ΑΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ Τμήμα Μηχανικών Πληροφορικής ΤΕ Η Οικονομία του Cloud (Cloud s Economy) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Γαλάνης Ιωάννης (ΑΜ: Τ02184) Επιβλέπων: Σάββας Ηλίας, Αναπληρωτής καθηγητής ΛΑΡΙΣΑ 2014
«Εγώ ο Γαλάνης Ιωάννης, δηλώνω υπεύθυνα ότι η παρούσα Πτυχιακή Εργασία με τίτλο Η Οικονομία του Cloud (Cloud s Economy) είναι δική μου και βεβαιώνω ότι: Σε όσες περιπτώσεις έχω συμβουλευτεί δημοσιευμένη εργασία τρίτων, αυτό επισημαίνεται με σχετική αναφορά στα επίμαχα σημεία. Σε όσες περιπτώσεις μεταφέρω λόγια τρίτων, αυτό επισημαίνεται με σχετική αναφορά στα επίμαχα σημεία. Με εξαίρεση τέτοιες περιπτώσεις, το υπόλοιπο κείμενο της πτυχιακής αποτελεί δική μου δουλειά. Αναφέρω ρητά όλες τις πηγές βοήθειας που χρησιμοποίησα. Σε περιπτώσεις που τμήματα της παρούσας πτυχιακής έγιναν από κοινού με τρίτους, α- ναφέρω ρητά ποια είναι η δική μου συνεισφορά και ποια των τρίτων. Γνωρίζω πως η λογοκλοπή αποτελεί σοβαρότατο παράπτωμα και είμαι ενήμερος(-η) για την επέλευση των νομίμων συνεπειών» Γαλάνης Ιωάννης...
Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή Τόπος: Ημερομηνία: ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1. 2. 3.
Περίληψη Η παρούσα πτυχιακή αρχικά θα ασχοληθεί γενικά με το Cloud Computing (CC) και θα επικεντρωθεί στην οικονομικές πτυχές του. Πιο αναλυτικά θα εξετάσει τις διαθέσιμες υπηρεσίες του CC τόσο από την σκοπιά των παρόχων (Amazon, Azure, Google κλπ) όσο και από την πλευρά των καταναλωτών. Στην συνέχεια θα επικεντρωθεί στην οικονομία του Cloud πάλι και σε σχέση με τους πάροχους αλλά και τους καταναλωτές παρουσιάζοντας τα υπέρ και κατά της. Επίσης θα μελετήσει και κατά πόσο αυτές οι υπηρεσίες εμπεριέχουν εν δυνάμει κίνδυνους και για τους παρόχους (οικονομικούς, ασφάλειας κ.α.) αλλά κυρίως για τους καταναλωτές (ασφάλεια, lock-in, νομικούς κ.α.). Στο τέλος θα αναλύσει και παρουσιάσει παραδείγματα SLAs (Service Level Agreement). -i-
Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή κ. Σάββα Ηλία κυρίως για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε, και την υπομονή που έκανε κατά τη διάρκεια υλοποίησης της πτυχιακής εργασίας. Όπως επίσης και για την πολύτιμη βοήθεια και καθοδήγηση του, για την επίλυση διάφορων θεμάτων. Θα θελα επίσης να απευθύνω τις ευχαριστίες μου στους γονείς μου και την αδερφή μου, οι οποίοι στήριξαν τις σπουδές μου με διάφορους τρόπους, φροντίζοντας για την καλύτερη δυνατή μόρφωση μου και τη φίλη μου Ουρανία Κοκκόρη για τη βοήθεια στην έρευνα της πτυχιακής εργασίας μου. Γαλάνης Ιωάννης 19/11/2014 -iii-
Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... I ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... III ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... V 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 1 2 CLOUD COMPUTING... 3 2.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ CLOUD COMPUTING... 3 2.2 ΠΑΡΑΓΕΙΓΜΑΤΑ CLOUD ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ... 8 2.3 Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ CLOUD COMPUTING... 13 2.3.1 Οφέλη και κίνδυνοι από τη χρήση του Cloud Computing... 14 3 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΟΥ CLOUD... 19 3.1 Η ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ CLOUD COMPUTING... 19 3.1.1 Η ανάγκη για δυνατότητες και πόρους... 20 3.2 ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΩΝ DATA CENTERS... 23 3.3 ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΚΟΣΤΟΥΣ... 27 3.3.1 Το ιδιωτικό υπολογιστικό νέφος και οι δαπάνες μετατόπισης... 27 3.3.2 Επίπεδα εξυπηρέτησης και δαπάνες συμβατότητας... 28 3.3.3 Στρατηγικές θεώρησης και δαπάνες... 29 3.4 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΝΕΦΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ... 29 3.5 ΣΥΝΟΨΊΖΟΝΤΑΣ... 31 4 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟ CLOUD COMPUTING... 33 4.1 ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ CLOUD COMPUTING... 35 4.1.1 Ανησυχίες και προβληματισμοί... 35 5 ΤΟ SLA ΣΤΙΣ CLOUD ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ... 41 5.1 ΒΕΛΤΙΣΤΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ... 42 6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 47 -v-
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 49 ΕΙΚΟΝΕΣ... 51 -vi-
1 Εισαγωγή Ιστορικά στοιχεία Η έννοια του cloud computing δεν είναι καινούργια. Στην βιβλιογραφία εμφανίζονται διαφορετικές απόψεις σχετικά με την προέλευσή της. Εδώ, αποφασίστηκε να παρουσιαστεί κάποια που εμφανίζεται ως η επικρατέστερη (χωρίς βέβαια να σημαίνει ότι είναι σίγουρα ορθή). Σύμφωνα με την θεωρία αυτή, το cloud computing σαν έννοια ξεκίνησε την δεκαετία του 60 και αποτελεί μια μετεξέλιξη μέσω μια σειράς από στάδια τα οποία περιλαμβάνουν το grid & utility computing, το application service provision (ASP) και το Software as a Service (SaaS). Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την θεωρία αυτή, η έννοια του cloud computing γεννήθηκε από τους προβληματισμούς του J.C.R. Licklider στα πλαίσια της επικοινωνίας με τα μέλη της ομάδας Members and Affiliates of the Intergalactic Computer Network, του ADVANCED RESEARCH PROJECTS AGENCY, στην Washington στις 23 Απριλίου του 1963. Ο προβληματισμός που οδήγησε στην διατύπωση μιας δομής cloud computing ξεκίνησε από το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές διαφορετικές γλώσσες προγραμματισμού και ότι από την στιγμή που αυτές δεν μπορούν να μειωθούν ή να συγχωνευτούν σε μια, θα πρέπει να δοθεί στον χρήστη η δυνατότητα να έχει πρόσβαση σε πολλά συστήματα και επιλέγει ποια να χρησιμοποιήσει. ( It seems to me to be interesting and important, nevertheless, to develop a capability for integrated network operation.) Από την δεκαετία του 60 μέχρι σήμερα, η έννοια του cloud computing έχει περάσει από διάφορα στάδια για να φτάσει στην πιο σύγχρονη μετεξέλιξή του με το Web 2.0. Η ουσία και τα οφέλη του cloud computing άρχισαν να γίνονται πιο χειροπιαστά από την στιγμή που η πρόσβαση μέσω του διαδικτύου έγινε εφικτή σε μεγαλύτερη κλίμακα. Η πρώτη εταιρία η οποία προσέφερε εφαρμογές μέσω του διαδικτύου θεωρείται ότι είναι η εταιρία Saleforce (www.saleforce.com) το 1999, ενώ ακολούθησαν οι Amazon με τα Amazon Web Services το 2002 και το Elastic Compute cloud (EC2) το 2006. Η χρήση -1-
υπηρεσιών cloud απογειώθηκε από το 2009 με την προσφορά στο ευρύ κοινό των υπηρεσιών της Google (από το Gmail ως τα Google Apps). -2-
2 Cloud Computing 2.1 Τι είναι το Cloud Computing Το Cloud Computing είναι ένα μοντέλο που επιτρέπει εύκολη, βολική, ευέλικτη και on-demand δικτυακή πρόσβαση σε ένα σύνολο παραμετροποιήσιμων υπολογιστικών πόρων (όπως δίκτυα, servers, αποθηκευτικοί χώροι, εφαρμογές και υπηρεσίες), το οποίο μπορεί να διατεθεί γρήγορα και να λειτουργήσει με ελάχιστη προσπάθεια διαχείρισης ή παρεμβαση του παρόχου της υπηρεσίας. Το μοντέλο αυτό, σύμφωνα με τον ορισμό που διαβάσαμε παραπάνω, προωθεί την διαθεσιμότητα και αποτελείται από 5 βασικά χαρακτηριστικά, 3 μοντελα υπερεσιών και 4 μεθόδους υλοποίησης. Βασικά χαρακτηριστικά: 1. On-demand self-service (Αυτό-εξυπηρέτηση κατα απαίτηση): Ο τελικός χρήστης αποκτά πρόσβαση στους υπολογιστικούς πόρους (είτε πρόκειται για αποθηκευτικό χώρο ή υπολογιστική ισχύ ή λοιπές υπηρεσίες), όταν το χρειάζεται (on-demand) χωρίς την ανάγκη παρέμβασης από τον πάροχο της υπηρεσίας (self-service). 2. Broad network access (Ευρεία πρόσβαση στο διαδίκτυο): Οι απαιτήσεις για την πρόσβαση στις υπηρεσίες cloud είναι συγκεκριμένες και ελάχιστες. Στην ουσία, απαιτείται απλά πρόσβαση στο internet μέσω οποιασδήποτε thin ή thick client πλατφόρμα (π.χ. κινητών τηλεφώνων, φορητών υπολογιστών, PDAs, tablets κ.α.) 3. Resource pooling (Κοινή διάθεση πόρων): Οι τεχνολογίες και αρχιτεκτονικές που χρησιμοποιούνται από τους παρόχους υπηρεσιών cloud, βασίζονται στην εξυπηρέτηση πολλαπλών καταναλωτών με τη -3-
χρήση του μοντέλου multi-tenant, με διάφορους φυσικούς και εικονικούς πόρους να ανατίθενται δυναμικά και εκ νέου ανάλογα με την ζήτηση των καταναλωτών. Ο πελάτης δεν έχει γενικά κανέναν έλεγχο ή γνώση σχετικά με την ακριβή τοποθεσία των παρεχόμενων πόρων, αλλά μπορεί να είναι σε θέση να προσδιορίζει την τοποθεσία (π.χ. χώρα, κράτος, datacenter). Παραδείγματα πόρων αποτελούν οι αποθηκευτικοί χώροι, η επεξεργασία, η μνήμη και το εύρος ζώνης του δικτύου. 4. Rapid elasticity (Τάχιστη ελαστικότητα): Οι πόροι που χρησιμοποιούνται διαμοιράζονται στις περισσότερες των περιπτώσεων ιδεατά (virtually) και δυναμικά, επιτρέποντας έτσι την εκχώρηση και άλλων πόρων σε περίπτωση που χρειαστεί. Η μετάβαση αυτή (scale out/in) μπορεί να γίνει αυτόματα και γρήγορα αν χρειαστεί. Για τον καταναλωτή, οι διαθέσιμες δυνατότητες για δέσμευση και χρήση, συχνά φαίνεται να είναι απεριόριστες και μπορούν να αγοραστούν ανά πάσα και σε οποιαδήποτε ποσότητα. 5. Measured Service (Μετρήσιμη παροχή υπηρεσιών): Τα cloud συστήματα ελέγχουν και βελτιστοποιούν αυτόματα τη χρήση των πόρων, έχοντας ένα τρόπο μέτρησης ανάλογα με το είδος της υπηρεσίας (π.χ. αποθήκευση, επεξεργασία, εύρος ζώνης, ενεργοί λογαριασμοί χρηστών).μέσω των συστημάτων του παρόχου, η χρήση των πόρων μπορεί να παρακολουθείται, να ελέγχεται και να παρουσιάζονται, παρέχοντας διαφάνεια τόσο για τον πάροχο όσο και για τον καταναλωτή της υπηρεσίας. Εικόνα 1-4-
Ποια είναι τα διάφορα μοντέλα cloud υπηρεσιών (SaaS, PaaS, IaaS) Τα είδη υπηρεσιών του Cloud Computing, είναι το Software-as-a-Service, το Platform-as-a-service και το Infrastructure-as-a-service. Το κάθε ένα από αυτά, εξυπηρετεί διαφορετικές ανάγκες και προσφέρει διαφορετικές υπηρεσίες. 1. Cloud Software as a Service (SaaS). Στα πλαίσια της παροχής αυτού του είδους της υπηρεσίας Cloud, ο πελάτης έχει την δυνατότητα να χρησιμοποιεί εφαρμογές που ανήκουν στον πάροχο και τρέχουν στην υποδομή του παρόχου. Ο πελάτης χρησιμοποιεί μια σύνδεση στο διαδίκτυο και τον εξοπλισμό της επιλογής του (φορητός υπολογιστής, PDA, netbook, desktop, mobile phone.) προκειμένου να πετύχει αποκτήσει πρόσβαση στη /στις εφαρμογή/ές. Ο πελάτης δεν έχει δυνατότητα να επηρεάζει ή να ελέγχει το υλικό ή το λογισμικό μέσω του οποίου γίνεται διαθέσιμη η εφαρμογή με την πιθανή εξαίρεση κάποιων περιορισμένων ρυθμίσεων παραμετροποίησης των εφαρμογών. 2. Cloud Platform as a Service (PaaS). Στα πλαίσια της παροχής αυτού του είδους της υπηρεσίας Cloud, ο πελάτης έχει την δυνατότητα να δημιουργεί και να λειτουργεί εφαρμογές που έχουν δημιουργηθεί ή αποκτηθεί χρησιμοποιώντας γλώσσες ή εργαλεία προγραμματισμού που παρέχονται από τον πάροχο. Ο πελάτης δεν έχει δυνατότητα να διαχειρίζεται ή να ελέγχει το υλικό μέσω του οποίου γίνεται διαθέσιμη η υπηρεσία αλλά έχει την δυνατότητα ελέγχου, διαχείρισης και αλλαγών πάνω στις εφαρμογές που τρέχει και πιθανώς ανά περίπτωση στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος φιλοξενίας των εφαρμογών. Το PaaS βασίζεται στο μοντέλο «pay-per-use» με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η πλήρης αξιοποίηση των υπολογιστικών πόρων που χρησιμοποιούνται. 3. Cloud Infrastructure as a Service (IaaS). Στα πλαίσια της παροχής αυτού του είδους της υπηρεσίας Cloud, ο πελάτης έχει διαθέσιμη υπολογιστική δυνατότητα, χωρητικότητα, δίκτυα και άλλες υπολογιστικές ικανότητες έτσι ώστε ο πελάτης να μπορεί να λειτουργήσει εφαρμογές οι οποίες μπορεί να είναι και λειτουργικά συστήματα και εφαρμογές. Ο πελάτης δεν έχει δυ- -5-
νατότητα να διαχειρίζεται ή να ελέγχει το υλικό μέσω του οποίου γίνεται διαθέσιμη η υπηρεσία αλλά έχει την δυνατότητα ελέγχου, διαχείρισης και αλλαγών πάνω στο λειτουργικό σύστημα, τον αποθηκευτικό χώρο, τις εφαρμογές, και πιθανώς ανά περίπτωση στην περιορισμένη δυνατότητα στην επιλογή εξοπλισμού διαδικτύωσης (π.χ. firewalls κ.α.) Εικόνα 2 Ποια είναι τα διαφορετικά μοντέλα υλοποίησης cloud υπηρεσιών 1. Private Cloud Πρόκειται για υποδομή cloud η οποία λειτουργεί και εξυπηρετεί μόνο για έναν μόνο οργανισμός. Μπορεί να διαχειρίζεται και να παρακολουθείται η λειτουργία του από κάποιο άλλο τρίτο μέρος και μπορεί να φιλοξενείται και σε κάποιο μέρος εκτός των εγκαταστάσεων του εν λόγω οργανισμού. Σημαντικό χαρακτηριστικό του είναι το πολύ υψηλό κόστος απόκτησης και λειτουργίας του. Το Private Cloud συχνά συγχέεται με το Virtualization, το οποίο όμως αποτελεί ένα μικρό μέρος αυτού, -6-
αφού ακόμα και ως private θα πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικάαυτόματης ανάκαμψης, αυτο-επιτήρησης, αυτο-διαχείρησης, αυτόματης επαναδιαμόρφωσης, δυνατότητας καθορισμού SLAs και δυνατότητες κλιμάκωσης. 2. Community cloud Πρόκειται για υποδομή cloud η οποία διαμοιράζεται μεταξύ διαφόρων οργανισμών και υποστηρίζει μια συγκεκριμένη κοινότητα η οποία έχει κοινό ενδιαφέρον (αντικείμενο π.χ. σκοπό, απαιτήσεις ασφαλείας, πολιτική, ανάγκες συμμόρφωσης κ.α.). Μπορεί να διαχειρίζεται και να παρακολουθείται η λειτουργία του από τους οργανισμούς ή από κάποιο άλλο τρίτο μέρος και μπορεί να φιλοξενείται και σε κάποιο μέρος εκτός των εγκαταστάσεων των οργανισμών. 3. Public cloud Πρόκειται για υποδομή cloud η οποία είναι διαθέσιμη στο ευρύ κοινό ή σε ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς. Προσφέρονται από ένα πάροχο συνήθως με μοντέλο «pay-as-you-go». Το Public Cloud έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα: Η χρέωση της υπηρεσίας είναι για όσο χρησιμοποιηθεί, μεγάλη ευελιξία λόγω της άμεσης διάθεσης υπηρεσιών, υπάρχει άμεση κλιμάκωση σε μεγαλύτερη ή μικρότερη χωρητικότητα μέσα σε πολύ λίγα λεπτά και όλες οι υπηρεσίες προσφέρονται με βελτιωμένη και συνεχή διαθεσιμότητα, ελαστικότητα, ασφάλεια και διαχειρισιμότητα. 4. Hybrid cloud Πρόκειται για υποδομή cloud η οποία έχει προκύψει από τον συνδυασμό δυο ή περισσοτέρων cloud (private,community, or public) τα οποία παραμένουν ως μοναδικές οντότητες, οι οποίες όμως είναι μεταξύ τους συνδεδεμένες μέσω τεχνολογιών που επιτρέπουν φορητότητα στα δεδομένα και τις εφαρμογές (π.χ. εξισορρόπηση φόρτου εργασίας μεταξύ των clouds). Ένας οργανισμός μπορεί να εφαρμόσει ένα μοντέλο ή πολλά διαφορετικά μοντέλα, α- νάλογα με το μοντέλο cloud που του παρέχει την καλύτερη λύση. Για παράδειγμα, μία κρίσιμη εφαρμογή που έχει την τήρηση ή άλλη προδιαγραφή ασφαλείας ενδέχεται να απαιτεί ένα hybrid ή private μοντέλο cloud. Αντίθετα, μία γενική εφαρμογή που μπορεί να απαιτείται για ένα προσωρινό έργο μπορεί να είναι ιδανική για ένα public cloud. Σημαντικό επίσης είναι να λάβουμε υπόψιν ότι τα τέσσερα αυτά μοντέλα, δεν καθορίζουν -7-
την φυσική θέση των υποδομών ή των εφαρμογών αλλά την τοποθεσία εγκατάστασης που θα μπορούσε να φιλοξενήσει τόσο ένα public όσο και ένα private cloud. Εικόνα 3 2.2 Παραγείγματα Cloud υπηρεσιών Εικόνα 4-8-
Φυσικά η αντίληψη πως μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το cloud, μόνο για αποθήκευση, διαμοιρασμό και backup είναι εντελώς λαθεμένη. Ένα τακτικό παράδειγμα, καθημερινής χρήσης Cloud, είναι τα διάφορα mail (gmail, yahoomail, hotmail, κλπ). Άλλο παράδειγμα είναι οι διάφορες δικτυακές σουίτες γραφείου (πχ το Zoho,http://osarena.net/logismiko/applications/enallaktikes-souites-ki-efarmogesgr.html το GoogleDocks το Live Documents, το Office-365 η και το νέο OX Documents Suite ) και πλήθος ακόμα δικτυακών εφαρμογών και υπηρεσιών που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Άλλο παράδειγμα είναι η μουσική μας. Μια χαρακτηριστική τέτοια υπηρεσία είναι και το SoundCloud ή ακόμα και το GrooveShark, το itunes, μα και άλλα αντίστοιχα. Χοντρικά και όλο αυτό που ονομάζουμε streaming, θα μπορούσαμε να το εντάξουμε στο γενικότερο πλαίσιο του cloud (δείτε για παράδειγμα, το Subsonic η το Stitcher). Το desktop μετακινείται στο internet Cloud και ένα πολύ καλό παράδειγμα αυτού, αποτελούν τα παιχνίδια. Εδώ και πολύ καιρό υπάρχουν πλατφόρμες, οι οποίες προσφέρουν την δυνατότητα απόκτησης και το παίξιμο παιχνιδιών δικτυακά, χωρίς να χρειαζεται να αποθηκεύσουμε κάτι στο pc μας, καθώς όλα θα βρίσκονται αποθηκευμένα στον δικτυακό μας λογαριασμό στις αντίστοιχες υπηρεσίες. Κάποια παραδείγματα αυτού, αποτελούν το Steam και το Desura και αισίως και η Mozilla του Firefox, ενώ σαφώς δεν εξαντλούνται εκεί και σίγουρα το αμέσως επόμενο διάστημα θα έχουμε μεγάλη άνοδο σε όλες αυτές τις υπηρεσίες. Άλλωστε, πλέον οι εφαρμογές και τα παιχνίδια που αναπτύσσονται με την λογική του cloud είναι δεδομένο και καθημερινό. Αυτό βέβαια, οφείλεται στην ραγδαία εξάπλωση των φορητών συσκευών (smartphones) που έχουν εξαπλωθεί παντού και λειτουργούν ως ένας μικρού μεγέθους (μα αυξημένων δυνατοτήτων) υπολογιστής. Αναλυτικά παραδείγματα ορισμένων υπηρεσιών Windows Azure Το Windows Azure είναι μια ευέλικτη πλατφόρμα που υποστηρίζει πολλές γλώσσες και ενσωματώνεται με τα υπάρχοντα εγκατεστημένα περιβάλλοντα. Για τη δημιουργία εφαρμογών και υπηρεσιών στο Windows Azure, οι προγραμματιστές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Microsoft Visual Studio. Επιπλέον, το Windows Azure υποστηρίζει δημοφιλή πρότυπα και ππωτόκολλα όπως SOAP,REST,XML και PHP. -9-
BlueLock Το BlueLock είναι ένας μικρής κλίμακας πάροχος που είναι είδη μία βασική πλατφόρμα δοκιμών για vcloud της VMware Express. Ήταν ο πρωτοπόρος ακόμη και σε ένα εργαλείο για να βοηθήσει τους πελάτες να βγούνε από τις ESX φυσαλίδες και να αναμιχθούν στους vcloud πόρους, κάτι που το VMware δεν ήταν σε θέση να κάνει. 8IBM Η IBM έχει μπει δυνατά στο χώρο του Cloud Computing παρέχοντας υπηρεσίες και των 3 ειδών IaaS, PaaS και SaaS. Έχει δώσει βάση στην ασφάλεια των υπηρεσιών της προσελκύοντας έτσι συνέχεια καινούργιους πελάτες. Το Blueworks Live που είναι υπηρεσία Cloud Computing της IBM προσφέρει ένα από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για της επιχειρήσεις να αποκτήσουν και να χρησιμοποιήσουν την πληροφορική με τις γνώσεις και τη φήμη της IBM για την ασφάλεια, την αξιοπιστία και ολοκλήρωσή της. Με το νέο διαχειριστικό σύστημα επιχειρηματικών διαδικασιών που προσφέρει το Cloud της IBM, οι εργαζόμενοι θα είναι σε θέση να βελτιώσουν γρήγορα απλές διαδικασίες, όπως η νέα αγορά των διαφημιστικών εκστρατειών και οι πωλήσεις, κερδίζοντας ορατότητα, κατανόηση και τον έλεγχο. Google App Engine Το Google App Engine είναι μία πλατφόρμα ως υπηρεσία (PaaS), για την ανάπτυξη και την φιλοξενία διαδικτυακών εφαρμογών στα κέντρα διαχείρισης δεδομένων της google. Κάνει virtualize τις εφαρμογές σε πολλούς διακομιστές. Το App Engine προσφέρει αυτόματη κλιμάκωση για τις Web εφαρμογές όσο ο αριθμός των αιτήσεων μεγαλώνει για μια εφαρμογή, το App Engine κατανέμει αυτόματα περισσότερους στη διαδικτυακή εφαρμογή για να χειριστεί την επιπλέον ζήτηση. Το Google App Engine είναι δωρεάν μέχρι κάποιο όριο ζητούμενων πόρων. Από εκεί και πέρα αν θέλουμε παραπάνω πόρους για αποθηκευτικό χώρο, επεξεργαστική ισχύ ή bandwith πρέπει να πληρώσουμε. Αυτή τη στιγμή το Google App Engine υποστηρίζει γλώσσες προγραμματισμού όπως Python, Java, Go, Groovy, Php κ.α. -10-
Amazon Web Services Τα Amazon Web Services είναι μία συλλογή απομακρυσμένων υπηρεσιών πληροφορικής οι οποίες μαζί δημιουργούν μία πλατφόρμα Cloud Computing, και προσφέρονται μέσω του internet από την Amazon.com. Οι υπηρεσίες που προσφέρει η Amazon είναι οι εξής: Υπολογιστικές Υπηρεσίες Amazon Elastic Compute Cloud (EC2) Amazon Elastic MapReduce Auto Scaling Παράδοση περιεχομένου Amazon CloudFront Βάσεις Δεδομένων Amazon SimpleDB Amazon Relational Database Service (RDS) Amazon ElastiCache Ανάπτυξη και διαχείριση AWS Elastic Beanstalk AWS CloudFormation E-Commerce Amazon Fulfillment Web Service (FWS) Βιομηχανικά Clouds AWS GovCloud (US) Αποστολή Μηνυμάτων Amazon Simple Queue Service (SQS) Amazon Simple Notification Service (SNS) Amazon Simple Email Service (SES) Παρακολούθηση Amazon CloudWatch -11-
Δικτύωση Amazon Route 53 Amazon Virtual Private Cloud (VPC) Elastic Load Balancing AWS Direct Connect Υπηρεσίες Πληρωμών και τιμολόγησης Amazon Flexible Payments Service (FPS) Amazon DevPay Αποθήκευση Amazon Simple Storage Service (S3) Amazon Elastic Block Store (EBS) AWS Import/Export Υποστήριξη AWS Premium Support Κίνηση δικτύου Alexa Web Information Service Alexa Top Sites Εργατικό δυναμικό Amazon Mechanical Turk Υπολογίζεται πως εντός του 2015 η ανάπτυξη των εφαρμογών για μικρές συσκευές σε σχέση με αυτές που αναπτύσσονται για συμβατικούς υπολογιστές θα ειναι 4 προς 1 υ- πέρ των mobile apps. Λόγω της φύσης των κινητών συσκευών ήταν και αναμενόμενη η σύνδεση τους με το cloud και η αμοιβαία σχέση αγάπης που υπάρχει. Αναλογιστείτε πόσες εφαρμογές η υπηρεσίες ειναι σχεδιασμένες με cloud-based λογική (instagram, Pinterest, Foursquare, Yelp, Groupon, LinkedIn, Facebook, Twitter, Google+ και πολλά ακόμα). -12-
Όλη αυτή η ανάπτυξη έχει δημιουργήσει και θέσεις εργασιας, καθώς οι εφαρμογές για κινητά έχουν αυξηθεί και αυξάνονται συνεχώς. Επιπλέον, υπάρχουν ακόμα ένα σωρό δυνατότητες που μπορούμε να κάνουμε χρησιμοποιώντας έμμεσα τις δυνατότητες όλων αυτών των cloud υπηρεσιών. -Για παράδειγμα: 1.Παρακολουθείστε τον υπολογιστή σας για την εκτέλεση εργασιών (για τα προγράμματα που τρέχουν) ή για μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση. 2.Εξασφαλίστε ασφαλή κοινή χρήση αρχείων, από Saucy Pics σε Paperwork 3.Διαχειριστείτε τα Downloads του BitTorrent σας 4.Εγκαταστήστε, γρήγορα, Android Apps και ROMs 5.Εκτύπωση εγγράφων στον εκτυπωτή του σπιτιού σας, από οποιονδήποτε υπολογιστή 6.Βάλτε μια Web ή Start Page, στον Browser σας 6.Δημιουργήστε τη δική σας Cloud-Based μουσική βιβλιοθήκη 7.Εκκινήστε εφαρμογές και δώστε εντολές στον υπολογιστή του σπιτιού σας 8.Μετατρέψτε, μοιραστείτε και αυτοματοποιήστε τα αρχεία σας 9.Κρατήστε τις ίδιες εφαρμογες, Ρυθμίσεις, και κωδικούς πρόσβασης σε όλους τους υπολογιστές σας. Ενώ ακόμα, θα μπορούσατε να έχετε απομακρυσμένη σύνδεση σε κάποιον οικιακό η επαγγελματικό υπολογιστή, με χρήση μιας cloud υπηρεσίας, όπως το Dropbox, μπορεί όμως να γίνει και με οποιαδήποτε άλλη cloud υπηρεσία. Σχόλιο: Μπορείτε αν θέλετε να χρησιμοποιήσετε μια cloud υπηρεσία μέσα σε άλλη (η άλλες). Για παράδειγμα, αν χρησιμοποιείτε κάποια με μεγάλο χώρο αποθήκευσης (πχ το A-Drive που δίνει 50Giga χώρο ή σε οποιαδήποτε άλλη θέλετε) και μέσα σε αυτή να ρίξετε φακέλους από άλλη (η άλλες) Cloud υπηρεσίες. Να συγχρονίσετε δηλαδή, πολλές τέτοιες υπηρεσίες, μέσω μόνο μιας η τέλος πάντων, όπως σας εξυπηρετεί. 2.3 Η υιοθέτηση του Cloud Computing Οι επιχειρήσεις πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα οφέλη και τους κινδύνους και άλλες επιδράσεις του Cloud Computing σε αυτές και στη χρήση πρακτικών πριν την υιοθέτηση και χρήση των υπηρεσιών του (Khajeh-Hosseini et al., 2010β). Στις επιχειρήσεις η υιοθέτηση του Cloud σχετίζεται περισσότερο με την ωριμότητα του οργανισμού και την κουλτούρα της εταιρίας από την τεχνολογία αυτή κάθε αυτή. Προβλέπεται ότι η υιοθέτηση του Cloud Computing δεν πρόκειται να γίνει από την μία μέρα στην άλλη, ενώ θα χρειαστεί γύρω στα 10 με 15 χρόνια πριν από την αλλαγή σε μία τυπική επιχείρηση -13-
(Sullivan, 2009). Επομένως τώρα αρχίζει μία μεταβατική περίοδος στην οποία πρέπει να παρθούν πολλές αποφάσεις σχετικά με την υιοθέτηση του Cloud Computing από τον επιχειρηματικό κόσμο. Έτσι λοιπόν, εξαιτίας ενός εύρους πρακτικών, κοινωνικών και πολιτικών αιτιών, η α- πόφαση της υιοθέτησης είναι δύσκολη. Είναι αδύνατον όλες οι επιχειρήσεις να αναθέσουν εξωτερικά όλες τις υπολογιστικές απαιτήσεις τους σε παρόχους Cloud Computing. Αυτό θα δημιουργούσε ένα ποικίλο υπολογιστικό περιβάλλον το οποίο θα είναι βασισμένο σε servers συνδεδεμένους στο σύστημα, οργανωτικά Cloud και πιθανώς περισσότερα από ένα Public Cloud. Η διαχείριση της υιοθέτησης του Cloud Computing δεν εξαρτάται μόνο από τεχνικά ζητήματα, αλλά και από κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες όπως το κόστος, η εμπιστοσύνη, ο έλεγχος και η ασφάλεια, από την επίδραση στις πρακτικές στη δουλειά και από περιορισμούς που προκύπτουν από τα είδη υπάρχοντα επιχειρηματικά μοντέλα. Επομένως, για να συνοψίσουμε τα σημεία που πρέπει να εστιάσει μία επιχείρηση πριν την υιοθέτηση ενός τέτοιου συστήματος είναι τα εξής: Να παρέχει ακριβείς πληροφορίες για τα κόστη της υιοθέτησης. Να υποστηρίζει τη διαχείριση ρίσκου. Να εξασφαλίζει ότι όσοι λαμβάνουν αποφάσεις μπορούν να κάνουν ενημερωμένους συμβιβασμούς μεταξύ οφελών και των ρίσκων (Khajeh-Hosseini et al., 2010γ). 2.3.1 Οφέλη και κίνδυνοι από τη χρήση του Cloud Computing Εικόνα 5-14-
Σήμερα, το Cloud Computing επειδή είναι ακόμα στα πρώτα στάδια εξέλιξης του είναι σχετικά ανέτοιμο και έτσι για τις μεγάλες επιχειρήσεις οι κίνδυνοι της υιοθέτησής του, υπερκαλύπτουν τα πιθανά οφέλη. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται συνεχώς, οι ισορροπίες αναμένεται να αλλάξουν έτσι ώστε τα οφέλη να αρχίσουν να υπερτερούν των κινδύνων για έναν αυξανόμενο αριθμό εφαρμογών και υπηρεσιών. Οφέλη Τα οφέλη του Cloud Computing περιλαμβάνουν: Ευελιξία, προσαρμοστικότητα και ευκινησία Μια επιχείρηση που θέλει να αναπτύξει μια νέα εφαρμογή μπορεί να το κάνει σχετικά γρήγορα χρησιμοποιώντας τις υπηρεσίες του Cloud Computing σε σύγκριση με τις εβδομάδες ή τους μήνες που μπορεί να πάρει το παραδοσιακό μοντέλο των επιχειρήσεων αγοράζοντας δηλαδή servers, κάνοντας την εγκατάστασή τους και στη συνέχεια αναπτύσσοντας την εφαρμογή στους νέους αυτούς servers. Σε πολλές περιπτώσεις, οι χρήστες μπορουν να αγοράσουν τις υπηρεσίες Cloud με μια πιστωτική κάρτα και να αρχίσουν να τις χρησιμοποιούν σχεδόν αμέσως. Επειδή το Cloud Computing έχει δημιουργηθεί σε μία κοινόχρηστη, μαζική και επεκτάσιμη υποδομή, οι cloud προμηθευτές μπορουνε θεωρητικά να παρέχουνε γρήγορα την ισχύ που απαιτείται για τις πολύ μεγάλες εφαρμογές χωρίς να χάνουν μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι πελάτες τις τεχνολογίας IaaS μπορούν να τρέξουν τις εφαρμογές σε μια ποικιλία εικονικών μηχανών, με ευελιξία στο πως διαμορφώνονται αυτές. Ορισμένοι πάροχοι υπηρεσιών Cloud Computing έχουν αναπτύξει το δικό τους οικοσύστημα υπηρεσιών και έτσι με αυτον τον τρόπο μπορούν να κάνουν την ανάπτυξη και την εξάπλωση των υπηρεσιών ευκολότερη και ταχύτερη. Η προσθήκη της SaaS τεχνολογίας μπορεί να είναι τόσο εύκολη όσο το να δημιουργήσεις ένα λογαριασμό στο host του προμηθευτή. Το Cloud Computing είναι επίσης ελκυστικό, όταν χρειαζόμαστε να αφήσουμε γρήγορα την υπολογιστική ισχύ να χειριστεί μία προσωρινή αύξηση των απαιτήσεων. Το Cloud Computing θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την παροχή on-demand ισχύος όταν χρειάζεται, αντί για την κατασκευή πρόσθετων υποδομών. -15-
Εξοικονόμηση κόστους Υπάρχει η αντίληψη ότι το Cloud Computing μπορεί να μειώσει το κόστος. Μέχρι σήμερα, αυτό ήταν πιο εμφανές για μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις. Ωστόσο, έχει επιτευχθεί εξοικονόμηση κόστους με μερικές από τις SaaS υπηρεσίες, δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι η εξοικονόμηση πόρων μπορεί να είναι ένας παράγοντας στην προώθηση της υιοθέτησης του cloud. Το σχετικά χαμηλό κόστος των IaaS και PaaS υπηρεσιών, της αποθήκευσης και μετάδοσης δεδομένων, μπορεί να είναι ελκυστικό, ειδικά όταν πρόκειται για την αντιμετώπιση τακτικών και παροδικών απαιτήσεων όπως απρόβλεπτες διαταραχές του συνολικού φόρτου. Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα είναι ότι οι επιχειρήσεις πληρώνουν μόνο για τους πόρους που χρειάζονται και επίσης δεν υπάρχει ανάγκη για μεγάλες δαπάνες και κεφάλαια σε servers ή άλλο hardware. Κίνδυνοι Παρόλα αυτά τα χαρακτηριστικά που κάνουν το Cloud Computing τόσο ελκυστικό, σε συνδιασμό με το γεγονός ότι οι υπηρεσίες είναι δημόσια προσβάσιμες, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε πολλούς πιθανούς κινδύνους. Ασφάλεια και ιδιωτικό απόρρητο Στις μέρες μας, η ασφάλεια και η προστασία μπορούν να παρουσιάσουν τους μεγαλύτερους κινδύνους για την μετακίνηση των υπηρεσιών σε εξωτερικά Cloud. Τα πλεονεκτήματα του Cloud Computing, η ευελιξία, η ευκολία στη χρήση υπηρεσιών και οι μοιρασμένες υποδομές επίσης περνάνε την ανησυχία ότι οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουνε το Cloud Computing με έναν τρόπο που θέτει σε κίνδυνο τις πληροφορίες και την πνευματική ιδιοκτησία. Με το Cloud Computing, τα δεδομένα αποθηκεύονται και διαδίδονται μέσω του internet. Ο κάτοχος των στοιχείων δεν ελέγχει και συνήθως δεν γνωρίζει καν τη θέση των δεδομένων. Υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα τα στοιχεία του κατόχου να βρίσκονται στην ίδια πηγή με τα δεδομένα και τις εφαρμογές ενός ανταγωνιστή. Επιπλέον, σε ένα περιβάλλον όπου νοικιάζουν πολλοί ιδιοκτήτες, μπορεί να μην είναι καθόλου εύκολο για ένα φορέα παροχής cloud υπηρεσιών να παρέχει το ίδιο επίπεδο απομόνωσης και εγγυήσεων από αυτό που είναι δυνατό να παρέχει σε ένα περιβάλλον που απασχολεί έναν μόνο πελάτη. -16-
Οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να βασίζονται αποκλειστικά σε συμβατικούς ελέγχους από τους παρόχους των cloud υπηρεσιών και σε πολλές περιπτώσεις, οι έ- λεγχοι αυτοί δεν παρέχουν επαρκή προστασία. Θα ήταν πάρα πολύ δύσκολο να χρησιμοποιηθεί ένα δημόσιο Cloud για εφαρμογές που χειρίζονται ελεγχόμενες τεχνολογίες, λόγω του κινδύνου των πιθανών συμβιβασμών και ανησυχιών σχετικά με τη συμμόρφωση. Για παράδειγμα, η εξωτερική αποθήκευση δεδομένων που παρέχεται από τον πάροχο μπορεί να βρίσκεται σε μία ελεγχόμενη χώρα προκειμένου να μειώσει το κόστος. Στήριξη των επιχειρήσεων Οι Cloud Computing υπηρεσίες μπορεί να μην παρέχουν τα επίπεδα αξιοπιστίας, διαχείρισης και υποστήριξης που απαιτούνται από τις μεγάλες επιχειρήσεις. Σήμερα πολλές υπηρεσίες απευθύνονται κυρίως σε καταναλωτές και μικρομεσαίες επιχειρήσειςμ αντί των μεγάλων επιχειρήσεων. Το SLA (service-level agreement) που προσφέρεται από μερικούς παρόχους μπορεί να μην είναι επαρκής για ορισμένες επιχειρηματικές εφαρμογές. Επιπλέον, μπορεί να μην είναι πάντα μία σαφώς καθορισμένη μέθοδος για την αξιολόγηση των SLA. Οι Cloud Computing εφαρμογές ορισμένων υπηρεσιών μπορεί να μην έχουν τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα περιμέναμε να έχουν σε stand-alone εταιρικές εκδόδεις και δεν μπορούν έτσι με αυτόν τον τρόπο να ενσωματωθούν καλά με τις πραγματικές εταιρικές εφαρμογές. Επιστροφή στους επενδυτικούς προβληματισμούς Η γενική αντίληψη που υπάρχει, είναι ότι το εξωτερικό Cloud Computing μπορει να μειώσει το κόστος για τις μεγάλες επιχειρήσεις καθώς επίσης και για τις μικρομεσαίες. Ωστόσο τα πλεονεκτήματα του κόστους για τις μεγάλες επιχειρήσεις μπορεί να μην είναι τόσο σαφή όσο για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, δεδομένου ότι μπορούν να οφεληθούν από σημαντικές οικονομίες κλίμακας στις εσωτερικές IT (Information Technology) δραστηριότητές τους. Ενώ το Cloud Computing φαίνεται αρχικά λιγότερο ακριβό από την άποψη του αρχικού κόστους, η σύγκριση μπορεί να είναι πολύ πιο ανταγωνιστική, εάν λά- -17-
βουμε υπόψιν το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας, συμπεριλαμβανομένων των τακτικών δαπανών και των μεγάλων κινδύνων. Μπορεί να υπάρχουν άλλες κρυφές επιπτώσεις του κόστους. Η μετακίνηση σε ένα εξωτερικό Cloud μπορεί να επιφέρει σημαντικές αλλαγές ή προσθήκες στο δίκτυο των επιχειρήσεων, προκειμένου να παρέχει αρκετά καλή απόδοση για τους εταιρικούς χρήστες σε περιοχές με περιορισμένο εύρος ζώνης. Τέλος μερικές αυξήσεις στο ε θρος ζώνης μπορεί και πρέπει να είναι αναγκαίες γνωρίζοτας ότι σε πολλές χώρες το εύρος ζώνης είναι ακόμα πάρα πολύ ακριβό. -18-
3 Η οικονομία του Cloud Η διοίκηση μιας εταιρίας, το πρώτο πράγμα που σκέφτεται όταν αρχίζει να σχεδιάζει την εφαρμογή ενός υπολογιστικού νέφους, είναι ο οικονομικός αντίκτυπος. Πιο απλά, θεωρούν ότι τα οικονομικά τους προβλήματα θα τελειώσουν αν καταφέρουν να μεταβούν σε ένα υπολογιστικό νέφος και να απαλλαγούν από τα data centers. Η αλλαγή όμως αυτή, δεν είναι τόσο εύκολη και απλή όσο ακούγεται, ιδιαίτερα στον τομέα της πληροφορικής. Όταν κάποιος κάνει μία αξιολόγηση για τα οικονομικά του Cloud Computing, είναι πάρα πολλά τα θέματα που έρχονται στην επιφάνεια, όπως τα παρακάτω: Το data center δεν είναι από μόνο του στατικό αλλά αλλάζει συνεχώς. Στο υπολογιστικό νέφος δεν είναι κάθε φορτίο εργασίας (workload) απαραίτητα πιο οικονομικό. Οι καινοτόμες τεχνολογίες κάνουν κάποιες αποφάσεις πιο πολύπλοκες, ιδιαίτερα αν δεν υπάρχει η κατάλληλη εμπειρία. 3.1 Η ελκυστικότητα του Cloud Computing Οι δυνατότητες του υπολογιστικού νέφους δεν είναι εύκολο να αναπαραχθούν και να αξιοποιηθούν σε ένα παραδοσιακό data center. Το υπολογιστικό νέφος μπορεί εύκολα να χειριστεί για παράδειγμα τις παρακάτω περιπτώσεις: Όταν μία επιχείρηση κάνει κάποιες αλλαγές και ανακατατάξεις ( για παράδειγμα σε περιπτώσεις που μιλάμε για development) και χρειάζεται προσωρινά περισσότερη επεξεργαστική ισχύ ή μεγαλύτερο αποθηκευτικό χώρο. Στην περίπτωση του development μπορεί εύκολα να χρειαστεί περισσότερους πόρους για δοκιμές και για οτιδήποτε άλλο. Αν κάποιος ξεκινάει τώρα μια νέα επιχείρηση και θέλει να δημιουργήσει μια ι- ντερνετική παρουσία, χωρίς να ξοδέψει ιδιαίτερα πολλά χρήματα σε hardware ή -19-