ΣΠΙΤΑΛΑΣ Ν. - Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός - Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Δράμας

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΖΩΡΤΖΗ Τ. - Δρ Αρχιτεκτονικής Τοπίου ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΣΠΙΤΑΛΑΣ Ν. - Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός - Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Δράμας ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ Σ. - Δρ. Αρχιτέκτων Μηχανικός - Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Αρχιτεκτόνων, Α.Π.Θ ΙΣΠΙΚΟΥΔΗΣ Ι. Δρ. Δασολογίας - Επίκουρος Καθηγητής Τμ. Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, Α.Π.Θ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΝΤΩΝΑΡΑ Ε. Αρχιτέκτων Μηχανικός ΒΑΓΙΩΝΑ Α. ΜΑ Αρχιτέκτων Τοπίου ΠΟΛΥΖΟΥ Ε. - ΜΑ Αρχιτέκτων Τοπίου ΦΟΥΡΝΑΡΗ Ν. - Διοίκηση Επιχειρήσεων ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΤΜ. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΟΠΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Κ., ΔΕΛΗΟΓΛΑΝΗ Β., ΚΑΤΣΙΝΙΚΑΣ Κ., ΜΑΥΡΙΚΑΚΗ Π., ΜΙΧΑΗΛ Μ., ΠΑΡΤΣΑΛΗΣ Λ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΑΝΔΡΩΝΗΣ Β. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΤΕΥΧΟΥΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΖΑΒΡΑΚΑ Δ. Αρχιτέκτων μηχανικός Dip. Arch. Mackintosh G.S.A., Αρχιτέκτων τοπίου Μ.Δ.Ε., Υπ. Διδ. Α.Π.Θ. 1

ΠΡΟΕΔΡΕΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΖΑΒΡΑΚΑ Δ. ΤΕΛΛΙΟΣ Α. ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ, Σ.- ΤΣΙΑΒΝΤΟΥ Σ. ΤΖΩΡΤΖΗ. Τ. ΠΟΛΥΖΟΥ Ε. ΓΟΥΝΑΡΙΔΗΣ Π. ΕΒΡΕΝΟΠΟΥΛΟΥ Δ. ΑΝΤΩΝΑΡΑ Ε.- ΒΑΓΙΩΝΑ Α. ΟΜΑΔΕΣ ΕΠΙΒΛΕΨΗΣ WORKSHOP ΟΜΑΔΑ1: ΠΟΛΥΖΟΥ Ε. (ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΟΜΑΔΑΣ) ΕΒΡΕΝΟΠΟΥΛΟΥ Δ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ Ε. ΑΝΤΩΝΑΡΑ Ε. ΟΜΑΔΑ2: ΖΑΒΡΑΚΑ Δ.(ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΟΜΑΔΑΣ) ΚΥΡΙΑΚΟΥ Β. ΓΟΥΝΑΡΙΔΗΣ Π. ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ Π. ΙΑΚΩΒΟΓΛΟΥ ΟΜΑΔΑ3: ΧΑΣΑΝΑΓΑΣ Ν.(ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΟΜΑΔΑΣ) ΧΟΡΕΥΤΑΡΗΣ Η. ΒΑΓΙΩΝΑ Α. ΚΑΛΤΣΙΔΗΣ Γ. 2

WORKSHOP I ΑΥΛΕΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ:Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ 15ου ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΔΡΑΜΑΣ (13-14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010) Συμμετέχοντα τμήματα: Ανάλυση- Σύνθεση I & Σχεδιασμός Πάρκων- Κήπων ΔΕΥΤΕΡΑ 12 ΑΠΡΙΛΙΟΥ Αφίξεις Συνέδρων 19.00-20.00 Έναρξη Συνεδρίου- Δημοτικό Ωδείο Δράμας. 20.00 Δείπνο ΤΡΙΤΗ 13 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 08.30-09.00 Προσέλευση συνέδρων 09.00-09.40 Αρχές Οικολογικού Σχεδιασμού αύλειων χώρων σχολείων Προεδρείο: Ζαβράκα Δ. Τέλλιος Α. 09.00-09.20 09.20-09.40 School Gardens and Sustainable Environment, Hublin A. Αρχές σχεδιαστικής παρέμβασης για αναβάθμιση τη σχολικής αυλής, Ταμουτσέλη Κ. 09.40-10.40 Φυτικό υλικό και αύλειος σχολικός χώρος Προεδρείο: Ζαβράκα Δ. Τέλλιος Α. 09.40-10.00 10.00-10.20 10.20-10.40 Επιλογή φυτικών ειδών για τον περιβάλλοντα χώρο Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, Ελευθεριάδης Α. Τι να μη φυτεύουμε στους σχολικούς χώρους, Ιακωβόγλου Β. Αστικό και περιαστικό πράσινο - πολλαπλά οφέλη, Σπανός Κ. 10.40-11.00 Διάλειμμα - Καφές 3

11.00-13.00 Επίσκεψη στο 15 ο Δημοτικό Σχολείο Δράμας Ανάλυση περιοχής μελέτης 13.00-15.00 Γεύμα 15.00-17.00 Σχεδιασμός σχολικής αυλής και αύλειου χώρου Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Προεδρείο: Ζαφειρόπουλος, Σ.- Τσιάντου Σ. 15.00-15.20 15.20-15.40 15.40-16.00 16.00-16.20 049730 σχολικές αυλές: 04 σχολεία, 97 φοιτητές, 30 μαθητές, Ζαφειρόπουλος Σ., Ζαβράκα Δ. Παίζω και μαθαίνω, Τζώρτζη Τ., Καμπούρης Α. Διασκέδαση επί τόπου. Παιχνίδι και Τέχνη στην Αρχιτεκτονική Τοπίου, Παντελιά Σ. Διαμόρφωση Περιβάλλοντος Χώρου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος Αμερ. Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Μπουκουβάλα Ε., Τζώρτζη Τ. 16.20 17.00 Διάλειμμα - Καφές 17.00 21.00 Studio 21.00 Δείπνο 4

ΤΕΤΑΡΤΗ 14 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 09.00-10.00 Περιβαλλοντική άποψη και αισθητική Προεδρείο: Τέλλιος Α. Ζαβράκα Δ. 09.00-09.20 09.20-09.40 Βιοκλιματική αξιολόγηση σχολικού κτιρίου- Παρεμβάσεις βελτίωσης της βιοκλιματικής του συμπεριφοράς - Διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου με βιοκλιματικές αρχές σχεδιασμού. Μελέτη περίπτωσης: Ενιαίο Λύκειο Ελευθερούπολης- Ν. Καβάλας, Τζώρτζη Τ., Αντωνάρα Ε. Η συμβολή του Βιοκλιματικού σχεδιασμού αστικών υπαίθριων χώρων στη βελτίωση του ιστού της πόλης. Μελέτη περίπτωσης: Περιβαλλοντικός σχεδιασμός του περιβάλλοντα χώρου του ΤΕΙ Καρδίτσας, Μπουγουλιά Σ. Βιοκλιματική προσέγγιση αστικών υπαίθριων χώρων, Γιαννοπούλου Μ., Μονοκρούσου Κ. 09.40-10.00 10.00-10.30 Διάλειμμα - Καφές 10.30-12.00 Studio 12.00-13.00 Κοινωνιολογία και Ψυχολογία στην εκπαίδευση Προεδρείο: Προεδρείο: Τέλλιος Α. Ζαβράκα Δ. 12.00-12.20 12.20-12.40 Η ψυχολογία και οι ανάγκες του παιδιού προτεραιότητα στη διαμόρφωση των χώρων παιχνιδιού Μπότου Α., Τζώρτζη Τ. Οι προαύλιοι χώροι ως επέκταση της αίθουσας διδασκαλίας, Τσιάντου Σ., Βαγιωνά Α. Νοητικές αναπαραστάσεις σχολικού περιβάλλοντος παιδιών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, Γκούβερης Π. 12.40-13.00 13.00-15.00 Γεύμα 15.00 17.00 Χωροταξία, Πολεοδομία και αστικοί υπαίθριοι - δημόσιοι χώροι 5

Προεδρείο: Τζώρτζη. Τ. Πολύζου Ε. 15.00-15.20 15.20-15.40 15.40-16.00 16.00-16.20 16.20-16.40 16.40-17.00 Η πλατεία ως εστία του αστικού τοπίου, Ζαφειρόπουλος Σ. Δυνατότητες σχεδιασμού και ένταξης των αύλειων εκπαιδευτικών χώρων σε δίκτυα δημόσιων χώρων και δραστηριοτήτων της πόλης, Αναστασίου Μ., Πολυχρονόπουλος Δ., Γρηγοριάδου Μ. Χωρικοί χειρισμοί δραστηριοτήτων στο 'πάρκο': Η περίπτωση του χώρου της ΔΕΘ, Τέλλιος Α, Παπαδοπούλου Τ. Αύλειος χώρος Δημοτικού Σχολείου Αρκαδικού: ένταξη στη γειτονιά, Σιδηροπούλου Π. Κτισμένο περιβάλλον και τοπίο. Εκπαιδευτικό κτίριο στην περιοχή της Καλαμαριάς Θεσσαλονίκης και η σχέση του με το τοπίο, Σαρίκου Σ., Ζαφειρόπουλος Σ. Ψηφιακός χώρος και διαδραστικές εφαρμογές για παιδιά. (Interactive communications), Κύρου Χ. Φυσικό τοπίο και ανθρώπινη παρέμβαση: η περίπτωση της περιοχής του Αγίου Νικολάου- Νάουσας, Ν. Ημαθίας, Αστεριάδης Β. 17.00-17.20 17.20 17.40 Διάλειμμα - Καφές 17.40 18.20 Κατασκευές σε σχολικές αυλές Προεδρείο: Τζώρτζη. Τ.- Πολύζου Ε. 17.40-18.00 18.00-18.20 Διογκούμενα Στέγαστρα, Ηλιοπούλου Φ. Περί σεισμικής ικανότητας των σχολικών κτιρίων στον Ελληνικό χώρο, Λεκίδης Β. 18.20-18.30 Παρουσίαση poster Valorisation de functions bioclimatiques du batiment de l IUT de Drama, Κωνσταντινίδου Ε., Σπιτάλας Ν. Διερεύνηση δυνατοτήτων των προτιμήσεων των εργαζομένων σε νοσοκομείο σχετικά με τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του. Περίπτωση μελέτης Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου, Ανθόπουλος Π., Τζώρτζη Τ. Συμμετοχικός Σχεδιασμός περιβάλλοντος χώρου Πανεπιστημιούπολης: η περίπτωση του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου στην Κομοτηνή, Τζώρτζη Τ., Κυράκου Β., Πολύζου Ε. Συμμετοχική πρόταση ανασχεδιασμού της σχολικής αυλής: η περίπτωση του 7ου Δημοτικού σχολείου, Ταμουτσέλη Κ., Εβρενοπούλου Δ., Πολύζου Ε. 6

Σχολικές αυλές για άτομα με προβλήματα όρασης: Μια πρόταση εφαρμογής στο 16 ο νηπιαγωγείο Δράμας, Χασάναγας Ν., Κοσκινά Α. Στατιστική ανάλυση της επίδρασης του τοπίου στις κοινωνικές σχέσεις: Η περίπτωση δυο πάρκων της Δράμας, Χασάναγας Ν., Spitalas C. 18.30 21.00 Studio 7

WORKSHOP II ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ (15-16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010) Συμμετέχοντα τμήματα: Ανάλυση- Σύνθεση II & Σεμινάριο ΠΕΜΠΤΗ 15 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 8.00-9.00 Παρουσιάσεις προτάσεις σχεδιασμού ομάδων φοιτητών Workshop I 9.00-10.20 Μνημεία στο Αστικό Τοπίο Προεδρείο: Αντωνάρα Ε.- Βαγιωνά Α. 09.00-09.20 09.20-09.40 Οι υπαίθριοι χώροι των οχυρώσεων στα σύγχρονα πολεοδομικά συγκροτήματα των ιστορικών πόλεων: Προβλήματα και δυνατότητες αξιοποίησης τους. Η μελέτη περίπτωσης του Ηρακλείου, Γιατρομανωλάκη Μ. Claustrum ou castrum? Genese du village medieval en France meridionale. Application a Drama, Troncin P. Το ιστορικό τοπίο και η ένταξή του μέσα στον αστικό ιστό, Κυριάκου Β. 09.40-10.00 10.00 10.30 Διάλειμμα Καφές 10.30 13.00 Επίσκεψη στο ιστορικό κέντρο της Δράμας Ανάλυση περιοχής μελέτης 13.00 15.00 Γεύμα 15.00 21.00 Studio 21.00 Δείπνο 8

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 8.30 10.20 Σκηνοθετημένο Τοπίο Τέχνη και Τοπίο Προεδρείο: Γουναρίδης Π. Εβρενοπούλου Δ. 8.40 9.00 9.00-9.20 9.20-9.40 9.40-10.00 10.00-10.20 Σχεδιασμός μνημείων με νέες τεχνολογίες, Στυλιάδης Α. Η σημασία των ζωνών πόλης- χωροταξικά- οικολογικά ως προδιαγραφή του μέλλοντος, Ηλιάδης Π. Δίκτυο χώρων πολιτισμού και αναψυχής στο κέντρο της Θεσσαλονίκης: εναλλακτικά σενάρια, Παπαδοπούλου Τ, Τέλλιος Α. Αρχιτεκτονική+ κινηματογράφος: Ένα παράδειγμα διαχρονικής φιλοσοφικής σχέσης ανθρωπίνων συνιστωσών, Χορευτάρης Η. Δάφνις και Χλόη, Ζαβράκα Δ. Μουσική για τα μάτια: η ιστορία μιας ιδιόμορφης οργανοποιίας, Βελένη Θ. 10.20-10.40 10.40 11.00 Διάλειμμα - Καφές 11.00-13.00 Επίσκεψη στο Κέντρο ταινιών μικρού μήκους 13.00-15.00 Γεύμα 15.00-16.00 Προβολές έργων Προεδρείο: Στυλιάδης Α. Σεχίδης Λ. Στάδια παραγωγής ταινιών μυθοπλασίας & τεκμηρίωσης. Η περίπτωση της ταινίας τεκμηρίωσης "Αγέλαστος Πέτρα, Μουζάκη Δ. 16.00-16.10 Παρουσίαση poster Τα Βυζαντινά Τείχη της Δράμας, Γεωργιάδης Ν., Πολύζου Ε. Ένταξη βιομηχανικών κτιρίων- μνημείων στον πολεοδομικό ιστό. Η περίπτωση της καπναποθήκης της Ξάνθης, Γιαννοπούλου Μ., Ρουκούνης Γ. 9

16.00 21.00 Studio ΣΑΒΒΑΤΟ 17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 08.00-10.00 Παρουσιάσεις προτάσεις σχεδιασμού ομάδων φοιτητών Workshop II 10.00-13.00 Εκδρομή στη Δράμα 13.00-15.00 Γεύμα ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ - Έκθεση έργων φοιτητών - Συντονισμός έρευνας για τα Προγράμματα ΘΑΛΗΣ Αυλές Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Ενταγμένες στον Πολεοδομικό Ιστό με Περιβαλλοντικές, Ψυχαγωγικές & Εκπαιδευτικές Δράσεις: Η περίπτωση της Δράμας. Ολοκληρωμένη Διαχείριση Πολιτιστικού & Φυσικού Περιβάλλοντος με Έμφαση στο Παραδοσιακό Τοπίο, Δομημένο και μη. Περιοχή έρευνας: Δράμα- Ξάνθη. - Workshop Το Τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου, ΤΕΙ Καβάλας, Παράρτημα Δράμας συνεχίζοντας τον θεσμό που έχει καθιερώσει τα τελευταία 5 χρόνια, διοργανώνει διεθνές συνέδριο από τις 12 έως τις 17 Απριλίου 2010. Το συνέδριο χωρίζεται σε δύο θεματικές ενότητες, «Αύλειος Χώρος Σχολείων» από τις 13 έως τις 14 Απριλίου 2010 και «Καλλιτεχνική Ανάδειξη Μνημείων» στις 15 και 16 Απριλίου. Στο συνέδριο συμμετέχουν με διαλέξεις έκτος από τους καθηγητές του τμήματος, καθηγητές από την Ελλάδα και την Γαλλία καθώς και επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στο χώρο της Αρχιτεκτονικής Τοπίου. Στα πλαίσια του συνεδρίου θα πραγματοποιηθούν δυο workshops τα οποία σύμφωνα με τις θεματικές ενότητες του συνεδρίου μας, θα έχουν θέμα «Η Περίπτωση του 15 ου Δημοτικού Σχολείου της Δράμας» και «Η Περίπτωση Του Βυζαντινού Τείχους της Δράμας». Στα workshop θα συμμετάσχουν φοιτητές (ομάδες των 4-5 ατόμων) του τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπίου Δράμας του Δ,Ε, ΣΤ και Ζ εξαμήνου και 5 φοιτητές από το εξωτερικό, που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Erasmus. Κάθε ομάδα θα παρουσιάσει ανάλυση και ολοκληρωμένη πρόταση σχεδίασης του θέματος, με την καθοδήγηση των υπεύθυνων καθηγητών. Οι διαλέξεις θα πραγματοποιηθούν στο χώρο του Τ.Ε.Ι. Αρχιτεκτονικής Τοπίου στην Δράμα. 10

CONGRESS OF LANDSCAPE ARCHITECTURE & URBAN ENVIRONMENT 12-17 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2010 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ ABSTRACTS ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Αρχές Οικολογικού Σχεδιασμού αύλειων χώρων σχολείων Φυτικό υλικό και αύλειος σχολικός χώρος Σχεδιασμός σχολικής αυλής και αύλειου χώρου Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Περιβαλλοντική και αισθητική Κοινωνιολογία και Ψυχολογία στην εκπαίδευση Χωροταξία, Πολεοδομία και αστικοί υπαίθριοι - δημόσιοι χώροι Κατασκευές σε σχολικές αυλές Σκηνοθετημένο Τοπίο Τέχνη και Τοπίο Μνημεία στο Αστικό Τοπίο 11

JARDINS D ECOLE ET ENVIRONMENT DURABLE ANNE HUBLIN Pour créer ou améliorer les lieux de jeu pour les enfants des écoles de Drama, comme nous le propose Nicolas Spitalas je vous propose un rêve, un rêve tout à fait réalisable. Créons des Jardins, dans les écoles et dans la ville, POUR les enfants et AVEC les enfants de Drama. La Macédoine a un climat un peu sec et j imagine que le développement urbain de Drama fait que les cours d école et les espaces publics n ont rien d un gazon anglais Aridité relative, sols urbains infertiles Ceci n est pas un obstacle, car aujourd hui il est possible de créer une superbe végétation à partir de telles conditions. Je présenterai ce projet en trois points : 1) Le Jardinage à l Ecole, 2) Le BRF (Bois Raméal Fragmenté) : une technique de fertilisation durable, 3) De l Ecole Verte à la Ville Verte SCHOOL GARDENS AND SUSTAINABLE ENVIRONMENT ANNE HUBLIN To create or improve the places of RECREATION for children in the schools of Drama - as Nicolas Spitalas suggests - I propose a dream to you, a completely realizable dream. Let us create Gardens, in Schools and in the City, FOR the children and WITH the children at Drama. Macedonia has a rather dry climate and I imagine that the urban development of Drama makes that courtyards of schools and public spaces in the city do not have anything of an English grass Some aridity, unfertile urban grounds This is not an obstacle, because today, starting from such conditions, we may create superb vegetation. I will present this project in three points: 1) Gardening at School, 2) BRF (Ramial Chipped Wood): a durable technique of fertilization, 3) From Green School to Green City. 12

"ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΥΛΗΣ" Kωνσταντία Ταμουτσέλη Αρχιτέκτων τοπίου, Λέκτορας Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΠΘ Περίληψη Σύμφωνα με τις σύγχρονες παιδοκεντρικές διδακτικές προσεγγίσεις, το περιβάλλον αναγνωρίζεται ως παράγοντας της εκπαιδευτικής διαδικασίας και η σχολική αυλή ως αναπόσπαστο κομμάτι του σχολικού χώρου μπορεί να αποτελέσει δυναμικό εκπαιδευτικό εργαλείο. Ως εκπαιδευτικός χώρος η σχολική αυλή έχει το δικό της κρυφό παιδαγωγικό μήνυμα που θεωρείται ότι έχει την ίδια διδακτική ισχύ με οτιδήποτε διδάσκεται στις αίθουσες και συμβάλει στη διαμόρφωση αξιών χώρου και ταυτότητας χώρου μέσα από την οποία τα παιδιά θα χειρίζονται ως ενήλικες το περιβάλλον. Το σχέδιο, η κατασκευή, η χρήση και η συντήρηση της μπορούν να διδάξουν αρχές βιωσιμότητας.λόγω της ιδιαιτερότητας και της σημασίας του χώρου αυτού θα πρέπει κατά τον σχεδιασμό του να λαμβάνονται υπόψη κριτήρια λειτουργικά, οικολογικά, αισθητικά, πολιτισμικά, κοινωνικά και παιδαγωγικά για τη δημιουργία αλληλεπιδραστικού περιβάλλοντος πλούσιου σε ερεθίσματα με λειτουργική και αισθητηριακή πολυπλοκότητα, ενός περιβάλλοντος που θα ενισχύει την κοινωνική αλληλεπίδραση, θα αξιοποιεί τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά της περιοχής του σχολείου, θα αποκαθιστά τη σχέση του παιδιού με τη φύση και θα στηρίζει την εκπαιδευτική διαδικασία. Λέξεις κλειδιά: σχολική αυλή, χώρος, περιβάλλον, κριτήριο λειτουργικό, οικολογικό, παιδαγωγικό. Principles of intervention planning for the improvement of the school yard Konstantia Tamoutseli According to current child- centered teaching approaches, the environment is recognized as a factor of the educational process. In this sense, the school yard as an indispensable part of the school space can become a dynamic educational tool. The school yard is a space with its own secret educational message. It holds the same teaching power with whatever is taught in the classroom, while, at the same time, it contributes to the formulation of space values and identity, through which children will be equipped to handle the environment as citizens. The design, the creation, the use and maintenance of the school yard can teach principles of sustainability. Due to the particularity and the significance of this space, functional, ecological, aesthetic, cultural, social and educational criteria must be considered for its design, so that an interactional environment is created, rich in stimuli with functional and sensory complexity, an environment that will enhance social interaction, promote the cultural characteristics of the school area, restore the child s relationship with nature and provide a versatile tool to the teacher. 13

Επιλογή φυτικών ειδών για τον περιβάλλοντα χώρο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΤΕΙ Καβάλας, Σχολή Τεχνολογίας Γεωπονίας Δράμας, Τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου, Χρυσοβέργη και Κασσάνδρου, Δράμα, 66100. Περίληψη Τα φυτά είναι από τα κυριότερα στοιχεία στο σχεδιασμό διατήρησης και βελτίωσης του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Ο αρχιτέκτονας τοπίου πρέπει να επιλέγει τα κατάλληλα είδη για τις σχεδιαστικές του ανάγκες. Οι αυλές και γενικότερα ο περιβάλλων χώρος εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι περιπτώσεις στις οποίες απαιτείται προσεκτική επιλογή φυτικού υλικού με βάση κριτήρια οικολογικά (κλίμα, έδαφος και ζώνη εξάπλωσης), λειτουργικά και αισθητικά. Στην παρούσα εργασία εξετάζεται και προτείνεται η χρήση φυτικών ειδών συγκεκριμένα για την περιοχή της Δράμας. Λέξεις- κλειδιά: Σχεδιασμός περιβάλλοντος χώρου, εκπαιδευτικά ιδρύματα, αυτοφυή φυτικά είδη, Δράμα. Plant species selection for the surrounding area of educational establishments. ELEFTHERIADIS ALEXANDROS TEI of Kavala, Department of Landscape Architecture of Drama, Chrissovergi and Kassandrou, Drama, 66100. Plants should be considered as the most remarkable elements for landscape planning. The landscape architect must select the suitable plant species for his designing needs. School yards and generally the surrounding area of educational establishments are cases that careful selection of plants should be made based on ecological (climate, soil, zone), functional and aesthetic criteria. In this project plant species for the area of Drama are studied and proposed. Key words: Landscape planning, educational establishments, native plant species, Drama. 14

Τι να ΜΗ φυτεύουμε στα σχολικά προαύλια ΙΑΚΩΒΟΓΛΟΥ ΒΑΛΑΣΙΑ Έκτακτη καθηγήτρια του τμήματος Αρχιτεκτονικής Τοπίου και Δασοπονίας, παράτημα Δράμας, ΤΕΙ Καβάλας Περίληψη Τα αυξημένα κρουσμάτων δηλητηριάσεων, αλλεργικών περιπτώσεων και ατυχημάτων εξαιτίας φυτικών ειδών, επικαθιστά επιτακτική την ανάγκη για πλήρη ενημέρωση των αναγνωστών σχετικά με λανθασμένες επιλογές φυτευτικού υλικού. Το κείμενο εστιάζεται στην επίλυση του προβλήματος με τη σωστή ενημερώσει των αναγνωστών σχετικά με το τι είδη πρέπει να αποφεύγουν στις φυτεύσεις τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στους προαύλιους χώρους σχολίων, όπου ο αυξημένος αριθμός των παιδιών συνίσταται της ιδιαίτερης προσοχής μας. Συγκεκριμένα παρέχονται πληροφορίες για είδη τα οποία προκαλούν δηλητηριάσεις, ακραίες αλλεργικές καταστάσεις και έχουν αυξημένη επικινδυνότητα ατυχημάτων. Για τα δηλητηριώδη φυτικά είδη γίνεται επίσης αναφορά για το ποιο είναι το δηλητηριώδες μέρος του φυτού, την χημική ουσία που προκαλεί τη δηλητηρίαση, καθώς και το ποια είναι τα προβλήματα υγείας που προκαλεί. Ευελπιστούμε οι αναγνώστες να ωφεληθούν και να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που τους παρέχονται από το κείμενο ως προς το τι να «μη» φυτεύουν σε περιοχές όπου ο αριθμός των παιδιών είναι αυξημένος με ιδιαίτερη έμφαση στους προαύλιους σχολικούς χώρους. Λέξεις κλειδιά: αλλεργίες, ατυχήματα, δηλητηριάσεις, σχολικά προαύλια, φυτικά ειδή What not to plant at school yards IAKOVOGLOU VALASIA (Teaching assistant at the Department of Landscape Architecture and Forestry, Drama, TEI Kavalas.) The increased incidents regarding poisoning, allergic cases and accidents caused by plant species, makes it of vital importance to inform the readers regarding wrong planting choices. This article focuses on providing solution to the problem by informing the readers regarding what plant species they should avoid planting. Particular emphasis will be given at the school yards that makes them of great importance due to the increased number of children. Specifically, information is provided on the species that can cause poisoning, fatal allergic reactions and increased incidences of accidents. Regarding the list of poisonous plant species, information are also given on the plant parts that cause the poisoning, the chemical substance that induces the reaction and the accompanied poisoning symptoms. Hopefully, the readers will benefit and use the provided information regarding on what not to plant at areas where the number of children is high, with particular emphasis at school yards. Key words: allergies, accidents, poisoning, school yards, plant species 15

Αστικό και περιαστικό πράσινο - πολλαπλά οφέλη ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Α. ΣΠΑΝΟΣ ΕΘΙΑΓΕ Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών, 57006 Βασιλικά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: +30 2310 461171 (2, 3), Fax: +30 2310 461341, e- email: kspanos@fri.gr Περίληψη Η εργασία αυτή παρουσιάζει μια γενική ανασκόπηση για τα οφέλη που προσφέρει το αστικό και περιαστικό πράσινο με βάση τις καινούργιες αντιλήψεις και πληροφορίες που παρέχει η διεθνής έρευνα. Το αστικό και περιαστικό πράσινο συμβάλει σημαντικά στη βελτίωση του αστικού κλίματος, παρέχοντας πολύτιμες οικολογικές λειτουργίες και κοινωνικές υπηρεσίες. Η δημιουργία ενός δικτύου - συστήματος αστικού και περιαστικού πρασίνου μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την οικολογική και περιβαλλοντική ποιότητα στις μεγάλες πόλεις. Τα οφέλη, εκτός από την οικολογική και περιβαλλοντική σπουδαιότητα, προάγουν την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη των μεγάλων αστικών περιοχών, και συνεπώς συνεισφέρουν σημαντικά στην αειφορική αστική ανάπτυξη. Λέξεις - κλειδιά: αστικό και περιαστικό πράσινο, κλίμα, οφέλη, οικολογικές λειτουργίες, κοινωνικές υπηρεσίες, ποιότητα, αειφορική ανάπτυξη. Urban and suburban green space multiple benefits KONSTANTINOS A. SPANOS NAGREF Forest Research Institute, 57006 Vassilika, Thessaloniki Tel.: +30 2310 461171 (2, 3), Fax: +30 2310 461341, e- email: kspanos@fri.gr This work presents a general overview on the benefits of urban and suburban green space based on the new concepts and information derived from the international research. The urban and suburban green space contributes significantly to the improvement of the urban climate, providing valuable ecological functions and social services. The development of a network - system of urban and suburban green space can significantly improve the ecological and environmental quality in big cities. The benefits, apart from the ecological and environmental significance, largely contribute to the economical and social development of large urban areas, and therefore significantly contribute to the sustainable urban development. Key words: urban and suburban green space, climate, benefits, ecological functions, social services, quality, sustainable development. 16

049730 - Σχολικές αυλές: 04 σχολεία, 97 φοιτητές, 30 μαθητές ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ, ΖΑΒΡΑΚΑ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Αρχιτεκτονικής Τοπίου, ΤΕΙ Καβάλας Περίληψη Πρόκειται για την περιγραφή του διδακτικού έργου και της έρευνας τριών ετών στο θέμα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού των σχολικών αυλών. Θέματα του εργαστηρίου αποτέλεσαν δύο (02) σχολεία της πόλης, ένα (01) συνεδριακό κέντρο για την περιβαλλοντική εκπαίδευση μαθητών του νομού Δράμας και ένα σχολείο της Καβάλας. Στο πλαίσιο του εργαστηρίου έχουνε λάβει μέρος ενενήντα επτά (97) φοιτητές του τμήματος αρχιτεκτονικής τοπίου, τριάντα (30) μαθητές σχολείων του Δήμου Δράμας και 5 (πέντε) καθηγητές. Στόχος του εργαστηρίου είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις αρχές οργάνωσης του δημόσιου χώρου και η σύνθεση προτάσεων για τη βελτίωση και τη διαχείριση σχολικών αυλών στο ελληνικό αστικοποιημένο τοπίο. Σε ομάδες των δύο ή των τριών ατόμων οι φοιτητές έχουν την ευκαιρία να επισκεφτούν ποικίλους χώρους και να συζητήσουν για τις σύγχρονες ανάγκες του ανθρώπου και τον αστικό υπαίθριο χώρο. Έτσι, παρουσιάζουν τη δουλειά τους εκτός των ορίων της σχολής, με στόχο τον γόνιμο διάλογο για το σχεδιασμό του αστικού τοπίου. Οι σχεδιαστικές προτάσεις των φοιτητών προκύπτουν μέσα από την επαφή τους με τους μαθητές νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων της περιοχής. Στο πλαίσιο του μαθήματος οι φοιτητές αντιμετωπίζουν τους υπαίθριους χώρους που περιβάλλουν τα κτίρια των σχολείων ως χώρους δημόσιους, ανοιχτούς στους κατοίκους της πόλης για κοινωνικές δραστηριότητες που δεν παρεμποδίζουν την καθημερινή χρήση των μαθητών. Στην εισήγηση αυτή πρόκειται να παρατεθούν αξιόλογα παραδείγματα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού σχολικών αυλών της τρέχουσας επικαιρότητας και να περιγραφεί η μεθοδολογία που ακολουθούν οι φοιτητές κατά τη διάρκεια του εξαμήνου και να παρουσιαστούν επιλεκτικά σχετικές φοιτητικές προτάσεις. Λέξεις κλειδιά: Σχολική αυλή, αρχιτεκτονικός σχεδιασμός. Την παρουσίαση θα πλαισιώσουν: 1. Σειρά εκτυπωμένων παραδειγμάτων φοιτητικών εργασιών στους χώρους του εργαστηρίου(επιλεκτικά) 2. Έκθεση μακετών εργασίας (επιλεκτικά) 3. Σειρά θεωρητικών εργασιών με τίτλους σχετικούς με το θέμα του εργαστηρίου Οι φοιτητές που έλαβαν μέρος στο εργαστήριο θα είναι στη διάθεση των συνέδρων για διάλογο, σχόλια και παρατηρήσεις. 17

049730 - Schoolyards: 04 schools, 97 students, 30 pupils ZAFEIROPOYLOS SARANTIS, ZAVRAKA DESPOINA School of Architecture, Faculty of Engineering, Aristotle University of Thessaloniki Landscape architecture Department, TEI Kavalas This paper is presenting the studio work and research in the field of architectural design of schoolyards. Two (02) schools in the city of Drama, one (01) congress hall of environmental education in the prefecture of Drama and one school in the city of Kavala were selected as potential sites of intervention. Ninety seven (97) landscape architecture students, thirty (30) elementary school students and five (05) tutors took part in the project until now. The project aims at the students familiarization with the fundamental principles of dealing with public space and design for the improvement of schoolyards as vital components of urban fabric. In groups of two to three, the students are given the chance to visit various urban places relevant to children s education in open space. They are encouraged to present their work beyond the boundaries of their studio space, in order to discus certain issues of urban public space, with a varied audience. All student proposals derive from their cooperation with pupils of different levels. The design approach to contemporary schoolyards is that of an urban space open to uses that exceed daily trivial educational procedures and become magnets of social activity. In the form of a comprehensive visual presentation, the authors will comment on selected student projects and explain the studio s methodology. Special international paradigms of schoolyard design will be describing the philosophy of the studio work. Keywords: Schoolyard, architectural design. In addition to the presentation there will be: 1. Selection of printed examples of student work 2. Exhibition of mock up models 3. Selection of essays relevant to the workshop topics. Students that have taken part in the project will be available for discussion and comments. 18

Συμμετοχική πρόταση ανασχεδιασμού της σχολικής αυλής:η περίπτωση του 7 ου Δημοτικού σχολείου Δράμας Ταμουτσέλη Κωνσταντία, Εβρενοπούλου Δέσποινα, Πόλύζου Ευαγγελία Περίληψη Ο αύλειος χώρος του σχολείου ως χώρος αγωγής έχει το δικό του κρυφό παιδαγωγικό μήνυμα με την ίδια διδακτική ισχύ με οτιδήποτε διδάσκεται στο σχολείο. Ο οικολογικός και παιδαγωγικός συμμετοχικός ανασχεδιασμός της σχολικής αυλής έχει θεσμοθετηθεί από τα εκπαιδευτικά συστήματα πολλών χωρών ως κριτήριο για την αξιολόγηση της πορείας εξέλιξής τους σε βιώσιμα σχολεία, σχολεία που θα ανταποκρίνονται στις αρχές της βιωσιμότητας και θα προωθήσουν την εκπαίδευση για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η εμπλοκή των παιδιών στη διαδικασία αναβάθμισης της σχολικής αυλής συνδέεται με την με την ευαισθητοποίησή τους σε θέματα ποιότητας και αξιών χώρου, την απόκτηση δεξιοτήτων σχεδιασμού χώρου και αξιολογείται ως εμπειρία που θα συμβάλει στην εξέλιξή τους σε ενεργούς πολίτες.σκοπός της έρευνας αυτής είναι η διερεύνηση: α) του ρόλου του φύλου και της ηλικίας στη διαφοροποίηση των τοπιακών προτιμήσεων και της κοινωνικο- χωρικής συμπεριφοράς και στάσεων των παιδιών απέναντι στην οργάνωση και διαχείριση του χώρου της σχολικής αυλής και β) της στάσης των μαθητών απέναντι στις διαδικασίες του συμμετοχικού σχεδιασμού του αύλειου χώρου του σχολείου τους. Η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε είναι το ερωτηματολόγιο «κλειστού» τύπου και οι ιχνογραφίες των μαθητών του σχολείου, προκειμένου να ανιχνευθούν στατιστικές σημαντικότητες μεταξύ των ανεξάρτητων μεταβλητών, όπως το φύλο και η ηλικία και των εξαρτημένων, όπως η πρόσληψη του τοπίου της αυλής, η πρόσληψη χρησιμότητας του πρασίνου της αυλής, η χρήση αυλής, ο τόπος έλξης κατά το διάλειμμα και τα ελκυστικά στοιχεία ανασχεδιασμού της αυλής (διμεταβλητή ανάλυση). Τα αποτελέσματα της έρευνας ως προς το φύλο έδειξαν ότι τα κορίτσια παρουσιάζουν μειωμένο αίσθημα επάρκειας πρασίνου στην αυλή κι επιθυμούν την ησυχία και την απομόνωση, που παρέχουν οι γειτονικοί χώροι του σχολείου και κοινωνικές δραστηριότητες, όπως η συζήτηση σε ομάδες σε αυτούς τους χώρους. Αντίθετα, τα αγόρια θεωρούν, ικανοποιητική την παρουσία του πρασίνου και επιθυμούν περισσότερο χώρο για αθλοπαιδιές, ενώ εκδηλώνουν περιορισμένη προθυμία για συμμετοχή στο σχεδιασμό της αυλής σε σύγκριση με τα κορίτσια. Όσον αφορά τις αντιλήψεις για το μέγεθος της αυλής διαφοροποιούνται με βάση την ηλικία των παιδιών ώστε ο χώρος να κρίνεται πιο επαρκής όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία των ερωτώμενων. Ως προς τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιείται η αυλή από τα παιδιά διαπιστώνεται ότι οι μικρότερες ηλικίες ασχολούνται σε παιχνίδια περιορισμένων χωρικών απαιτήσεων, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες επεκτείνουν την κινητικότητά τους απασχολούμενα σε ομαδικά παιχνίδια όπως καλαθοσφαίριση, αντισφαίριση και άλλα που απαιτούν περισσότερο χώρο και δείχνουν μεγαλύτερη προθυμία για συμμετοχή στην αναδιαμόρφωση της αυλής. Τα συμπεράσματα της έρευνας αξιοποιήθηκαν για την διαμόρφωση πρότασης ανασχεδιασμού (σχέδιο γενικής οργάνωσης) του υπαίθριου σχολικού χώρου που να ανταποκρίνεται στις προτιμήσεις των χρηστών. Λέξεις- Κλειδιά: συμμετοχικός σχεδιασμός, μαθητές, σχολική αυλή, φύλο, ηλικία 19

Συμμετοχική πρόταση ανασχεδιασμού της σχολικής αυλής:η περίπτωση του 7 ου Δημοτικού σχολείου Δράμας Ταμουτσέλη Κωνσταντία, Εβρενοπούλου Δέσποινα, Πολύζου Ευαγγελία The schoolyard, as a space of education has its own concealed pedagogic message with the same instructive force as anything taught in the school. The ecological and pedagogic participative replanning of the schoolyard has been enacted by the educational systems of many countries as a criterion for the evaluation of their course of development in viable schools, schools that will correspond in the viability principles and will promote the education for this viable growth. The entanglement of children in the process of schoolyard upgrade is connected with their sensitization on quality and space value issues, the acquisition of dexterities of space planning and it is evaluated as an experience that will contribute in their development in active citizens. The aim of this research is the investigation of a) the role of gender and age in the differentiation of local preferences and social behavior and attitude of children towards the management of the schoolyard and b) the attitude students develop towards the processes of participative planning of their schoolyard. The method used is a closed type questionnaire and students sketches of the school, so that statistic importance between the independent variables, like gender and age, and the dependent ones, like the engagement of schoolyard landscape, the engagement of usefulness of nature in it, its use, the place of attraction during the break and the attractive elements of its replanning (bivariet analysis) can be detected. As for the gender, the conclusions of the research showed that girls present a decreased feeling of sufficiency in trees in the schoolyard and desire the peacefulness and the privacy provided by the adjacent spaces around the school and social activities, like conversations. Boys, on the other hand, consider the presence of nature elements satisfactory, as they would prefer more space for playing sports and are less eager to participate in the schoolyard planning process than girls. With regard to the perceptions of the schoolyard size, they are differentiated based on the age of children in the order that the space is considered more sufficient by older students than younger ones. As for the way the schoolyard is used by the children, it is realized that younger children are engaged in games of limited territorial requirements, whereas older students extend their activity to games like basketball, volleyball and others, which require more space and they show interest in the participative planning of their schoolyard. The conclusions of the research were developed for the configuration of the schoolyard replanning proposal (general organization plan) to meet the users preferences. Key- words: participation planning, students, schoolyard, gender, school year 20