδηαζκφο ψζηε λα ζπλδπάδεηαη κε ηνπο ζηφρνπο πνπ επηδηψθνληαη Πξέπεη λα έρεη ηελ ππνζηήξημε ησλ καζεηψλ Απαηηείηαη έλαο λένο ξφινο ηνπ θαζεγεηή, απηφο ηνπ ζπληνληζηή Απαηηείηαη θιίκα εκπηζηνζχλεο Δληζρχεη ηε ζπκκεηνρηθφηεηα θαη ηνλ απζνξκεηηζκφ ησλ καζεηψλ Απαηηείηαη έιεγρνο γηα λα κε πιαηεηάζεη ν θαηαηγηζκφο Γίλεηαη εκπέδσζε θαη εθαξκνγή φισλ ησλ γλψζεσλ Απαηηείηαη θαιή πξνεηνηκαζία, ζρεδηαζκφο θαη επηινγή θαηάιιεισλ πεξηπηψζεσλ Δθαξκφδεηαη επέιηθηα κε άιιεο ηερληθέο Διινρεχεη ν θίλδπλνο αδηέμνδεο δηαθσλίαο ή ζχγθξνπζεο Απαηηείηαη παξαθνινχζεζε απφ ηνλ θαζεγεηή Απαηηείηαη ρξφλνο Μεξηθέο νκάδεο θαζπζηεξνχλ ζε ζρέζε κε άιιεο
8 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 2.6 ρεδηαζκόο Δθαξκνγήο θαη Αμηνιόγεζεο Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο ζρεδίαζεο ηνπ ζηαδίνπ ηεο παξνπζίαζεο ηεο χιεο, ν εθπαηδεπηηθφο θαιείηαη λα νξγαλψζεη ηελ εθαξκνγή, δειαδή ηελ άζθεζε ησλ καζεηψλ ζηε λέα χιε. ην ζηάδην απηφ επηδηψθεηαη ζηαζεξνπνίεζε ηεο κάζεζεο θαη θαιχηεξε αθνκνίσζε ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ πνπ δηδάρζεθαλ θαηά ηελ παξνπζίαζε. ηε ζπλέρεηα, αθνινπζεί ε αμηνιφγεζε ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο. Μεηά ην ηέινο ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο ε αμηνιφγεζε είλαη απαξαίηεηε γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ βαζκνχ επίηεπμεο ησλ αξρηθψλ ζηφρσλ ηεο δηδαζθαιίαο, δειαδή ηεο απφθηεζεο γλψζεσλ, ηεο αλάπηπμεο δεμηνηήησλ θαη ηεο δηακφξθσζεο ζηάζεσλ ζε κεηαγλσζηηθφ επίπεδν. χκθσλα κε ηνλ Ηαθσβίδε (2011), ε αμηνιφγεζε ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο δελ αθνξά κφλν ζηελ αμηνιφγεζε ηεο επίδνζεο ησλ καζεηψλ, αιιά θαη ζηελ εμαζθάιηζε κηαο επνπηείαο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ, δειαδή ζηελ αμηνιφγεζε ηεο απφδνζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ αλαθνξηθά κε ηε κεηαδνηηθφηεηά ηνπ, ην δηδαθηηθφ πιηθφ, ηηο κεζφδνπο θαη ηα κέζα πνπ ρξεζηκνπνίεζε. Αθνχ νινθιεξσζεί ε νξγάλσζε θαη ν ζρεδηαζκφο ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο, ν εθπαηδεπηηθφο θαηαξηίδεη ην νινθιεξσκέλν ζρέδην καζήκαηνο. πσο αλαθέξζεθε θαη ζην ππνθεθάιαην 2.1, απηφ απνηειείηαη απφ ην ζρέδην καζήκαηνο, ηα ζπλνδεπηηθά θχιια δηδαζθαιίαο θαη ην απαξαίηεην επνπηηθφ (νπηηθναθνπζηηθφ) πιηθφ. 2.7 ρέδην καζήκαηνο Σν ζρέδην καζήκαηνο απνηειεί ηελ θαηαγξαθή ησλ ζηνηρείσλ δηδαζθαιίαο κηαο ελφηεηαο, ζχκθσλα κε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ πνπ έρεη θάλεη ν εθπαηδεπηηθφο πνπ ζα ηε δηδάμεη. Σν ζρέδην απηφ αλαθέξεη ηα θχξηα ζεκεία (βαζκίδεο) ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ελφηεηαο, ηε ζεηξά θαη ηε κέζνδν ηεο δηδαζθαιίαο ηνπο, θαζψο επίζεο ηα δηδαθηηθά κέζα πνπ ζα απαηηεζνχλ, ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξνγξακκαηίδνληαη (εξσηήζεηο, αζθήζεηο, ηεζη, δηαλνκή θχιισλ θ.ιπ.) γηα θάζε ζηάδην θαη ηνλ αληίζηνηρν ρξφλν πνπ πξνβιέπεη λα δηαηεζεί. Δμππαθνχεηαη φηη, πξηλ απφ ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο κίαο ελφηεηαο, έρεη πξνζδηνξηζηεί ν ζπλνιηθφο ρξφλνο δηδαζθαιίαο, πνπ ζα θαηαλεκεζεί ζηα επηκέξνπο ζηάδηα (Κνπηζνχθνο, 2011). ηνλ πίλαθα 2.2 παξνπζηάδεηαη κηα ελδεηθηηθή θφξκα ζρεδίνπ καζήκαηνο. χκθσλα κε ηνλ Πιαγηαλάθν (2000), ην ζρέδην καζήκαηνο έρεη δηπιή ρξεζηκφηεηα. Αθελφο απνηειεί θαηαγξαθή ησλ ζηνηρείσλ ηνπ ζρεδηαζκνχ πνπ έρεη γίλεη γηα ηε δηδαζθαιία ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο θαη αθεηέξνπ παξέρεη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ εθπαηδεπηηθφ πνπ ην πξνεηνίκαζε λα ην ζπκβνπιεχεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο γηα πνιχ ζχληνκα δηαζηήκαηα θαη εθφζνλ βέβαηα απαηηείηαη, ψζηε ε δηδαζθαιία λα πξαγκαηνπνηεζεί ζχκθσλα κε ην ζρεδηαζκφ ηεο.
2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 9 Πίλαθαο 2.2: Δλδεηθηηθή Φφξκα ρεδίνπ Μαζήκαηνο ΥΔΓΗΟ ΜΑΘΖΜΑΣΟ ΣΟΗΥΔΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ ΧΟΛΕΙΟ: ΣΑΞΗ: ΣΜΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑ: ΣΙΣΛΟ ΩΡΙΑΙΑ ΕΝΟΣΗΣΑ: ΟΝ/ΜΟ ΔΙΔΑΚΟΝΣΑ: ΗΜ/ΝΙΑ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ: ΚΟΠΟΗ: Γνώζειρ: Δεξιόηηηερ: ηάζειρ: 5. ΒΟΖΘΖΜΑΣΑ - ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 6. ΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΑ ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΔΠΟΠΣΗΚΑ ΜΔΑ
10 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 1. ΠΡΟΔΣΟΗΜΑΗΑ [ # ] ΠΟΡΔΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ 2. ΠΑΡΟΤΗΑΖ [ # ] ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ - ΒΑΘΜΗΓΔ ΜΔΘΟΓΟΗ ΜΔΑ 3. ΔΦΑΡΜΟΓΖ [ # ] 4. ΔΛΔΓΥΟ [ # ] 5. ΑΝΑΚΔΦΑΛΑΗΩΖ [ # ] 6. ΑΝΑΘΔΖ ΔΡΓΑΗΑ [ # ] ΠΑΡΑΣΖΡΖΔΗ ΓΗΓΑΚΟΝΣΑ:
2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 11 Ζ αλαγθαηφηεηα πξνεηνηκαζίαο θαη ρξεζηκνπνίεζεο ελφο ζρεδίνπ καζήκαηνο είλαη κεγαιχηεξε θαηά ηα πξψηα έηε απαζρφιεζεο ελφο εθπαηδεπηηθνχ κε ην δηδαθηηθφ έξγν. Παξέρεη φκσο ζεκαληηθή βνήζεηα θαη ζηνλ έκπεηξν εθπαηδεπηηθφ, πνπ έρεη πνιπεηή δηδαθηηθή πείξα, ηδίσο ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ αλαιακβάλεη γηα πξψηε θνξά ηε δηδαζθαιία ελφο λένπ επαγγεικαηηθνχ καζήκαηνο, ην νπνίν δελ έρεη δηδάμεη ζην παξειζφλ. εκαληηθφ είλαη λα αλαθεξζεί φηη ε πξνεηνηκαζία θαη ε ρξεζηκνπνίεζε ζρεδίνπ καζήκαηνο θαηά ηε δηδαζθαιία κηαο ελφηεηαο δελ εμαζθαιίδεη πάληνηε ηε κάζεζε ησλ γλψζεσλ θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ πεξηιακβάλεη ε ελφηεηα, εμαζθαιίδεη φκσο ηελ πιήξε αμηνπνίεζε ησλ πξνζσπηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πνπ δηδάζθεη θαη ησλ κέζσλ πνπ ρξεζηκνπνηεί, κέζα ζηα πιαίζηα ηνπ δηαζέζηκνπ ρξφλνπ, γηα λα έρεη ε δηδαζθαιία απφ πιεπξάο κάζεζεο ηα θαιχηεξα δπλαηά απνηειέζκαηα. Με άιια ιφγηα ε δηδαζθαιία κηαο ελφηεηαο κε ζρέδην καζήκαηνο είλαη απνδνηηθφηεξε απφ κηα δηδαζθαιία πνπ γίλεηαη ρσξίο ηελ πξνεηνηκαζία θαη ρξεζηκνπνίεζή ηνπ. Δπηπξφζζεηα, φζνλ αθνξά ζηε ρξεζηκνπνίεζε ηνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο θαηά ηε δηδαζθαιία, απηή πξέπεη λα γίλεηαη κε επειημία θαη πξνζαξκνζηηθφηεηα. Απηφ ζπκβαίλεη, γηαηί ε δηδαζθαιία θάζε ελφηεηαο γίλεηαη κελ θαηά ζηάδηα, δελ πξέπεη φκσο λα δηαθεχγεη ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φηη απνηειεί εληαίν ζχλνιν. Ζ δηδαθηηθή δηαδηθαζία είλαη κία ζπλερήο ελεξγνπνίεζε θαη ησλ δχν παξαγφλησλ πνπ ηε δηακνξθψλνπλ, δειαδή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ θαη ηνπ καζεηή, πνπ πξέπεη λα επηθνηλσλνχλ ζε φια ηα ζηάδηα ηεο δηδαζθαιίαο, ρσξίο λα ηππνπνηείηαη ε πνξεία ηεο. Ζ χπαξμε ησλ ζηαδίσλ θαη ν πξνγξακκαηηζκφο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ζε θάζε έλα απφ ηα ζηάδηα δελ ζεκαίλεη θαη ην ζηεγαλφ δηαρσξηζκφ ηνπο. Με ηελ πξνεηνηκαζία ηνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο ν εθπαηδεπηηθφο πξνιακβάλεη ηα κεηνλεθηήκαηα κηαο δηδαζθαιίαο πνπ γίλεηαη κε απηνζρεδηαζκνχο θαη πξφρεηξα, ρσξίο ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο, δελ πξέπεη φκσο λα δεκηνπξγεί άιια κεηνλεθηήκαηα, πνπ νθείινληαη ζηελ ηππνπνίεζε θαη ζηελ άθακπηα πξνδηαγεγξακκέλε δηδαθηηθή δηαδηθαζία. Γεληθφηεξα, κε ην ζρέδην καζήκαηνο πξνγξακκαηίδεηαη ε δηδαζθαιία θάζε δηδαθηηθήο ελφηεηαο ρσξίο φκσο λα «κεραλνπνηείηαη» θαη ρσξίο λα πεξηνξίδεηαη ε επξεκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ γηα ηελ πξνζαξκνγή ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ, αλάινγα κε ηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη θαηά ηε δηάξθεηα απηήο. Άιισζηε, φηαλ πξνεηνηκάδεη ην ζρέδην καζήκαηνο ν εθπαηδεπηηθφο έρεη θαηά λνπ ηδεαηέο ζπλζήθεο, πνπ ππνζέηεη φηη ζα ζπλαληήζεη ζην ρψξν δηδαζθαιίαο, νη νπνίεο φκσο ζα δηαθέξνπλ απφ ηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο (Πιαγηαλάθνο, 2000). ηηο παξαγξάθνπο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθνληαη κε πεξηζζφηεξε ιεπηνκέξεηα ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη ηα πεξηερφκελα θάζε ζηαδίνπ δηδαζθαιίαο, πνπ απνηεινχλ ηα ζπζηαηηθά κέξε ηνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο.
12 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 2.7.1 ηάδιο Πποεηοιμαζίαρ Καηά ην ζηάδην ηεο πξνεηνηκαζίαο γίλεηαη πξνζπάζεηα ςπρνινγηθήο θαη δηαλνεηηθήο πξνπαξαζθεπήο ησλ καζεηψλ, ψζηε ε δηδαζθαιία λα απνδψζεη θαιχηεξα. Πξνζπαζεί δειαδή ν εθπαηδεπηηθφο λα δεκηνπξγήζεη ηηο θαηάιιειεο ζπλζήθεο, έρνληαο ππφςε ηηο αξρέο γηα απνδνηηθή κάζεζε θαη εηδηθφηεξα ηηο αξρέο ηνπ ελδηαθέξνληνο, ησλ αλαγθψλ, ηεο πείξαο θαη ηνπ ζπζρεηηζκνχ κε πξνγελέζηεξεο γλψζεηο (Κνπηζνχθνο, 2011). 2.7.2 ηάδιο Παποςζίαζηρ Καηά ην ζηάδην ηεο παξνπζίαζεο, ζχκθσλα κε ηνλ Πιαγηαλάθν (2000), παξέρνληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζηνπο καζεηέο νη λέεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο, πνπ απνηεινχλ ην δηδαθηηθφ πεξηερφκελν ηεο αληίζηνηρεο ελφηεηαο. Γηα ην ιφγν απηφ ην ζηάδην ηεο παξνπζίαζεο ζεσξείηαη ην ζεκαληηθφηεξν θαη ζε απηφ ζπλήζσο δηαηίζεηαη ην κεγαιχηεξν κέξνο απφ ην ζπλνιηθφ ρξφλν ελφο σξηαίνπ καζήκαηνο. ην ζηάδην απηφ δελ απαζρνιεί ηνλ εθπαηδεπηηθφ κφλν ε «πξνζθνξά» ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ελφηεηαο, αιιά θπξίσο ε «απφθηεζε» θαη ε «αθνκνίσζε» ηνπ πεξηερνκέλνπ απηνχ απφ ηνπο καζεηέο. Γη απηφ γίλεηαη πξνζπάζεηα λα εμαζθαιηζηεί ε θαηά ην δπλαηφλ ελεξγφηεξε ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ, ελζαξξχλνληάο ηνπο λα ππνβάιινπλ εξσηήζεηο είηε γηα απνζαθήληζε ζεκείσλ πνπ δελ έρνπλ γίλεη θαηαλνεηά είηε γηα πεξαηηέξσ δηεξεχλεζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο ελφηεηαο. 2.7.3 ηάδιο Εθαπμογήρ ην ζηάδην ηεο εθαξκνγήο επηδηψθεηαη ζηαζεξνπνίεζε ηεο κάζεζεο θαη θαιχηεξε αθνκνίσζε ησλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ πνπ δηδάρζεθαλ θαηά ηελ παξνπζίαζε. Γίλεηαη πξνζπάζεηα λα γίλνπλ θηήκα ησλ καζεηψλ νη γλψζεηο θαη νη δεμηφηεηεο ηεο ελφηεηαο θαη λα αμηνπνηνχληαη απφ απηνχο ζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηπηψζεηο, πνπ ζα αληηκεησπίζνπλ ζην επάγγεικα. Δπηπιένλ, κε ηηο εθαξκνγέο πνπ γίλνληαη θαηά ην ζηάδην απηφ, θαιιηεξγείηαη ε επαγγεικαηηθή θξίζε ησλ καζεηψλ θαη δηαπηζηψλνληαη ηπρφλ παξαλνήζεηο θαη ιάζε, πνπ δηνξζψλνληαη κε ηηο θαηάιιειεο επεκβάζεηο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ (Κνπηζνχθνο, 2011). 2.7.4 ηάδιο Ελέγσος Σν ζηάδην ηνπ ειέγρνπ απνζθνπεί άκεζα ζηε δηαπίζησζε ησλ δπλαηνηήησλ θαη ησλ αδπλακηψλ θαζελφο καζεηή σο πξνο ηελ επηδησθφκελε κάζεζε θαη έκκεζα ζηελ επηζήκαλζε ηπρφλ αηειεηψλ ηεο δηδαζθαιίαο, γηα λα επηηεπρζεί πεξαηηέξσ βειηίσζή ηεο. Ο έιεγρνο ζηηο πιεξνθνξίεο γίλεηαη ζπλήζσο κε ηα δηάθνξα ηεζη αμηνιφγεζεο. Καηά ηελ αμηνιφγεζε δελ ελδηαθέξεη ηνλ εθπαηδεπηηθφ λα δηαπηζηψζεη κφλν αλ νη καζεηέο θαηέρνπλ ηηο ζεσξεηηθέο γλψζεηο πνπ δηδάρζεθαλ, αιιά επίζεο λα δηεξεπλήζεη αλ είλαη ζε ζέζε λα ηηο ρξεζηκνπνηήζνπλ
2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 13 γηα ηε ιήςε ησλ ζσζηψλ απνθάζεσλ ζε θαηαζηάζεηο πνπ ζα αληηκεησπίζνπλ ζην επάγγεικα (Πιαγηαλάθνο, 2000). Ζ βαζηθή δηαθνξά κεηαμχ ηνπ ζηαδίνπ ηνπ ειέγρνπ θαη ηνπ ζηαδίνπ ηεο εθαξκνγήο εληνπίδεηαη ζην δηαθνξεηηθφ ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ, φπσο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηε δηαθνξεηηθή ζθνπηκφηεηα θαζελφο ζηαδίνπ. Δλψ θαηά ην ζηάδην ηεο εθαξκνγήο ν εθπαηδεπηηθφο παξεκβαίλεη θαη θαζνδεγεί θαηάιιεια ηνπο καζεηέο, αληίζεηα θαηά ην ζηάδην ηνπ ειέγρνπ ν εθπαηδεπηηθφο παξαηεξεί, δηαζθαιίδνληαο φηη ν θάζε καζεηήο εξγάδεηαη κφλνο ηνπ, ρσξίο λα ηνπ παξέρεηαη βνήζεηα νχηε απφ ηνλ ίδην νχηε απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπ. 2.8 Φύιια Γηδαζθαιίαο πσο αλαθέξζεθε θαη ζην ππνθεθάιαην 2.1, αθνχ νινθιεξσζεί ε νξγάλσζε θαη ν ζρεδηαζκφο ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο, ν εθπαηδεπηηθφο θαηαξηίδεη ην νινθιεξσκέλν ζρέδην καζήκαηνο, ην νπνίν απνηειείηαη απφ ην ζρέδην καζήκαηνο, ηα ζπλνδεπηηθά θχιια δηδαζθαιίαο θαη ην απαξαίηεην επνπηηθφ (νπηηθναθνπζηηθφ) πιηθφ. Σα θχιια δηδαζθαιίαο είλαη γξαπηά ζηνηρεία πνπ εηνηκάδνληαη απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ, γηα λα δηαλεκεζνχλ ζηνπο καζεηέο, πξνθεηκέλνπ λα δηεπθνιπλζνχλ ε δηδαζθαιία θαη ε κάζεζε. χκθσλα κε ηνλ Κνπηζνχθν (2011), ηα πην δηαδεδνκέλα θχιια δηδαζθαιίαο είλαη ηα εμήο: 1. Πιεξνθνξηψλ 2. Δθαξκνγήο 3. Διέγρνπ 4. Αλάζεζεο Δξγαζίαο Σα θχιια δηδαζθαιίαο απνηεινχλ ζπληζηψζα ηνπ νινθιεξσκέλνπ ζρεδίνπ καζήκαηνο θαη εκθαλίδνπλ πςειή ρξεζηκφηεηα επεηδή: Βνεζνχλ ζηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε ηνπ ρξφλνπ Δίλαη εηδηθά γξακκέλα ζχκθσλα κε ηηο αλάγθεο ησλ καζεηψλ πκπιεξψλνπλ άιια δηαζέζηκα βνεζήκαηα Γηεπθνιχλνπλ ηε δηδαζθαιία ηνπ θαζεγεηή Βνεζνχλ ζηελ αλάπηπμε πξσηνβνπιίαο ησλ καζεηψλ Βνεζνχλ ζηελ αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θαη ηεο δηδαζθαιίαο. ηηο παξαγξάθνπο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθνληαη ε ζθνπηκφηεηα θαη ε κνξθή θάζε θχιινπ δηδαζθαιίαο, ζχκθσλα κε ηνλ Κνπηζνχθν (2011). 2.8.1 Φύλλο Πληποθοπιών θνπφο ηνπ θχιινπ πιεξνθνξηψλ είλαη έλαο απφ ηνπο παξαθάησ:
14 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 Να ζπκπιεξψζεη ην ζρνιηθφ βηβιίν Να επηζεκάλεη ηα βαζηθά ζεκεία κηαο ελφηεηαο Να ελεκεξψλεη ηνπο καζεηέο ζρεηηθά κε ην πεξηερφκελν νιφθιεξνπ ηνπ καζήκαηνο ζηελ αξρή ηνπ έηνπο Να δηεπξχλεη ην πεξηερφκελν ηνπ καζήκαηνο κε αλαθνξά ζε εμεηδηθεπκέλα ζέκαηα. ζνλ αθνξά ζηε κνξθή ηνπ, ην θχιιν πιεξνθνξηψλ: Δίλαη γξακκέλν ζχκθσλα κε ην γισζζηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ Έρεη πεξηερφκελν ζαθέο, ζπγθεθξηκέλν θαη κηθξήο έθηαζεο Αλαγξάθεη ηηο πεγέο, πνπ έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε ζπγγξαθή ηνπ. 2.8.2 Φύλλο Εθαπμογήρ θνπφο ηνπ θχιινπ εθαξκνγήο είλαη ε άζθεζε ησλ καζεηψλ κε ηελ θαζνδήγεζε ηνπ θαζεγεηή. ζνλ αθνξά ζηε κνξθή ηνπ, ην θχιιν εθαξκνγήο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη: Μειέηεο πεξίπησζεο Δξσηήζεηο θξίζεσο Δπίιπζε πξνβιεκάησλ Αληηζηνηρήζεηο-ηαπξφιεμα θιπ 2.8.3 Φύλλο Ελέγσος θνπφο ηνπ θχιινπ ειέγρνπ είλαη ε αμηνιφγεζε ησλ καζεηψλ θαη ηεο δηδαζθαιίαο. ζνλ αθνξά ζηε κνξθή ηνπ, ην θχιιν ειέγρνπ κπνξεί λα πεξηιακβάλεη εξσηήζεηο: ζχληνκεο απάληεζεο ή αλάπηπμεο αληηθεηκεληθνχ ηχπνπ πνιιαπιήο επηινγήο δηαδεπθηηθήο απάληεζεο ( - Λ) ζπκπιήξσζεο θελνχ 2.8.4 Φύλλο Ανάθεζηρ Επγαζίαρ θνπφο ηνπ θχιινπ αλάζεζεο εξγαζίαο είλαη ε δξαζηεξηνπνίεζε ησλ καζεηψλ (αηνκηθά ή νκαδηθά). ζνλ αθνξά ζηε κνξθή ηνπ, ην θχιιν αλάζεζεο εξγαζίαο πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ζαθείο νδεγίεο θαη ππνδείμεηο γηα ηελ εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο θαη γηα ην ρξφλν παξάδνζεο θαη κπνξεί λα απνζθνπεί ζε:
2. ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΗΓΑΚΣΗΚΖ ΔΝΟΣΖΣΑ 15 πιινγή ζηνηρείσλ ρεδηαζκφ ή θαηαζθεπή έξγσλ Δθηέιεζε εθαξκνγψλ.
17 3 ΟΛΟΚΛΖΡΩΜΔΝΑ ΥΔΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ ε θαζέλα απφ ηα ππνθεθάιαηα πνπ αθνινπζνχλ παξνπζηάδεηαη ε νξγάλσζε θαη ε ζρεδίαζε ησλ έμη (6) δηδαθηηθψλ ελνηήησλ ζην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Μεραλνινγίαο, πνπ πξαγκαηεχεηαη ε παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζε θάζε ππνθεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην νινθιεξσκέλν ζρέδην καζήκαηνο κηαο δηδαθηηθήο ελφηεηαο θαη εηδηθφηεξα: Σν ζρέδην καζήκαηνο Σν θχιιν πιεξνθνξηψλ Οη δηαθάλεηεο πνπ ζπλνδεχνπλ ηελ παξνπζίαζε ηεο δηδαθηηθήο ελφηεηαο Σν θχιιν εθαξκνγήο Σν θχιιν ειέγρνπ θαη Σν θχιιν αλάζεζεο εξγαζίαο γηα ηελ επηιεγκέλε δηδαθηηθή ελφηεηα. Ζ επηινγή ησλ δηδαθηηθψλ ελνηήησλ δελ είλαη ηπραία, αιιά κεζνδεπκέλε, ψζηε λα ζρεδηαζηνχλ, νξγαλσζνχλ θαη παξνπζηαζηνχλ ηξία (3) νινθιεξσκέλα ζρέδηα ζεσξεηηθψλ καζεκάησλ πιεξνθνξηώλ θαη ηξία (3) νινθιεξσκέλα ζρέδηα εξγαζηεξηαθψλ καζεκάησλ πξάμεωλ κε ζηφρν ηελ πιεξφηεηα ηεο αληηκεηψπηζεο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ. Οη δηδαθηηθέο ελφηεηεο πνπ επηιέρζεθαλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νινθιεξσκέλσλ ζρεδίσλ καζήκαηνο, κε ηε ζεηξά πνπ παξαηίζεληαη ζηε ζπλέρεηα, είλαη νη εμήο: Βελδηλνθηλεηήξεο Σέιεηα αέξηα Δλεξγεηηθή ππξνπξνζηαζία Δθθηλεηήο πλερνχο Ρεχκαηνο πζζσξεπηήο Μεηξεηηθά ξγαλα Οη ηξεηο πξψηεο δηδαθηηθέο ελφηεηεο είλαη πιεξνθνξίεο θαη νη ηξεηο επφκελεο πξάμεηο.
3. ΟΛΟΚΛΖΡΧΜΔΝΑ ΥΔΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ 19 1 ε Γηδαθηηθή Δλόηεηα: Βελδηλνθηλεηήξεο
20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 3.1 1 ε Γηδαθηηθή Δλόηεηα: Βελδηλνθηλεηήξεο ΥΔΓΗΟ ΜΑΘΖΜΑΣΟ ΣΟΗΥΔΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ ΧΟΛΕΙΟ: ΣΑΞΗ: Α ηάμε Μεραλνινγηθνχ Σνκέα, 1 νο θχθινο ΣΔΔ ΣΜΗΜΑ: ΜΑΘΗΜΑ: ΘΔΡΜΟΓΤΝΑΜΗΚΖ ΣΙΣΛΟ ΩΡΙΑΙΑ ΕΝΟΣΗΣΑ: ΒΔΝΕΗΝΟΚΗΝΖΣΖΡΔ ΟΝ/ΜΟ ΔΙΔΑΚΟΝΣΑ: ΗΜ/ΝΙΑ ΔΙΔΑΚΑΛΙΑ: ΚΟΠΟΗ: Γνώζειρ: 1. Ο καζεηήο λα νξίδεη έλαλ βελδηλνθηλεηήξα. 2. Ο καζεηήο λα πεξηγξάθεη ηα ζπνπδαηφηεξα ηκήκαηα ελφο βελδηλνθηλεηήξα. 3. Ο καζεηήο λα νξίδεη ην ρξφλν ιεηηνπξγίαο ηεο βελδηλνκεραλήο. 4. Ο καζεηήο λα νξίδεη ην ζεξκηθφ θχθιν. 5. Ο καζεηήο λα πεξηγξάθεη ην ζεξκηθφ θχθιν ηνπ Otto. Δεξιόηηηερ: 6. Ο καζεηήο λα δηαθξίλεη θαη λα πεξηγξάθεη ηηο θάζεηο ιεηηνπξγίαο ελφο ηεηξάρξνλνπ βελδηλνθηλεηήξα. 7. Ο καζεηήο λα ππνινγίδεη ην βαζκφ απφδνζεο ησλ βελδηλνθηλεηήξσλ. ηάζειρ: 8. Ο καζεηήο λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηε ζπνπδαηφηεηα ησλ βελδηλνκεραλψλ ζηηο κεραλνινγηθέο εθαξκνγέο. 5. ΒΟΖΘΖΜΑΣΑ - ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Α. Ρνδάθνο Ν., ππξίδσλνο Π., Θεξκνδπλακηθή, Α ΣΔΔ Μεραλνινγηθνχ Σνκέα, 2008, ΟΔΓΒ. Β. Αιεμηάδεο Σ., Φνπληέαο,., ηνηρεία Θεξκνδπλακηθήο, Δθδ. Ίσλ, 3 ε εθδ. Γ. Παλεπηζηεκηαθέο ζεκεηψζεηο πξνζσπηθνχ αξρείνπ εθπαηδεπηηθνχ: «Θεξκνδπ λακηθή» Γ. Φσηνγξαθίεο, ηερληθέο πιεξνθνξίεο θαη ηερληθά άξζξα απφ ην δηαδίθηπν
3. ΟΛΟΚΛΖΡΧΜΔΝΑ ΥΔΓΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ 21 6. ΑΠΑΗΣΟΤΜΔΝΑ ΤΛΗΚΑ ΚΑΗ ΔΠΟΠΣΗΚΑ ΜΔΑ Πίλαθαο θαη καξθαδφξνη πίλαθα Γηαθάλεηεο θαη πξνηδέθηνξαο Φχιια πιεξνθνξηψλ, εθαξκνγήο, ειέγρνπ θαη αλάζεζεο εξγαζίαο Βίληεν, θσηνγξαθίεο 1. ΠΡΟΔΣΟΗΜΑΗΑ [ 3 ] ΠΟΡΔΗΑ ΜΑΘΖΜΑΣΟ Aθνχ μεθηλήζεη ε καζεζηαθή δηαδηθαζία, αλαθνηλψλσ φηη ζην κάζεκα ζα αζρνιεζνχκε κε έλα πνιχ ελδηαθέξνλ ζέκα, ην νπνίν φκσο δελ ζα απνθαιχςσ, αιιά ζα πξέπεη λα εληνπίζνπλ κφλνη ηνπο νη καζεηέο κέζα απφ ηηο θσηνγξαθίεο πνπ ζα ηνπο δείμσ. Αθφηνπ ηνπο θεληξίζσ ην ελδηαθέξνλ, παξνπζηάδσ ηηο θσηνγξαθίεο θαη θαζνδεγψ ηνπο καζεηέο ζην λα αλαθέξνπλ ιέμεηο- θιεηδηά, φπσο: βελδίλε, θίλεζε, θηλεηήξαο. Δπίζεο, πξνζπαζψ λα δψζσ έκθαζε ζηε ζεκαληηθφηεηα ησλ εθαξκνγψλ ησλ βελδηλνθηλεηήξσλ ζηελ θαζεκεξηλή δσή. Σέινο, αλαθνηλψλσ ηνπο ζηφρνπο ηνπ καζήκαηνο. 2. ΠΑΡΟΤΗΑΖ [ 22 ] ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΟ - ΒΑΘΜΗΓΔ ΜΔΘΟΓΟΗ ΜΔΑ 1. Οξηζκφο βελδηλνθηλεηήξα 2. Απαξίζκεζε θαη πεξηγξαθή θπξηφηεξσλ ηκεκάησλ βελδηλνθηλεηήξα 3. Οξηζκφο ρξφλνπ ιεηηνπξγίαο βελδηλνθηλεηήξα 4. Γηάθξηζε θαη πεξηγξαθή θάζεσλ ιεηηνπξγίαο ηεηξάρξνλνπ βελδηλνθηλεηήξα 5. Οξηζκφο ζεξκηθνχ θχθινπ Γηάιεμε πδήηεζε πάλσ ζε απνξίεο Δπίδεημε ζε θσηνγξαθία πδήηεζε πάλσ ζε απνξίεο Γηάιεμε πδήηεζε πάλσ ζε απνξίεο Δπίδεημε ζε βίληεν πδήηεζε πάλσ ζε απνξίεο Γηάιεμε πδήηεζε πάλσ ζε απνξίεο Δπίδεημε ζε θσηνγξαθία Γηαθ. 4 Γηαθ. 5 (θσηνγξαθία) Γηαθ. 6 Γηαθ. 7 (βίληεν) Γηαθ. 8 Γηαθ. 9 (θσηνγ.) 6. Πεξηγξαθή ζεξκηθνχ θχθινπ Otto Γηάιεμε Δπίδεημε ζε βίληεν πδήηεζε πάλσ ζε απνξίεο Γηαθ. 9 (πίλαθαο) Γηαθ. 10 (βίληεν) 7. Τπνινγηζκφο ζεξκηθνχ βαζκνχ απφδνζεο βελδηλνθηλεηήξα Γηάιεμε Γηαθάλεηα 11