ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ Η Ψυχοκινητική Αγωγή στον 21 ο αιώνα. Προβληματισμοί και προοπτική Το Εργαστήριο Μουσικής και Ψυχοκινητικής Αγωγής του Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης και το Διδασκαλείο Νηπιαγωγών σας προσκαλούν να παρακολουθήσετε τις εργασίες του Επιστημονικού Συμποσίου με θέμα «Η Ψυχοκινητική Αγωγή στον 21 ο αιώνα. Προβληματισμοί και προοπτική», που θα πραγματοποιηθεί στην Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου την Παρασκευή 27 Μαρτίου 2009 (ώρα 9.00 στο αμφιθέατρο Δ7 του Παν/μίου). Η Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής Καλλιόπη Τρούλη Λέκτορας Παν/μίου Κρήτης Με την υποστήριξη του Συλλόγου Μετεκπαιδευομένων Διδασκαλεία του Παν/μίου Κρήτης «Έλλη Αλεξίου» Εκπαιδευτικών στα

ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ Οι πρόσφατες εκπαιδευτικές αλλαγές σε επίπεδο Προγραμμάτων Σπουδών στην Ελλάδα, έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό σε νηπιαγωγούς, δασκάλους και καθηγητές Φυσικής Αγωγής για τη θέση της Ψυχοκινητικής Αγωγής στην εκπαίδευση. Επιπροσθέτως, η διαφορετική αντιμετώπιση της μορφής αυτής εκπαίδευσης του σώματος και του ατόμου εν γένει, από τους ίδιους τους εκφραστές της, τόσο στα πανεπιστημιακά ιδρύματα όσο και στο πρωτοβάθμιο σχολείο (νηπιαγωγείο και δημοτικό), εντείνει τη σύγχυση που επικρατεί γύρω από το όνομα, το περιεχόμενο, τις μεθόδους διδασκαλίας, τις εφαρμογές της ψυχοκινητικής αγωγής στην εκπαιδευτική διαδικασία και την καταλληλότητα των ατόμων που την εφαρμόζουν. Σκοπός του Συμποσίου είναι η παρουσίαση και ενίσχυση της σύγχρονης προβληματικής στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής διάστασης της ψυχοκινητικής αγωγής και η ανακοίνωση πρόσφατων ερευνητικών πορισμάτων από την εφαρμογή σχετικών προγραμμάτων στην εκπαίδευση. Στο Συμπόσιο θα παρουσιαστούν κριτικές θεωρήσεις, θα ανακοινωθούν ερευνητικά πορίσματα και θα διατυπωθούν ιδέες και προτάσεις με στόχο την ανάδειξη της ψυχοκινητικής αγωγής ως ολοκληρωμένου συστήματος αγωγής, ως μέσου εκπαίδευσης του σώματος και του ατόμου, ως μορφής προσέγγισης της γνώσης στην εκπαιδευτική διαδικασία, που στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού. Το Συμπόσιο απευθύνεται σε νηπιαγωγούς, δασκάλους, καθηγητές φυσικής αγωγής, σχολικούς συμβούλους, ειδικούς παιδαγωγούς, φοιτητές, γονείς και γενικότερα σε όσους ενδιαφέρονται για την ομαλή ψυχοκινητική ανάπτυξη του παιδιού. ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΟΙ ΟΜΙΛΗΤΕΣ DE LIÈVRΕ BRUNO, Professeur, Université de Mons, Βέλγιο. ΖΑΡΑΓΚΑΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ, Εκπαιδευτικός Φ.Α., Διδάκτορας Παν/μίου Ιωαννίνων. ΚΑΜΠΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ, Επίκουρος Καθηγητής, Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης. ΚΑΡΤΑΣΙΔΟΥ ΛΕΥΚΟΘΕΑ, Λέκτορας, Παν/μιο Μακεδονίας. ΠΟΥΡΚΟΣ ΜΑΡΙΟΣ, Καθηγητής, Παν/μιο Κρήτης. ΦΙΛΙΠΠΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ, Δάσκαλος εμψυχωτής, Διδάσκων στο Διδασκαλείο Νηπιαγωγών, Παν/μιο Κρήτης.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΜΠΟΣΙΟΥ 8:30-9:00 Εγγραφές 9:00-9:30 Χαιρετισμoί Α Συνεδρία (Αμφιθέατρο Δ7) Πρόεδρος: Μετοχιανάκης Ηλίας 9:30-9:55 Πουρκός Μάριος: Ο Ρόλος του Σώματος και της Κίνησης στη Μαθησιακή και Αναπτυξιακή Ψυχολογία: Ιστορικές Φάσεις και Σύγχρονες Προοπτικές. 9:55-10:20 De Lièvre Bruno: La psychomotricité aujourd hui : quelles évolutions et quelles perspectives en termes d apprentissage? [Η Ψυχοκινητική σήμερα: ποιες οι εξελίξεις και ποιες οι προοπτικές σχετικά με τη μάθηση;] 10:20-10:45 Καμπάς Aντώνης: Ψυχοκινητική Ανάπτυξη, Ψυχοκινητική Αγωγή και Ψυχοκινητική Παρέμβαση: TABULA RASA. 10:45-11:15 Συζήτηση 11:15-11:45 Διάλειμμα-Καφές Β Συνεδρία (Αμφιθέατρο Δ7) Πρόεδρος: Μανωλίτσης Γεώργιος 11:45-12:10 Καρτασίδου Λευκοθέα: Ψυχοκινητική αγωγή & Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση: θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές εφαρμογές. 12:10-12:35 Ζάραγκας Χαρίλαος: Ψυχοκινητική και διαταραχές του κινητικού συντονισμού παιδιών προσχολικής ηλικίας. 12:35-13:00 Συζήτηση 13:00-14:30 Διάλειμμα Γ Συνεδρία (Πανεπιστημιακό Γυμναστήριο) Πρόεδρος: Τρούλη Καλλιόπη 14:30-14:50 Τρούλη Καλλιόπη: Ψυχοκινητικές δραστηριότητες σε διαθεματικό πλαίσιο στο νηπιαγωγείο. 14:50-16:30 Φιλιππάκης Μανώλης: Κινούμαι Επικοινωνώ Συνεργάζομαι και Δημιουργώ μέσα από ψυχοκινητικές δραστηριότητες. Βιωματικό εργαστήριο. Κλείσιμο εργασιών Συμποσίου

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΝ Πουρκός Μάριος - Ο Ρόλος του Σώματος και της Κίνησης στη Μαθησιακή και Αναπτυξιακή Ψυχολογία: Ιστορικές Φάσεις και Σύγχρονες Προοπτικές: Στις απαρχές διαμόρφωσης της Μαθησιακής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας το ζήτημα της ανάπτυξης και του ελέγχου του σώματος των παιδιών αποτελούσε ένα από τα βασικά της εμπειρικά και θεωρητικά αντικείμενα ενδιαφέροντος. Στη συνέχεια όμως, το ενδιαφέρον αυτό εξαντλήθηκε και για πολλά χρόνια κανείς δεν ασχολήθηκε με την προώθηση της γνώσης στο θέμα της κινητικής ανάπτυξης των παιδιών και κυρίως όσον αφορά στο ρόλο που αυτή διαδραματίζει στην ανάπτυξη των ανώτερων ψυχολογικών λειτουργιών ή διαδικασιών. Μόνο κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες το ενδιαφέρον αυτό έχει αναζωπυρωθεί και αυτό οφείλεται στα επιτεύγματα της οικολογικής ψυχολογίας των James Gibson και Eleanor Gibson και στην ανακάλυψη του έργου του Ρώσου φυσιολόγου της κίνησης N. Bernstein που οδήγησε στη σύγχρονη ανάπτυξη της αλληλεπιδραστικής θεωρίας των δυναμικών συστημάτων. Παράλληλα, κατά τα τελευταία χρόνια, το ζήτημα της ενσώματης και πλαισιοθετημένης γνώσης (embodied and situated knowledge) αποτελεί μια σημαντική κατεύθυνση, που προσελκύει το ενδιαφέρον των κοινωνικών επιστημόνων, τους προβληματίζει και τους οδηγεί στην επαναθεώρηση των ερευνητικών τους προσανατολισμών. Στην ανακοίνωση αυτή παρουσιάζονται εν συντομία: (α) οι βασικές ιστορικές φάσεις ενδιαφέροντος των ερευνητών για το σώμα και την κινητική ανάπτυξη, (β) η αξιολόγησή τους και (γ) οι πιο σύγχρονες προσεγγίσεις και δεδομένα για το ρόλο του σώματος και της κίνησης στις διαδικασίες μάθησης και ανάπτυξης των παιδιών. Υποστηρίζουμε ότι οι θέσεις της ενσώματης και πλαισιοθετημένης γνώσης μαζί με τις προσεγγίσεις της οικολογικής ψυχολογίας [με βασικές έννοιες τα συστήματα αντίληψης-δράσης και τις προσφερόμενες δυνατότητες (affordances)] και των δυναμικών συστημάτων δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα βάση (σύνθεση) και προοπτική για τη μελέτη των διαδικασιών μάθησης και ανάπτυξης των παιδιών και για το μέλλον της Μαθησιακής και Αναπτυξιακής Ψυχολογίας γενικότερα. De Lièvre Bruno - La psychomotricité aujourd hui : quelles évolutions et quelles perspectives en termes d apprentissage? [Η Ψυχοκινητική σήμερα: ποιες οι εξελίξεις και ποιες οι προοπτικές σχετικά με τη μάθηση;]: Στην παρούσα εισήγηση, θα επισημάνουμε τη θέση της ψυχοκινητικής σήμερα, τους τρόπους εξέλιξής της και τις προοπτικές της όσον αφορά στη μάθηση. Αρχικά, θα υπενθυμίσουμε τις θεωρητικές προϋποθέσεις οι οποίες οδήγησαν στο να δοθεί στην ψυχοκινητική πρακτική η θέση την οποία κατέχει στο σημερινό σχολικό γίγνεσθαι. Θα επιμείνουμε στην αντίληψη του ανθρώπου ως μοναδική και ολοκληρωμένη οντότητα, η οποία επέτρεψε να δοθεί στο σώμα μια θέση ανάλογη της σημασίας του. Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε τις συνέπειες αυτής της ενιαίας ματιάς πάνω στη μάθηση, η οποία επέτρεψε στην ψυχοκινητική να μπει στην τάξη. Από ιστορική άποψη, θα ληφθεί υπόψη η υπάρχουσα διαμάχη μεταξύ της ψυχοκινητικής αγωγής και της ψυχοκινητικής επανεκπαίδευσης επισημαίνοντας παράλληλα πόσο φθίνει το όριο ανάμεσά τους. Σε ένα δεύτερο στάδιο, θα επιμείνουμε στις εξελίξεις στις παιδαγωγικές πρακτικές οι οποίες ορίζουν εκ νέου το σώμα ως σημείο εκκίνησης της μάθησης. Μια πρώτη εξέλιξη μπορεί να χαρακτηριστεί ως εξέλιξη στην κατανόηση, δηλαδή ως εξέλιξη η οποία εμβαθύνει στην έννοια της σημερινής ψυχοκινητικής, αναπτύσσοντάς την. Για παράδειγμα, οι τεχνικές χαλάρωσης, όπως η γιόγκα, η σωφρολογία κ.ά. έχουν ήδη σήμερα έντονη παρουσία στο σχολείο. Θα προσδιορίσουμε τις χρήσεις και τα οφέλη τους από παιδαγωγική σκοπιά. Υπάρχει έπειτα, μια δεύτερη εξέλιξη, την οποία θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως μια κατ

επέκταση εξέλιξη, δηλαδή, που ξεπερνά την ψυχοκινητική πρακτική, αλλά που υπάγεται στην ίδια συνολική φιλοσοφία. Πρόκειται εδώ για τεχνικές διαλογισμού, διαχείρισης στρες, κλπ. των οποίων οι χρήσεις και τα οφέλη συμπίπτουν με την κατευθυντήρια γραμμή στην οποία βασίζεται η ψυχοκινητική. Αυτή η δεύτερη εξέλιξη θέτει, επίσης, το ζήτημα της επέκτασης των ηλικιών και της διεύρυνσης του κοινού στο οποίο απευθύνονται αυτές τις τεχνικές. Όλοι φαίνονται πεπεισμένοι ότι θα πρέπει να ξεκινούν αυτή την πρακτική από την πιο νεαρή ηλικία, αλλά η συνέχιση αυτής της προσέγγισης για όσο το δυνατόν περισσότερο μέσα στο σχολικό πρόγραμμα, είναι μια οπτική που χρειάζεται ακόμη να αναπτυχθεί. Θα ολοκληρώσουμε την παρουσίασή μας, επισημαίνοντας την παιδαγωγική υπεραξία αυτής της παιδαγωγικής προσέγγισης που επικεντρώνεται στο σώμα και θα αναφερθούμε, επίσης, στα δευτερογενή οφέλη που μπορούν να προσφέρουν αυτές οι πρακτικές που συνδέονται με την ψυχοκινητική στην ανάπτυξη της προσοχής και της συγκέντρωσης, στη βελτίωση της αυτοπεποίθησης, των κοινωνικών σχέσεων, της υγείας γενικότερα και της ευημερίας των ατόμων. Καμπάς Aντώνης - Ψυχοκινητική Ανάπτυξη, Ψυχοκινητική Αγωγή και Ψυχοκινητική Παρέμβαση: TABULA RASA: Ο λατινικός όρος που χρησιμοποίησε ο Locke (1632-1704) θα αξιοποιηθεί στη συγκεκριμένη παρουσίαση και με τις δυο έννοιές του: πρώτα τη μεταφορική, που σημαίνει διαλεύκανση των όρων από μηδενική βάση και σε δεύτερο βαθμό τη φιλοσοφική θεωρώντας ότι το πεδίο για ανάπτυξη είναι ανεξάντλητο, αφού η «έμφυτη προδιαγραφή» δεν αποτελεί εμπόδιο. Στο πρώτο μέρος, θα διατυπωθούν ορισμοί αφού προηγηθεί συνοπτική παρουσίαση των εννοιών και θα προταθεί ένας κοινός ψυχοκινητικός κώδικας. Στο δεύτερο μέρος, θα δοθεί έμφαση στις δυνατότητες, τα όρια και τους περιορισμούς ενός προγράμματος Ψυχοκινητικής. Επιπλέον, θα τονιστεί η επίδρασή του σε όλες τις διαστάσεις της ανθρώπινης προσωπικότητας και η σχέση του με τη διαμόρφωση δια βίου στάσεων και τρόπου ζωής. Τέλος, θα παρουσιαστούν ευρήματα από επιστημονικές μελέτες και πειράματα που αποδεικνύουν τεκμηριωμένα τη σημασία της Ψυχοκινητικής στην ανάπτυξη του ανθρώπου. Καρτασίδου Λευκοθέα - Ψυχοκινητική αγωγή & Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση: θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές εφαρμογές: Η κίνηση είναι θεμέλιο και μέσο για την ανάπτυξη των αισθήσεων, της έκφρασης, της ευφυΐας, της δημιουργικότητας και της γλώσσας του ανθρώπου, ενώ συγχρόνως, αποτελεί προϋπόθεση για να ζήσει το άτομο με αυτάρκεια, καθώς το νεογέννητο, θεωρείται ένας «πρόωρος φυσιολογικός τοκετός» και το κινητικό του ρεπερτόριο είναι αρκετά περιορισμένο. Λαμβανομένης υπόψη της σημασίας της κίνησης διάφοροι ερευνητές ανέπτυξαν θεωρίες που σχετίζονται με την ψυχοκινητική αγωγή των παιδιών τυπικής ανάπτυξης, πολλές από τις οποίες βρήκαν μετέπειτα εφαρμογή στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες. Αρχικά, η εφαρμογή της ψυχοκινητικής αγωγής στην Ειδική Αγωγή έδωσε έμφαση στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και στην ανάπτυξη της προσωπικότητας σε παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς, κινητικές αναπηρίες και αναπτυξιακές διαταραχές. Σήμερα η ψυχοκινητική αγωγή βρίσκει εφαρμογή στο χώρο της ειδικής αγωγής, τόσο σε εκπαιδευτικό, όσο και σε θεραπευτικό πλαίσιο. Η ψυχοκινητική αγωγή αναφέρεται στην «εκπαίδευση μέσω της κίνησης» και όχι «στην εκπαίδευση της κίνησης» που είναι ο σκοπός της φυσικής ή κινητικής αγωγής, στοιχείο που αποτελεί σημαντικό σημείο της διαφοροποίησής τους. Αν και οι σημαντικότεροι εκφραστές της ψυχοκινητικής μεθόδου προέρχονται από το χώρο της φυσικής αγωγής, η σύγχρονη προσέγγιση της ψυχοκινητικής μεθόδου τονίζει τη σημαντικότητα της γνώσης της ψυχοκινητικής

ανάπτυξης του παιδιού από κάθε εκπαιδευτικό, ειδικά από αυτόν που εργάζεται στο χώρο της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης. Η συγκεκριμένη εργασία θα παρουσιάσει τις θεωρητικές προσεγγίσεις και τις πρακτικές εφαρμογές της ψυχοκινητικής αγωγής σε παιδιά με ειδικές ανάγκες και αναπηρίες με απώτερο σκοπό να τονίσει, τόσο τη θεραπευτική, όσο και την εκπαιδευτική της διάσταση. Ζάραγκας Χαρίλαος - Ψυχοκινητική και διαταραχές του κινητικού συντονισμού παιδιών προσχολικής ηλικίας: Ο Ψυχοκινητικός τομέας αναδεικνύει τη δυνατή σχέση μεταξύ κινητικής, γνωστικής, αντιληπτικής, και συναισθηματικής ανάπτυξης του παιδιού (Harrow). Η ψυχοκινητική χρησιμοποιείται ως μέσο αγωγής από τους παιδαγωγούς, έχοντας ως αντικείμενο τη διευκόλυνση της δράσης των διαφόρων εκπαιδευτικών τεχνικών που έχουν στόχο την ολόπλευρη προαγωγή της προσωπικότητας του παιδιού (προαγωγή κινητικών δεξιοτήτων, κοινωνικοποίησης, ηθικότητας, και αντίληψης). Η προαγωγή της κινητικής ανάπτυξης αναφέρεται σε σωματικές- φυσικές ικανότητες και δεξιότητες, σε πράξεις που απαιτούν νευρομυϊκό συντονισμό. Η ψυχοκινητική ανάπτυξη εστιάζει και χαρακτηρίζεται, από τον κινητικό συντονισμό (ο καθορισμός και συνδυασμός τόσο γνωστικών- αντιληπτικών, όσο και σωματικο-κινητικών ενεργειών, ώστε να επιδιωχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, χωρίς απώλειες χρόνου και ενέργειας και αποφεύγοντας τις συγχύσεις) (Haverkamp & Behring, 1995, Riek & Woolley, 2005, Salter, Wishart, Lee, & Simon, 2004). Υπάρχουν πολλά παιδιά τα οποία χωρίς να έχουν γνωστά παθολογικά αίτια και ενώ πληρούν τις προϋποθέσεις ένταξής τους στις δραστηριότητες του τυπικού σχολείου ή νηπιαγωγείου, αποτυγχάνουν να αποκτήσουν ή να βελτιώσουν βασικές κινητικές δεξιότητες. Η κατάσταση αυτή οδηγεί τα παιδιά στην αποφυγή κινητικών δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα τα ήδη υπάρχοντα κινητικά προβλήματα να γίνονται ακόμη πιο σοβαρά και εμφανή (Manisto, Cantell, Huovinen, Kooistra, & Larkin, 2006). Διερευνήθηκε και αξιολογήθηκε ο κινητικός συντονισμός παιδιών προσχολικής ηλικίας. Στη μελέτη συμμετείχαν 412 παιδιά τεσσάρων έως έξι ετών, (208 αγόρια και 204 κορίτσια) από δημόσια νηπιαγωγεία των τεσσάρων Νομών της Ηπείρου και της Κέρκυρας. Για την αξιολόγηση της κινητικής ικανότητας των παιδιών χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία ανίχνευσης διαταραχών κινητικού συντονισμού (Μovement ABC test των Henderson & Sugden, 1992). Από τα αποτελέσματα της έρευνας φάνηκε ότι 370 παιδιά (89,9%) δεν παρουσίασαν κανένα πρόβλημα, 14 παιδιά (3,4%) παρουσίασαν δυσκολίες και 28 παιδιά (6,7%) παρουσίασαν έντονα προβλήματα στον κινητικό συντονισμό. Τρούλη Καλλιόπη Ψυχοκινητικές δραστηριότητες σε διαθεματικό πλαίσιο στο νηπιαγωγείο: Οι υποστηρικτές της διαθεματικής διδασκαλίας διατείνονται ότι, τα διαθεματικά προγράμματα, μέσα από τις μαθησιακές εμπειρίες που προσφέρουν στα παιδιά, εμπλέκουν το σώμα, τις αισθήσεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους με τον ομαλότερο τρόπο. Το γεγονός αυτό καθιστά τη διαθεματική διδασκαλία ιδιαίτερα πρόσφορη για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας που προσεγγίζουν έτσι τη μάθηση με φυσικό τρόπο. Στην περίπτωση της διαθεματικής διδασκαλίας, για να χρησιμοποιηθούν οι ψυχοκινητικές δραστηριότητες στην προσέγγιση ενός θέματος ή στην επίτευξη των διδακτικών στόχων του αναλυτικού προγράμματος, πρέπει να είναι έντονα προσανατολισμένες στο παιδί, στα ενδιαφέροντα και στις ανάγκες του, να παροτρύνουν τα παιδιά ώστε να χρησιμοποιούν το υλικό και το σώμα τους και να εκφράζονται με δημιουργικό τρόπο, καθώς και να τους δίνουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, να επιλύουν τα προβλήματα που συναντούν και να ενισχύουν την επαφή και τη συνεργασία μεταξύ τους. Μέσα από μια τέτοια διδασκαλία, η κίνηση γίνεται

εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού, που εμπλουτίζει το διδακτικό ρεπερτόριό του και αυξάνει τις μαθησιακές ευκαιρίες των παιδιών. Στην εισήγησή μας υποστηρίζουμε ότι, η κίνηση, ως θεμελιώδες στοιχείο της παιδικής ανάπτυξης και μάθησης θα πρέπει, να αξιοποιηθεί στο πλαίσιο της διαθεματικής διδασκαλίας και να αποτελέσει αναπόσπαστο συστατικό της. Μέσα από παραδείγματα ψυχοκινητικών δραστηριοτήτων θα δείξουμε πώς είναι δυνατόν να ανοιχτούμε προς άλλες γνωστικές περιοχές συνεισφέροντας ευρύτερα στη μάθηση του παιδιού. Φιλιππάκης Μανώλης - Κινούμαι Επικοινωνώ Συνεργάζομαι και Δημιουργώ μέσα από ψυχοκινητικές δραστηριότητες: Η κίνηση είναι το πρώτο μέσο με το οποίο ο άνθρωπος προσεγγίζει, ερευνά και γνωρίζει το περιβάλλον του. Αποτελεί τη βάση στην οποία αναπτύσσονται όλοι οι υπόλοιποι τομείς της ζωής του. Η ψυχοκινητική αγωγή στο νηπιαγωγείο και στο δημοτικό, συνδέεται στενά με την κινητική εξέλιξη του παιδιού και λειτουργεί ευεργετικά στη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξή του. Στο βιωματικό εργαστήριο που θα πραγματοποιηθεί, θα παρουσιαστούν δραστηριότητες που θα διευκολύνουν τα μέλη της ομάδας να προσεγγίσουν την ψυχοκινητική στους τρεις παρακάτω τομείς: α) η ψυχοκινητική ως ολοκληρωμένο σύστημα αγωγής, β) η ψυχοκινητική ως μέσο εκπαίδευσης του σώματος και γ) η ψυχοκινητική ως μέσο προσέγγισης της γνώσης στην εκπαιδευτική διαδικασία. Όλες οι ασκήσεις θα έχουν πρακτικό και πολλαπλασιαστικό χαρακτήρα. Επιδιώκεται, δηλαδή, να αποτελέσουν πλούσια ερεθίσματα για τα μέλη της ομάδας, που με τη σειρά τους θα δημιουργήσουν πολύ περισσότερες ασκήσεις και θα τις εφαρμόσουν στο ημερήσιο πρόγραμμα του σχολείου. Θα τονιστεί, ιδιαίτερα, ο ρόλος του παιδαγωγού-εμψυχωτή και θα προταθούν τεχνικές που θα διευκολύνουν το έργο, το ρόλο και τη θέση του, ώστε να λειτουργήσει ως καταλύτης στην ομάδα. Θα προσφερθούν ιδέες για το πώς θα μπορεί να λειτουργήσει η τάξη-ομάδα, μεγαλώνοντας το «εμείς», χωρίς να μειώνεται το «εγώ» των μελών της. Επίσης, θα δοθούν ιδέες που θα συνδέουν τις ψυχοκινητικές δραστηριότητες με παιχνίδια και ασκήσεις που αφορούν άλλες τέχνες (θέατρο, μουσική και εικαστικά). Τέλος, θα δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην όλη εφαρμογή του προγράμματος που είναι δομημένο, έτσι, ώστε η έντεχνη και ευχάριστη αλληλεπίδραση μεταξύ των παιδιών που επιδιώκει ο παιδαγωγός- εμψυχωτής να στοχεύει στη σφαιρική ανάπτυξή τους σωματικά, νοητικά και συναισθηματικά. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΡΟΥΛΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗ, Λέκτορας, Παν/μιο Κρήτης (Πρόεδρος) ΜΑΝΩΛΙΤΣΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Επίκουρος Καθηγητής, Παν/μιο Κρήτης (Αντιπρόεδρος) ΚΥΠΡΙΩΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ, Λέκτορας, Παν/μιο Κρήτης (Ταμίας) ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Επίκουρος Καθηγητής, Παν/μιο Κρήτης (Μέλος) ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΖΟΡΜΠΑΛΑ ΜΑΡΙΝΑ, Επίκουρη Καθηγήτρια, Παν/μιο Κρήτης (Μέλος) ΡΗΝΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ, Δασκάλα, μετεκπαιδευόμενη στο Διδασκαλείο Δ.Ε. «Μαρία Αμαριώτου» (Μέλος) ΤΕΡΖΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ, Νηπιαγωγός, μέλος του Συλλόγου Μετεκπαιδευομένων Εκπαιδευτικών «Έλλη Αλεξίου» (Μέλος) ΤΖΙΑΚΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, Νηπιαγωγός, μέλος του Συλλόγου Μετεκπαιδευομένων Εκπαιδευτικών «Έλλη Αλεξίου» (Μέλος)

Κόστος συμμετοχής: 10 ευρώ (στην τιμή περιλαμβάνεται ο φάκελος της ημερίδας, παρακολούθηση των εισηγήσεων, βεβαίωση συμμετοχής και καφές/αναψυκτικό) 15 ευρώ για όσους παρακολουθήσουν και το βιωματικό εργαστήριο (θα δοθεί ξεχωριστή βεβαίωση). Πληροφορίες Χλαπάνα Ελισάβετ: Τηλ: 28310-77696, Φαξ: 28310-77891 www.edc.uoc.gr και Διονυσοπούλου Αλεξία: Τηλ: 28310-77706 Δηλώσεις συμμετοχής για το βιωματικό εργαστήριο: Πρωί: τηλ: 28310-77706 (9:00-13:00) Απόγευμα: τηλ: 28310-77696 (15:00-19:30) Φαξ: 28310-77891 e-mail: epee@edc.uoc.gr (Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας) Χορηγοί: Πανεπιστήμιο Κρήτης, Διδασκαλείο Νηπιαγωγών Παν/μίου Κρήτης, Βιβλιοπωλείο Κλαψινάκης