Μάθημα: Κοινωνική Ψυχολογία Ι Διδάσκουσα: Ζήση Αναστασία Πεξηγξαθή ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ καζήκαηνο Η Κνηλσληθή Φπρνινγία είλαη ν θιάδνο εθείλνο ηεο Φπρνινγίαο πνπ ελδηαθέξεηαη γηα ηε κειέηε: α) ηνπ ηξφπνπ αιιειεπίδξαζεο ησλ αηφκσλ, β) ησλ ηξφπσλ κε ηνπο νπνίνπο ηα άηνκα αληηιακβάλνληαη ηνλ θνηλσληθφ ηνπο πεξίγπξν, γ) ηεο θνηλσληθήο ζπκπεξηθνξάο ζην εζσηεξηθφ κηαο νκάδαο φζν θαη δη-νκαδηθά, δ) ησλ εξκελεηψλ ζηηο νπνίεο ηα άηνκα πξνβαίλνπλ ηφζν γηα ηε δηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά φζν θαη γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ άιισλ, θαη ε) ησλ δηαπξνζσπηθψλ ζρέζεσλ θαη ησλ παξαγφλησλ πνπ ηηο επεξεάδνπλ. Βαζηθά αληηθείκελα-ζεκαηηθέο ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο αθνξνχλ: δηακφξθσζε εληππψζεσλ, θνηλσληθή απφδνζε, ελδν-νκαδηθέο δηαδηθαζίεο, θαηλφκελα θνηλσληθήο επηξξνήο, πιεηνςεθηθή θαη κεηνλνηηθή επηξξνή, ζηάζεηο θαη αιιαγή ζηάζεσλ, δη-νκαδηθέο ζρέζεηο, ζηεξεφηππα, πξνθαηάιεςε, επηζεηηθφηεηα, επηθνηλσλία θαη δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο. Έκθαζε: Η έκθαζε δίλεηαη ζε ελδν-νκαδηθέο θαη δη-νκαδηθέο δηαδηθαζίεο πνπ θαιχπηνπλ θαηλφκελα, φπσο θνηλσληθή ζπκκφξθσζε, ππαθνή ζηελ εμνπζία, πιεηνςεθηθή επηξξνή, ζπιινγηθή πφισζε, θαηλφκελν groupthink, κεηνλνηηθή επηξξνή, ζηεξεφηππα θαη πξνθαηάιεςε. θνπνί ηνπ καζήκαηνο: Η χπαξμε ηνπ καζήκαηνο ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο ζην Πξφγξακκα πνπδψλ ηνπ Σκήκαηνο Κνηλσληνινγίαο θξίλεηαη απαξαίηεηε κέζα ζε έλα πιαίζην δηεπηζηεκνληθήο θαηαλφεζεο θαη εξκελείαο θνηλσληθψλ θαηλνκέλσλ. Δηδηθφηεξα, ην ζπγθεθξηκέλν κάζεκα απνβιέπεη: a. ζηελ εμνηθείσζε ησλ θνηηεηψλ-ηξηψλ ζε βαζηθέο έλλνηεο ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο θαη θιαζζηθέο ηεο ζεσξίεο, b. ζηελ αλάπηπμε δεμηνηήησλ ηέηνησλ πνπ ζα ηνπο επηηξέςεη λα αλαπηχμνπλ κηα δηεπηζηεκνληθή ζεψξεζε ησλ θαηλνκέλσλ πνπ εμεηάδνπλ, c. ζηελ θαηαλφεζε θνηλσλην-ςπρνινγηθψλ κεραληζκψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε δηακφξθσζε θαη ηε ιεηηνπξγία θνηλσληθψλ ζπζηεκάησλ. Δηζήγεζε 1ε: Κνηλσληθή Φπρνινγία-Πξνζδηνξηζκφο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηε ζπγθεθξηκέλε εηζήγεζε πξνζδηνξίδεηαη ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο, παξνπζηάδνληαη νη ζεκαηηθέο ηεο ελφηεηεο, ζπδεηηέηαη
ε ζρέζε ηεο κε ηηο άιιεο θνηλσληθέο επηζηήκεο θαη, ηέινο, εμεηάδνληαη νη εξεπλεηηθέο κέζνδνη πνπ εθαξκφδεη. Πξνζδηνξηζκφο ηνπ αληηθεηκέλνπ: κε γεληθφηεξνπο φξνπο ε Κνηλσληθή Φπρνινγία κειεηά ηνπο ηξφπνπο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ησλ αηφκσλ ή νκάδσλ θαζψο θαη ηνλ ηξφπν πνπ ην άηνκν θαηαλνεί θαη εξκελεχεη ηνλ θνηλσληθφ ηνπ πεξίγπξν. Παξνπζηάδνληαη θιαζζηθνί νξηζκνί ησλ Moscovici (1970, 1984), Allport (1968), Παπαζηάκνπ (1989) νη νπνίνη απνηεινχλ αληηθείκελν ζπδήηεζεο γηα ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπ αληηθείκελνπ ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο. Θεκαηηθέο πεξηνρέο: α) θνηλσληθά θαηλφκελα ζε ελδν-αηνκηθφ επίπεδν (αηνκηθέο δηεξγαζίεο) θαη δ-αηνκηθφ: γλσζηηθή αζπκθσλία, θνηλσληθή απφδνζε, ζρεκαηηζκφο αληηιήςεσλ γηα ηα πξφζσπα, ζηάζεηο, β) θαηλφκελα θνηλσληθήο επηξξνήο: ζπκκφξθσζε θαη ππνηαγή, κεηνλνηηθή επηξξνή θαη θαηλνηνκία, γ) ελδν-νκαδηθέο δηεξγαζίεο: ζπιινγηθή πφισζε, θαηλφκελν groupthink, δ) δη-νκαδηθέο ζρέζεηο: ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο, ζηεξεφηππα, πξνθαηάιεςε, ζπκπεξηθνξέο δηάθξηζεο. Σα παξαπάλσ απνηεινχλ, ελδεηθηηθά, θεληξηθέο ζεκαηηθέο ηνπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο. Τπάξρνπλ θαη άιια θαηλφκελα θνηλσληθήο κειέηεο θαη εμέηαζεο, γηα παξάδεηγκα νη θνηλσληθέο αλαπαξαζηάζεηο αιιά θαη θαηλφκελα πνπ αλήθνπλ ζηελ ςπρνινγία ηνπ εαπηνχ, ζηελ θνηλνηηθή ςπρνινγία θαη ζ άιια πεδία ηεο ςπρνινγίαο πνπ δηεγείξνπλ επηζηεκνληθέο αιιειεπηδξάζεηο, φπσο ε θνηλσληθή θνηλνηηθή ςπρνινγία, ε θνηλσληθή γλσζηηθή ςπρνινγία, ε θνηλσληθή πνιηηηζκηθή ςπρνινγία. Η ζρέζε ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο κε άιιεο θνηλσληθέο επηζηήκεο: Πέξα απφ ηηο αιιειεπηδξάζεηο ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο κε άιια πεδία ηεο Φπρνινγίαο, ε Κνηλσληθή Φπρνινγία κνηξάδεηαη αληηθείκελα κειέηεο κε άιιεο θνηλσληθέο επηζηήκεο, φπσο ηελ θνηλσληνινγία θαη ηελ θνηλσληθή αλζξσπνινγία. πδεηηνχληαη νη θνηλνί ηφπνη καδί κε ηηο δηαθνξέο. Δξεπλεηηθέο κέζνδνη πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ Κνηλσληθή Φπρνινγία: εκπίπηνπλ ζε έλα επξχ θάζκα φπνπ ζην έλα άθξν αλήθεη ην εξγαζηεξηαθφ πείξακα θαη ζην άιιν ε ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε. Αθνινπζεί ζχληνκε πεξηγξαθή ηεο επηζηεκνληθήο ηεο κεζνδνινγίαο: Δξγαζηεξηαθφ πείξακα: απνβιέπεη ζην ρεηξηζκφ κηαο κεηαβιεηήο (ή θαη παξαπάλσ ) πάλσ ζε κηα άιιε (ή άιιεο). Δκπιέθεηαη πεηξακαηηθή ππφζεζε θαη πξνθχπηνπλ ζρέζεηο αηηίαο απνηειέζκαηνο. Γεκνζθφπεζε: απνβιέπεη ζηε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ κε ηξφπν ζηαζκηζκέλν απφ κηα ζπγθεθξηκέλε νκάδα. Γελ κπνξνχλ λα δηαηππσζνχλ ζρέζεηο αηηίαοαπνηειέζκαηνο. Η θχζε ηεο έξεπλαο είλαη πεξηζζφηεξν δηεξεπλεηηθή. Μειέηε πεξίπησζεο: δηεμνδηθή θαη εληαηηθή κειέηε κηαο κνλαδηθήο πεξίπησζεο ή ελφο κηθξνχ αξηζκνχ ζρεηηθψλ πεξηπηψζεσλ. Απνηειεί έλα ρξήζηκν εξεπλεηηθφ ζρέδην γηα ηε δηακφξθσζε εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ.
Παξαηήξεζε: Μπνξεί λα έρεη έλα εχξνο πξνζεγγίζεσλ, φπσο ε ζπζηεκαηηθή παξαηήξεζε (φπνπ ν παξαηεξεηήο δελ έρεη θακία εκπινθή), ε ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε (φπνπ ν παξαηεξεηήο έρεη ελεξγφ ζπκκεηνρή). Η θχζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο εξεπλεηηθήο πξνζέγγηζεο είλαη πεξηζζφηεξν δηεξεπλεηηθή. Η θάζε εξεπλεηηθή ζηξαηεγηθή έρεη πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα. Βαζηθφ θξηηήξην επηινγήο ηνπ ελφο εξεπλεηηθνχ ζρεδίνπ ή ηνπ άιινπ απνηειεί ν ζθνπφο ηεο κειέηεο. Οη εξεπλεηηθέο κειέηεο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζε ηξία είδε αλάινγα κε ην ζθνπφ ηνπο: α) δηεξεπλεηηθέο (λα βξεηο ηη ζπκβαίλεη, λα δηαηππψζεηο εξσηήκαηα, λα εθηηκήζεηο θαηλφκελα ππφ ην λέν θσο, λα αλαδεηήζεηο λέεο εξκελείεο), β) πεξηγξαθηθέο νπζηαζηηθά λα εμαζθαιίζεηο έλα πξνθίι αηφκσλ, κηαο νκάδαο, ζπκβάλησλ θαη θαηαζηάζεσλ, γ) επεμεγεκαηηθέο: αλαδεηά ηελ εμήγεζε ζε έλα πξφβιεκα ή ζε κηα ζπλζήθε ζπλήζσο κε ηε κνξθή αηηησδψλ ζρέζεσλ. Δξεπλεηηθέο ηερληθέο πνπ ε Κνηλσληθή Φπρνινγία εθαξκφδεη: εξσηεκαηνιφγηα, ζπλεληεχμεηο, θιίκαθεο, ηέζηο. Δηζήγεζε 2ε: Δλδν-αηνκηθέο δηεξγαζίεο Κνηλσληθή Απφδνζε Οξηζκφο: Ο φξνο θνηλσληθή απφδνζε αλαθέξεηαη ζηε δηαδηθαζία πνπ αθνινπζεί ν κέζνο άλζξσπνο γηα λα θαηαιήμεη ζε αηηηψδεηο εξκελείεο ηφζν γηα ηε δηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά φζν θαη γηα ηε ζπκπεξηθνξά ησλ άιισλ. Θεσξίεο: α) Απιντθή αλάιπζε πξάμεο: «επηηξέπεη ζην άηνκν λα δίλεη λφεκα ζηελ πξάμε, λα επεξεάδεη ηηο πξάμεηο ησλ άιισλ θαζψο θαη ηηο δηθέο ηνπ θαη λα πξνβιέπεη κειινληηθέο πξάμεηο» (Heider, 1958). β) Θεσξία επαγσγηθψλ αληηζηνηρηψλ (Jones & Davis, 1965): αλαθέξεηαη ζηηο ζπλζήθεο πνπ πξέπεη λα εμαζθαιηζηνχλ πξνθεηκέλνπ ην άηνκν λα νδεγεζεί ζε νξηζκέλα ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε κηα αληηζηνηρία κεηαμχ πξνζσπηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη αηνκηθψλ ζπκπεξηθνξψλ, γ) νη ζεσξίεο ηνπ Kelley (1967) βαζίδεηαη ζηελ αξρή ηεο ζπκκεηαβνιήο: ε ζπκκεηαβνιή αηηίνπ θαη αηηηαηνχ πνπ ζηεξίδεηαη ζε ηξία είδε πιεξνθνξηψλ: νκνθσλία, δηαθξηηφηεηα θαη ζπλέπεηα (πείξακα McArthur, 1972). Σν ζεκειηψδεο ζθάικα ησλ δηαδηθαζηψλ θνηλσληθήο απφδνζεο (Ross, 1977. Nisbett & Ross, 1980): αλαθέξεηαη ζηε ηάζε πνπ έρνπλ νη άλζξσπνη φηαλ θάλνπλ θνηλσληθή απφδνζε λα ππεξεθηηκνχλ ην ξφιν ησλ πξνζσπηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ (δει. ησλ εζσηεξηθψλ αηηίσλ) θαη λα ππν-εθηηκνχλ ην ξφιν ησλ πεξηζηάζεσλ (δει. ησλ εμσηεξηθψλ αηηίσλ). Καηά ηνλ Παπαζηάκνπ, ε ζπγθεθξηκέλε δηαδηθαζία αληαλαθιά κηα ππεξεθηίκεζε ηνπ ςπρνινγηθνχ ληεηεξκηληζκνχ ηεο αλζξψπηλεο ζπκπεξηθνξάο. Γηαθνξέο απηνπξγνχ-παξαηεξεηή Έλαο απφ ηνπο ιφγνπο πνπ εξκελεχεη ηε δηαδηθαζία ηνπ ζεκειηψδνπο ζθάικαηνο είλαη ε δηαθνξά ηεο απηφ-απφδνζεο απφ ηελ εηεξν-απφδνζε.
πγθεθξηκέλα, ηα άηνκα έρνπλ ηελ ηάζε λα πξνβαίλνπλ ζε ελδνγελείο εξκελείεο φηαλ ζέινπλ λα εμεγήζνπλ ζπκπεξηθνξέο ηξίησλ ελψ γηα ηελ εξκελεία ηεο δηθήο ηνπο ζπκπεξηθνξάο ελεξγνπνηνχλ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο. Βαζηθνί ιφγνη: α) ν απηνπξγφο δηαζέηεη πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο γηα ηε δηθή ηνπ ζπκπεξηθνξά απφ ην παξειζφλ ζε ζχγθξηζε κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ δηαζέηεη γηα ηηο ζπκπεξηθνξέο ηνπ παξαηεξεηή, β) ν απηνπξγφο δπζθνιεχεηαη λα δεη ηνλ εαπηφ ηνπ θαη εζηηάδεη ηελ πξνζνρή ηνπ ζην εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ ζ αληίζεζε κε ηνλ παξαηεξεηή. Δηζήγεζε 3ε 4ε: ηάζεηο θαη Αιιαγή ηάζεσλ Οξηζκφο: Δθαηνληάδεο νξηζκνί έρνπλ δηαηππσζεί γηα ηηο ζηάζεηο θαζψο απνηειεί κηα απφ ηηο πην θεληξηθέο έλλνηεο ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο. Χζηφζν δελ ππάξρεη έλαο νξηζκφο θνηλά απνδεθηφο. Με γεληθφηεξνπο φξνπο νη ζηάζεηο αλαθέξνληαη ζε «έλα γεληθφ θαη δηαξθέο, ζεηηθφ ή αξλεηηθφ, ζπλαίζζεκα γηα θάπνην πξφζσπν, αληηθείκελν ή ζέκα» (Petty & Cacioppo, 1981). H δνκή ησλ ζηάζεσλ: Σξεηο δηαζηάζεηο ησλ ζηάζεσλ έρνπλ αλαδεηρζεί σο θξίζηκεο γηα ηνλ ελλνηνινγηθφ ηνπο πξνζδηνξηζκφ: α) ε ζπλαηζζεκαηηθή δηάζηαζε: αλαθέξεηαη ζε αμηνινγηθά ζπλαηζζήκαηα αξέζθεηαο θαη δπζαξέζθεηαο σο πξνο ην αληηθείκελν ηεο ζηάζεο, β) ε γλσζηηθή δηάζηαζε πνπ αλαθέξεηαη ζηε γλσζηηθή αλαπαξάζηαζε ηνπ αληηθεηκέλνπ ηεο ζηάζεο θαη γ) ε ζπκπεξηθνξηθή δηάζηαζε πνπ αλαθέξεηαη ζε ζπκπεξηθνξηθέο ηάζεηο ή πξνζέζεηο. Λεηηνπξγίεο ησλ ζηάζεσλ: α) κεραληζκνί άκπλαο, β) εθθξάζεηο ζπζηεκάησλ αμηψλ, γ) εξγαιεία θνηλσληθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ Γηακφξθσζε ησλ ζηάζεσλ: Οη θιαζζηθέο κνξθέο κάζεζεο ζπκβάιινπλ ζηε δηακφξθσζε ησλ ζηάζεσλ α) θιαζζηθή εμαξηεκέλε κάζεζε: έλα νπδέηεξν εξέζηζκα απνθηά ηελ ηθαλφηεηα λα πξνθαιεί κηα ζπγθεθξηκέλε απφθξηζε κέζσ ηεο ζπζηεκαηηθήο ηνπ ζχλδεζεο κε έλα αλεμάξηεην εξέζηζκα πνπ ήδε πξνθαιεί ηε ζπγθεθξηκέλε απφθξηζε, β) ζπληειεζηηθή κάζεζε: βαζίδεηαη ζηελ αξρή φηη νη ζπκπεξηθνξέο πνπ έρνπλ ζεηηθέο ζπλέπεηεο εληζρχνληαη, γ) κάζεζε κέζσ ηεο κίκεζεο ελφο πξνηχπνπ: ε κάζεζε κπνξεί λα ζπληειεζηεί κέζσ ηεο παξαηήξεζεο ησλ ζπλεπεηψλ πνπ έρνπλ νη πξάμεηο ελφο πξνηχπνπ. Οη θιαζζηθέο απηέο κνξθέο κάζεζεο παξνπζηάδνληαη καδί κε ηα θιαζζηθά ηνπο πεηξάκαηα. ρέζε ζηάζεο ζπκπεξηθνξάο: Δίλαη ζεκαληηθφ λα δηεπθξηληζηεί πσο νη ζηάζεηο δελ πξνβιέπνπλ ηε ζπκπεξηθνξά. Οη ζηάζεηο κπνξνχλ λα απνθηήζνπλ κηα πξνγλσζηηθή αμία ηεο ζπκπεξηθνξάο φηαλ ζηάζεηο θαη ζπκπεξηθνξά κεηξεζνχλ ζηα ίδηα επίπεδα ζαθήλεηαο εμαζθαιηζηεί δει. πιήξε αληηζηνηρία σο πξνο ηελ πξάμε, ην ζηφρν, ην ρξφλν θαη ην πιαίζην. Αιιαγή ζηάζεσλ: Γελ είλαη ιίγεο νη θνξέο πνπ νη ζηάζεηο απνηεινχλ αληηθείκελν ηξνπνπνίεζεο γηα δηαθνξεηηθνχο ιφγνπο. Έλαο απφ απηνχο αθνξά
ζηελ πεηζηηθή επηθνηλσλία ζηα πιαίζηα ηεο νπνίαο δηαηππψζεθαλ ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο ζρεηηθά κε ηνλ εληνπηζκφ ησλ κεηαβιεηψλ εθείλσλ κε ηελ κεγαιχηεξε επίδξαζε πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηνπ επηζπκεηνχ απνηειέζκαηνο δει. ηεο αιιαγήο ηεο ζηάζεο ή ησλ ζηάζεσλ. Δηζήγεζε 5ε: Γλσζηηθή Αζπκθσλία (Festinger, 1957) Η θαηάζηαζε ηεο γλσζηηθήο αζπκθσλίαο απνηειεί έλα ηππηθφ παξάδεηγκα εξκελείαο ζε ελδν-αηνκηθφ επίπεδν. Οξηζκφο: Σν άηνκν βξίζθεηαη ζε κηα δπζάξεζηε θαηάζηαζε ςπρνινγηθήο έληαζεο (γλσζηηθή αζπκθσλία) φηαλ δχν ή πεξηζζφηεξα γλσζηηθά ζηνηρεία (ζηάζεηο, πεπνηζήζεηο) είλαη αζχκθσλα κεηαμχ ηνπο. Σε δπζάξεζηε απηή θαηάζηαζε πξνζπαζεί ην άηνκν λα ηε κεηψζεη είηε αιιάδνληαο έλα ή πεξηζζφηεξα απφ ηα αζχκθσλα ζηνηρεία πνπ ζα εληζρχζνπλ θάπνηα ή ζα απνδπλακψζνπλ άιια απφ ηα ππάξρνληα αζχκθσλα ζηνηρεία πξνθεηκέλνπ λα επέιζεη ζπκθσλία. πλζήθεο πνπ πξνθαινχλ γλσζηηθή αζπκθσλία Μεηαβιεηέο πνπ έρνπλ κειεηεζεί Πείξακα Aronson & Mills (1957) Αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο: πλζήθεο απζηεξήο θαη ήπηαο κχεζεο Δμαξηεκέλεο κεηαβιεηέο: Οη ππνθεηκεληθέο θξίζεηο ησλ ππνθεηκέλσλ Δπξήκαηα: Όζν κεγαιχηεξε πξνζπάζεηα θαηαβάιιεη έλα άηνκν γηα λα εθηειέζεη έλα έξγν κηθξήο ζεκαζίαο ηφζν πεξηζζφηεξν πείζεη ηνλ εαπηφ ηνπ φηη ην έξγν απηφ παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ. Πείξακα Festinger & Carlsmith (1959) Αληηθείκελν: Αζπλέπεηα κεηαμχ ζηάζεσλ θαη έθδειεο ζπκπεξηθνξάο Δμαξηεκέλεο κεηαβιεηέο: αμηνινγήζεηο ησλ ππνθεηκέλσλ ζρεηηθά κε ην πφζν ελδηαθέξνλ ήηαλ ην έξγν Δπξήκαηα: Όηαλ θάπνηνο θάησ απφ ηελ πίεζε κηαο ζπκβνιηθήο εμνπζίαο ( νδεγίεο ηνπ πεηξακαηηζηή ) αλαγθαζηεί λα θάλεη θάηη γηα ην νπνίν δε ζπκθσλεί (αζπλέπεηα κεηαμχ ζηάζεο θαη έθδειεο ζπκπεξηθνξάο), φζν κηθξφηεξε είλαη ε αληακνηβή γηα απηή ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ ηφζν πεξηζζφηεξν ζα πείζεη ηνλ εαπηφ ηνπ γηα ηελ αιιαγή ηεο ζηάζεο ηνπ. Πείξακα Brehm (1956): Η επηινγή κεηαμχ δπν ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ πξνθαιεί γλσζηηθή αζπκθσλία θαη πξνθχπηεη πίεζε γηα ηελ επίιπζε ηεο. Δηζήγεζε 6ε -7ε: Κνηλσληθέο Οκάδεο θαη Δλδν-νκαδηθέο δηαδηθαζίεο
Οξηζκφο ηεο θνηλσληθήο νκάδαο: Σα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ θαζνξίδνπλ έλα κηθξφ ή κεγάιν ζχλνιν αηφκσλ σο θνηλσληθή νκάδα είλαη ε ζεηηθή αιιεινεμάξηεζε ησλ κειψλ κε ζηφρν ηελ επίηεπμε ελφο θνηλνχ ζθνπνχ. Γηαθνξέο κεηαμχ ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ: Οη θνηλσληθέο νκάδεο κπνξνχλ λα δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο σο πξνο: α) ην κέγεζνο, β) ηε δηάξθεηα, γ) ηε δνκή, δ) ην ζηάδην ηεο εμέιημεο. Λεηηνπξγίεο ηεο θνηλσληθήο νκάδαο: α) πεδίν θνηλσληθνπνίεζεο θαη ζπλαηζζεκαηηθήο αληαιιαγήο, β) κέηξν ζχγθξηζεο, γ) θαιιηέξγεηα θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο. Πψο επεξεάδεηαη ε απφδνζε ελφο αηφκνπ ζηελ εθηέιεζε ελφο έξγνπ απφ ηελ παξνπζία άιισλ αηφκσλ; Η παξνπζία ησλ άιισλ δηεπθνιχλεη ηελ απφδνζε ελφο αηφκνπ ζε έλα έξγν φηαλ απηφ είλαη απιφ θαη θαιά καζεκέλν (θνηλσληθή δηεπθφιπλζε) ελψ δπζρεξαίλεη ηελ απφδνζε φηαλ απηφ είλαη απαηηεηηθφ θαη φρη θαιά καζεκέλν (θνηλσληθή παξεκπφδηζε). Ση είλαη πην απνδνηηθφ ε αηνκηθή εξγαζία ή νκαδηθή; Σνχην εμαξηάηαη απφ ηε θχζε ηνπ έξγνπ θαη ηηο δηαδηθαζίεο ζην εζσηεξηθφ ηεο θνηλσληθήο νκάδαο. πγθεθξηκέλα, έξγα ηα νπνία είλαη απφ ηε θχζε ηνπο αζξνηζηηθά ή αληηζηαζκηζηηθά έρνπλ ζεηηθφηεξε έθβαζε φηαλ εθηεινχληαη νκαδηθά κε ηελ πξνυπφζεζε, φκσο, φηη ην θάζε κέινο θαηαβάιιεη ηε κέγηζηε δπλαηή πξνζπάζεηα θαη ππάξρεη επαξθήο ζπληνληζκφο ησλ πξνζπαζεηψλ απηψλ. Πφηε ηα άηνκα απνδίδνπλ θαιχηεξα κέζα ζε κηα νκάδα; Η απφδνζε ελφο αηφκνπ κέζα ζε κηα νκάδα εμαξηάηαη απφ: α) ηα θίλεηξα ηνπ, β) ηε ζρεηηθή ηθαλφηεηα ησλ κειψλ ηεο νκάδαο σο πξνο ην έξγν (ζε νκάδεο αηφκσλ κε κηθξή δηαθνξά ηθαλφηεηαο παξαηεξείηαη ε κέγηζηε δπλαηή απφδνζε ελψ ζε νκάδεο ησλ νπνίσλ ηα κέιε είλαη ηζνδχλακα ή έρνπλ κεγάιε δηαθνξά ηθαλφηεηαο, ε θνηλσληθή απφδνζε είλαη κεησκέλε), θαη γ) ηελ πνηφηεηα ηνπ ζπληνληζκνχ. πιινγηθή πφισζε: Δίλαη ε ηάζε πνπ έρνπλ νη νκάδεο λα παίξλνπλ κεηά απφ νκαδηθή ζπδήηεζε πην αθξαίεο ζέζεηο απφ ην κέζν φξν ησλ αηνκηθψλ ζέζεσλ ησλ κειψλ ηνπο, αιιά πξνο ηελ θαηεχζπλζε πξνο πνπ ήδε ηείλνπλ νη αηνκηθέο ζέζεηο. Οη εξκελείεο γηα ην θαηλφκελν ηεο ζπιινγηθήο πφισζεο αθνξνχλ: α) δηαδηθαζίεο θνηλσληθήο ζχγθξηζεο, β) πιεξνθνξηαθή επηξξνή, γ) δηαδηθαζίεο απην-θαηεγνξηνπνίεζεο. Φαηλφκελν Groupthink: Αθξαία κνξθή ζπιινγηθήο πφισζεο πνπ νδεγεί ζπρλά ζε ιήςε θαηαζηξνθηθψλ απνθάζεσλ. Πφηε εκθαλίδεηαη ην θαηλφκελν Groupthink;
Δκθαλίδεηαη ζε νκάδεο κε πςειή ζπλνρή, νκνηνγελείο θαη απνκνλσκέλεο απφ εμσηεξηθή πιεξνθφξεζε, κε δεκνθξαηηθφ έιιεηκκα, πνπ ιεηηνπξγνχλ θάησ απφ ζπλζήθεο πςεινχ άγρνπο θαη ν εγέηεο είλαη ακεξφιεπηνο. Δκθαλίδνπλ έλα ζπγθεθξηκέλν αζηεξηζκφ αξλεηηθψλ ζπκπησκάησλ θαη επηθέξνπλ αξλεηηθέο ζπλέπεηεο, φπσο γηα παξάδεηγκα ηε ιήςε ιαλζαζκέλσλ απφςεσλ. Πξνηείλνληαη ζπγθεθξηκέλα κέηξα γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ groupthink (Janis, 1989). Δηζήγεζε 8ε- 9ε: ΦΑΙΝΟΜΔΝΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΔΠΙΡΡΟΗ Κνηλσληθή ζπκκφξθσζε: αλαθέξεηαη ζηηο δηαδηθαζίεο εθείλεο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο έλα άηνκν ή κηα νκάδα ζπκκνξθψλεηαη ή επζπγξακκίδεηαη κε ηηο απφςεηο ελφο άιινπ αηφκνπ ή κηαο άιιεο νκάδαο. Πείξακα ηνπ Asch: Η ζπζηεκαηηθή κειέηε ηεο θνηλσληθήο ζπκκφξθσζεο έρεη ζπλδεζεί κε ηηο έξεπλεο ηνπ Asch πνπ εμέηαζε ην βαζκφ αλεμαξηεζίαο ή ζπκκφξθσζεο πνπ δείρλεη έλα άηνκν ζηελ πίεζε πνπ ηνπ αζθείηαη απφ ηελ πιεηνςεθία ηεο νκάδαο ζηελ νπνία αλήθεη. Πεηξακαηηθφ έξγν: έξγν νπηηθήο δηάθξηζεο παξνπζηάδεηαη ζην Τ κηα γξακκή πξφηππν ηελ νπνία πξέπεη λα ζπγθξίλεη κε ηξεηο γξακκέο δηαθνξεηηθνχ κήθνπο. Πεηξακαηηθή ζπλζήθε: θάζε ππνθείκελν έξρεηαη αληηκέησπν κε ηνπο πεηξακαηηθνχο ζπλεξγνχο νη νπνίνη έρνπλ πξνθαζνξηζκέλε ζπκπεξηθνξά ψζηε ηα 2/3 ησλ απαληήζεσλ ηνπο λα είλαη ιάζνο- θαη απαληά πάληα πξνηειεπηαίν. πλζήθε ειέγρνπ: ηα ππνθείκελα απαληνχλ κνλαρηθά ρσξίο ηελ πίεζε ησλ πεηξακαηηθψλ ζπλεξγψλ- ηεο πιεηνςεθίαο. Δπξήκαηα: Απφ ηα 37 Τ ηεο ζπλζήθεο ειέγρνπ, δχν κφλν δίλνπλ ιάζνο απαληήζεηο (ην έλα κηα θνξά θαη ην άιιν δχν) ελψ απφ ηα 123 Τ ηεο πεηξακαηηθήο ζπλζήθεο, 29 δίλνπλ ζπλέρεηα ζσζηέο απαληήζεηο θαη 39 θάλνπλ πάλσ απφ 6 ιάζε. Σν πνζνζηφ ηεο θνηλσληθήο ζπκκφξθσζεο θηάλεη ην 36.8%. πκπέξαζκα: Η δεκφζηα αληίζεζε ηνπ Τ κε κηα νκφθσλε πιεηνςεθία πξνθαιεί ζπκπεξηθνξέο θνηλσληθήο ζπκκφξθσζεο. Κίλεηξα γηα θνηλσληθή ζπκκφξθσζε: πιεξνθνξηαθή επηξξνή (ηα άηνκα απνδέρνληαη ηελ άπνςε ηεο νκάδαο σο έλδεημε ηεο αληηθεηκεληθήο πξαγκαηηθφηεηαο), θαλνληζηηθή επηξξνή (ηα άηνκα απνδέρνληαη ηελ άπνςε ηεο νκάδαο γηαηί επηζπκνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο ζεηηθέο πξνζδνθίεο ηεο νκάδαο).
Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ θνηλσληθή ζπκκφξθσζε: α) νκνθσλία ηεο πιεηνςεθίαο (έζησ θαη κηα κηθξή ξσγκή ζηελ νκνθσλία ηεο πιεηνςεθίαο είλαη αξθεηή γηα λα κεηψζεη ηελ θνηλσληθή ζπκκφξθσζε), β) κέγεζνο πιεηνςεθίαο θαη γ) δπζθνιία ηνπ έξγνπ. Τπνηαγή ζηελ Δμνπζία Κιαζζηθφ πείξακα ηνπ Milgram (1974) Πεηξακαηηθφ έξγν: θάζε θνξά πνπ ν καζεηήο (πεηξακαηηθφο ζπλεξγφο) έδηλε ιάζνο απάληεζε, ν δάζθαινο (ππνθείκελν) έπξεπε λα ηνπ δηνρεηεχεη ειεθηξηθφ ξεχκα πνπ δπλάκσλε (εηθνληθά) απφ 15 έσο 450 volts. Δπξήκαηα: Σα απνηειέζκαηα έδεημαλ φηη ην 62.5% ησλ ππνθεηκέλσλ ππάθνπζαλ ζηνλ εξεπλεηή θαη έθηαζαλ κέρξη ην ηειεπηαίν πξνβιεπφκελν επίπεδν ηηκσξίαο, δει. ηξία ειεθηξνζφθ ησλ 450 volts. Καηά κέζν φξν, ην κέγηζην ειεθηξνζφθ πνπ έθαλαλ ηα Τ ζην καζεηή ήηαλ 360 volts. Δίλαη εληππσζηαθφ πφζν κεγάιε ήηαλ ε ππνηαγή ησλ Τ ζηελ απζεληία ηεο εμνπζίαο (εξεπλεηήο). Παξαιιαγέο ηνπ πεηξάκαηνο Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ην βαζκφ ηεο ππαθνήο α) εγγχηεηα: φζν απμάλεη ε εγγχηεηα δαζθάινπ καζεηή ηφζν κεηψλεηαη ε ππαθνή β) εγγχηεηα κε ηε κνξθή εμνπζίαο: φηαλ ν εξεπλεηήο δελ ήηαλ θνληά ζην Τ αιιά αζθνχζε ηελ πίεζε ηνπ κέζσ ηειεθσληθψλ νδεγηψλ, ην πνζνζηφ ππαθνήο κεησλφηαλ ελψ ε πιήξεο απνπζία πίεζεο απφ ηελ πιεπξά ηνπ εξεπλεηή κείσλε ζεκαληηθά ηα πνζνζηά ηεο ππαθνήο. γ) παξνπζία ησλ άιισλ: ε παξνπζία ησλ άιισλ πνπ αξλνχληαλ λα δψζνπλ ειεθηξνζφθ κεγαιχηεξν ησλ 150 volts κείσλε ην πνζνζηφ ππαθνήο ζην 10%, ελψ ε παξνπζία άιισλ Τ πνπ ζπλέρηδαλ ην πείξακα κέρξη ην ηέινο αχμαλε ην πνζνζηφ ππαθνήο ζην 92%. Δηζήγεζε 10ε: Μεηνλνηηθή επηξξνή Λεηηνπξγηθφ κνληέιν: ε επηξξνή αζθείηαη κνλνκεξψο απφ απηνχο πνπ δηαζέηνπλ εμνπζία, δει. ηελ πιεηνςεθία κε ζηφρν ηνλ θνηλσληθφ έιεγρν θαη ηε δηαηήξεζε ηεο θνηλσληθήο ζηαζεξφηεηαο. Γελεηηθφ κνληέιν: ε επηξξνή δελ νδεγεί πάληα ζηε ζπκκφξθσζε, αιιά κπνξεί λα πξνθαιέζεη θαηλνηνκία θαη θνηλσληθή αιιαγή κέζα απφ δηαδηθαζίεο κεηνλνηηθήο επηξξνήο. Πφηε κηα κεηνλφηεηα κπνξεί λα πξνθαιέζεη θνηλσληθή επηξξνή-αιιαγή;
Η ζηαζεξφηεηα ηεο κεηνλφηεηαο ζηηο ζέζεηο ηεο είλαη ν πην ζεκαληηθφ παξάγνληαο γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο. Άιια ραξαθηεξηζηηθά αθνξνχλ: α) λα πξνθαιεί ξσγκή ζηνπο θνηλσληθνχο θαλφλεο θαη αβεβαηφηεηα ζηελ πιεηνςεθία β) λα θαζίζηαηαη νξαηή, γ) λα πξνηείλεη έιινγεο ελαιιαθηηθέο πξνηάζεηο, δ) λα δείρλεη απηνπεπνίζεζε γηα ηηο απφςεηο ηεο, ε) λα δείρλεη φηη δε ζα ζπκβηβαζηεί, ζη) λα αθήλεη λα ελλνεζεί πσο ε κφλε ιχζε γηα λα απνθαηαζηαζεί ε θνηλσληθή ζηαζεξφηεηα είλαη ε κεηαθίλεζε ηεο πιεηνςεθίαο πξνο ηε κεηνςεθία. Κιαζζηθφ πεηξακαηηθφ ππφδεηγκα ησλ Moscovici, Lage & Naffrechoux (1969) ζρεηηθά κε ηελ επίδξαζε κηαο ζηαζεξήο κεηνλνηηθήο επηξξνήο. Θεσξία ηεο Μεηαζηξνθήο (Moscovici, 1980) Η πιεηνςεθία αζθεί θνηλσληθή πίεζε πνπ νδεγεί ζε ελδνηηθφηεηα, δειαδή ζεκαηηθά θαη ρξνληθά άκεζε, δεκφζηα αιιά πξνζσξηλή απνδνρή ηνπ πιεηνςεθηθνχ κελχκαηνο. Η κεηνλφηεηα κε ηε ζηαζεξή ζπκπεξηθνξά ηεο δεκηνπξγεί γλσζηηθή ζχγθξνπζε πνπ νδεγεί ζε κεηαζηξνθή, δειαδή ζε ζεκαηηθά έκκεζε, ρξνληθά θαζπζηεξεκέλε, ηδησηηθή αιιά πην κφληκε αιιαγή ππέξ ηεο άπνςεο ηνπ κεηνλνηηθνχ κελχκαηνο. Οη πιεηνςεθηθέο πεγέο επηξξνήο νδεγνχλ ζε παζεηηθή απνδνρή ησλ απφςεσλ κε απνηέιεζκα ηελ ελδνηηθφηεηα ελψ νη κεηνλνηηθέο πεγέο επηξξνήο νδεγνχλ ζε ελεξγεηηθή επεμεξγαζία ησλ απφςεσλ πνπ νδεγνχλ ζηε κεηαζηξνθή. Κιαζζηθφ πείξακα ησλ Moscovici & Personnaz (1980). Δηζήγεζε 11ε: Γηνκαδηθέο ρέζεηο Θεσξεηηθέο Πξνζεγγίζεηο Θεσξία ηεο ξεαιηζηηθήο ζχγθξνπζεο (Sherif, 1966) Οη δηνκαδηθέο ζπκπεξηθνξέο αληαλαθινχλ ηα δηαθνξεηηθά ζπκθέξνληα ησλ νκάδσλ- γηα παξάδεηγκα αληαγσληζηηθή πξφζβαζε ζε πεξηνξηζκέλνπο πφξνπο, αληαγσληζηηθή επίηεπμε ακνηβαίσλ απνθιεηφκελσλ ζηφρσλ. Κιαζζηθά πεηξάκαηα ηνπ Sherif. Πεηξάκαηα ειαρίζησλ νκάδσλ (Tajfel θαη ζπλ., 1971) Σν πεηξακαηηθφ ππφδεηγκα ησλ ειαρίζησλ νκάδσλ δείρλεη πσο ε απιή θαηεγνξηνπνίεζε ζε νκάδεο, αθφκε θαη αλ ζηεξίδεηαη ζε έλα απζαίξεην θξηηήξην, είλαη ηθαλή λα πξνθαιέζεη δη-νκαδηθή δηάθξηζε δειαδή ελδν-νκαδηθή εχλνηα θαη ηαπηφρξνλε κείσζε ηεο εμσ-νκάδαο. Θεσξία ηεο Κνηλσληθήο Σαπηφηεηαο (Tajfel & Turner, 1979)
Σξείο βαζηθέο αξρέο ηεο ζεσξίαο ηεο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο: a. ηα άηνκα επηδηψθνπλ λα απνθηήζνπλ ή λα δηαηεξήζνπλ ζεηηθή θνηλσληθή ηαπηφηεηα γηαηί απηφ ηνπο βνεζά λα θαιιηεξγήζνπλ ζεηηθή απηφ-εηθφλα θαη απην-εθηίκεζε, b. ε ζπγθξφηεζε ηεο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο ζε κεγάιν βαζκφ ζηεξίδεηαη ζηηο ζπγθξίζεηο πνπ δηεμάγνληαη κεηαμχ ηεο νκάδαο ζηελ νπνία αλήθεη ην άηνκν θαη ηεο νκάδαο ζηελ νπνία δελ αλήθεη ην άηνκν - αλ ην απνηέιεζκα ηεο ζχγθξηζεο είλαη αξλεηηθφ γηα ηελ ελδν-νκάδα ηα κέιε ηεο βηψλνπλ αξλεηηθή ηαπηφηεηα ελψ αλ ην απνηέιεζκα ηεο ζχγθξηζεο είλαη ζεηηθφ ηα κέιε βηψλνπλ ζεηηθή θνηλσληθή ηαπηφηεηα, c. ζε πεξίπησζε πνπ ηα κέιε κηαο νκάδαο βηψλνπλ αξλεηηθή θνηλσληθή ηαπηφηεηα ηφηε ππάξρνπλ ηξηα ελδερφκελα-ζηξαηεγηθέο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο αξλεηηθήο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο: α) αηνκηθή θηλεηηθφηεηα (πέξαζκα απφ ηε κηα νκάδα ζηελ άιιε), β) θνηλσληθή δεκηνπξγηθφηεηα (πξνσζνχληαη κέζα γηα ηελ εμχςσζε ηεο ζεηηθήο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο ηεο ελδν-νκάδαο), γ) θνηλσληθφο αληαγσληζκφο (έκπξαθηνο αληαγσληζκφο) Δηζήγεζε 12ε-13ε: ηεξεφηππα, Πξνθαηάιεςε θαη πκπεξηθνξέο Γηάθξηζεο Οξηζκνί: ηεξεφηππν: είλαη έλα ζχλνιν πεπνηζήζεσλ πνπ αθνξνχλ πξνζσπηθά ραξαθηεξηζηηθά κηαο νκάδαο αλζξψπσλ Πξνθαηάιεςε: είλαη ε ζηάζε απέλαληη ζε κηα νκάδα αλζξψπσλ πνπ βαζίδεηαη ζην ζηεξεφηππν πνπ έρνπκε γηα απηήλ πκπεξηθνξά δηάθξηζεο: νπνηαδήπνηε ζπκπεξηθνξά άληζεο αληηκεηψπηζεο ή κεηαρείξηζεο αηφκσλ ή νκάδσλ πνπ έρεη σο θξηηήξην ηελ θαηεγνξία ζηελ νπνία αλήθεη ην άηνκν Θεσξεηηθέο εξκελείεο γηα ηε δεκηνπξγία ησλ ζηεξενηχπσλ: α) ςπρνδπλακηθή, β) θνηλσληθν-πνιηηηζκηθή, γ) γλσζηηθή θαη δ) ζεσξία ξεαιηζηηθήο ζχγθξνπζεο ηξαηεγηθέο γηα ηε βειηίσζε ησλ δη-νκαδηθψλ ζρέζεσλ Τπφζεζε ηεο επαθήο - α) ππφ ζπλζήθεο ζπλεξγαζίαο, β) ζπλζήθε νπζηαζηηθήο γλσξηκίαο, γ) ηα κέιε ησλ δχν νκάδσλ πξέπεη λα είλαη ζηελ ίδηα ζέζε, δ) ζπλζήθεο πνπ λα κελ επηβεβαηψλνπλ ηα ζηεξεφηππα, ε) ζεζκηθή ππνζηήξημε. Μνληέια γηα ηελ αιιαγή ησλ ζηεξενηχπσλ: A. Λνγηζηηθφ κνληέιν (Rothbart, 1981): ε αζξνηζηηθή επηξξνή ησλ κε επηβεβαησηηθψλ πιεξνθνξηψλ επηθέξεη ηε ζηαδηαθή αιιαγή ηνπ ζηεξενηχπνπ, B. Μνληέιν ηεο κεηαζηξνθήο (Rothbart, 1981): ηα ζηεξεφηππα αιιάδνπλ ξηδηθά φηαλ παξνπζηάδνληαη πεξηπηψζεηο δξακαηηθήο κε δηάςεπζεο ηνπ ζηεξενηχπνπ,
C. Μνληέιν ησλ ππνηχπσλ (Brewer θαη ζπλ., 1981): ε αιιαγή ηνπ ζηεξενηχπνπ είλαη εθηθηή φηαλ νη κε επηβεβαησηηθέο πιεξνθνξίεο είλαη δηάζπαξηεο ζε πνιιά κέιε ηεο ζηεξενηππνηεκέλεο νκάδαο ψζηε λα κελ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ζαθνχο θαη ηζρπξήο ππνηππνπνίεζεο. Πξφζθαηα εκπεηξηθά επξήκαηα ζηεξίδνπλ απηφ ην κνληέιν. Βαζηθή Βηβιηνγξαθία: Διιεληθή: Βνζληάδνπ,. (Δπηκ.). (1999). Δηζαγσγή ζηελ Φπρνινγία (Σνκ. Β). Αζήλα: Gutenberg. Γεψξγαο, Γ. (1990). Κνηλσληθή Φπρνινγία. Αζήλα. Παπαζηάκνπ,. (1989). Δγρεηξίδην Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο. Αζήλα: Οδπζζέαο. Παπαζηάκνπ,. (Δπηκ.) (1990). Γηνκαδηθέο ρέζεηο. Αζήλα: Οδπζζέαο. Παπαζηάκνπ,. & Μαληφγινπ, Α. (Δπηκ.) (1995). Κνηλσληθέο Αλαπαξαζηάζεηο. Αζήλα: Οδπζζέαο. Παπαζηάκνπ,. (Δπηκ.) (2000). Η Κνηλσληθή Φπρνινγία ζην Καηψθιη ηνπ 21νπ αηψλα: Η ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηα. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Παπαζηάκνπ,. θαη ζπλ. (2001). Δηζαγσγή ζηελ Κνηλσληθή Φπρνινγία. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Παπαζηάκνπ,. & Μηνπλπ, Γθ. (2001). Μεηνλφηεηεο θαη Δμνπζία. Αζήλα: Διιεληθά Γξάκκαηα. Ξελφγισζζε: Aronson, E. (1984). The Social Animal. New York: Freeman Bandura, A. (1977). Social Learning Theory. Englewood Cliffs: Prentce Hall. Hewstone, M., Stroebe, W., Codol, J-P. & Stephenson, G.M. (Ed.). (1988). Introduction to Social Psychology. Oxford: Basil Blackwell. Hogg, M.A. & Abrams, D. (1988). Social Identifications: A Social Psychology of Intergroup Relations and Group Processes. New York: Routledge. Hogg, M.A. & Vaughan, G. (1995). Social Psychology: An introduction. London: Prentice Hall. Lindzey, G & Aronson, E. (Ed.) (1985). Handbook of Social Psychology. New York: Random House. Milgram, S. (1974). Obedience to Authority. London: Tavistock. Moscovici, S. (1976). Social Influence and social Change. London: Academic Press. Mugny, G. (19820. The Power of Minorities. New York: Academic Press. Nisbett, R.E. & Ross, L. (1980). Human Influence: Strategies and Shortcomings of Social Judgement. Englewood Cliffs: Prentice Hall. Αμηνιφγεζε Γξαπηέο εμεηάζεηο, Γελ πξνζθέξνληαη εξγαζίεο.
ΔΡΧΣΗΔΙ ΔΞΔΣΑΔΧΝ ΓΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΦΤΥΟΛΟΓΙΑ 1. Πνην είλαη ην γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο; 2. Πνηεο είλαη νη ζεκαηηθέο κειέηεο ηεο; 3. Πνηεο νη νκνηφηεηεο θαη πνηεο νη δηαθνξέο κεηαμχ Κνηλσληθήο Φπρνινγίαο θαη Κνηλσληνινγίαο; 4. Πνηεο είλαη νη εξεπλεηηθέο κέζνδνη πνπ εθαξκφδεη; 5. Πνηεο είλαη νη ζχγρξνλεο ζεσξεηηθέο ηάζεηο ζηελ Κνηλσληθή Φπρνινγία θαη πνηα είλαη εθείλα ηα ζεσξεηηθά ξεχκαηα πνπ θπξηαξρνχλ; 6. Πνηα είλαη ηα επίπεδα εξκελείαο ζηελ Κνηλσληθή Φπρνινγία; 7. Ση ζεκαίλεη «θνηλσληθή απφδνζε» θαη πνηεο ζεσξίεο έρνπλ δηαηππσζεί ζη πιαίζηα ηεο; 8. Ση αθνξά ην ζεκειηψδεο ζθάικα απφδνζεο θαη πσο εξκελεχεηαη; 9. Πψο νξίδνληαη νη ζηάζεηο θαη πνηα ε δνκή ηνπο; 10. Πνηεο είλαη νη ιεηηνπξγίεο ησλ ζηάζεσλ; 11. Πψο δηακνξθψλνληαη νη ζηάζεηο; 12. Πφηε νη ζηάζεηο κπνξνχλ λα πξνβιέςνπλ ηε ζπκπεξηθνξά; 13. Ση ππνζηεξίδεη ε ζεσξία ηεο έιινγεο πξάμεο; 14. Οη ζρεδηαζηέο κηαο θνηλσληθήο θακπάληαο κε ζθνπφ ηελ αιιαγή ζηάζεσλ, πνηεο κεηαβιεηέο ζα πξέπεη λα ιάβνπλ ππφςε ηνπο; 15. Ση ππνζηεξίδεη ε ζεσξία ηεο γλσζηηθήο αζπκθσλίαο; 16. Πνηα είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά κηαο θνηλσληθήο νκάδαο θαη πνηα ηα ραξαθηεξηζηηθά ζηα νπνία δηαθνξνπνηνχληαη; 17. Γηα πνηνπο ιφγνπο αλήθεη θαλείο ζε θνηλσληθέο νκάδεο; 18. Πσο ε παξνπζία ησλ άιισλ επεξεάδεη ηελ απφδνζε καο ζε έξγα; 19. Απφ ηη εμαξηάηαη ε απφδνζε κηαο νκάδαο; 20. Πσο εξκελεχεηαη ην θαηλφκελν ηεο θνηλσληθήο ηεκπειηάο; 21. Ση ζεκαίλεη ζπιινγηθή πφισζε θαη πσο εξκελεχεηαη; 22. Πνηεο νη δηαθνξέο κεηαμχ θνηλσληθήο ζπκκφξθσζεο θαη θνηλσληθήο επηξξνήο; 23. ε πνηα ζπκπεξάζκαηα νδεγήζεθαλ ηα πεηξάκαηα ηνπ Sherif; 24. Πνηνη είλαη νη βαζηθνί ιφγνη πνπ ηα άηνκα νδεγνχληαη ζε ζπκκφξθσζε; 25. ρνιηάζηε θξηηηθά ηα επξήκαηα ηνπ Milgram; 26. Πνηεο νη δηαθνξέο κεηαμχ ιεηηνπξγηθνχ θαη γελεηηθνχ κνληέινπ θνηλσληθήο επηξξνήο; 27. Πφηε ε άζθεζε θνηλσληθήο επηξξνήο απφ κηα κεηνλφηεηα είλαη επηηπρήο 28. Πψο εξκελεχνληαη νη δη-νκαδηθέο ζπγθξνχζεηο; 29. Πνηεο είλαη νη βαζηθέο ζηξαηεγηθέο αληηκεηψπηζεο ηεο αξλεηηθήο θνηλσληθήο ηαπηφηεηαο; 30. Ση ζεκαίλνπλ νη φξνη ζηεξεφηππα, πξνθαηάιεςε θαη δηάθξηζε; 31. Πσο νη δηάθνξεο ζεσξεηηθέο πξνζεγγίζεηο εξκελεχνπλ ηα ζηεξεφηππα θαη ηηο πξνθαηαιήςεηο; 32. Με πνηνπο ηξφπνπο κπνξνχλ λα βειηησζνχλ νη δη-νκαδηθέο ζρέζεηο;