Δημιουργία οικοσυστήματος καινοτομίας Γιάννης Παπαδόπουλος Διευθύνων Σύμβουλος ATTICA VENTURES Πρόεδρος Hellenic Venture Capital Association
1 Το ελληνικό παράδοξο... Νομισματική και μακροοικονομική σταθερότητα από το 2002 ΜΟΠ, 3 ΚΠΣ, πλήθος ευρωπαϊκών προγραμμάτων και επιδοτήσεων για πάνω από 25 χρόνια 350 δις ο κρατικός δανεισμός που διοχετεύθηκε στην αγορά Ο υψηλότερος ρυθμός ανάπτυξης μεταξύ των 15 χωρών (1994-2007) Γεωγραφική και πολιτισμική γειτνίαση με χώρες προς ένταξη Σχετικό πλεονέκτημα εργατικού κόστους για περίπου 20 χρόνια * Sources: World Bank, World Economic Forum, European Union, EVCA, Ministry of Development
2 Το ελληνικό παράδοξο...(2) Η Ελλάδα παρά την «εικονική» ανάπτυξη ήταν και παραμένει σταθερά χαμηλά στους δείκτες ανταγωνιστικότητας στην ΕΕ
3.Κατανοώντας το παράδοξο Ιστορικά υψηλή συσχέτιση ανόδου ΑΕΠ και δημοσίων δαπανών-κράτος επιχειρηματίας (ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ, τράπεζες, ΟΠΑΠ κλπ.) Σημαντική συγκέντρωση σε αγορές -έλλειψη ανταγωνισμού κρατικά και ιδιωτικά μονοπώλια κρατικοδίαιτες αγορές π.χ. ποδόσφαιρο, κατασκευές, υγεία-φάρμακο. Στρεβλή ταύτιση εννοιών ανάπτυξης και δημόσιων έργων υποδομών (ΟΑ 2004, 50 χρόνια 3 ανακατασκευές του εθνικού οδικού δικτύου)-σημαντικό και μεγάλο τα γιοφύρια και οι δρόμοι. Έλλειψη αποτελεσματικής λειτουργίας φορέων ελέγχου και διασφάλισης της ανοιχτής λειτουργίας των αγορών παραδείγματα: σήμερα ύφεση 7% και άνοδος τιμών κατασκευαστικών 3% και πληθωρισμός.
4.Κατανοώντας το παράδοξο Διαρθρωτικές αλλαγές καθυστέρησαν σημαντικά και όποτε αποφασίστηκαν δεν οδήγησαν σε άνοιγμα αγορών εισπρακτική λογική Διαρκής μεταβλητότητα πολιτικών, φορολογίας επιχειρήσεων και κανόνων της αγοράς-αποθάρρυνση ξένων άμεσων επενδύσεων 15 νόμοι την τελευταία τριετία 25 χρόνια επιδοτήσεων και καμμία αγορά με σχετικό συγκριτικό πλεονέκτημα στην ΕΕ των 17, ούτε καν στον τουρισμό Ιδιαίτερα χαμηλές εξαγωγές και παραγωγή καινοτομίας- στις τελευταίες χώρες του ΟΟΣΑ κάτω και από τριτοκοσμικές χώρες Το αποτέλεσμα αυτής της παθογένειας και υστέρησης εμφανή- στον FTSE 20 οι εταιρίες που τον αποτελούν παραμένουν πεισματικά οι ίδιες εδώ και είκοσι χρόνια... - μηδενική μόχλευση επιχειρηματικότητας
5 Και όμως υπάρχει προοπτική αν υπάρξει... Σταθερή και ανταγωνιστική φορολογική πολιτική με σημαντικά κίνητρα για ζώνες καινοτομίας, εξαγωγές, clusters και νέες επιχειρήσεις (π.χ. Ολλανδία μηδενική φορoλόγηση των royalties) παράδειγμα στρέβλωσης η αγορά ακινήτων Ρόλος και λειτουργία θεσμών Επιτροπή Ανταγωνισμού να διασφαλίζει με αποφασιστικότητα και αμεσότητα τη σωστή λειτουργία των αγορών φοροεισπρακτικοί μηχανισμοί σε λειτουργία οικονομικό δίκαιο Επιλογή αγορών στρατηγικής σημασίας, στόχευση επενδύσεων και διοχέτευση πόρων (ενέργεια και ΑΠΕ, τουριστική βιομηχανία, αγροτική βιομηχανία) Τρόποι διοχέτευσης κεφαλαίων -Χρήση επενδυτικών εργαλείων που λειτουργούν με επιτυχία - αλλαγή της φιλοσοφίας απορροφητικότητας και της επιδότησης Στόχευση στην δημιουργία φήμης και εικόνας για συγκεκριμένες αγορές μέσα από την δημιουργία κλαδικών clusters
6.. δηλαδή αν υπάρξει ένα οικοσύστημα παραγωγής καινοτομίας Παιδεία και κουλτούρα φιλική προς την επιχειρηματικότητα. Επιστημονική έρευνα με στόχευση όχι μόνο τις δημοσιεύσεις αλλά και την παραγωγή προϊόντων και τεχνολογιών Συνεργασία πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων με επιχειρήσεις και δημιουργία χώρων συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης σήμερα μηδενική σχέση.. Εργαλεία χρηματοδότησης και χρήση των κατάλληλων μηχανισμών διοχέτευσης κεφαλαίων Επιχειρηματική κουλτούρα που δεν θα αναζητά και θα έχει ως ιδανικό πελάτη το δημόσιο. Επιχειρηματική κουλτούρα για διοχέτευση μέρους της περίσσειας πλούτου σε επενδύσεις ρίσκου
7.. και η ευθύνη των επιχειρούντων Ποιότητα, συσκευασία, πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών Εξαγωγικός προσανατολισμός και διαμόρφωση στρατηγικής Μείωση κόστους με εφαρμογή καινοτομιών σε όλη την αλυσίδα παραγωγής και όχι μόνο στο προϊόν Κουλτούρα συγχωνεύσεων, συνεργασιών και εξαγορών δημιουργία οικονομιών κλίμακας, συμπληρωματικότητα, μέγεθος, μικτό περιθώριο Επένδυση κεφαλαίων όχι δανεικά μόνο, επιδοτήσεις και υπερτιμολογήσεις Αύξηση της πελατειακής βάσης- μείωση ρίσκου εξάρτησης Μείωση λειτουργικού κόστους προμηθευτές, πελάτες, τρόποι πληρωμής, δάνεια
8 Η αλυσίδα δημιουργίας επιχειρήσεων Άνθρωποι Επιχειρηματική ιδέακαινοτομία χρηματοδότηση (private, VC, banks etc) Επιχειρηματικότητα Ανάπτυξη Κερδοφορία
9 Venture capital πως λειτουργεί; Αποπεπένδυση TANEO Επένδυση Α Επένδυση Β Attica Bank ZAITECH FUND Εισηγήσεις επενδύσεων και διαχείριση Attica Ventures Αποφάσεις για επενδύσες..... Επένδυση X Επενδυτές Investment Committee Επενδυτικός ορίζοντας 4-6 ετών
10 Τρόπος συμμετοχής των VC σε εταιρίες Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με παραίτηση των παλαιών μετόχων (μειοψηφικό ή πλειοψηφικό ποσοστά-attica Ventures ναι) Συμμετοχή στο αρχικό κεφάλαιο (start up-μειοψηφικό ή πλειοψηφικό ποσοστό-attica Ventures ναι) Ομολογιακό δάνειο μετατρέψιμο σε μετοχές (Attica Ventures ναι) MBO ή LBO (περιπτώσεις αγοράς μετοχών πλειοψηφία) Μείγμα των ανωτέρω
11 The Venture Capital-private equity market in Greece 18 εταιρίες διαχείρισης κεφαλαίων με μορφή VC-PE TANEO : VC fund of funds υπήρξε ο καταλύτης στην ανάπτυξη της αγοράς με τη δημιουργία του το 2002 12 νέα funds μετά το 2004-8 από αυτά ξεκίνησαν μετά το 2008 η αγορά σε ανάπτυξη 1,5 bn τα συνολικά υπό διαχείρηση κεφάλαια (VC και PE) 4 νέα funds για επενδύσεις σε ICT ξεκίνησαν και αναμένεται να ξεκινήσουν μέσα στο 2013.
as % of GDP 7 Φεβρουαρίου 2013 12 VC και PE επενδύσεις ως % του ΑΕΠ venture capital Market statistics 0,2% 0,1% 0,145% 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% 0,0% 0,0% 0,091% 0,083% 0,070% 0,070% 0,066% 0,065% 0,059% 0,055% 0,053% 0,047% 0,042% 0,042% 0,041% 0,031% 0,024% 0,021% 0,019% 0,014% 0,014% 0,012% 0,0% Sweden United Kingdom Ireland Finland Denmark Spain Netherlands Norway France Europe Switzerland Belgium Germany Portugal Czech Republic Romania Hungary Austria Poland Italy Greece
13 Ποιοί είμαστε - ATTICA VENTURES Η Attica Ventures μέλος του ομίλου της Attica Bank - είναι εταιρία διαχείρισης venture capital, ιδρύθηκε 2003 με αποκλειστικό σκοπό τη διαχείριση Αμοιβαίων Κεφαλαίων Επιχειρματικών Συμμετοχών Διαχειρίζεται κεφάλαια συνολικού ύψους 65 εκ. (Zaitech Fund I, και II ΑΚΕΣ) με επενδυτές την Attica Bank, το ΤΑΝΕΟ και ιδιώτες επενδυτές Tο 30% του συνόλου των υπό διαχείριση κεφαλαίων καθώς και το 50% των ήδη επενδεδυμένων κεφαλαίων, προέρχεται από τρίτους εκτός Attica Bank θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές Τον Οκτώβριο του 2011 τιμήθηκε από το ΕΒΕΑ με το βραβείο για τη συμβολή στην αύξηση της απασχόλησης
14 Η πορεία μας μέχρι σήμερα Περισσότερα από 35 εκ. επενδεδυμένα σε 12 μικρομεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις Κλάδοι επένδυσεων: retail, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πληροφορική, τηλεπικοινωνίες, βιομηχανία, μπύρα, real estate, 3P Logistics, υγεία 4 IPO s στο Χρηματιστήριο Αθηνών mastihashop, Doppler, Performance Technologies, Foodlink Σε 6 επενδύσεις μας έχουν συμετάσχει μετά από εμάς ιδιώτες, θεσμικοί και ξένοι επενδυτές. Δημιουργία πλέον των 800 θέσεων εργασίας και συμμετοχή σε συνολικές επενδύσεις που ξεπερνούν τα 150 εκ. Πλήθος επιχειρηματικών βραβείων και διακρίσεων και σημαντικοί ρυθμοί ανάπτυξης
15 Στοιχεία αξιολόγησης επενδύσεων (1) Επενδύσεις ρίσκου υψηλότερου του μέσου όρου και μεγαλύτερης αβεβαιότηταςεπενδύσεις σε μικρές ή νεοσύστατες εταιρίες ηλικίας κάτω των πέντε ετών- πλήρες επιχειρηματικό ρίσκο, αβεβαιότητα εξόδου Πιθανές μεγαλύτερες αποδόσεις λόγω προοπτικής ανάπτυξης Βασικές οικονομικές μέθοδοι πάντα το πρώτο βήμα αποτίμησης και κύρια DCF......παράλληλα σύγκριση αριθμοδεικτών εισηγμένων με discount, σύγκριση με εξαγορές και συγχωνεύσεις με discount κυρίως για να μπορεί να υπάρχει μια αίσθηση αξίας στο χρόνο εξόδου......όμως σε μια μικρή και νέα εταιρία τα ιστορικά μεγέθη και οι αριθμοί δεν αποτυπώνουν την εικόνα του αύριο και την προοπτική...ο κλάδος δεν αποτυπώνει πάντα την τάση, επενδύουμε σε επιχειρήσεις όχι σε κλάδους
16 Στοιχεία αξιολόγησης επενδύσεων (2) Ανθρώπινο δυναμικό, καινοτομία-διαφοροποίηση, μορφή αγοράς, εξαγωγική δυναμική έχουν άυλη υπεραξία Ο προσδιορισμός του χρόνου απο-επένδυσης (4-7 χρόνια) και των τότε μεγεθών της επιχείρησης έχει σημασία. Κατά γενική αρχή οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων είναι πάντα θετικότερες από την πραγματικότητα αλλά αυτό ισχύει για όλες,...άρα discount. Ο κύκλος και η μορφή των αγορών έχει μεγάλη σημασία και η διασπορά δεδομένων στο χρόνο και τις διάφορες αγορές για την ανάλυση των αριθμοδεικτών έχει σημασία Ratchet formulas χρησιμοποιούνται σε πολλές περιπτώσεις ως κίνητρο ανάπτυξης και συνήθως προβλέπει επιστροφή μετοχών