ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΡΩΞΑΝΗ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ Ι ΑΚΤΟΡΙΚΗ ΙΑΤΡΙΒΗ Επιέπων Καθηγητής: Μέη Τριµεούς Επιτροπής: Καθηγητής Μιχάης Χατζηπροκοπίου Καθηγητής Γεώργιος Τσιότρας Καθηγήτρια Ζωή Γεωργαντά Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστήµιο Μακεονίας Θεσσαονίκη Δεκέμριος 7
Το έργο «ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ: Υποτροφίες Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Μακεονίας» - Υποέργο «Μέτρηση και ανάυση της παραγωγικότητας και της αποτεεσματικότητας των νοσοκομειακών μονάων στην Εάα»» υοποιείται στα παίσια της Κατηγορίας Πράξεων..3. «Υποτροφίες Έρευνας με προτεραιότητα στη Βασική Έρευνα» Μέτρο. «Αναμόρφωση Προγραμμάτων Σπουών Διεύρυνση Τριτοάθμιας Εκπαίευσης» Ενέργεια..3 «Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουών Έρευνα Υποτροφίες» εκτεείται στα παίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίευσης και Αρχικής Επαγγεματικής Κατάρτισης ΙΙ ( ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ και συγχρηματοοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση [3 ο Κοινοτικό Παίσιο Στήριξης κατά 75% Κοινοτική Συμμετοχή (ΕΚΤ και 5% Εθνικοί Πόροι]
Cprgh Ρωξάνη Καραγιάννη 7 Με επιφύαξη παντός ικαιώµατος. All rghs reserved. Η έγκριση της µεταπτυχιακής εργασίας από το Τµήµα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστηµίου Μακεονίας εν υποηώνει απαραιτήτως και αποοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ µέρους του Τµήµατος.
Ευχαριστίες Θα ήθεα να ευχαριστήσω τον Επιέποντα Καθηγητή κ. Μιχάη Χατζηπροκοπίου για την πούτιμη καθοήγηση συμπαράστασή και συμοή του καθόη τη ιάρκεια της εκπόνησης της ιακτορικής ιατριής. Τα μέη της τριμεούς επιτροπής Καθηγητή κ. Γεώργιο Τσιότρα και Καθηγήτρια κ. Ζωή Γεωργαντά για την πούτιμη αρωγή τους στην εκπόνηση της ιακτορικής ιατριής. Τα μέη της επταμεούς επιτροπής: Καθηγητή κ. Κωνσταντίνο Βεέντζα Αναπηρωτή Καθηγητή κ. Παναγιώτη Φουσέκη Επίκουρο Καθηγητή κ. Βαγγέη Τσουεέκα και Επίκουρο Καθηγητή κ. Owen O nnell για την συμμετοχή τους στη ιαικασία της ημόσιας υποστήριξης καθώς για τα σχόια και τις επισημάνσεις τους. Θα ήθεα επίσης να ευχαριστήσω πρώτον το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεονίας για την φιοξενία και την παροχή της υικοτεχνικής υποομής απαραίτητων για την οοκήρωση της ιακτορικής ιατριής. Δεύτερον το έργο «ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ: Υποτροφίες Έρευνας στο Πανεπιστήμιο Μακεονίας» που υοποιήθηκε στα παίσια της Κατηγορίας Πράξεων..3. «Υποτροφίες Έρευνας με προτεραιότητα στη Βασική Έρευνα» Μέτρο. «Αναμόρφωση Προγραμμάτων Σπουών Διεύρυνση Τριτοάθμιας Εκπαίευσης» Ενέργεια..3 «Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουών Έρευνα Υποτροφίες» στα παίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίευσης και Αρχικής Επαγγεματικής Κατάρτισης ΙΙ (ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ για την χρηματοότηση της ιακτορικής ιατριής. Τρίτον τους κάτωθι Προέρους των ΠεΣΥΠ και Διοικητές των νοσοκομειακών μονάων της χώρας μας για την πούτιμη συμοή τους στη συογή των στατιστικών στοιχείων: Εμ. Καοκαιρινό Πρόερο Α ΠΕΣΥΠ Αττικής Παν. Πρεζεράκο Πρόερο Β ΠΕΣΥΠ Αττικής Γεωργ. Καραντανά Πρόερο Γ ΠΕΣΥΠ Αττικής Δημ. Βαρτζόπουο Πρόερο Β ΠΕΣΥΠ Κεντρικής Μακεονίας Ιωαν. Σαίη Πρόερο ΠΕΣΥΠ Ηπείρου 3
Μιχ. Νούσια Πρόερο Β ΔΥΠΕ Νοτίου Αιγαίου Αντ. Τσίτρο Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Σερρών Δημ. Γάκη Διοικητή Πανεπιστημιακού Γενικού Νοσοκομείου «ΑΧΕΠΑ» Ιωακ. Σιγάα Διοικητή ΓΠΝ Θεσσαονίκης «Ιπποκράτειο» Γεωργ. Βογιατζή Διοκητή Γενικού Νοσοκομείου «Άγιος Παύος» Νικ. Πόα Διοικητή Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαονίκης «Θεαγένειο» Φρει. Γκουτζιούη Διοικητή Νοσοκομείου Αφροίσιων και Ειικών Παθήσεων Θεσσαονίκης Αν. Αμπατζή Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Κικίς Γρηγ. Στάμκο Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Βέροιας Κ. Βεντούρη Διοικητή του ΓΝ Θεσσαονίκης «Γ. Παπανικοάου» Αθ. Δανιή Διοικητή του Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαονίκης «Γ.Γεννηματάς» Κων. Βαχόπουο Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Γιαννιτσών Ο. Μοσχίη Διοκητή Γενικού Νοσοκομείου Θεσσαονίκης «Ο Άγιος Δημήτριος» Παν. Περικούρη Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Πειραιά «Τζάνειο» Σωτ. Παπαόπουο Διοικητή Περιφερειακού Γενκού Νοσοκομείου Πατρών «Ο Άγιος Ανρέας» Χριστ. Παπαασιείου Διοκητή Γενικού Νοσοκομείου Πτοεμαϊας «Μποοσάκειο» Νεκτ. Παπαασιείου Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου ΚΥ Ιεράπετρας Αγ. Ακουμιανάκη Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Ρεθύμνης Πετρ. Μπααούρα Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Μοάων Γεωργ. Αφουξενίη Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Ζακύνθου Γεωρ. Καογραιά Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Σάμου «Ο Άγιος Παντεεήμων» Παν. Λοσταράκο Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ασκηπιείο Βούας» Αντ. Αυγερινό Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Αττικής «Γ. Γεννηματάς» Σπ. Μουόπουο Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου «Αεξάνρα» Δημ. Βανώρο Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ιπποκράτειο» Νικ. Κοριοή Διοκητή Αντικαρκινικού Ογκοογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο Άγιος Σάας» Αν. Καρταπάνης Διοκητή Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ευαγγεισμός» Αντ. Λαναρά Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Παίων Αθηνών «Η Αγία Σοφία» 4
Γεωρ. Επιτροπάκη Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Η Επίς» Αν. Κατσαμπά Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ανρέας Συγγρός» Στυ. Κααιτζάκη- Αθανασοπούου Διοικητή Παθοογικού Νοσοκομείου Αθηνών Σπηιοπούειο «Η Αγία Εένη» Θεο. Γούναρη Διοικητή Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών ΕΕΣ «Κοργιαένειο Μπενάκειο» Τέταρτον την Γραμματεία του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών την Γραμματεία του Διατμηματικού Τμήματος Μεταπτυχιακών Σπουών στην Οικονομική Επιστήμη και την Βιιοθήκη του Πανεπιστημίου Μακεονίας για την πούτιμη οήθειά τους καθόη τη ιάρκεια εκπόνησης της ιατριής. Πέμπτον τους κ.κ. S. Grsskpf E. Thannasuls A. Heshma για τα σχόια και τις παρατηρήσεις τους κατά την ανακοίνωση μέρους της ιατριής στα συνέρια Hellenc Wrkshp n Prducv and Effcenc Measuremen Eurpean Wrkshp n Effcenc and Prducv Analss και Nrh Amercan Prducv Wrkshp αντίστοιχα. Τέος θα ήθεα να ευχαριστήσω θερμά την οικογένειά μου για την ηθική υποστήριξη και συμπαράσταση καθόη τη ιάρκεια των σπουών μου. 5
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίηψη... Πίνακες... Διαγράμματα... 5 Κεφάαιο. Εισαγωγή... 8. Εισαγωγή... 8. Η έννοια της αποτεεσματικότητας και της παραγωγικότητας στον τομέα της υγείας... 9.3 Αντικείμενο μεέτης....4 Οργάνωση μεέτης... 4 Κεφάαιο. Ο τομέας υπηρεσιών υγείας... 7. Εισαγωγή... 7. Ανάπτυξη των υπηρεσιών υγείας μια σύντομη ιστορική αναρομή... 7.3 Ιιαίτερα χαρακτηριστικά της αγοράς υπηρεσιών υγείας... 3.4 Η εννοιοογική προσέγγιση του συστήματος υπηρεσιών υγείας... 33.5 Μορφές Οργανισμών Υγείας και οι ιιαιτερότητές τους... 37.6 Το Εθνικό Σύστημα Υγείας στην Εάα... 39.6. Η ανάπτυξη των υπηρεσιών υγείας... 39.6. Η ομή και οργάνωση της νοσοκομειακής περίθαψης... 44.6.3 Η νοσηευτική κίνηση των νοσοκομείων 967-... 46.6.4 Το ανθρώπινο υναμικό της νοσοκομειακής περίθαψης 967-5... 55.6.5 Η χρηματοότηση της ημόσιας νοσοκομειακής περίθαψης... 6.6.6 Ιιαίτερα χαρακτηριστικά και αυναμίες στη ειτουργία των ημόσιων νοσοκομειακών μονάων... 65.6.7 Η μεταρρύθμιση στη νοσοκομειακή περίθαψη... 67.7 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 7 Κεφάαιο 3. Βιιογραφική επισκόπηση της μέτρησης της αποτεεσματικότητας και της παραγωγικότητας... 74 3. Εισαγωγή... 74 3. Μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικότητας... 75 3.3 Μέτρηση της αποτεεσματικότητας μεγέθους... 8 6
3.4 Μέθοοι εκτίμησης... 85 3.5 Μέτρηση της παραγωγικότητας... 93 3.5. Ο είκτης παραγωγικότητας Malmqus... 98 3.6 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 7 Κεφάαιο 4. Βιιογραφική επισκόπηση των εμπειρικών μεετών μέτρησης της αποτεεσματικότητας και της παραγωγικότητας στις νοσοκομειακές μονάες... 8 4. Εισαγωγή... 8 4. Επισκόπηση των εμπειρικών εφαρμογών στη ιεθνή ιιογραφία... 8 4.. Εμπειρικές εφαρμογές για τη μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικότητας με παραμετρικές μεθόους... 8 4.. Εμπειρικές εφαρμογές για τη μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικότητας με την παραμετρική μέθοο EA... 4 4..3 Εμπειρικές εφαρμογές για τη μέτρηση της αποτεεσματικότητας μεγέθους με την παραμετρική και μη-παραμετρική μέθοο... 9 4..4 Εμπειρικές εφαρμογές για τη μέτρηση της παραγωγικότητας... 3 4.3 Βιιογραφική επισκόπηση των μεετών για τις νοσοκομειακές μονάες στην Εάα... 33 4.4 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 4 Κεφάαιο 5. Περιγραφή στατιστικών εομένων... 43 5. Εισαγωγή... 43 5. Περιγραφή μεταητών... 43 5.3 Η νοσηευτική κίνηση των ημόσιων νοσοκομείων κατά την περίοο 99-993... 46 5.4 Η νοσηευτική κίνηση των ημόσιων νοσοκομείων κατά την περίοο 999-3... 56 5.5 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 7 Κεφάαιο 6. Συγκριτική παρουσίαση της τεχνικής αποτεεσματικότητας των ημόσιων νοσοκομείων άσει ιαφορετικών παραμετρικών υποειγμάτων 99-993... 74 6. Εισαγωγή... 74 6. Συγκριτική παρουσίαση παραμετρικών υποειγμάτων... 74 7
6.. Υπόειγμα των Αgner Lvell και Smh (997... 74 6.. Υποείγματα με ιαχρονικά μετααόμενη τεχνική αποτεεσματικότητα... 78 6..3 Υπόειγμα echncal neffcenc effec των Baesse και Cell (995.79 6..4 Nn-neural υπόειγμα των Huang and Lu (994... 8 6.3 Εμπειρικά αποτεέσματα... 8 6.4 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 96 Κεφάαιο 7. Συγκριτική παρουσίαση των εκτιμήσεων της αποτεεσματικότητας μεγέθους των ημόσιων νοσοκομείων με παραμετρικές και μη-παραμετρικές μεθόους 99-993... 98 7. Εισαγωγή... 98 7. Μέτρηση αποτεεσματικότητας μεγέθους με παραμετρικές μεθόους... 98 7.3 Μέτρηση αποτεεσματικότητας μεγέθους με τη μη-παραμετρική μέθοο EA... 99 7.4 Εμπειρικά αποτεέσματα... 7.5 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 4 Κεφάαιο 8. Μέτρηση και ανάυση της παραγωγικότητας των ημόσιων νοσοκομείων... 6 8. Εισαγωγή... 6 8. Παρουσίαση μεθοοογίας Lvell (4 για παραμετρικά υποείγματα... 6 8.3 Οικονομετρικές εκτιμήσεις σύμφωνα με τη μεθοοογία του Lvell (3 9 8.4 Εμπειρικά αποτεέσματα... 5 8.5 Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 4 Κεφάαιο 9. Ανακεφααίωση Συμπεράσματα... 6 9. Ανακεφααίωση... 6 9. Τεικά συμπεράσματα... 7 9.3 Προτάσεις ποιτικής... 9 9.4 Μεοντική έρευνα... 3 Βιιογραφία... 33 Παραρτήματα... 5 Παράρτημα Α... 5 8
Παράρτημα Α. Υπόειγμα επιστοής προς τους Διοικητές των νοσοκομειακών μονάων και τους Προέρους των ΠεΣΥΠ... 5 Παράρτημα Β... 55 Παράρτημα Β. Μετασχηματισμός της τρανσογαριθμικής συνάρτησης... 55 Παράρτημα Β. Υποογισμός των αθμωτών μ και... 59 Παράρτημα Β3. Ανάπτυγμα του τύπων των εαστικοτήτων οικονομιών κίμακας 6 9
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα ιατριή αφορά στην αξιοόγηση της αποοτικής ειτουργίας του νοσοκομειακού τομέα του ΕΣΥ ως προς την αποτεεσματική χρήση των ιαθέσιμων πόρων και ως προς την αύξηση της παραγωγικότητας στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Επικεντρώνεται οιπόν στη μεέτη των νοσοκομείων που αποτεούν τον κορμό του ΕΣΥ τόσο από πευράς απασχοούμενου προσωπικού όσο και από πευράς συμμετοχής του στις ημόσιες απάνες υγείας. Άωστε για τον ποίτη τα νοσοκομεία κατατάσσονται στην κορυφή του συστήματος υγείας και αποτεούν τον κύριο φορέα προστασίας της υγείας. Ο αντικειμενικός σκοπός της παρούσας ιατριής είναι ιπός: πρώτον να συγκρίνει τα αποτεέσματα της παραμετρικής και μη-παραμετρικής μεθόου μέτρησης του αθμού της τεχνικής αποτεεσματικότητας και της αποτεεσματικότητας μεγέθους με άση τα στοιχεία της περιόου 99-993. Η ανάυση αυτή ασίζεται σε εομένα που ημοσιεύτηκαν από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας και στην οικονομετρική εκτίμηση τεσσάρων ιαφορετικών στοχαστικών εν υνάμει συναρτήσεων παραγωγής. Δεύτερον να αναύσει την τεχνική αποτεεσματικότητα την αποτεεσματικότητα μεγέθους καθώς και τη συνοική παραγωγικότητα των νοσοκομείων κατά τη ιάρκεια της περιόου 999-3. Για το σκοπό αυτό συέχθηκαν στοιχεία από τα νοσοκομεία και τα ΔΥ.ΠΕ της χώρας μας. Στα παίσια αυτά αναπτύσσεται η παραμετρική εκοχή της προσέγγισης του Lvell (3 η οποία κατά γενική ομοογία αποτεεί σήμερα την πηρέστερη ανάυση των πηγών μεγέθυνσης του είκτη παραγωγικότητας Malmqus. Πιο συγκεκριμένα τα ιάφορα αποτεέσματα που συνθέτουν την πορεία του είκτη παραγωγικότητας (ηαή τεχνική αποτεεσματικότητα αποτεεσματικότητα μεγέθους αποόσεις κίμακας τεχνοογική πρόοος κπ. παρουσιάζονται σε όρους μιας στοχαστικής εν υνάμει συνάρτησης απόστασης ως προς τις εκροές. Το σπουαιότερο πεονέκτημα της παραμετρικής εκοχής είναι ότι επιτρέπει το στατιστικό έεγχο της σημαντικότητας κάθε αποτεέσματος χωριστά κάτι που εν είναι εφικτό με την μη-παραμετρική μέθοο. Στην εμπειρική ανάυση του είγματος για την περίοο 99-993 οι ιαφορές στο μέσο όρο της τεχνικής αποτεεσματικότητας είναι σχετικά μεγάες μεταξύ των τεσσάρων υποειγμάτων της τάξης του %. Επίσης ο αθμός της
τεχνικής αποτεεσματικότητας ήταν ιαφορετικός μεταξύ της παραμετρικής και της μη-παραμετρικής μεθόου ενώ η αποτεεσματικότητα μεγέθους έωσε παρόμοια αποτεέσματα και στις ύο μεθόους. Η εμπειρική ανάυση των εομένων για την περίοο 999-3 έειξε ότι η μέση παραγωγικότητα των ημόσιων νοσοκομείων αυξήθηκε με κύρια πηγή μεγέθυνσης τη μεταοή της τεχνοογίας και ειικότερα την ουέτερη τεχνοογική πρόοο ενώ η τεχνική αποτεεσματικότητα ήταν ιαχρονικά αμετάητη.
ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας.. Οι ασικές μεταρρυθμίσεις των υπηρεσιών υγείας στην Εάα 833-5 Πίνακας.. Μέση υναμικότητα κινών ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα και ανά νομική μορφή Πίνακας.3. Νοσηευτικοί είκτες του συνόου των νοσοκομειακών μονάων ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα Πίνακας.4. Διαπεριφερειακές ροές ασθενών στο σύνοο των νοσοκομειακών μονάων ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα 999 Πίνακας.5. Διαχρονική κατανομή του ιατρικού και νοσηευτικού προσωπικού ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα για το σύνοο των νοσοκομειακών μονάων 97- Πίνακας.6. Ποσοστιαία σύνθεση (% των πηγών εσόων των ημόσιων νοσοκομείων 98- Πίνακας.7. Ποσοστιαία σύνθεση (% των πηγών εξόων των ημόσιων νοσοκομείων 987- Πίνακας 4.. Συγκριτική παρουσίαση των μεετών που αφορούν την τεχνική αποτεεσματικότητα των νοσοκομειακών μονάων με τη χρήση της παραμετρικής μεθόου Πίνακας 4.. Συγκριτική παρουσίαση των μεετών που αφορούν την τεχνική αποτεεσματικότητα των νοσοκομειακών μονάων με τη χρήση της μη-παραμετρικής μεθόου EA Πίνακας 4.3. Συγκριτική παρουσίαση των μεετών που αφορούν την αποτεεσματικότητα μεγέθους των νοσοκομειακών μονάων με τη χρήση της μη-παραμετρικής μεθόου Πίνακας 4.4. Συγκριτική παρουσίαση των μεετών που αφορούν τη μέτρηση της παραγωγικότητας με τον είκτη Malmqus των νοσοκομειακών μονάων Πίνακας 4.5. Συγκριτική παρουσίαση των μεετών που αφορούν την τεχνική αποτεεσματικότητα των νοσοκομειακών μονάων στην Εάα
Πίνακας 4.6. Συγκριτική παρουσίαση των μεετών που αφορούν την παραγωγικότητα των νοσοκομειακών μονάων στην Εάα Πίνακας 5.. Περιγραφική στατιστική των εκροών εισροών των νοσοκομείων 99-993 Πίνακας 5.. Πίνακας συσχέτισης εκροών εισροών 99-993 Πίνακας 5.3. Περιγραφική στατιστική των νοσηευτικών εικτών των νοσοκομείων 99-993 Πίνακας 5.4. Νοσηευτικοί είκτες των νοσοκομείων ανά υγειονομική περιφέρεια 99-993 Πίνακας 5.5. Περιγραφική στατιστική των εικτών κατανομής ανθρώπινου υναμικού και υγειονομικών απανών των νοσοκομείων 99-993 Πίνακας 5.6. Δείκτες κατανομής ανθρώπινου υναμικού και υγειονομικών απανών ανά περιφέρεια 99-993 Πίνακας 5.7. Περιγραφική στατιστική των εκροών εισροών των νοσοκομείων 999-3 Πίνακας 5.8. Πίνακας συσχέτισης εκροών εισροών 999-3 Πίνακας 5.9. Περιγραφική στατιστική των νοσηευτικών εικτών των νοσοκομείων 999-3 Πίνακας 5.. Νοσηευτικοί είκτες των νοσοκομείων ανά υγειονομική περιφέρεια 999-3 Πίνακας 5.. Περιγραφική στατιστική των εικτών κατανομής ανθρώπινου υναμικού των νοσοκομείων 999-3 Πίνακας 5.. Δείκτες κατανομής ανθρώπινου υναμικού ανά υγειονομική περιφέρεια -3 Πίνακας 6.. Υποείγματα παραμετρικής εκτίμησης της εν υνάμει συνάρτησης παραγωγής Πίνακας 6.. Έεγχοι υποθέσεων των παραμέτρων της κατανομής του θετικά ημιορισμένου όρου u Πίνακας 6.3. Εκτιμήσεις των παραμέτρων της στοχαστικής εν υνάμει συνάρτησης παραγωγής των εηνικών νοσοκομείων με τη μέθοο της μέγιστης πιθανοφάνειας. 3
Πίνακας 6.4. Έεγχοι υποθέσεων για τις παραμέτρους του υποείγματος του echncal neffcenc effec Πίνακας 6.5. Εκτιμημένοι παράμετροι της στοχαστικής εν υνάμει συνάρτησης παραγωγής του υποείγματος των Baese και Cell (995 για τα εηνικά νοσοκομεία Πίνακας 6.6. Έεγχοι υποθέσεων για τις εκτιμημένες παραμέτρους του υποείγματος των Huang και Lu (994 Πίνακας 6.7. Εκτιμήσεις των παραμέτρων της στοχαστικής εν υνάμει συνάρτησης παραγωγής των εηνικών νοσοκομείων για το υπόειγμα των Huang και Lu (994 Πίνακας 6.8. Συχνότητα κατανομής του αθμού της τεχνικής αποτεεσματικότητας για τα ημόσια νοσοκομεία 99-993 Πίνακας 7.. Συχνότητα κατανομής της αποτεεσματικότητας μεγέθους των νοσοκομειακών μονάων 99-993 Πίνακας 7.. Συχνότητα κατανομής της εαστικότητας κίμακας των νοσοκομειακών μονάων 99-993 Πίνακας 8.. Έεγχοι υποθέσεων των παραμέτρων της κατανομής του θετικά ορισμένου όρου u Πίνακας 8.. Παραμετρικές εκτιμήσεις της συνάρτησης απόστασης ως προς τις εκροές με τη μέθοο της μέγιστης πιθανοφάνειας Πίνακας 8.3. Συχνότητα κατανομής του αθμού της μέσης τεχνικής αποτεεσματικότητας των νοσοκομείων 999-3 Πίνακας 8.4. Συχνότητα κατανομής της αποτεεσματικότητας μεγέθους των νοσοκομείων 999-3 Πίνακας 8.5. Μέση αποτεεσματικότητα και αποόσεις κίμακας των νοσοκομείων 999-3. Πίνακας 8.6. Δείκτης παραγωγικότητας Malmqus και οι πηγές μεγέθυνσής του. 4
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ Διάγραμμα.. Το σύστημα υγείας ως παραγωγική μονάα Διάγραμμα.. Τα επίπεα περίθαψης του συστήματος υγείας Διάγραμμα.3. Διάφοροι τύποι νοσοκομείων Διάγραμμα.4. Διαχρονική εξέιξη των νοσοκομείων (ημόσιων και ιιωτικών 967- Διάγραμμα.5. Διαχρονική εξέιξη των νοσοκομείων ανά νομική μορφή 967- Διάγραμμα.6. Περιφερειακή κατανομή των νοσοκομείων ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα και ανά νομική μορφή Διάγραμμα.7. Διαχρονική εξέιξη των κινών στο σύνοο των νοσοκομειακών μονάων 967- Διάγραμμα.8. Διαχρονική εξέιξη των κινών ανά νομική μορφή 967- Διάγραμμα.9. Περιφερειακή κατανομή κινών ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα και ανά νομική μορφή Διάγραμμα.. Διαχρονική εξέιξη του ιατρικού και νοσηευτικού προσωπικού στο σύνοο των νοσοκομειακών μονάων 967- Διάγραμμα..Περιφερειακή κατανομή του ιατρικού νοσηευτικού παραιατρικού και ιοικητικού προσωπικού ανά γεωγραφικό ιαμέρισμα στο σύνοο των νοσοκομειακών μονάων Διάγραμμα 3.. Συνάρτηση απόστασης ως προς τις εκροές Διάγραμμα 3.. Συνάρτηση απόστασης ως προς τις εισροές Διάγραμμα 3.3. Μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικότητας ως προς τις εκροές και ως προς τις εισροές (Μ=Ν= Διάγραμμα 3.4. Μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικοτητας ως προς τις εκροές (Μ= Ν= Διάγραμμα 3.5. Μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικοτητας ως προς τις εισροές (Μ= Ν= Διάγραμμα 3.6. Μέτρηση της αποτεεσματικότητας μεγέθους (Μ=Ν= Διάγραμμα 3.7. Μέθοοι εκτίμησης της μέτρησης της αποτεεσματικότητας 5
Διάγραμμα 3.8. OLS MOLS COLS MLE μη στοχαστικές εν υνάμει συναρτήσεις παραγωγής Διάγραμμα 3.9. Μέτρηση της τεχνικής αποτεεσματικότητας με τις μεθόους EA και FH Διάγραμμα 3.. Μέτρηση της συνοικής παραγωγικότητας (Μ=Ν= Διάγραμμα 3.. Δείκτης παραγωγικότητας Malmqus ως προς τις εκροές για την περίοο (Μ=Ν= Διάγραμμα 3.. Ανάυση των πηγών μεγέθυνσης του είκτη παραγωγικότητας Malmqus ως προς τις εκροές με τεχνοογία παραγωγής που χαρακτηρίζεται από σταθερές αποόσεις κίμακας (Μ=Ν= Διάγραμμα 3.3. Ανάυση των πηγών μεγέθυνσης του είκτη παραγωγικότητας Malmqus ως προς τις εκροές με τεχνοογία παραγωγής που χαρακτηρίζεται από μεταητές αποόσεις κίμακας (Μ=Ν= Διάγραμμα 5.. Μέσος όρος των εκροών εισροών των νοσοκομείων 99-993 Διάγραμμα 5.. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών 99 Διάγραμμα 5.. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών 993 Διάγραμμα 5.4. Μέσος όρος των εκροών εισροών των νοσοκομείων 999-3 Διάγραμμα 5.5. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών 999 Διάγραμμα 5.6. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών Διάγραμμα 5.7. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών Διάγραμμα 5.8. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών Διάγραμμα 5.9. Διαγράμματα ιασποράς εκροών εισροών 3 Διάγραμμα 6.. Συχνότητα κατανομής του αθμού της τεχνικής αποτεεσματικότητας για το υπόειγμα των Baese και Cell (99 99-993 Διάγραμμα 6.. Συχνότητα κατανομής του αθμού της τεχνικής αποτεεσματικότητας για το υπόειγμα των Baese και Cell (995 99-993 Διάγραμμα 6.3. Συχνότητα κατανομής του αθμού της τεχνικής αποτεεσματικότητας για το υπόειγμα των Huang και Lu (994 99-993 6
Διάγραμμα 7.. Συχνότητα κατανομής της αποτεεσματικότητας μεγέθους των νοσοκομειακών μονάων με τη μέθοο EA 99-993. Διάγραμμα 7.. Συχνότητα κατανομής της αποτεεσματικότητας μεγέθους των νοσοκομειακών μονάων με το υπόειγμα των Baese και Cell (99 99-993. Διάγραμμα 7.3. Συχνότητα κατανομής της αποτεεσματικότητας μεγέθους των νοσοκομειακών μονάων με το υπόειγμα των Baese και Cell (995 99-993. Διάγραμμα 8.. Συχνότητα κατανομής της τεχνικής αποτεεσματικότητας των νοσοκομειακών μονάων 999-3 Διάγραμμα 8.. Συχνότητα κατανομής της αποτεεσματικότητας μεγέθους των νοσοκομειακών μονάων 999-3 Διάγραμμα 8.3. Μεταοή της μέσης παραγωγικότητας των νοσοκομειακών μονάων 999-3 7
Κεφάαιο. Εισαγωγή.. Εισαγωγή O τομέας υπηρεσιών υγείας μπορεί να θεωρηθεί ως ένας από τους πιο σύνθετους τομείς που συναντούμε σε μια οργανωμένη κοινωνία. Η ανάπτυξή του έγινε σταιακά τις περισσότερες φορές χωρίς ιιαίτερο σχειασμό και συγκεκριμένους στόχους και επηρεάστηκε από τις εξείξεις στις ανθρώπινες αξίες στην επιστήμη και στην οικονομία. Το ικαίωμα στην υγεία κατοχυρώθηκε συνταγματικά και σε όες τις αναπτυγμένες χώρες προσφέρεται ισότιμα σε όους τους ποίτες. Η αγορά υπηρεσιών υγείας παρουσιάζει ιιαιτερότητες και εν ειτουργεί όπως οι ανταγωνιστικές αγορές άων αγαθών και υπηρεσιών. Οι ασικότερες ιιαιτερότητες εντοπίζονται στην μειονεκτική θέση του καταναωτή ασθενή στην ασυμμετρία πηροφόρησης μεταξύ ασθενών και ιατρών στο φαινόμενο της «προκητής ζήτησης» που ημιουργείται από την κυρίαρχη θέση του ιατρούπαραγωγού αά και στον έντονο κρατικό παρεματισμό. Η επίτευξη της μέγιστης υνατής αποτεεσματικότητας (effcenc αποτεεί ασικό προγραμματικό στόχο των μεταρρυθμίσεων στα περισσότερα συστήματα υγείας. Αυτό οφείεται στο γεγονός ότι στις αναπτυγμένες χώρες οι απάνες των υπηρεσιών υγείας αναογούν σε ένα μεγάο ποσοστό του εθνικού εγχώριου προϊόντος. Είναι επομένως εύογο η ποιτεία να επιθυμεί τέτοιου ύψους απάνες να συμαίζουν με τις ανάγκες και τις προσοκίες των ποιτών ιιαίτερα όταν οι πηγές χρηματοότησης όπως τα έσοα από φοροογία είναι περιορισμένες. Από την πευρά της προσφοράς η τεχνοογία αάζει ραγαία με αποτέεσμα η πίεση για την εφαρμογή νέων πρακτικών στον τομέα παροχής υπηρεσιών υγείας να είναι επιτακτική ακόμη και εάν αυτή συνοεύεται από αεαιότητα στην αποοτικότητα κόστους. Από την πευρά της ζήτησης η γήρανση του πηθυσμού αποτεεί πρόκηση για τα συστήματα υγείας και οι προσοκίες των ποιτών για ετίωση του επιπέου ευημερίας και της ποιότητας ζωής αυξάνουν. Τέος η επανάσταση στα πηροφοριακά συστήματα καθιστά εφικτή την στατιστική ανάυση μέρους της συμπεριφοράς των συστημάτων υγείας όπως η κινική ραστηριότητα. Το ιεθνές ενιαφέρον για τα θέματα αυτά αποκρυσταώνεται στην αναφορά του Wrld Healh Repr (Wrld Healh Organzan η οποία ήταν 8
αφιερωμένη στην ανάυση και μέτρηση των προσιοριστικών παραγόντων της αποτεεσματικότητας των συστημάτων υγείας. Η αντιπαράθεση και η συζήτηση οήγησαν τους μεετητές να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη των συστημάτων υγείας σε μεθόους μέτρησης της εξέιξής του και στην αποοτικότερη χρήση των ιαθέσιμων πόρων... Η έννοια της αποτεεσματικότητας και της παραγωγικότητας στον τομέα της υγείας Η μέτρηση και η ανάυση της αποτεεσματικότητας είναι σύνθετο εγχείρημα ιιαίτερα εάν συνυπάρχουν εννοιοογικές προκήσεις ποαπά αντικείμενα και μεγάη πιθανότητα για σφάμα μέτρησης (measuremen errr. Για την αντιμετώπιση αυτής της σύνθετης ανάυσης αναπτύχθηκε στη ιεθνή ιιογραφία η μεθοοογία της οργανωσιακής ανάυσης της αποτεεσματικότητας (rganzanal effcenc analss. Ακοουθώντας τα ήματα του Farell (957 οικονομοόγοι οικονομέτρες στατιστικοόγοι και αναυτές της επιχειρησιακής ιοίκησης έχουν αναπτύξει «εργαεία» για την ανάυση και την μέτρηση της παραγωγικής ικανότητας (prducve effcenc των οργανισμών και των συστημάτων. Η ανάυση της αποτεεσματικότητας ασχοείται με μία συγκεκριμένη παραγωγική μονάα η οποία ορίζεται στη ιιογραφία ως decsn-makng un (MU. Στον τομέα της υγείας αυτό μπορεί να είναι όο το εθνικό σύστημα υγείας οι νοσοκομειακές μονάες οι ιατρικές πράξεις αά και το εξατομικευμένο ανθρώπινο υναμικό όπως οι ιατροί. Η παραγωγική αυτή μονάα χρησιμοποιεί ιάφορες εισροές (όπως εργασία κεφάαιο κτ και παράγει το τεικό προϊόν τις εκροές. Η ανάυση της αποτεεσματικότητας άπτεται στην μέτρηση της ικανότητας με την οποία οι ιαθέσιμες εισροές της παραγωγικής μονάας μετατρέπονται στο τεικό προϊόν. Η παραγωγικότητα μετρά την ιαχρονική εξέιξη του όγου των εκροών/εισροών που η συγκεκριμένη παραγωγική μονάα παρήγαγε και χρησιμοποίησε αντίστοιχα μεταξύ ύο περιόων. Το αυξημένο ενιαφέρον ιεθνώς για την μέτρηση της αποτεεσματικής χρήσης των εισροών των ενιάμεσων ραστηριοτήτων της παραγωγικής ιαικασίας και της μέτρησης του τεικού αποτεέσματος στα συστήματα υγείας 9
μπορεί να αιτιοογηθεί από τη μία μεριά από το έντονο ενιαφέρον του κράτους για εαχιστοποίηση του κόστους των υπηρεσιών υγείας και από την άη μεριά από την αυξημένη πίεση των ποιτών για ποσοτική και ποιοτική ετίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Σε όες τις αναπτυγμένες χώρες η κρατική επιχορήγηση αποτεεί με τον έναν ή με τον άο τρόπο την μοναική πηγή χρηματοότησης των υπηρεσιών υγείας. Έτσι εύογα απαιτείται από τις κυερνήσεις η ιασφάιση μιας πήρους αποτεεσματικής χρηματοότησης αά και η μείωση του κόστους των υπηρεσιών υγείας μέσω της αποτεεσματικής χρήσης των ιαθέσιμων πόρων. Οι καταναωτές ασθενείς των υπηρεσιών υγείας έχουν ατεή πηροφόρηση κατά την ιαπραγμάτευση με τους παραγωγούς (μονάες παροχής υπηρεσιών υγείας ιατρούς κτ. για την ορθοογική επιογή των υπηρεσιών υγείας που θα καταναώσουν. Επομένως η ανάυση της αποτεεσματικότητας μπορεί να οηθήσει τους ασθενείς να κατανοήσουν καύτερα την απόοση των τοπικών μονάων παροχής υπηρεσιών και να έχουν πηρέστερη πηροφόρηση για τη ειτουργία τους ενώ τα αρμόια όργανα των μονάων παροχής υπηρεσιών υγείας μπορούν να θέσουν στόχους ετίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών. Συγκριτικά με άους τομείς παροχής υπηρεσιών της οικονομίας όπως οι τράπεζες ή τα σχοεία η πρόκηση των μεετητών για την ανάυση της αποτεεσματικότητας στον τομέα της υγείας ή στην παροχή υπηρεσίων υγείας οφείεται στην πουποκότητα της παραγωγικής ιαικασίας στην ποαπότητα των εκροών που παράγονται στην ισχυρή επιρροή του οργανωσιακού περιάοντος στην αποοτικότητα και στην συχνή απουσία ή αξιοπιστία των αναγκαίων εομένων. Σύμφωνα με τον Hlgswrh (3 στη ιεθνή ιιογραφία συναντούμε 89 μεέτες που αφορούν την ανάυση της αποτεεσματικότητας στον τομέα της υγείας ή στην παροχή υπηρεσίων υγείας. Περίπου 5% των παραπάνω μεετών αφορούν τις νοσοκομειακές μονάες αντανακώντας πρώτον την σπουαιότητα της ιεξαγωγής συμπερασμάτων και μέτρων ποιτικής που αφορούν τα νοσοκομεία και εύτερον την ιαθεσιμότητα των εομένων. Επίσης σημαντικός αριθμός των μεετών αναφέρεται στην πρωτοάθμια περίθαψη στις κινικές των νοσοκομείων στους ιατρούς στα φαρμακεία κτ. Η μεγάη πειοψηφία των μεετών χρησιμοποιεί
την μη παραμετρική μέθοο aa Envelpmen Analss (EA προφανώς όγω της εύκοης χρήσης της αά και της προσαρμοστικότητάς της. Η χρήση της παραμετρικής μεθόου με την στοχαστική εν υνάμει ανάυση (Schasc Frner Analss χρησιμοποιείται τα τεευταία χρόνια είναι όμως πιο απαιτητική ως προς τις υποθέσεις του υποείγματος και τις ερμηνευτικές ικανότητες. Οι περισσότερες μεέτες ασίζονται στις συναρτήσεις κόστους ή παραγωγής και αναύουν την αποτεεσματικότητα μέσω ιαστρωματικών (crss-secnal ή ιαχρονικά μετααόμενων ή πρωτογενή εξατομικευμένων στοιχείων (panel daa..3. Αντικείμενο μεέτης Οι υπηρεσίες υγείας στην χώρα μας αποτεούν αντικείμενο συζήτησης αντιπαράθεσης και μεταρρυθμιστικών παρεμάσεων από το 833 μέχρι σήμερα. Παρά την πρόοο σε ότι αφορά την ποσοτική μεγέθυνση και την ποιοτική αναάθμιση του υγειονομικού συστήματος το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ συνεχίζει να εμφανίζει προήματα και υσειτουργίες ενώ ο αθμός ικανοποίησης των ποιτών είναι σε χαμηά επίπεα αναογικά με την πρόοο που επιτεύχθηκε. Απουσία εθνικής ποιτικής και στρατηγικής υγείας προήματα σύγχρονης οργάνωσης και επαρκούς ειτουργίας των υπηρεσιών ειπής οργάνωση της πρωτοάθμιας περίθαψης αναχρονιστικό σύστημα χρηματοότησης χαμηή αποτεεσματικότητα και παραγωγικότητα αναποτεεσματική χρήση των ιαθέσιμων πόρων ανεπαρκής ανάπτυξη του ανθρώπινου υναμικού προήματα στην εξυπηρέτηση των ποιτών και ανεπάρκεια ποιτικών ποιότητας και υποομών είναι μερικά από τα σημεία κριτικής του συστήματος υγείας. Στην εικοσαετή ιαρομή του ΕΣΥ τα νοσοκομεία αποτέεσαν το πείο στο οποίο εκηώθηκαν οι μεγαύτερες παρεμάσεις της ποιτείας οι οποίες στόχο είχαν την ανάπτυξη των υποομών την στεέχωση και την αύξηση του ιατρικού και νοσηευτικού προσωπικού. Σήμερα η κριτική επικεντρώνεται σε θέματα που έχουν σχέση είτε με τις συμπεριφορές και τις νοοτροπίες των υπηρετούντων ιατρών και νοσηευτών είτε με ανεπάρκειες στην οργάνωση και στη ειτουργία των νοσοκομειακών μονάων. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε την ακατάηη υποομή και τον ανεπαρκή τεχνοογικό εξοπισμό ορισμένων νοσοκομείων την άνιση κατανομή του ανθρώπινου υναμικού και του τεχνοογικού εξοπισμού μεταξύ
αστικών και περιφερειακών νοσοκομείων την χαμηή αποοτικότητα των πόρων και την ανορθοογική κατανομή τους και χρήση τους τον έντονο παρεματισμό του κράτους στον τομέα της χρηματοότησης των νοσοκομείων τον ειπή σχειασμό της ιοίκησης-ιαχείρισης των νοσοκομειακών μονάων τις μεγάες ιακυμάνσεις στην ποιότητα και στην ποσότητα των υπηρεσιών υγείας στις ιάφορες υγειονομικές περιφέρειες και την αυναμία εμπέωσης συμπεριφορών και νοοτροπίας σεασμού του ποίτη. Η παρούσα ιατριή εστιάζει στον νοσοκομειακό τομέα του ΕΣΥ στην μέτρηση και στην ανάυση της αποτεεσματικής χρήσης των ιαθέσιμων πόρων και στην εκτίμηση του ρυθμού μεγέθυνσης της παραγωγικότητας. Επικεντρώνεται οιπόν στην μεέτη των νοσοκομείων που αποτεούν τον κορμό του ΕΣΥ τόσο από πευράς απασχοούμενου προσωπικού όσο και από πευράς συμμετοχής του στις ημόσιες απάνες υγείας. Για τον ποίτη τα νοσοκομεία κατατάσονται στην κορυφή του συστήματος υγείας και αποτεούν τον κύριο φορέα προστασίας της υγείας. Οι υπάρχουσες μεέτες για τα εηνικά ημόσια νοσοκομεία (Αετράς 997α και 998 Αhanasspuls Gunars και Sssuras 999 Γούναρης Αθανασόπουος και Σίσσουρας Αhanasspuls και Gunars Gkas Δονάτος και Γκιώκας 998 Manadaks και Thanassuls 4 περιορίζονται στην περίοο 99-993 και 995 όγω έειψης πιο πρόσφατων στοιχείων που να είναι ημοσίως ιαθέσιμα χρησιμοποιούν (με εξαίρεση τον Αετρά 997α και τους Δονάτο και Γκιώκα 998 την μη παραμετρική μέθοο εκτίμησης της αποτεεσματικότητας και εν ασχοούνται (με εξαίρεση τους Manadaks και Thanassuls 4 με την μέτρηση της παραγωγικότητας Κατά συνέπεια τα αποτεέσματά τους εν μπορεί να είναι πέον χρήσιμα για την ανάυση των μέτρων ποτικής καθώς ποά έχουν αάξει από τότε στην ομή και στη ειτουργία των νοσοκομειακών μονάων. Για το όγο αυτό θεωρούμε ότι θα ήταν χρήσιμη μια νέα μεέτη της κατάστασης ασιζόμενη σε πιο πρόσφατα στοιχεία η οποία θα ανέυε τόσο την αποτεεσματικότητα όσο και την παραγωγικότητα των ημόσιων νοσοκομείων. Επιπέον η σημασία των αποτεεσμάτων των παραπάνω μεετητών επισκιάζεται από το γεγονός ότι η μηπαραμετρική μέθοος συγχέει την (τεχνική αποτεεσματικότητα με τα τυχόν σφάματα μέτρησης των ενογενών μεταητών ή άες στοχαστικές ιαταραχές