econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΑΓΚΙΝΑΡΑ 1
econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΛΥΕΤΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος Θανόπουλος MSc Γεωπόνος Εργαστήριο Κηπευτικών Καλλιεργειών Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΑΓΚΙΝΑΡΑ 2
ΠΟΛΥΕΤΗ ΛΑΧΑΝΙΚΑ 1. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 2. ΣΠΑΡΑΓΓΙ 3. ΦΡΑΟΥΛΑ ΑΓΚΙΝΑΡΑ 3
1. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 1α. Εισαγωγή, βοτανικά χαρακτηριστικά και ποικιλίες 1β. Πολλαπλασιασμός, εποχή σποράς ή φύτευσης και καλλιεργητικές φροντίδες 1γ. Φυτοπροστασία του φυτού, συγκομιδή και συντήρηση του προϊόντος ΑΓΚΙΝΑΡΑ 4
1β. Πολλαπλασιασμός, εποχή σποράς ή φύτευσης και καλλιεργητικές φροντίδες ΑΓΚΙΝΑΡΑ 5
Δομή παρουσίασης Πολλαπλασιασμός Εποχή σποράς ή φύτευσης Διάρκεια της καλλιέργειας Καλλιεργητικές φροντίδες (άρδευση, λίπανση, αραίωμα παραφυάδων) Συγκαλλιέργεια ΑΓΚΙΝΑΡΑ 6
Πολλαπλασιασμός Ο πολλαπλασιασμός της αγκινάρας γίνεται τόσο με εγγενή τρόπο (σπόρο) όσο και με αγενή τρόπο (παραφυάδες, ξηρόφυτα). Ο πολλαπλασιασμός με σπόρο δε χρησιμοποιείται καθώς καθυστερεί η καλλιεργεί να μπει στην παραγωγή για ένα χρόνο. Τα ξηρόφυτα χρησιμοποιούνται μόνο στην περίπτωση που κάποια καλλιέργεια θα εγκαταλειφθεί και θα ξεκινήσει μια νέα καλλιέργεια. Η φύτευση των παραφυάδων είναι η πιο συνηθισμένη μέθοδος, που εφαρμόζεται στην Ελλάδα και αναφέρεται στη μεταφύτευση νεαρών φυτών. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 7
Πολλαπλασιασμός Παραφυάδες Οι οφθαλμοί, που βρίσκονται στην πάνω επιφάνεια του κυκλικού δίσκου, εκπτύσσονται με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου ή με τις αρδεύσεις του Αυγούστου. Ο κάθε βλαστός σχηματίζει ένα νέο φυτό (παραφυάδα), που μόλις αποκτήσει μήκος 25-35εκ. αφαιρούνται με σκαληστήρι ή τσάπα με όσο το δυνατόν πιο πολύ ριζικό σύστημα και με μικρό μέρος του παλαιού φυτού. Στη συνέχεια οι παραφυάδες μεταφυτεύονται στις τελικές θέσεις στο χωράφι Πριν από τη μεταφύτευση αφαιρείται μέρος του φυλλώματος για να μειωθεί η απώλεια νερού μέχρι να σχηματιστούν οι καινούριες ρίζες. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 8
Πολλαπλασιασμός Ξηρόφυτα Η μέθοδος αυτή επιλέγεται στην περίπτωση που θα εγκαταλειφθεί μια καλλιέργεια. Τους καλοκαιρινούς μήνες και όταν το φυτό βρίσκεται σε λήθαργο, εκριζώνεται το υπόγειο τμήμα και τεμαχίζεται σε κομμάτια κατά τέτοιο τρόπο έτσι ώστε κάθε κομμάτι να περιλαμβάνει τμήμα της ρίζας και του κυκλικού ριζώματος με τους οφθαλμούς. Στη συνέχεια το ξηρόφυτο φυτεύεται και ακολουθεί πλούσιο πότισμα. Εναλλακτικά μπορεί να στρωματωθούν τα ξηρόφυτά σε ελαφρύ υπόστρωμα και στη συνέχεια να φυτευτούν στις τελικές θέσεις. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 9
Σπόρος Πολλαπλασιασμός Εάν εφαρμοστεί αυτή η μέθοδος, τότε η σπορά πραγματοποιείται τους μήνες Ιανουάριο-Απρίλιο και η μεταφύτευση μόλις τα φυτά αποκτήσουν 2-3 πραγματικά φύλλα. Στην περίπτωση που η σπορά γίνει και απευθείας στη τελική θέση στο χωράφι, τότε τοποθετούνται 3-4 σπόροι ανά θέση. Στη συνέχεια ακολουθεί αραίωμα μόλις τα φυτά αποκτήσουν 2-3 πραγματικά φύλλα. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 10
Εποχή σποράς ή φύτευσης Ηεποχή εγκατάστασης της καλλιέργειας εξαρτάται από την εφαρμοζόμενη μέθοδο πολλαπλασιασμού. Στην περίπτωση της χρησιμοποίησης σπόρου τότε η σπορά γίνεται σε σπορείο ή απευθείας στο χωράφι τους μήνες Ιανουάριο-Απρίλιο. Εάν πραγματοποιηθεί φύτευση παραφυάδων τότε η μεταφύτευση πραγματοποιείται τους φθινοπωρινούς μήνες μόλις τα φυτά έχουν αποκτήσει 25-35 εκ. Στην περίπτωση των ξηροφύτων, το υπόγειο τμήμα χωρίζεται σε κομμάτια και φυτεύονται στο χωράφι προς το τέλος του καλοκαιριού, όπου το φυτό βρίσκεται ακόμα σε λήθαργο. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 11
Διάρκεια της καλλιέργειας Η καλλιέργεια ξεκινάει τον ετήσιο κύκλο τέλος Αυγούστου (με τις αρδεύσεις) ή μέσα στο Σεπτέμβρη (με τις πρώτες βροχές), όπου βλαστάνουν οι οφθαλμοί και σχηματίζονται το φύλλωμα και στη συνέχεια ένα ανθικό στέλεχος ανά φυτό. Οι ανθοκεφαλές σχηματίζονται αρχές του χειμώνα και ωριμάζουν ανάλογα με την ποικιλία (πρώιμη ή όψιμη) μέσα στο χειμώνα ή αρχές της άνοιξης. Τα φυτά τέλος της άνοιξης με αρχές του καλοκαιριού ξηραίνονται και το υπόγειο τμήμα μπαίνει σε λήθαργο μέχρι να ξεκινήσει η επόμενη χρονιά καλλιέργειας. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 12
Αποστάσεις φύτευσης Οι αποστάσεις μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή φύτευσης ή σποράς είναι 1 μέτρο και μεταξύ των γραμμών είναι πάλι 1 μέτρο. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 13
Καλλιεργητικές φροντίδες Άρδευση Η άρδευση της καλλιέργειας ξεκινάει από τέλος Αυγούστου έως την επόμενη άνοιξη (συνήθως Απρίλιο). Από τη στιγμή όμως που αρχίσει να ποτίζεται η καλλιέργεια δεν πρέπει να στερηθεί το νερό μέχρι την επόμενη άνοιξη, διαφορετικά η παραγωγή των ανθοκεφαλών δε θα είναι η αναμενόμενη και μπορεί να επηρεαστεί η αποθήκευση των θρεπτικών στοιχείων στο υπόγειο τμήμα. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 14
Καλλιεργητικές φροντίδες Λίπανση Η βασική λίπανση της καλλιέργειας πραγματοποιείται κατά την εγκατάσταση της καλλιέργειας την πρώτη χρονιά με κύριο στόχο να διατηρήσει και να αυξήσει τη γονιμότητα του εδάφους. Τις επόμενες χρονιές πραγματοποιείται η προσθήκη οργανικής ουσίας (π.χ. κοπριά) και άλλων οργανικών λιπασμάτων κατά την απομάκρυνση των παραφυάδων (φθινόπωρο) και την άνοιξη όταν το φυτό αποθηκεύει θρεπτικά στοιχεία στο κυκλικό υπόγειο τμήμα για την επόμενη χρονιά. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 15
Καλλιεργητικές φροντίδες Σκαλίσματα Γίνονται για την καταστροφή των ζιζανίων, την ενσωμάτωση της υπόλοιπης ποσότητας του αζώτου και τη βελτίωση του αερισμού και της υφής του εδάφους. Πρέπει να γίνονται όμως με προσοχή για να μη τραυματιστεί το επιφανειακό ριζικό σύστημα του φυτού. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 16
Καλλιεργητικές φροντίδες Άλλες καλλιεργητικές φροντίδες Μετά τη βλάστηση των οφθαλμών με την άρδευση ή τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου, σε κάθε θέση σχηματίζονται περισσότερες από 2-3 παραφυάδες (φυτά) ανά θέση. Ακολουθεί αραίωμα των παραφυάδων, έτσι ώστε σε κάθε θέση να υπάρχουν το πολύ 2-3 φυτά ανάλογα με την ζωηρότητα του φυτού. Έτσι εάν τα φυτά παρουσιάζουν ζωηρότητα τότε παραμένουν 3 παραφυάδες ανά θέση, διαφορετικά αφήνουμε 2 παραφυάδες. Το αραίωμα των παραφυάδων πραγματοποιείται κατά τους μήνες Σεπτέμβριο-Οκτώβριο. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 17
Καλλιεργητικές φροντίδες Εικόνα 2: Παραμονή 3 παραφυάδων ανά θέση μετά από αραίωση των υπολοίπων ΑΓΚΙΝΑΡΑ 18
Καλλιεργητικές φροντίδες Άλλες καλλιεργητικές φροντίδες Το παράχωμα είναι μια άλλη καλλιεργητική φροντίδα που συντελεί στην καλύτερη στήριξη των φυτών, καθώς οι σχηματιζόμενες ανθοκεφαλές αυξάνουν το βάρος του φυτού και στο άνοιγμα των αυλακιών ποτίσματος γύρω από τα φυτά. Η αφαίρεση των παλαιών φύλλων είναι μια σημαντική καλλιεργητική φροντίδα για την αποφυγή ασθενειών και αναφέρεται στα πρώτα φύλλα του φυτού που κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης των φυτών ξηραίνονται και πέφτουν στο έδαφος. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή κομπόστας ή ως ζωοτροφή (όταν αφαιρεθούν πριν ξεραθούν) ΑΓΚΙΝΑΡΑ 19
Συγκαλλιέργεια Κατά τη διάρκεια των φθινοπωρινών μηνών, όπου τα φυτά είναι ακόμα μικρά, μπορούν να εκμεταλλευτούν οι μεγάλες αποστάσεις μεταξύ των φυτών με τη φύτευση άλλων φυτών ταχείας ανάπτυξης, όπως ραπανακια, χλωρά κρεμμύδια και μαρούλια. ΑΓΚΙΝΑΡΑ 20