ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 2 ο Έντομα (Μορφολογία Κατηγορίες)
Δασική Εντομολογία Αντικείμενο: Μελέτη των εντόμων που βλάπτουν τα δασικά δέντρα και το ξύλο σε χρήση. Στη δασική πράξη: α. Εντοπισμός προσβολής επιδημικής μορφής. β. Προσδιορισμός-Ανάλυση αιτίου γ. Εκτίμηση βαθμού κινδύνου-απωλειών δ. Επιλογή μεθόδου καταπολέμησης Φλοιοφάγα και Ξυλοφάγα έντομα Μέγιστη επικινδυνότητα αλλά δευτερογενείς προσβολές Φυλλοφάγα έντομα πρωτογενείς προσβολές
ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΕΝΤΟΜΩΝ Βασίλειο: Φύλο ή Συνομοταξία: Κλάση: Τάξη: Οικογένεια: Γένος: Είδος: Ζώα Αρθρόποδα Έντομα Λεπιδόπτερα, Κολεόπτερα, Υμενόπτερα, κλπ. Scolytidae, κλπ. Blastofagus, κλπ. Piniperda, κλπ.
Χαρακτηριστικά Αρθροπόδων Το σώμα και συχνά τα πόδια διαιρούνται σε τμήματα (άρθρα) Αμφίπλευρη συμμετρία Κεφάλι, Θώρακας, Κοιλιά (χωριστά ή ενωμένα) Ύπαρξη ή μη κεραιών
Χαρακτηριστικά Εντόμων Κεφάλι, θώρακας, κοιλιά 3 ζεύγη ποδιών 1 ζεύγος κεραιών 2 ζεύγη πτερύγων στο μέσο- και μετα-θώρακα
Μορφολογία Εντόμων Εξωτερική Ανατομία Εσωτερική Ανατομία
Σωματικό τοίχωμα: Εξωτερική Ανατομία α. Χρησιμεύει ως εξωσκελετός-στήριξη μυών β. Εναλλαγή σκληρών τμημάτων (= σκληρίτες) και μαλακών μεμβρανωδών τμημάτων γ. Περιλαμβάνει (απ έξω προς τα μέσα): 1. Εφυμενίδα ή Δερμάτιο: 1.1.Επιεφυμενίδα 1.2.Εξωεφυμενίδα 1.3.Ενδοεφυμενίδα 2. Υπόδερμα 3. Βασική μεμβράνη
Μέρη του σώματος των εντόμων 1.Κεφάλι: -Αποτελείται από 6-8 σκληρίτες που σχηματίζουν την κεφαλική κάψα (=κρανιακή κάψα) -Το πάνω και πλάγιο τμήμα έχει σκληρυνθεί και περιλαμβάνει τον εγκέφαλο -Το κάτω τμήμα είναι μαλακό μεμβρανώδες και περιλαμβάνει τη στοματική κοιλότητα Στο κεφάλι βρίσκονται: -1 ζεύγος σύνθετων οφθαλμών -3 απλοί οφθαλμοί -1 ζεύγος κεραιών -στοματικά μόρια
Απλοί οφθαλμοί: Συνήθως 3, σχηματίζουν ισοσκελές τρίγωνο στο κέντρο του μετώπου (Διάκριση φωτός-σκοταδιού-κίνησης) Σύνθετοι οφθαλμοί: Μεγάλου μεγέθους στα πλάγια της κεφαλικής κάψας-αποτελούνται από χιλιάδες εξαγωνικά ομματίδια (Διάκριση χρωμάτων-λεπτομερειών) Κεραίες: -Κινητά αρθρωτά εξαρτήματα στο μέτωπο μεταξύ των σύνθετων οφθαλμών -Αποτελούν τα κύρια όργανα αισθήσεων (αφής, οσμής, ίσως ακοής, κ.α.) -Διακρίνονται σε: σμηριγγοειδείς, νηματοειδείς, πριονωτές, κτενοειδείς, πτερωτές, ροπαλοειδείς, γονατοειδείς, ελασματοειδείς κ.α. Στοματικά μόρια: -Μασητικός τύπος -Μυζητικός τύπος -Λείχων τύπος -Ενδιάμεσοι των παραπάνω
2. Θώρακας: 3 τμήματα: προθώρακας, μεσοθώρακας, μεταθώρακας Κάθε θωρακικό τμήμα φέρει 1 ζεύγος ποδιών (τέλεια έντομα) Ο μεσοθώρακας και μεταθώρακας φέρουν και από 1 ζεύγος πτερυγίων (τέλεια έντομα) Πτερύγια: Λεπτές ελασματοειδείς προεκτάσεις με δίκτυο νεύρων. Κολεόπτερα: Σκληρές εμπρόσθιες πτέρυγες (=έλυτρα)- όχι για πτήση-προστατευτικός ρόλος
Πόδια: - Αποτελούνται από 5 τμήματα: Ισχύο Τροχαντήρας Μηρός Κνήμη Ταρσός (1-5 άρθρα, αισθητήρια γεύσης, περατή επιφάνεια σε ορισμένες ουσίες) - Τύποι ποδιών: Βαδιστικά (π.χ. μυρμήγκια) Σκαπτικά (π.χ. κρεμμυδοφάγος) Πηδητικά (π.χ. ακρίδα) Συλληπτικά Κολυμβητικά ή νηκτικά Συλλεκτικά (π.χ. η εργάτρια μέλισσα)
3. ΚΟΙΛΙΑ Είναι το οπίσθιο μέρος του σώματος Αποτελείται από 6-11 τμήματα =ουρομερή Σκληρίτες στη ραχιαία και κοιλιακή επιφάνεια-μεμβράνες στα πλάγια δυνατότητα αύξησης του όγκου της Περικλείει το μεγαλύτερο τμήμα του πεπτικού, κυκλοφορικού, απεκκριτικού συστήματος και αναπαραγωγικά όργανα.
Πτήση Εντόμων Μύες στο θώρακα και όχι στα πτερύγια Αλλαγή σχήματος θώρακα Μετάδοση κίνησης στα πτερύγια
Πεπτικό σύστημα -πεπτικός σωλήνας: 3 μέρη πρόσθιο έντερο μέσο (στόμαχος) οπίσθιο έντερο Εσωτερική Ανατομία -μαλπιγειακοί σωλήνες: σωληνόμορφα στοιχεία της κοιλιακής κοιλότητας λειτουργούν ως όργανα απέκκρισης Κυκλοφορικό σύστημα -νωτιαίο αγγείο αορτή καρδιά -αιμολέμφος πλάσμα + αιμοκύτταρα Αναπνευστικό σύστημα -τραχείες (σωληνόμορφα στοιχεία) -τραχειόλες (τριχοειδείς σωληνίσκοι)
Βιολογικός κύκλος εντόμων 4 στάδια ανάπτυξης: - αυγό (ovum) - προνύμφη (larva) - νύμφη (pupa) - τέλειο έντομο (imago) Συνήθως ανάπτυξη αυγών μετά από γονιμοποίηση Εξαιρέσεις: π.χ. αφίδες εναλλαγή παρθενογένεσης-γονιμοποίησης μέλισσες γονιμοποίηση θηλυκά έντομα παρθενογένεση αρσενικά έντομα Έκδυση: Αποδερμάτωση των προνυμφών για την αύξηση του μεγέθους τους Ηλικία-Κλιμάκιο-Στάδιο: Η μορφή της προνύμφης μεταξύ δύο διαδοχικών εκδύσεων Γρήγορη ανάπτυξη του εντόμου Μικρή διάρκεια βιολογικού κύκλου Διάπαυση: Διακοπή της ανάπτυξης των εντόμων για ορισμένο χρονικό διάστημα. Οφείλεται σε έκλυση ορμονών λόγω εποχικής μεταβολής της φωτοπεριόδου (κυρίως φθινοπώρου). Η διάπαυση που γίνεται τον χειμώνα λέγεται διαχείμανση.
Μεταμόρφωση: Το σύνολο των μεταβολών που παθαίνει το έντομο από την εκκόλαψη του αυγού, ωσότου γίνει τέλειο. Βάσει των μεταβολών τα έντομα διακρίνονται σε: -Αμετάβολα: Δεν παρουσιάζουν μεταμορφώσεις, εκτός της αύξησης μεγέθους. Δεν υπάρχει ακίνητο στάδιο νύμφης. Σεόλαταστάδιαταέντομαείναιάπτερακι έχουν ίδιες συνήθειες. -Ημιμετάβολα: Μερική μεταμόρφωση. Τα νεαρά έντομα μοιάζουν με τέλεια, χωρίς πτέρυγες και γεννητικά όργανα. Όσο αναπτύσσονται τόσο περισσότερο μοιάζουν με τέλεια. Δεν υπάρχει ακίνητο στάδιο νύμφης. -Ολομετάβολα: Πλήρης μεταμόρφωση από κάμπια σε πεταλούδα. Υπάρχει το στάδιο νύμφης, κατά το οποίο το έντομο δεν τρέφεται, γίνεται ιστόλυση και στη συνέχεια ιστογένεση. Στην κατηγορία αυτή υπάγονται τα περισσότερα έντομα.