MEMO/05/496 Βρυξέλλες, 21 εκεµβρίου 2005 Ερωτήσεις και απαντήσεις σχετικά µε τη θεµατική στρατηγική για την πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων και για την ανακύκλωσή τους 1. Περί τίνος πρόκειται; Τα απόβλητα αποτελούν ένα όλο και σοβαρότερο περιβαλλοντικό, κοινωνικό και οικονοµικό πρόβληµα για όλες τις σύγχρονες οικονοµίες. Ο όγκος των αποβλήτων αυξάνει µε ρυθµούς ανάλογους ή και ενίοτε µεγαλύτερους από την οικονοµική ανάπτυξη. Ο τρόπος παραγωγής και χειρισµού των αποβλήτων επηρεάζει όλους µας, από τους µεµονωµένους πολίτες και τις µικρές επιχειρήσεις, µέχρι τις δηµόσιες αρχές και το διεθνές εµπόριο. Η παραγωγή και η διαχείριση αποβλήτων συνδέεται στενά µε τον τρόπο κατά τον οποίο χρησιµοποιούµε τους πόρους. Η παραγωγή υπερβολικών ποσοτήτων αποβλήτων αποτελεί ένδειξη ασύµφορης χρήσης των πόρων, η δε ανάκτηση των ενσωµατωµένων στα απόβλητα υλικών και ενέργειας µπορεί να µας βοηθήσει να χρησιµοποιούµε τους πόρους καλύτερα. Κατά συνέπεια, οι πολιτικές για τα απόβλητα µπορούν και πρέπει να έχουν στόχο τη µείωση των συνολικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται µε τη χρήση των πόρων. Από περιβαλλοντικής σκοπιάς, η «υγειονοµική ταφή» αποτελεί τη χειρότερη επιλογή για τη διαχείριση αποβλήτων. Καταλαµβάνει χώρο και µπορεί να µετατραπεί σε µελλοντική περιβαλλοντική υποθήκη. Αντιπροσωπεύει κατασπατάληση πόρων. Η κοινοτική νοµοθεσία έχει καθιερώσει υψηλά πρότυπα για τους χώρους υγειονοµικής ταφής, ώστε να προληφθεί η ρύπανση του εδάφους και των υπόγειων υδάτων, και να µειωθούν οι εκποµπές στην ατµόσφαιρα λόγου χάριν µεθανίου, ενός ισχυρού αερίου θερµοκηπίου. Σε ορισµένες όµως περιπτώσεις, η νοµοθεσία δεν εφαρµόζεται σωστά εξακολουθούν και υπάρχουν χιλιάδες κακά οργανωµένες και παράνοµες χωµατερές σε πολλά κράτη µέλη. Η αποτέφρωση διέπεται επίσης πλέον από αυστηρά πρότυπα ΕΕ, χάρη στα οποία έχει επιτευχθεί σηµαντική µείωση των εκποµπών. Για παράδειγµα, οι ατµοσφαιρικές εκποµπές διοξινών, µιας εξαιρετικά τοξικής οικογένειας ουσιών, από την αποτέφρωση αστικών απορριµµάτων έχει µειωθεί σε ποσοστό περίπου 0,5% του συνόλου των εκποµπών διοξινών στην ΕΕ των 25. Η αποτέφρωση µπορεί επίσης να χρησιµεύσει για την ανάκτηση της ενέργειας που εµπεριέχεται στα απόβλητα. Τα επικίνδυνα απόβλητα συνεπάγονται ιδιαίτερα προβλήµατα επειδή χρειάζεται να υποστούν επεξεργασία πριν διατεθούν ασφαλώς, ορισµένα δε από αυτά µπορούν να διατεθούν µόνο σε ειδικούς χώρους για τοξικά απόβλητα. Γενικά, η διαχείριση των αποβλήτων ευθύνεται για το 2% των εκποµπών αερίων θερµοκηπίου της ΕΕ. Από τη διαχείριση των αποβλήτων προκαλούνται εκποµπές στην ατµόσφαιρα, τα ύδατα και το έδαφος, καθώς και θόρυβος και άλλες οχλήσεις. Τα απόβλητα αποτελούν επίσης οικονοµικό βάρος. Στην ΕΕ, η διαχείριση των επικίνδυνων και των αστικών αποβλήτων και µόνον εκτιµάται ότι κοστίζει στη βιοµηχανία και τους πολίτες µέχρι και 75 δις ευρώ ετησίως.
Ταυτόχρονα, η θέληση της Ευρώπης να αντιµετωπίσει τα απόβλητα κατά περιβαλλοντικώς ορθούς τρόπους δηµιουργεί θέσεις εργασίας και ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις. Ο ευρωπαϊκός κλάδος της διαχείρισης και ανακύκλωσης αποβλήτων έχει υψηλό ρυθµό ανάπτυξης και εκτιµώµενο ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 100 δις ευρώ. Ο κλάδος είναι εντάσεως εργασίας και εξασφαλίζει από 1,2 έως 1,5 εκατοµµύρια θέσεις απασχόλησης. Η βιοµηχανία ανακύκλωσης προµηθεύει όλο και µεγαλύτερες ποσότητες πόρων στη µεταποιητική βιοµηχανία: τουλάχιστον το 50% του χαρτιού και του χάλυβα, το 43% του γυαλιού και το 40% των µη σιδηρούχων µετάλλων που παράγονται στην ΕΕ προέρχονται σήµερα από ανακυκλωµένα υλικά. Η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί κεντρικό πυλώνα της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ και κατά τα τελευταία 30 χρόνια έχει συντελεσθεί στον τοµέα αυτό σηµαντική πρόοδος. Ωστόσο, η νοµοθεσία σε ορισµένες περιπτώσεις εφαρµόζεται ελλιπώς και δεν έχει ακόµη αξιοποιηθεί πλήρως το δυναµικό για την πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων και για την ανακύκλωσή τους. Η πολιτική αποβλήτων δεν αντικατοπτρίζει ακόµη πλήρως τις αναφαινόµενες γνώσεις σχετικά µε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη χρήση των πόρων που µετατρέπονται σε απόβλητα στο τέλος του ωφέλιµου βίου τους. 2) Πόσα απόβλητα παράγονται στην ΕΕ και ποιες είναι οι εκτιµήσεις για το µέλλον; Η συλλογή αξιόπιστων στατιστικών στοιχείων για τα απόβλητα είναι δύσκολη υπόθεση. Υπάρχουν αξιόπιστα δεδοµένα για το 2002 όσον αφορά τα απόβλητα οικοδοµών (510 εκατ. τόνοι), τα απόβλητα της µεταποιητικής βιοµηχανίας (427 εκατ. τόνοι), τα αστικά απορρίµµατα (241 εκατ. τόνοι) και τα απόβλητα από την παραγωγή ενέργειας και την ύδρευση (127 εκατ. τόνοι). Αυτό από µόνο του σηµαίνει ότι κάθε χρόνο παράγονται στην ΕΕ πάνω από 1,3 δισεκατοµµύρια τόνοι αποβλήτων, από τα οποία τα 58 εκατ. τόνοι είναι γνωστό ότι είναι επικίνδυνα. Υπάρχουν όµως κενά όσον αφορά τα δεδοµένα για τα απόβλητα από λατοµεία και ορυχεία, από τη γεωργία και τη δασοκοµία, από την αλιεία καθώς και από τους κλάδους των υπηρεσιών και του δηµοσίου, και εποµένως ο πραγµατικός αριθµός είναι υψηλότερος. Τα παραγόµενα αστικά απορρίµµατα ανά άτοµο και ανά έτος είναι γύρω στα 530 κιλά. Ωστόσο, αυτή η µέση τιµή αποκρύπτει σηµαντικές διαφορές ανάµεσα στα κράτη µέλη. Για παράδειγµα, η ετήσια κατά κεφαλή παραγωγή αποβλήτων στην ΕΕ των 10 ανέρχεται σε 300 έως 350 κιλά, ενώ στην ΕΕ των 15 είναι περίπου 570 κιλά. Ο συνολικός όγκος των αποβλήτων αυξάνει µε ρυθµό ίσο ή και µεγαλύτερο από το ρυθµό της οικονοµικής ανάπτυξης. Από το 1990 µέχρι το 1995 η συνολική παραγωγή αποβλήτων στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 10%, ενώ το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 6,5%. Στην αύξηση αυτή συνέβαλε σηµαντικά η παραγωγή αστικών απορριµµάτων. Τόσο η παραγωγή αστικών απορριµµάτων όσο και το ΑΕΠ της ΕΕ των 25 αυξήθηκαν κατά 19% στο διάστηµα µεταξύ 1995 και 2003. Οι µικρότερες, αλλά σηµαντικές, ροές αποβλήτων αυξάνονται επίσης: η παραγωγή επικίνδυνων αποβλήτων αυξήθηκε κατά 13% µεταξύ 1998 ως το 2002, ενώ το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 10%. Καθώς αναµένονται υψηλότεροι ρυθµοί οικονοµικής ανάπτυξης, η τάση αυτή προβλέπεται ότι θα συνεχιστεί και θα αφορά περισσότερα απόβλητα. Για παράδειγµα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός Περιβάλλοντος προβλέπει ότι τα απόβλητα από χαρτί/χαρτόνι, γυαλί και πλαστικά θα αυξηθούν κατά 40% µέχρι το 2020 σε σύγκριση µε τα επίπεδα του 1990. 2
3) Πόσα απόβλητα καταλήγουν σε χώρους υγειονοµικής ταφής, πόσα αποτεφρώνονται και πόσα ανακυκλώνονται; Στατιστικά στοιχεία για ολόκληρη την ΕΕ των 25 σχετικά µε την επεξεργασία των αποβλήτων διατίθενται µόνο για τα αστικά απορρίµµατα, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 14% περίπου του συνόλου των παραγόµενων αποβλήτων. Αυτό θα αλλάξει από του χρόνου λόγω του νέου κανονισµού για τις στατιστικές των αποβλήτων 1 µε βάση τον οποίο η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία θα συλλέγει και θα δηµοσιεύει στατιστικές για την παραγωγή και διαχείριση όλων των ειδών αποβλήτων. Προς το παρόν, το 49% των αστικών απορριµµάτων διατίθεται µέσω υγειονοµικής ταφής, το 18% αποτεφρώνεται και το 27% ανακυκλώνεται ή λιπασµατοποιείται. Υπάρχουν µεγάλες διαφορές µεταξύ των κρατών µελών. Σε ορισµένα, υγειονοµική ταφή υφίσταται το 90% των αστικών αποβλήτων, σε άλλα µόνον το 10%. Η αναλογία των ανακυκλούµενων αστικών απορριµµάτων αυξάνει, αλλά αυτό αντισταθµίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την αύξηση των παραγόµενων αστικών αποβλήτων. Κατά συνέπεια, η υγειονοµική ταφή µειώνεται µε αργό ρυθµό. Για παράδειγµα, οι ποσότητες των πλαστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονοµικής ταφής αυξήθηκε κατά 21,7% από το 1990 µέχρι το 2002, παρόλο που το ποσοστό των πλαστικών αποβλήτων που υπέστη υγειονοµική ταφή µειώθηκε από το 77% στο 62%. Η ανακύκλωση αστικών απορριµµάτων σχεδόν διπλασιάστηκε από το 1995 ως το 2003 και σήµερα αντιστοιχεί σε 82,3 εκατοµµύρια τόνους ετησίως. Η αποτέφρωση αυξάνει αργά και από αυτήν παράγεται ενέργεια που ισοδυναµεί µε 8 εκατοµµύρια τόνους πετρελαίου. Αρκετά από τα κράτη µέλη της ΕΕ των 15 αναφέρουν επίσης ότι ανακτούν και ανακυκλώνουν υψηλά ποσοστά αποβλήτων από τη µεταποιητική βιοµηχανία, από τα οποία µόνον το 10% καταλήγει σε χώρους υγειονοµικής ταφής. Υπάρχουν επίσης στατιστικές για την ανακύκλωση των αποβλήτων συσκευασίας (βλέπε IP/05/1057). 4) Πώς έχει εξελιχθεί µέχρι σήµερα η πολιτική της ΕΕ για τα απόβλητα; Τα απόβλητα είναι ένα από τα πρώτα ζητήµατα που αντιµετωπίστηκαν από την περιβαλλοντική νοµοθεσία της ΕΕ κατά τη δεκαετία του 1970. Η οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα εκδόθηκε το 1975 2 και συγκροτεί το γενικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων στην ΕΕ, ώστε να µη δηµιουργούνται κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα 3 συµπληρώνει την παραπάνω οδηγία καθορίζοντας πρότυπα για την διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων. Το 1984 εκδόθηκε µια πρώτη οδηγία για τη µεταφορά επικίνδυνων αποβλήτων 4, που αντικαταστάθηκε το 1993 από ένα κανονισµό για τη µεταφορά αποβλήτων 5, µε στόχο την εξασφάλιση της ασφαλούς µεταφοράς αποβλήτων όλων των ειδών. 1 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 2150/2002 2 Οδηγία 75/442/ΕΟΚ 3 Οδηγία 91/689/ΕΟΚ 4 Οδηγία 84/631/ΕΟΚ 5 Κανονισµός 259/93 3
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η νοµοθεσία της ΕΕ καθορίζει επίσης αυστηρές απαιτήσεις για τους χώρους υγειονοµικής ταφής και τις µονάδες αποτέφρωσης. Η ΕΕ εξέδωσε ειδικές οδηγίες για τις µονάδες αποτέφρωσης 6 από το 1989 και για τους χώρους υγειονοµικής ταφής 7 το 1999. Τέλος, υφίσταται λεπτοµερής νοµοθεσία για επιµέρους κατηγορίες αποβλήτων, όπως τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια (75/439/EOK), η ιλύς καθαρισµού (86/278/ΕΟΚ), οι συσσωρευτές (91/157/ΕΟΚ, 93/86/ΕΟΚ και COM(2003)723), οι συσκευασίες (94/62/ΕΚ), τα πολυχλωροδιφαινύλια και τα πολυχλωροτριφαινύλια (PCB/PCT) (96/59/ΕΚ), τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους (2000/53/ΕΚ) και ο ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισµός (2002/95/ΕΚ). Οι περισσότερες από τις επιµέρους αυτές κατηγορίες αποβλήτων αυξάνονται µε γοργούς ρυθµούς και µπορεί να αποτελέσουν ιδιαίτερο κίνδυνο λόγω του επικίνδυνου χαρακτήρα τους. Η παρούσα νοµοθεσία έχει ως στόχο να εξασφαλίσει όσον το δυνατόν περισσότερη επαναχρησιµοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση. Η πολιτική της ΕΕ για τα απόβλητα στηρίζεται σε µια έννοια που είναι γνωστή ως ιεράρχηση των αποβλήτων, µε βάση την οποία οι διάφορες εναλλακτικές επιλογές διαχείρισης των αποβλήτων χαρακτηρίζονται από «βέλτιστες» ως «χείριστες» από περιβαλλοντικής σκοπιάς. 1. Κατ αρχάς, πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων 2. Επαναχρησιµοποίηση του προϊόντος 3. Ανακύκλωση ή λιπασµατοποίηση του προϊόντος 4. Ανάκτηση της ενέργειας µέσω αποτέφρωσης 5. ιάθεση σε χώρο υγειονοµικής ταφής Ωστόσο, η ιεράρχηση των αποβλήτων δεν πρέπει να αντιµετωπίζεται ως απόλυτος κανόνας, δεδοµένου ιδίως ότι διαφορετικές µέθοδοι επεξεργασίας των αποβλήτων µπορεί να έχουν διαφορετικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Έτσι, αν κάποια εναλλακτική επιλογή διαχείρισης αποβλήτων, που βρίσκεται κανονικά σε χαµηλότερη θέση της ιεράρχησης, προκαλεί λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε κάποια συγκεκριµένη περίπτωση, πρέπει και να εφαρµόζεται. Η εισαγωγή της νέας έννοιας του «κύκλου ζωής» (που περιγράφεται παρακάτω) έχει ως στόχο να εξασφαλίσει ότι επιλέγεται η βέλτιστη από περιβαλλοντικής σκοπιάς εναλλακτική επιλογή σε κάθε συγκεκριµένη περίπτωση. 5) Ποιοι είναι οι στόχοι της θεµατικής στρατηγικής για την πρόληψη της δηµιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων ; Ο κύριος στόχος της στρατηγικής είναι να µετατρέψει την Ευρώπη σε κοινωνία της ανακύκλωσης, η οποία να επιδιώκει να προλάβει τη δηµιουργία αποβλήτων και, στις περιπτώσεις που δεν το µπορεί, να τα χρησιµοποιεί ως πόρο. Αποβλέπει στα εξής: 1. Μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αποβλήτων µε εστίαση της πολιτικής για τα απόβλητα στις ζωτικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, λαµβανοµένου υπόψη του κύκλου ζωής των πόρων και των προϊόντων. Η προσέγγιση µε βάση τον κύκλο ζωής εξετάζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε κάθε στάδιο της ζωής ενός πόρου ή ενός προϊόντος µε στόχο την ελαχιστοποίηση των συνολικών επιπτώσεων. Η εφαρµογή της προσέγγισης µε βάση τον κύκλο ζωής στα απόβλητα το τελευταίο στάδιο στον κύκλο ζωής ενός πόρου σηµαίνει ότι η πολιτική για τα απόβλητα δεν εξετάζει µόνον τη ρύπανση που προκαλείται από τα απόβλητα, αλλά και τον τρόπο που είναι δυνατόν να συµβάλλουν οι πολιτικές για τα απόβλητα στη µείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της χρήσης των πόρων. 6 Αντικαταστάθηκε από την οδηγία 2000/76/ΕΚ 7 Οδηγία 99/31/ΕΚ 4
Για το λόγο αυτό, η στρατηγική για τα απόβλητα συνδέεται στενά µε την θεµατική στρατηγική για την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων που εγκρίθηκε επίσης στις 21 εκεµβρίου 2005. Ένα παράδειγµα: υπάρχουν διάφοροι τύποι πλαστικών. Η ανακύκλωση πλαστικών υψηλής ποιότητας έχει νόηµα αφού αυτά µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την παραγωγή νέων πλαστικών προϊόντων. Από την ανακύκλωση µίγµατος αποβλήτων πλαστικών προκύπτει πλαστικό χαµηλής ποιότητας για το οποίο υπάρχουν λίγες µόνον εφαρµογές γενικά µπορούν να αντικαταστήσουν µόνο υλικά όπως το σκυρόδεµα, τα πλακάκια ή τα πριονίδια, υλικά που έχουν όλα µικρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Έτσι η προσέγγιση µε βάση τον κύκλο ζωής επιτρέπει να αξιολογηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της ανακύκλωσης µιγµάτων αποβλήτων πλαστικών σε σχέση µε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραγωγής των υλικών που υποτίθεται ότι θα τα αντικαταστήσουν, και να εξαχθούν συµπεράσµατα σχετικά µε το ποια εναλλακτική επιλογή έχει τις λιγότερες επιπτώσεις. 2. Προώθηση της πρόληψης της δηµιουργίας αποβλήτων µε τη δηµιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου που θα προωθήσει την πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων κατά πρακτικό και επιστηµονικό τρόπο. Έχει ως στόχο να υποχρεώσει όλα τα κράτη µέλη να εκπονήσουν πολιτικές πρόληψης της δηµιουργίας αποβλήτων που θα έχουν ως αποτέλεσµα την καλύτερη χρήση των πόρων. Οι πολιτικές αυτές πρέπει να απευθυνθούν στους πολίτες και τις επιχειρήσεις των οποίων οι αποφάσεις επηρεάζουν την παραγωγή αποβλήτων. 3. Ενίσχυση των δραστηριοτήτων ανακύκλωσης µέσω της θέσπισης προτύπων. Σε ορισµένες περιπτώσεις, η ΕΕ υπέφερε από παρελθόν ακάθαρτης ανακύκλωσης, για παράδειγµα την παραγωγή µολυσµένων προϊόντων λιπασµατοποίησης. Αυτή είχε αρνητικές επιπτώσεις στις αγορές, λόγω µείωσης της εµπιστοσύνης των καταναλωτών. Η θέσπιση προτύπων ποιότητας θα στηρίξει την ανάπτυξη της αγοράς της ΕΕ για δευτερογενή (ανακυκλωµένα) προϊόντα. 4. Εκσυγχρονισµός και απλοποίηση της νοµοθεσίας για τα απόβλητα. Η νοµοθεσία έχει εξελιχθεί µε την πάροδο του χρόνου. Υπάρχουν ορισµένες αλληλοεπικαλύψεις και η εφαρµογή στην πράξη αποκάλυψε την ανάγκη για ορισµένες αποσαφηνίσεις. Η νοµοθεσία πρέπει να εκσυγχρονιστεί ώστε να εξασφαλιστεί σαφές ρυθµιστικό περιβάλλον για τις δραστηριότητες διαχείρισης αποβλήτων. 5. Βελτίωση της εφαρµογής. Ορισµένες πράξεις της νοµοθεσίας για τα απόβλητα, όπως η οδηγία για την υγειονοµική ταφή και ο κανονισµός για την µεταφορά των αποβλήτων, πρέπει να εφαρµοστούν καλύτερα. Υπάρχουν χιλιάδες κακά οργανωµένες και παράνοµες χωµατερές στην ΕΕ και τα κράτη µέλη δεν ασκούν αποτελεσµατικό έλεγχο σε ορισµένες µεταφορές αποβλήτων. 6) Τι δράσεις προβλέπονται από την στρατηγική; Ως ένα πρώτο βήµα, η Επιτροπή προτείνει την αναθεώρηση της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα, έτσι ώστε: Η πολιτική για τα απόβλητα να εστιαστεί στις σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και στη βελτίωση του τρόπου κατά τον οποίο χρησιµοποιούµε τους πόρους, µέσω της εισαγωγής της προσέγγισης µε βάση τον κύκλο ζωής στην πολιτική για τα απόβλητα. Να απαιτηθεί από τα κράτη µέλη να εκπονήσουν εθνικά προγράµµατα πρόληψης της δηµιουργίας αποβλήτων εντός τριών ετών από την έναρξη ισχύος της αναθεωρηµένης οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα. 5
Να βελτιωθεί η αγορά της ανακύκλωσης µε τη θέσπιση περιβαλλοντικών προτύπων που θα προσδιορίζουν υπό ποίους όρους ορισµένα ανακυκλωµένα απόβλητα δεν θα θεωρούνται πλέον απόβλητα, αλλά υψηλής ποιότητας δευτερογενή υλικά. Να προωθηθεί η χρήση από τα κράτη µέλη οικονοµικών µέσων, όπως φόρων για την υγειονοµική ταφή, ώστε να προωθηθούν άλλοι τρόποι διαχείρισης των αποβλήτων και προγράµµατα του τύπου «όποιος δηµιουργεί απόβλητα πληρώνει», για να ενθαρρυνθούν οι πολίτες να συµµετάσχουν σε προγράµµατα ανακύκλωσης. Να εκσυγχρονιστεί και απλοποιηθεί η νοµοθεσία για τα απόβλητα. Αυτό θα επιτευχθεί µε αποσαφήνιση των ορισµών, εξορθολογισµό των διατάξεων και συγχώνευση στο κείµενο της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα ολόκληρης της οδηγίας για τα επικίνδυνα απόβλητα και µέρους της οδηγίας για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια. Θα αποσαφηνιστεί επίσης ότι για τις βιοµηχανίες που χρησιµοποιούν απόβλητα δεν χρειάζονται δύο ξεχωριστές άδειες, µία µε βάση την νοµοθεσία για τα απόβλητα και µία µε βάση την οδηγία για την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (ΟΠΕΡ) 8. Ωστόσο, η στρατηγική προβλέπει πολλές επιπλέον δράσεις κατά τα επόµενα έτη. Μερικές από τις δράσεις αυτές πρέπει να υλοποιηθούν αµέσως, ενώ άλλες θα είναι καλύτερα να δροµολογηθούν αφού θα γίνουν εµφανείς οι επιπτώσεις από τα πρώτα µέτρα και από υφιστάµενη νοµοθεσία η οποία δεν έχει ακόµη τεθεί σε ισχύ. Εκτός από την ίδια τη νοµοθεσία για τα απόβλητα, η Επιτροπή πρόκειται να χρησιµοποιήσει και άλλους τρόπους για να πετύχει τους στόχους της νέας στρατηγικής. Για παράδειγµα, προτρέπει τα κράτη µέλη να βελτιώσουν τις συνθήκες της αγοράς για τις δραστηριότητες ανακύκλωσης και την εµπορική ζήτηση για ανακυκλωµένα υλικά, εντάσσοντας τα ζητήµατα αυτά στους εθνικούς χάρτες πορείας της εφαρµογής του σχεδίου δράσης της ΕΕ για τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες, οι οποίοι πρέπει να υποβληθούν µέχρι το τέλος του 2005. Θα εξασφαλίσει επίσης ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια που διατίθενται για έρευνα και ανάπτυξη στον τοµέα της τεχνολογίας αποβλήτων αντιµετωπίζουν τις σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αποβλήτων. Στο πλαίσιο της αναθεώρησης των κατευθυντήριων γραµµών σχετικά µε τις κρατικές ενισχύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, η Επιτροπή θα αποσαφηνίσει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες είναι δυνατή η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων για τη στήριξη δραστηριοτήτων ανακύκλωσης αποβλήτων. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει επίσης την διανοµή και τη µεταφορά των βέλτιστων πρακτικών όσον αφορά την ευαισθητοποίηση, την εκπαίδευση και τα κίνητρα για την πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων και για την ανακύκλωσή τους σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Η θεµατική στρατηγική για τα απόβλητα θα αναθεωρηθεί το 2010. Αν χρειαστεί, θα προσδιοριστούν εκ των προτέρων πρόσθετα µέτρα για την προώθηση της πρόληψης της δηµιουργίας αποβλήτων, την εφαρµογή της έννοιας του κύκλου ζωής στη διαχείριση των αποβλήτων και για την πρόοδο της µετάβασης προς την Ευρωπαϊκή κοινωνία της ανακύκλωσης 8 Οδηγία 96/61/ΕΚ 6
7) Πώς συνδέεται η θεµατική στρατηγική για τα απόβλητα µε τη θεµατική στρατηγική για τους φυσικούς πόρους; Η στρατηγική για τους πόρους εξασφαλίζει την επιστηµονική και θεωρητική βάση στην οποία στηρίζεται η στρατηγική για τα απόβλητα. Η στρατηγική για τους πόρους προβάλλει την προσέγγιση µε βάση τον κύκλο ζωής για να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη χρήση των φυσικών πόρων, από την εξόρυξη/συγκοµιδή πρώτων υλών µέχρι τη στιγµή που τελειώνει ο κύκλος ζωής τους όταν δηλαδή µετατρέπονται σε απόβλητα. Η αποφυγή δηµιουργίας και η ανακύκλωση των αποβλήτων µπορεί να µειώσει τον συνολικό περιβαλλοντικό φόρτο που συνδέεται µε τη χρήση των πόρων. 8) Πώς µπορούν οι διάφοροι εµπλεκόµενοι πολίτες, δηµόσιες αρχές και βιοµηχανίες αποβλήτων να επωφεληθούν από τη στρατηγική; Όλοι θα επωφεληθούν από ένα περιβάλλον καλύτερης ποιότητας. Θα υπάρχουν λιγότερα απόβλητα και συνεπώς θα µειωθεί η κατασκευή χώρων υγειονοµικής ταφής και µονάδων αποτέφρωσης χωρίς ανάκτηση ενέργειας. Θα απαιτούνται λιγότεροι φυσικοί πόροι για την παραγωγή προϊόντων, αφού θα διατίθενται όλο και περισσότερο ανακυκλωµένα προϊόντα. Οι πολίτες θα ωφεληθούν επειδή η στρατηγική θα δροµολογήσει εθνικές, περιφερειακές και τοπικές πολιτικές πρόληψης της δηµιουργίας αποβλήτων, οι οποίες θα βοηθήσουν τους πολίτες να κατανοήσουν τον τρόπο κατά τον οποίο µπορούν να συµβάλλουν στην πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων και στην αποτελεσµατικότερη χρήση των πόρων. Η στρατηγική προβλέπει επίσης νέα ώθηση στην εφαρµογή της νοµοθεσίας σε τοµείς που είναι σηµαντικοί για τον πολίτη, όπως οι παράνοµες χωµατερές που αποτελούν όχληση και περιβαλλοντική απειλή. Οι δηµόσιες αρχές θα ωφεληθούν γιατί η νοµοθεσία θα καταστεί σαφέστερη και θα δηµιουργεί λιγότερα προβλήµατα εφαρµογής. Μακροπρόθεσµα το κόστος καθαρισµού θα είναι χαµηλότερο. Οι επιχειρήσεις θα ωφεληθούν γιατί η στρατηγική και η αναθεώρηση της οδηγίαςπλαίσιο για τα απόβλητα θα αποσαφηνίσει περαιτέρω ζωτικά ζητήµατα για τις επιχειρήσεις, όπως λόγου χάριν ο ορισµός των αποβλήτων. Για τις επιχειρήσεις που εµπλέκονται στην ανακύκλωση και την ανάκτηση αποβλήτων, µε τη στρατηγική θα θεσπιστούν πρότυπα για την αγορά και έτσι θα υποβοηθηθεί η ανάπτυξη των αγορών. 9) Πόσο θα κοστίσει η εφαρµογή και ποιος θα καλύψει το κόστος; εδοµένου ότι δεν επιβάλλει ποσοτικοποιηµένους στόχους στη βιοµηχανία και τα κράτη µέλη, η στρατηγική (καθώς και η αναθεωρηµένη οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα) δεν αναµένεται να έχει ως αποτέλεσµα ποσοτικοποιηµένο οικονοµικό κόστος. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων της στρατηγικής δείχνει ότι µε τη νέα αυτή πολιτική θα υπάρξει περισσότερη επικέντρωση στα σηµαντικά περιβαλλοντικά ζητήµατα και θα εξασφαλιστούν βελτιώσεις στο κανονιστικό περιβάλλον. Θα έχει αµελητέο κόστος για την βιοµηχανία και, µακροπρόθεσµα, είναι πιθανόν να προκύψει οικονοµικό όφελος για την ΕΕ καθώς ο κλάδος της ανακύκλωσης θα γίνει πιο ανταγωνιστικός. Με δεδοµένο το γενικό χαρακτήρα της παρούσας πολιτικής, τα κράτη µέλη θα επωµιστούν µεγάλο µέρος της ευθύνης συγκεκριµένων δράσεων για να αποκοµίσουν τα περιβαλλοντικά οφέλη από την πρόληψη δηµιουργίας και την ανακύκλωση των αποβλήτων. 7
10) Επηρεάζει η στρατηγική την ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση και την ανάπτυξη; Η έκθεση της µελέτης επιπτώσεων δείχνει ότι η στρατηγική δεν θα έχει τυχόν σοβαρές επενέργειες, αλλά ορισµένες περιορισµένες θετικές επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα, την απασχόληση και την ανάπτυξη. Γενικά, οι δραστηριότητες ανακύκλωσης των αποβλήτων είναι δραστηριότητες εντάσεως εργασίας και η αύξηση της ανακύκλωσης έχει ως αποτέλεσµα τη δηµιουργία θέσεων εργασίας. Η ανακύκλωση 10.000 τόνων αποβλήτων δηµιουργεί 240 θέσεις εργασίας. Η αποτέφρωση δηµιουργεί 20 έως 40 θέσεις, η δε υγειονοµική ταφή περίπου 10. Από τη βελτίωση του κανονιστικού περιβάλλοντος για τις δραστηριότητες ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων θα προκύψει καλύτερη διαθεσιµότητα δευτερογενών υλικών και καυσίµων. Αυτό µε τη σειρά του θα επηρεάσει θετικά την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. 11) Με ποιόν τρόπο η στρατηγική προωθεί την ανακύκλωση; Η στρατηγική συµπεραίνει ότι υπάρχουν πολλές δράσεις από παλαιότερες νοµοθετικές πράξεις που θα συνεχίσουν να προωθούν την ανακύκλωση κατά την επόµενη δεκαετία (για παράδειγµα, οι στόχοι της οδηγίας για την υγειονοµική ταφή όσον αφορά την εκτροπή των βιολογικών αποβλήτων, οι στόχοι για περαιτέρω ανακύκλωση και ανάκτηση µε βάση τις οδηγίες για τις συσκευασίες, τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους και τα ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απόβλητα). Με βάση τα παραπάνω, η στρατηγική δηµιουργεί ένα πλαίσιο για την προώθηση της ανακύκλωσης γενικά. Η προσέγγιση µε βάση την αγορά που συνδυάζει πρότυπα ΕΕ για την αγορά της ανακύκλωσης και εθνικά οικονοµικά µέσα που µετακυλίουν τα περιβαλλοντικά πλεονεκτήµατα της ανακύκλωσης στο κόστος της διαχείρισης αποβλήτων, θα δηµιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της ανακύκλωσης. Η αξιολόγηση των επιπτώσεων έδειξε επίσης ότι ο αυστηρός καθορισµός στόχων µε νέες οδηγίες βασισµένες στην κατηγορία των αποβλήτων δεν αποδεικνύεται πάντα αποτελεσµατικός. Το περιβαλλοντικό όφελος µπορεί να ξεπεραστεί από το κόστος και τη σχετική διοικητική επιβάρυνση. Αν στο µέλλον κριθεί αναγκαία η προώθηση της ανακύκλωσης συγκεκριµένων κατηγοριών αποβλήτων, αυτό είναι πιθανόν να επιτευχθεί ανά υλικό µάλλον παρά ανά προϊόν όπως έχει συµβεί µέχρι σήµερα. Για παράδειγµα, στο πλαίσιο ενός στόχου για την ανακύκλωση πλαστικών µπορεί να προωθείται η ανακύκλωση σωλήνων από απόβλητα κατεδαφίσεων καθώς και από πλαστικές φιάλες, από γεωργικές µεµβράνες καθώς και από προφυλακτήρες αυτοκινήτων. Με στόχους τέτοιου είδους είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν τα κλάσµατα των αποβλήτων που παρουσιάζουν την υψηλότερη δυνατότητα ανακύκλωσης µε το χαµηλότερο κόστος. 12) Πώς αντιµετωπίζει η στρατηγική τις µονάδες αποτέφρωσης; Κατά τα 15 τελευταία χρόνια έχει επιτευχθεί σηµαντικός καθαρισµός των εγκαταστάσεων αποτέφρωσης. Σε ορισµένες πόλεις όπως η Βιέννη, οι εγκαταστάσεις αποτέφρωσης µε ανάκτηση ενέργειας και των οποίων οι εκποµπές δεν συνεπάγονται πλέον κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, βρίσκονται σε κατοικηµένες περιοχές. 8
Με βάση την νοµοθεσία που θεσπίστηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1980, η οδηγία του 2000 για την αποτέφρωση των αποβλήτων 9 καθιέρωσε ακόµη πιο αυστηρές απαιτήσεις και αυστηρές οριακές τιµές για τις εκποµπές ρύπων όπως οι διοξίνες, ο υδράργυρος και άλλα βαρέα µέταλλα καθώς και η σκόνη. Καλύπτει τόσο τις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης όσο και την χρήση των αποβλήτων ως καυσίµων σε βιοµηχανικές εγκαταστάσεις όπως σταθµοί ηλεκτροπαραγωγής και τσιµεντοκάµινοι (εγκαταστάσεις συναποτέφρωσης). Οι νέες εγκαταστάσεις υποχρεώθηκαν να συµµορφωθούν µε τα πρότυπα από το τέλος του 2002, ενώ οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις έπρεπε να έχουν συµµορφωθεί µέχρι τις 28 Οκτωβρίου 2005. Η καθαρή αποτέφρωση µπορεί να συµβάλλει σηµαντικά στην ανάκτηση ενεργειακών πόρων από τα απόβλητα, στις περιπτώσεις που αποτελεί µέρος περιβαλλοντικά βελτιστοποιηµένης στρατηγικής. Το περιβαλλοντικό όφελος εξαρτάται από την ποσότητα της ενέργειας που πράγµατι εξάγεται από τα αποτεφρωµένα απόβλητα. Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής για τα απόβλητα, η Επιτροπή αποφάσισε να βελτιώσει περαιτέρω την απόδοση της ανάκτησης ενέργειας από τα απόβλητα καθορίζοντας φιλόδοξο στοιχείο συγκριτικής αξιολόγησης για τις εγκαταστάσεις αποτέφρωσης αστικών αποβλήτων. Αυτό θα επιτευχθεί µέσω της αναθεώρησης της οδηγίας ΟΠΕΡ. Η νέα µέθοδος συγκριτικής αξιολόγησης της ενεργειακής απόδοσης θα καθορίζει το κατά πόσο µια εγκατάσταση αποτέφρωσης µπορεί να χαρακτηριστεί ως εγκατάσταση ανάκτησης ή ως εγκατάσταση διάθεσης. Ο χαρακτηρισµός ως εγκατάσταση ανάκτησης παρέχει καλύτερη πρόσβαση στην αγορά και οι ποσότητες των ανακτώµενων αποβλήτων µπορούν να συνυπολογιστούν στο πλαίσιο των υποχρεωτικών στόχων ανάκτησης που καθορίζονται στις οδηγίες της ΕΕ (π.χ. για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού). 13) Γιατί καταργείται η προτεραιότητα της αναγέννησης χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων; Από τις νέες επιστηµονικές πληροφορίες προκύπτει ότι η αναγέννηση των χρησιµοποιηµένων ορυκτελαίων (δηλαδή ο καθαρισµός τους έτσι ώστε να ξαναχρησιµοποιηθούν) και η χρήση τους ως καυσίµων, έχουν συγκριτικά παρόµοιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, δηλ. και οι δύο διαδικασίες µειώνουν σηµαντικά τις εκποµπές ρύπων και αερίων θερµοκηπίου. Κατά συνέπεια δεν δικαιολογείται η διατήρηση της νοµικής προτεραιότητας για την αναγέννηση των απόβλητων ορυκτελαίων που καθορίζεται στην οδηγία για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια. Τα κράτη µέλη µπορούν να διατηρήσουν την προτεραιότητα σε εθνικό επίπεδο αν το επιθυµούν αλλά δεν θα τους επιβάλλει τέτοια υποχρέωση η ΕΕ. Από τις στατιστικές και τις επιστηµονικές πληροφορίες προκύπτει ότι η συλλογή των απόβλητων ορυκτελαίων δεν έχει ακόµη πετύχει το πλήρες της δυναµικό. Αυτό δείχνει ότι σηµειώνεται ακόµη στην ΕΕ ανεξέλεγκτη και ρυπαίνουσα διάθεση απόβλητων ορυκτελαίων. Γι αυτό η Επιτροπή προτείνει οι µελλοντικές προσπάθειες να εστιαστούν στην βελτίωση της συλλογής των απόβλητων ορυκτελαίων αντί να ευνοείται µια συγκεκριµένη µέθοδος ανάκτησης. Η εστίαση αυτή γίνεται σαφής µέσω της ένταξης της υποχρέωσης συλλογής στην οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα. 14) Γιατί δεν προτείνεται νοµοθεσία για τα βιολογικά απόβλητα; Τα βιολογικά απόβλητα είναι απόβλητα οργανικής ύλης, όπως τα απόβλητα από κήπους, κουζίνες ή εγκαταστάσεις επισιτισµού. Αποτελούν συνήθως το µεγαλύτερο µέρος των οικιακών αποβλήτων. 9 Οδηγία 2000/76/ΕΚ 9
Σε διάφορες πόλεις σε ολόκληρη την ΕΕ όπου είναι υποχρεωτική η χωριστή συλλογή των οικιακών αποβλήτων, τα βιολογικά απόβλητα ανακυκλώνονται µέσω λιπασµατοποίησης, µιας διαδικασίας ζύµωσης που µετατρέπει τα βιολογικά απόβλητα σε οργανικό υλικό, το οποίο µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την αποκατάσταση του εδάφους. εν απαιτείται χωριστή οδηγία για τα βιολογικά απόβλητα. Η κύρια περιβαλλοντική απειλή από τα βιολογικά απόβλητα είναι η παραγωγή µεθανίου στους χώρους υγειονοµικής ταφής το 1995 το µεθάνιο αντιπροσώπευε το 3% περίπου των συνολικών εκποµπών αερίων θερµοκηπίου στην ΕΕ των 15. Η οδηγία για την υγειονοµική ταφή υποχρεώνει τα κράτη µέλη να µειώσουν την ποσότητα των βιοαποδοµήσιµων αποβλήτων που υποβάλλουν σε υγειονοµική ταφή στο 35% των ποσοτήτων του 1995 µέχρι το 2016 κάτι που θα περιορίσει σηµαντικά το πρόβληµα. Η προτεραιότητα της Επιτροπής είναι να εξασφαλίσει ότι τα κράτη µέλη θα συµµορφωθούν πλήρως και εγκαίρως µε αυτήν την νοµική υποχρέωση. Εν πάση περιπτώσει δεν ενδείκνυται η υιοθέτηση µιας γενικευµένης προσέγγισης αφού οι τοπικές συνθήκες, οι οποίες αφορούν από το κλίµα µέχρι την σύσταση των συλλεγόµενων βιολογικών αποβλήτων, παίζουν αποφασιστικό ρόλο στον καθορισµό περιβαλλοντικά βελτιστοποιηµένων πολιτικών διαχείρισης των βιολογικών αποβλήτων. Ωστόσο, υπάρχουν ορισµένες δράσεις που πρέπει να αναληφθούν σε επίπεδο ΕΕ για την προώθηση της λιπασµατοποίησης. Περιλαµβάνουν τον καθορισµό προτύπων ποιότητας για τα προϊόντα της λιπασµατοποίησης έτσι ώστε να µπορούν αναπτυχθούν αγορές για την λιπασµατοποίηση. Η Επιτροπή σκοπεύει να τα έχει έτοιµα πριν από την έναρξη ισχύος της αναθεωρηµένης οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα. Ένα άλλο µέτρο είναι τα υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα που ισχύουν για εγκαταστάσεις όπου πραγµατοποιείται βιολογική επεξεργασία. Αυτό θα επιτευχθεί µέσω της µελλοντικής αναθεώρησης της οδηγίας ΟΠΕΡ. Η νοµοθεσία της ΕΕ καθιστά σαφές ότι τα κράτη µέλη πρέπει να λάβουν υπόψη τους όλα τα συναφή περιβαλλοντικά ζητήµατα όταν εκπονούν τις εθνικές πολιτικές για τα απόβλητα. Αυτό σηµαίνει ότι οι αρχές τα κράτη µέλη, στα οποία η λιπασµατοποίηση απαιτείται για να βελτιωθεί το έδαφος, πρέπει να εστιαστούν το ενδιαφέρον τους στις δράσεις που απαιτούνται για να επιτευχθεί ο συγκεκριµένος στόχος. Η Επιτροπή θα βοηθήσει στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας, παρέχοντας το 2006, µη νοµοθετική καθοδήγηση για την ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών και σχεδίων για τα απόβλητα όσον αφορά την διαχείριση των βιολογικών αποβλήτων. Τέλος, στο πλαίσιο της µελλοντικής θεµατικής στρατηγικής για το έδαφος θα ληφθεί υπόψη το δυναµικό της χρήσης του προϊόντος της λιπασµατοποίησης για την αύξηση του περιεχοµένου του εδάφους σε άνθρακα. 15) Πώς εκπονήθηκε η παρούσα στρατηγική; Έγινε διαβούλευση µε τους εµπλεκόµενους φορείς; Οι εργασίες για την στρατηγική άρχισαν το 2003, σε συνέχεια του 6 ου Προγράµµατος δράσης για το Περιβάλλον (2002-2016), στο πλαίσιο του οποίου ζητήθηκε από την Επιτροπή να παρουσιάσει µια θεµατική στρατηγική για τα απόβλητα. Ένα πρώτο βήµα ήταν η παρουσίαση ενός εγγράφου διαβούλευσης µε τίτλο «Προς µία θεµατική στρατηγική για την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων» (COM (2003) 301). Η ανακοίνωση αυτή κατέγραφε την υφιστάµενη κατάσταση, προσδιόριζε τις µη αειφόρες τάσεις και τους τοµείς στους οποίους θα ήταν δυνατόν να απαιτηθούν αλλαγές. Ήταν ανοικτή στην πρόοδο. Η διαβούλευση που έγινε δηµόσια µέσω του ιαδικτύου πραγµατοποιήθηκε από τον Μάιο έως τον Νοέµβριο του 2003 και συγκέντρωσε 220 απαντήσεις που διατίθενται µέσω του ιαδικτύου. 10
Με βάση αυτές τις απαντήσεις η Επιτροπή άρχισε να εκπονεί τη στρατηγική και πραγµατοποιήθηκαν πολλές ακόµη διαβουλεύσεις και συναντήσεις µε εµπειρογνώµονες, τα κράτη µέλη και τους εµπλεκόµενους φορείς. 16) Θα συµβάλλει η στρατηγική στην πρωτοβουλία για καλύτερη νοµοθεσία; Όπως και οι υπόλοιπες θεµατικές στρατηγικές που θεσπίζονται από την Επιτροπή 10, η στρατηγική για τα απόβλητα αντιπροσωπεύει την επόµενη γενεά των περιβαλλοντικών πολιτικών, µε τις οποίες υιοθετείται παγκόσµια και µεσοπρόθεσµη προοπτική, καθορίζονται σαφείς περιβαλλοντικοί στόχοι και επιδιώκεται να εντοπιστούν τα καταλληλότερα µέσα για την επίτευξη των στόχων αυτών. Βασίζεται σε αναλυτική έρευνα και σε διαβουλεύσεις µε τους εµπλεκόµενους φορείς, και αντιµετωπίζει το θέµα ολιστικά λαµβάνοντας υπόψη τις διασυνδέσεις µε άλλα προβλήµατα και τοµείς άσκησης πολιτικής. 10 Οι άλλες πέντε στρατηγικές αφορούν τη ρύπανση του αέρα, το θαλάσσιο περιβάλλον, την αειφόρο χρήση των πόρων, τα εδάφη, τα φυτοφάρµακα και το αστικό περιβάλλον. 11
ράσεις που προτείνονται ή/και προγραµµατίζονται στο πλαίσιο της θεµατικής στρατηγικής για την πρόληψη της δηµιουργίας αποβλήτων και για την ανακύκλωσή τους Πρόταση οδηγίας που τροποποιεί την οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα, την ενσωµατώνει µε την οδηγία για τα επικίνδυνα απόβλητα και καταργεί την προτεραιότητα της αναγέννησης που προβλέπει η οδηγία για τα χρησιµοποιηµένα ορυκτέλαια Έκθεση για την εφαρµογή της οδηγίας 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίµµατα συσκευασίας Αναθεώρηση των στόχων που καθορίστηκαν µε βάση την οδηγία 2000/53/ΕΚ για τα οχήµατα στο τέλος του κύκλου ζωής τους Πρόταση οδηγίας µε την οποία ενσωµατώνονται σε µία οδηγία οι τρεις οδηγίες για τα απόβλητα από τη βιοµηχανία διοξειδίου του τιτανίου ηµοσίευση κατευθυντηρίων γραµµών µε βάση τη νοµολογία του ικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σχετικά µε το ζήτηµα του πότε τα υποπροϊόντα πρέπει να θεωρούνται απόβλητα ή όχι ηµοσίευση κατευθυντηρίων γραµµών για τα κράτη µέλη σχετικά µε την εφαρµογή της έννοιας του κύκλου ζωής στη διαχείριση των βιοαποδοµήσιµων αποβλήτων που εκτρέπονται από την υγειονοµική ταφή Βελτίωση της βάσης των γνώσεων σχετικά µε τις επιπτώσεις της χρήσης των πόρων, της παραγωγής αποβλήτων και της διαχείρισης αποβλήτων και σχετικά µε τη συστηµατικότερη πρόβλεψη και µοντελοποίηση. Πρόταση αποσαφήνισης και επέκτασης του πεδίου εφαρµογής της οδηγίας για την ολοκληρωµένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (ΟΠΕΡ) σε πρόσθετες δραστηριότητες διαχείρισης αποβλήτων, συµπεριλαµβανοµένης της βιολογικής επεξεργασίας για την ανάκτηση αποβλήτων και της προετοιµασίας επικίνδυνων αποβλήτων για αποτέφρωση και των καταλοίπων αποτέφρωσης για ανάκτηση Πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας 86/278/ΕΟΚ σχετικά µε τη χρησιµοποίηση της ιλύος καθαρισµού λυµάτων στη γεωργία ηµοσίευση των βασικών κατευθυντήριων γραµµών για την εύκολη χρήση των εργαλείων µε βάση τον κύκλο ζωής στη χάραξη της πολιτικής για τα απόβλητα, µε συµφωνηµένη προσέγγιση και µεθοδολογία ηµοσίευση κατευθυντηρίων γραµµών σχετικά µε ορισµένες διατάξεις του κανονισµού µεταφοράς αποβλήτων για την καταπολέµηση της εικονικής ανάκτησης ηµοσίευση κατευθυντηρίων γραµµών σχετικά µε τα ελάχιστα περιβαλλοντικά πρότυπα για άδειες εγκαταστάσεων που δεν καλύπτονται από την οδηγία ΟΠΕΡ και σχετικά µε τις βέλτιστες διαθέσιµες τεχνικές για την ανάµιξη επικίνδυνων αποβλήτων. Αξιολόγηση της κατάστασης και της ανάγκης για πρόσθετα µέτρα για τη στήριξη της µετάβασης προς µια ευρωπαϊκή κοινωνία ανακύκλωσης Αναθεώρηση των στόχων µε βάση την οδηγία 2002/96/ΕΚ για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού Έκδοση των πρώτων συλλογών προτύπων ποιότητας για τον καθορισµό του πότε ορισµένες κατηγορίες αποβλήτων παύουν να είναι απόβλητα, αρχής γενοµένης µε τα προϊόντα λιπασµατοποίησης και τα ανακυκλωµένα αδρανή υλικά Χρονοδιάγραµµα Προτείνεται µαζί µε την παρούσα στρατηγική 2006 2006 2006 2006 2006 Αρχίζει από το 2006 2007 όταν η οδηγία ΟΠΕΡ θα υποστεί γενική αναθεώρηση 2007 2007 2007 2007 2007 2008 2008 εξαρτάται από την έναρξη ισχύος της αναθεωρηµένης οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα 12