ΟΞΕΙΑ ΔΥΣΠΝΟΙΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Βλάικος Δηµοσθένης Ειδικευόµενος Ιατρός Πνευµονολογίας ΓΝΘΓ Παπανικολάου
Τι Ειναι ΔΥΣΠΝΟΙΑ?! Σε υγιή άτοµα η αναπνοή είναι υποσυνείδητη / µηχανική λειτουργία που δεν γίνεται αντιληπτή! Ως δύσπνοια ορίζεται η υποκειµενική αίσθηση δυσφορίας ή έλλειψης αέρα κατά την αναπνοή απαντάται σε ποσοστό > 25% των ασθενών µε Ca πνεύµονα αποτελεί σηµαντικό παράγοντα επιδείνωσης της ποιότητας ζωής του ασθενούς
Ταξινοµηση Δυσπνοιασ! Χρόνια δύσπνοια (συχνά ασθενείς µε χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια / LTOT)! Οξεία δύσπνοια (ασθενείς χωρίς προϋπάρχοντα συµπτώµατα)! Οξεία δύσπνοια επί χρόνιας (ασθενείς µε αιφνίδια επιδείνωση προϋπάρχουσας συµπτωµατολογίας)
ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ! Ταχύπνοια >20 αναπνοές /min! Ταχυκαρδία! Χρήση επικουρικών αναπνευστικών µυών! Υποξυγοναιµία! Κυάνωση! Παθολογικά ακροαστικά ευρήµατα (π.χ. ελάττωση ΑΨ ή σιγή, συριγµός, τρίζοντες κλπ)! Παθολογικά επικρουστικά ευρήµατα
ΑΙΤΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ! Πλευριτική συλλογή! Στένωση/απόφραξη τραχείας ή/και κύριων βρόγχων! ΣΑΚΦ! Λοίµωξη αναπνευστικού (συχνά σε έδαφος ουδετεροπενίας)! Περικαρδιακή συλλογή / επιπωµατισµός! Λεµφαγγειακή διασπορά! Πνευµονική εµβολή! Αιµόπτυση / κυψελιδική αιµορραγία! Πνευµοθώρακας
ΑΙΤΙΑ ΟΞΕΙΑΣ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ! Αλλεργική αντίδραση (πιθανή επιπλοκή ΧΜΘ)! Καρδιακή κάµψη! Έµφραγµα µυοκαρδίου / στηθάγχη! Αρρυθµίες! Αναιµία (οξεία Hct)! Ασκιτική συλλογή! Παρόξυνση ΧΑΠ / άσθµατος! ARDS! Υπέρπνοια ψυχογενούς αιτιολογίας
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΞΕΙΑΣ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ ΒΑΣΕΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΔΥΣΠΝΟΙΑ Εισπνευστικός συριγµός Απόχρεµψη Θωρακαλγία Πλευροδυνία Αιµόπτυση Πλευριτική συλλογή, πνευµονική εµβολή, πνευµονία Πνευµονική εµβολή, ΟΕΜ, επιπωµατισµός Πνευµονική εµβολή, διήθηση µεγάλων αγγείων Όγκος τραχείας, ξένο σώµα Λοίµωξη, παρόξυνση ΧΑΠ
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΞΕΙΑΣ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ Καρκινο του Πνευµονα Κλινική προσέγγιση (επισκόπηση, ιστορικό έναρξης συµπτωµάτων, ζωτικά σηµεία, ακρόαση, επίκρουση) Παρακλινικές εξετάσεις (ABGs, ΗΚΓ, αιµατολογικός έλεγχος, σπιροµέτρηση) Απεικονιστικός έλεγχος (α/α θώρακος, CT θώρακος, ECHO καρδιάς, scan αερισµού/αιµάτωσης) Βρογχοσκόπηση
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Γενικα Μετρα! Οξυγονοθεραπεία: (όταν PO2 < 60mmHg ή SPO2 < 88%)! Ρινική κάνουλα! Απλή µάσκα ενηλίκων! Μάσκα Venturi! Μάσκα µη επανεισπνοής! Μη επεµβατικός µηχανικός αερισµός! Κυρίως σε ασθενείς µε παρόξυνση ΧΑΠ! Διασωλήνωση / εφαρµογή επεµβατικού µηχανικού αερισµού! Σε επιλεγµένα περιστατικά
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Γενικα Μετρα! Φαρµακευτική αγωγή! Βρογχοδιασταλτικά! Κορτικοειδή! Αντιβίωση! Οπιοειδή (ασθενείς τελικού σταδίου)! ΗΧΜΒ
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Πλευριτική συλλογή! >15% των ασθενών µε πρωτοδιαγνωσθέν Ca πνεύµονα! συχνά ταχύτατη αναπαραγωγή ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ ( ΑΨ, αµβλύτητα επικρουστικά)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (α/α, CT θώρακος) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ εκκενωτική παρακέντηση! ΠΑΡΟΧΕΤΕΥΣΗ τοποθέτηση θωρακοσωλήνα! ΠΛΕΥΡΟΔΕΣΙΑ (σε ταχεία αναπαραγωγή, προϋποθέτει τοποθέτηση θωρακοσωλήνα)
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Στένωση / απόφραξη τραχείας κύριων βρόγχων! ενδοβρογχική µάζα! πίεση εκ των έξω από λεµφαδενικό block ή tumor! ιξώδεις εκκρίσεις ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ ( ΑΨ, αµβλύτητα επικρουστικά)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (α/α, CT θώρακος)! ΒΡΟΓΧΟΣΚΟΠΗΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ (laser, APC, ηλεκτροκαυτηρίαση, stent, διάνοιξη µε λαβίδα κλπ)! Α/Θ ± ΧΜΘ
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Σύνδροµο άνω κοίλης φλέβας (ΣΑΚΦ)! λεµφαδενικό block ή tumor που στραγγαλίζει την ΑΚΦ ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ (οίδηµα προσώπου, τραχήλου, άνω άκρων, επίφλεβο εικόνα κεφαλής µέδουσας)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (CT θώρακος) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! Τοποθέτηση stent ΑΚΦ! Επείγουσα Α/Θ ± ΧΜΘ! Αποιδηµατική αγωγή (κορτικοειδή)
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Λοίµωξη αναπνευστικού - πνευµονία! Συνήθως λόγω ανοσοκαταστολής από ΧΜΘ! Ιδιαίτερη προσοχή όταν συνυπάρχει ουδετεροπενία! Συχνά ενδονοσοκοµειακές λοιµώξεις ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ (εµπύρετο, βήχας, πυώδης απόχρεµψη, πλευροδυνία, ακροαστικώς τρίζοντες / βρογχική αναπνοή)! ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ( ή WBC, ΤΚΕ CRP)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (α/α, CT θώρακος συγκριτικός έλεγχος) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΑΝΤΙΒΙΩΣΗ! ΕΝΥΔΑΤΩΣΗ! ΑΥΞΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΛΕΥΚΩΝ (σε ουδετεροπενία)
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Περικαρδιακή συλλογή / επιπωµατισµός! Συχνά προϋπάρχουσα περικαρδιακή συλλογή! Ενδοπερικαρδιακές εµφυτεύσεις! ΧΡΗΖΕΙ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ/ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ (ταχυκαρδία, πόνος, παράδοξος σφυγµός, ΑΠ, διάταση σφαγίτιδων)! ΗΚΓ (χαµηλά δυναµικά )! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ( ECHO καρδιάς, α/α θώρακος, CT θώρακος ) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! Περικαρδιοκέντηση ± ενδοπερικαρδιακή έγχυση ΧΜΘ σκευασµάτων (Cis platin)! Χειρουργική περικαρδιεκτοµή / περικαρδιακό παράθυρο! Χορήγηση κορτικοειδών
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Πνευµονική εµβολή! Συχνά συνύπαρξη κι άλλων προδιαθεσικών παραγόντων ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ (ταχυκαρδία, υποξυγοναιµία, υποκαπνία, θωρακικό άλγος, ΕΒΦΘ κάτω άκρων)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (CT angio θώρακος, scan αερισµού - αιµάτωσης) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΗΧΜΒ θεραπευτική δόση! Συνήθως όχι sintrom
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Αιµόπτυση / ενδοκυψελιδική αιµορραγία! Συχνά λόγω διήθησης κεντρικών αγγείων ή/και θροµβοπενίας! Η µαζική αιµόπτυση (>600ml) αποτελεί άµεσο κίνδυνο για τη ζωή του ασθενούς ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΗ µε επισκόπηση (προσοχή στη δ/δ από αιµορραγία ανώτερου πεπτικού) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ :Αντιβηχικά, transamin, αντιβίωση, εισπνεόµενη αδρεναλίνη, ψυχρά επιθέµατα, κλινοστατισµός! ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΚΗ: βρογχοσκόπηση (τοπική έγχυση αγγειοσυσπαστικών, laser, APC, κλπ) εµβολισµός βρογχικών αρτηριών αιµοστατική Α/Θ
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Πνευµοθώρακας! ενδεχοµένως ιατρογενής λόγω θεραπευτικών χειρισµών ή αυτόµατος σε συνυπάρχουσα ΧΑΠ (εµφυσηµατικές κύστεις)! συχνότερη επιπλοκή το υποδόριο εµφύσηµα ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ ( ΑΨ, υπερσαφής πνευµονικός ήχος επικρουστικά)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (α/α θώρακος) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΘΩΡΑΚΟΣΩΛΗΝΑ
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Αλλεργική αντίδραση σε ΧΜΘ! Συνήθως άµεσα κατά την έγχυση του χηµειοθεραπευτικού! Σπανιότερα όψιµα ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΗ (κυάνωση, βρογχόσπασµος, εξάνθηµα, εφίδρωση, ταχυκαρδία, υπόταση) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ (άµεση διακοπή έγχυσης χηµειοθεραπευτικού, κορτικοειδή, αντισταµινικά, βρογχοδιασταλτικά)! SOS!!! Ο ΑΣΘΕΝΗΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΤΗΝ 1 Η ΗΜΕΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΧΜΘ
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Ασκιτική συλλογή! Ενδοπεριτοναϊκές εµφυτεύσεις ή σοβαρή υπολευκωµατιναιµία ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΚΛΙΝΙΚΑ (ψηλάφηση επίκρουση κοιλίας)! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ (U/S ή CT κοιλίας) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! ΠΑΡΟΧΕΤΕΥΣΗ ΑΣΚΙΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ! ΧΜΘ
Αντιµετωπιση Οξειασ Δυσπνοιασ στον Καρκινο του Πνευµονα Ειδικη-Αιτιολογικη Αντιµετωπιση Λεµφαγγειακή διασπορά! Βαρειά κλινική εικόνα - κακή πρόγνωση! Ασθενείς τελικού σταδίου ΔΙΑΓΝΩΣΗ! ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ( α/α, CT θώρακος ) ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ! Κορτικοειδή, ΧΜΘ διάσωσης, µορφίνη ΙV
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ! Η οξεία δύσπνοια στον ασθενή µε καρκίνο του πνεύµονα αποτελεί επείγουσα νοσολογική οντότητα δυνητικά απειλητική για τη ζωή του.! Απαιτεί εγρήγορση από τον κλινικό ιατρό για την έγκαιρη διάγνωση του γενεσιουργού αιτίου και την άµεση εφαρµογή θεραπευτικών χειρισµών για την αντιµετώπισή του.! Ο καρκινοπαθής αξίζει την ίδια αντιµετώπιση µε όλους τους υπόλοιπους ασθενείς. Δεν πρέπει να προδικάζουµε την αρνητική έκβαση σε κάθε επιπλοκή της νόσου του, καθώς πολλές από αυτές µπορεί να είναι αναστρέψιµες.! Σε ασθενείς τελικού σταδίου οφείλουµε να συµβάλουµε, όσο είναι δυνατόν, στην ανακούφιση των συµπτωµάτων για βελτίωση της ποιότητας ζωής.