Διάγνωση και αντιμετώπιση σημαντικών εχθρών στο αστικό πράσινο

Διάγνωση και αντιμετώπιση σημαντικών εχθρών στο αστικό πράσινο Δρ Γεώργιος Θ. Παπαδούλης Καθηγητής Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αστικό Πράσινο Ετήσια Πολυετή ποώδη Θάμνοι Δένδρα Χλοοτάπητες

Επιζήμιοι Ζωϊκοί Οργανισμοί Φυτών Αστικού Πρασίνου Έντομα Ακάρεα Νηματώδεις Τρωκτικά Μαλάκια (Σαλιγκάρια)

Έντομα Μυζητικά Φυλλοφάγα Ξυλοφάγα Ριζοφάγα

Μυζητικά έντομα

Οικ. Aleurodidae (Αλευρώδεις)

Aleurothrixus floccosus (Maskell) κν. Εριώδης αλευρώδης των εσπεριδοειδών

Aphidoidea (Αφίδες, Μελίγρες)

Psylloidea (Ψύλλες) Psyllidae Triozidae

Trioza alacris κν. Ψύλλα της δάφνης

Coccoidea (ψώρες) Diaspididae Coccidae Margarodidae Pseudococcidae

Σκληρές ψώρες Οικ. Diaspididae

Μαλακές Ψώρες Coccidae Margarodidae Pseudococcidae

Οικ. Ciccadellidae (Jassidae) (ιασσίδες ή τζιτζικάκια) και Οικ. Cercopidae

Οικ. Tingidae (Τίγρεις)

Τάξη Thysanoptera (θρίπες)

Gynaikothrips ficorum

Φυλλοφάγα Lepidoptera

Φυλλορύκτες

Φυλλοδέτες

Φυλλοφάγα Hymenoptera Tenthredinidae

Hymenoptera (Cynipidae) Κηκκιδόσφηκες

Φυλλοφάγα Coleoptera Chrysomellidae,Curculionidae

Φυλλοφάγα Orthoptera

Ξυλοφάγα Coleoptera Scolytidae Cerambycidae Buprestidae

Scolytidae (σκολύτες)

Cerambycidae

Ξυλοφάγα Lepidoptera Cossidae Sesiidae

Ριζοφάγα έντομα Scarabaeidae (Coleoptera) Elateridae (Coleoptera) Noctuidae (Lepidoptera) Gryllotalpidae (Orthoptera)

Ακάρεα Tetranychidae Tenuipalpidae Tarsonemidae Eriophyoidea Acaridae

Tetranychidae

Tarsonemidae

Eriophyoidea

Acalitus phloeocoptes

Cosetacus camelliae

Acaridae Rhizoglyphus spp.

Νηματώδεις Meloidogyne spp. Ditylenchus dipsaci Aphelenchoides ritzemabosi Bursaphelenchus spp.

Τρωκτικά

Μαλάκια

Μέτρα αντιμετώπισης Καλλιεργητικά κλάδεμα υγιές πολ/κό υλικό αντιμετώπιση ζιζανίων Βιολογικά Χημικά ;;;

Rhynchophorus ferrugineus (Olivier) κν. Ρυγχοφόρος των φοινικοειδών

Παγκόσμια εξάπλωση

Καταγραφή στην Ελλάδα Βρέθηκε για πρώτη φορά το Νοέμβριο 2005 στη Χερσόνησο (Νομός Ηρακλείου, Κρήτη) επί Phoenix canariensis. Στη συνέχεια επεκτάθηκε στους Δήμους Μαλίων και Γουβιών (N. Ηρακλείου), στη Νήσο Ρόδο, σε Ωρωπό, Κάλαμο και Ελληνικό Αττικής, στο Δήλεσι Βοιωτίας και σε Κυλλήνη και Παλούκι Αμαλιάδας στο Νομό Ηλείας, προσβάλλοντας κατά κανόνα P. canariensis. Σήμερα έχει επεκταθεί σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας όπου υπάρχουν φοίνικες

Μορφολογία Έχει χρώμα κοκκινωπό-καφέ Μήκος περίπου 35mm, πλάτος 12mm Φέρει μακρύ ευδιάκριτο ρύγχος Τα ωά του έχουν λευκό κρεμ χρώμα και ωοειδές σχήμα Οι προνύμφες (ευκέφαλες άποδες, μήκος 50mm, πλάτος 20mm) εκκολάπτονται σε 2-5 μέρες και ορύσσουν οπές στο εσωτερικό των φοινίκων.

Βιοοικολογία-Ξενιστές Όλα τα στάδια του R. ferrugineus (ωό, προνύμφη, νύμφη, ακμαίο) εξελίσσονται στο εσωτερικό του φοίνικα. Συμπληρώνει 3 γενεές το έτος στην περιοχή της Μεσογείου Εύρος πτήσης 20 km (1km χωρίς στάση) Ο Rhynchophorus ferrugineus προσβάλλει πολλά είδη φοινικοειδών όπως Phoenix canariensis και P. dactylifera, P. theophrasti, Chamaerops spp. και Washingtonia spp.

Ζημιές-Συμπτώματα Η προσβολή ενός φοινικοειδούς ξεκινά από την κορυφή (στεφάνη) όπου τα θηλυκά ωοτοκούν. Οι προνύμφες ανοίγουν στοές έως και ένα μέτρο κατά μήκος του κορμού αλλά και κατά μήκος των βάσεων των φύλλων. Η προσβολή προκαλεί την ξήρανση του φοινικοειδούς.

Αντιμετώπιση Για την αντιμετώπιση του R. ferrugineus συνιστώνται μέτρα φυτοϋγειονομικού ελέγχου, καλλιεργητικοί χειρισμοί, μηχανικές μέθοδοι, παγίδευση, βιολογική αντιμετώπιση και χημική καταπολέμηση. Ο φυτοϋγειονομικός έλεγχος συνιστάται στην αποφυγή (=απαγόρευση) μετακίνησης φοινικοειδών από τις περιοχές που έχουν παρατηρηθεί προσβολές προς τις «καθαρές» περιοχές. Πρέπει να επισημάνουμε ότι είναι απαραίτητο ένα συστηματικό δίκτυο παγίδευσης του εντόμου.

Η βιολογική αντιμετώπιση βασίζεται σε εντομοπαθογόνους μικροοργανισμούς (μύκητες, βακτήρια ή ιούς) και εντομοπαθογόνους νηματώδεις Ο νηματώδης που χρησιμοποιείται είναι το είδος Stainsternemia carpocapsae σε συνδυασμό με χιτοζάνη (μία εφαρμογή ανά μήνα) Οι εντομοπαθογόνοι μύκητες που χρησιμοποιούνται ειναι ο Beauveria bassiana και ο Metarhizium anisopliae Αντιμετώπιση

Αντιμετώπιση Το έτος 2007. Προσωρινή έγκριση 120 ημερών των κάτωθι σκευασμάτων: chlorpyrifos 48% EC cypermethrin 10% EC imidacloprid 20% SL ή 20,6% SL thiamethoxam 25 WG (ACTARA) azadirachtin NEEMAZAL (azadirachtin 1%) OIKOS (azadirachtin 3,2%)

Αντιμετώπιση Τρόπος- χρόνος εφαρμογής-αριθμός εφαρμογών: Α) Μέτρα πρόληψης της εξάπλωσης: Κατά την κοπή των φυτών: ψεκασμός κάλυψης στο κομμένο φυτό, στα κομμένα τεμάχια του φυτού, στη θέση κοπής του φυτού και στον τόπο γύρω από τη θέση κοπής. Αριθμός εφαρμογών: μία (1) εφαρμογή. Στο χώρο διατήρησης των ευπαθών φυτών (φυτώρια): σε περίπτωση που υπάρχουν ύποπτα σημεία προσβολής στο χώρο ή στη γύρω περιοχή, προληπτική εφαρμογή με ψεκασμό κάλυψης των φυτών. Αριθμός εφαρμογών: μία (1) εφαρμογή.

Αντιμετώπιση Β) Μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης (στην περίπτωση που επιβάλλεται να ληφθούν από τη φυτοϋγειονομική νομοθεσία): Ριζοπότισμα (μόνο σε μικρού μεγέθους φοινικόδενδρα), με διασυστηματικό εντομοκτόνο (imidacloprid, thiamethoxam). Με ψεκασμό της στεφάνης των φοινικοδένδρων με κατάλληλο εξοπλισμό (ανυψωτικό μηχάνημα). Εγχύσεις στην περιοχή της στεφάνης ή στον κορμό των φοινικοδένδρων. Από τις ανωτέρω επεμβάσεις, η αποτελεσματικότερη θεωρείται η έγχυση ψεκαστικού διαλύματος από τη στεφάνη με νεονικοτινοειδές (imidacloprid, thiamethoxam) σε συνδυασμό με μυκητοκτόνο για σήψεις (2 επεμβάσεις τον Μάϊο και 2 Σεπτέμβριο-Οκτώβριο).

Paysandisia archon Lepidoptera: Castniidae

Thaumetopoea pityocampa Lepidoptera Thaumetopoeidae (κν. Πευκοκάμπια, πιτυοκάμπη, κνηθοκάμπη, λιτανεύουσα της πεύκης)

Βιο-οικολογία Τα ενήλικα εμφανίζονται τέλος του θέρους με αρχές φθινοπώρου Εκκόλαψη ωών το φθινόπωρο Φεβρουάριο έως Απρίλιο νύμφωση στο έδαφος Μία γενεά το έτος Αντιμετώπιση Στα μικρά και χαμηλά δένδρα συλλογή και κάψιμο των φωλιών Τέλη Οκτωβρίου αρχές Νοεμβρίου όταν έχουν εκκολαφθεί τα ωά και οι προνύμφες δεν ξεπερνούν το 2 ο στάδιο, ψεκασμοί με σκευάσματα Bacillus thurigiensis

Lilioceris lilii Coleoptera: Chrysomelidae

Cameraria ohridella Lepidoptera: Gracillariidae

Protopulvinaria pyriformis Hemiptera: Coccidae

Marchalina hellenica (Gennadius) κν.βαμβακάδα των πεύκων

Συμπτώματα

Πιθανά αίτια εξασθένησης των πεύκων σε αστικό περιβάλλον Ρύπανση του περιβάλλοντος (όζον) Δυσμενείς εδαφοκλιματικές συνθήκες Ξηρασία Πεζοδρομήσεις Ανεξέλεγκτη δόμηση Έλλειψη ελεύθερου εδάφους Γήρανση των πεύκων Μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα του Marchalina hellenica

Πληθυσμιακή πυκνότητα του Marchalina hellenica Πιθανοί παράγοντες που επέδρασαν στην αύξηση της πληθυσμιακής πυκνότητας του M. hellenica 1. Μεταβολή κλιματικών συνθηκών 2. Μεταφορά του M. hellenica (Εμβολιασμός των πεύκων) από μελισσοκόμους 3. Μικρός αριθμός ειδών και μικρή πληθυσμιακή πυκνότητα φυσικών εχθρών του M. hellenica

Συμπεράσματα - Προτάσεις Η υψηλή πληθυσμιακή πυκνότητα του M. hellenica σε ορισμένες περιοχές της Αττικής επιβαρύνει περισσότερο την υγεία των πεύκων Η μείωση του αστικού πρασίνου στην Αττική δεν οφείλεται στο M. hellenica Περαιτέρω έρευνα για το ύψος των ζημιών που μπορεί να προκαλέσει το έντομο στα πευκοδάση σε διάφορες περιοχές και υπό διαφορετικές εδαφοκλιματικές συνθήκες

Μελέτη των παραγόντων που επηρεάζουν την πυκνότητα του πληθυσμού (αβιοτικοί και βιοτικοί) Ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης της πληθυσμιακής πυκνότητας του εντόμου με στόχο την αποφυγή χρήσης τοξικών εντομοκτόνων που θα έχουν σοβαρές τοξικολογικές και οικολογικές συνέπειες, καθώς και ανεπανόρθωτες ζημιές στους μελισσοκόμους της περιοχής Επιλογή για αναδάσωση ανθεκτικών δένδρων