Ρφπανςη Περιβάλλοντοσ Επιμόλυνςη Τροφίμων Ο ρόλοσ του Γ.Χ.Κ. Γηεύζπλζε Πεξηβάιινληνο Ν. Νηθόιεο
Ρύπαλζε επηθαλεηαθώλ πδάησλ θαη ηνπ πδξνθόξνπ νξίδνληα
Απνξξίκαηα θαύζε απνξξηκάησλ Ρύπαλζε αηκόζθαηξαο εδάθνπο πδξνθόξνπ νξίδνληα
Θαιάζζηα ξύπαλζε
Σξόπνη ξύπαλζεο ηνπ πεξηβάιινληνο πεγέο πεξηβαιινληηθήο ξύπαλζεο
Περιβάλλον ΡΤΠΟΗ Σξόθηκα
Ο ρόλοσ του Γ.Χ.Κ.
Δραςτηριότητεσ αντικείμενα του Εργαςτηρίου τησ Δ/νςησ Περιβάλλοντοσ Επιμόλυνςη τροφίμων Ζλεγχοσ εμφιαλωμζνων νερών Χημικά όπλα Άγνωςτα δείγματα, κυρίωσ από καταγγελίεσ περιβαλλοντικοφσ ρυπαντζσ (βαρζα μζταλλα) Περιβαλλοντικόσ ζλεγχοσ γεωργικοφσ ρυπαντζσ (μυκοτοξίνεσ) άλλησ φφςησ ουςίεσ (π.χ. μελαμίνη από πιθανή νοθεία) Τελωνειακόσ ζλεγχοσ και ζλεγχοσ Αγοράσ Πόςιμων νερών (δικτφων, γεωτρήςεων κλπ) Επιφανειακών υδάτων (ποτάμια, λίμνεσ) Αποβλήτων βιομηχανίασ, λυμάτων. Θαλάςςια ρφπανςη, κυρίωσ από πετρελαιοειδή
Τι μετράμε ςτα απόβλητα; Κυρίωσ Βαρζα Μζταλλα. Μόλυβδοσ Κάδμιο Υδράργυροσ Χρώμιο (ολικό και εξαςθενζσ) Χαλκόσ, Σίδηροσ, Νικζλιο, Αργίλιο κλπ Άλλεσ παραμζτρουσ (COD, BOD, φαινόλεσ, απορρυπαντικά, πετρελαιοειδή κλπ)
Ζνα παράδειγμα ρφπανςησ με βαρζα μζταλλα: Ο υδράργυροσ
Βιομεγζθυνςη υδραργφρου
Μεταφορά επικίνδυνου οργανικοφ ρφπου από περιβαλλοντική μόλυνςη ςτα τρόφιμα. παράδειγμα: Διοξίνεσ Οη δηνμίλεο εηζέξρνληαη ζηε δηαηξνθηθή αιπζίδα θπξίσο σο αεξόθεξηνη ξύπνη (θπξίσο από ηελ θαύζε απνξξηκκάησλ θαη ηε ρεκηθή βηνκεραλία). Έηζη, ην έδαθνο είλαη ν θπζηθόο απνδέθηεο ησλ δηνμηλώλ. Πέξαλ από ηε κεηαθνξά ησλ δηνμηλώλ κέζσ ηνπ αέξα, ηα εδάθε κπνξνύλ λα κνιπλζνύλ από ηε ιπκαηνιάζπε θαη από δηαξξνέο θαη δηαβξώζεηο ήδε ξππαζκέλσλ πεξηνρώλ. Σν ξππαζκέλν ρώκα, ζαλ ιεπηή ζθόλε θαηαθάζεηαη ζηα ρόξηα, πξνζιακβάλεηαη από ηα δώα (βννεηδή, αίγεο, αξληά, ρνίξνη, θνηόπνπια) θαηά ηε βνζθή ηνπο θαη ζηε ζπλέρεηα βξίζθεηαη ζην θξέαο θαη άιια πξντόληα (απγά, γάια) πνπ δηαηίζεηαη ζηελ θαηαλάισζε.
πλεηζθνξά ησλ επηκέξνπο ηξνθίκσλ ζηε κέζε εκεξήζηα πξόζιεςε δηνμηλώλ θαη PCB Ο Δπξσπατθόο Καλνληζκόο 1881/2006 θαζνξίδεη ηα αλώηεξα επηηξεπηά όξηα ησλ δηνμηλώλ θαη ησλ παξόκνησλ πξνο ηηο δηνμίλεο PCB ζε δηάθνξα ηξόθηκα (θξέαηα, γάια, απγά, έιαηα) ζηελ πεξηνρή 1 έσο 10 pg TEQ/g ιίπνπο, αλάινγα κε ην είδνο ηνπ ηξνθίκνπ
Γεωργικοί ρυπαντζσ: μυκοτοξίνεσ παράδειγμα: αφλατοξίνεσ Ξεξνί θαξπνί (αξάπηθα θπζηίθηα, θαξπνί κε θέιπθνο θιπ) Γεκεηξηαθά, κεηαπνηεκέλα ηξόθηκα από δεκεηξηαθά Αξαβόζηηνο Καξπθεύκαηα (πηπέξη, κνζρνθάξπδν, ηζίιη θιπ) (Καλ. ΔΔ 1881/2006, B1+B2+G1+G2 < 4-15 κg/kg) Εσνηξνθέο
πλνπηηθά, ν κεραληζκόο ηεο ηνμηθήο δξάζεο ησλ αθιαηνμηλώλ έρεη σο εμήο: Οη αθιαηνμίλεο ζηνλ νξγαληζκό κε ηελ επίδξαζε ησλ ελδύκσλ ηεο νκάδαο ηνπ θπηνρξώκαηνο P450 κεηαβνιίδνληαη ζην ήπαξ πξνο δηάθνξα πξντόληα κεηαμύ ησλ νπνίσλ βξίζθεηαη θαη κηα επνμεηδηθή έλσζε. Ο κεηαβνιίηεο απηόο ζρεκαηίδεη έλσζε πξνζζήθεο (adduct) κε ηε γνπαλίλε (G) ηνπ DNA θαη ηνπ RNA, γεγνλόο πνπ νδεγεί ζε απνπνπξίλσζε θαη ζξαύζε ηεο αιπζίδαο ησλ λνπθιετληθώλ νμέσλ κε απνηέιεζκα λα δηαθνπεί ε ζύλζεζε απαξαίηεησλ πξσηετλώλ θαη DNA ζε ηζηνύο δσηηθώλ νξγάλσλ, όπσο ζην ήπαξ, ζηα έληεξα θαη ζηνλ κπειό ησλ νζηώλ.
Νοθεία τροφίμων Διατροφικό ςκάνδαλο παράδειγμα: Μελαμίνη Ζ κειακίλε είλαη ρξήζηκε ρεκηθή νπζία κε πνιπάξηζκεο βηνκεραληθέο εθαξκνγέο θαη ε παξαγσγή ηεο ζηελ Κίλα ηα ηειεπηαία 15 ρξόληα ήηαλ εμαηξεηηθά αικαηώδεο ιόγσ ηεο ρξήζεο ηεο θαη σο ιίπαζκα. Οη κεγάιεο θαη θηελέο πνζόηεηεο κειακίλεο είραλ σο απνηέιεζκα λα πξνζηίζεηαη εδώ θαη πνιιά ρξόληα ζε δσνηξνθέο θαη ζε δηάθνξα ηξόθηκα (π.ρ. γάια) γηα λα απμήζεη ηελ πεξηεθηηθόηεηά ηνπο ζε άζωτο, ην νπνίν θαηλνκεληθά εθιακβάλεηαη σο πξσηετλνύρν άδσην κε ηηο απιέο θαη ηαρείεο δνθηκαζίεο, όπσο ε κέζνδνο Kjeldahl, πνπ δελ πξνζθέξνπλ θακία πιεξνθνξία σο πξνο ην από πξνέξρεηαη ην κεηξνύκελν ην άδσην. ηελ νπζία ε πξνζζήθε κειακίλεο είλαη παξαπιαλεηηθή, απνηειεί θαζαξή λνζεία θαη δελ πξνζθέξεη ζξεπηηθή δηαηξνθή. Τνλ Σεπηέκβξην ηνπ 2008, κεηά ην ηέινο ησλ Οιπκπηαθώλ αγώλσλ, απνθαιύθζεθε ζηελ Κίλα ην ζθάλδαιν γηα ην κνιπζκέλν κε κειακίλε παηδηθό γάια (γηα ηελ αθξίβεηα: ζθόλε γάιαθηνο γηα βξεθηθέο ηξνθέο). Τν ζθάλδαιν ελεπιάθεζαλ πνιιέο κεγάιεο εηαηξείεο ηξνθίκσλ ηεο Κίλαο θαη απνθαιύθζεθε κεηά από ηα πνιιά θξνύζκαηα αζζελεηώλ ζε κηθξά παηδηά. Πνιιά από απηά πέζαλαλ από βιάβεο ζηε ιεηηνπξγία ησλ λεθξώλ (λεθξηθή αλεπάξθεηα), θπξίσο κέζσ ηνπ ζρεκαηηζκνύ πέηξαο ζηα λεθξά (λεθξνιηζίαζε). Η ζρεκαηηδόκελε "πέηξα" ζηελ νπζία είλαη θξπζηαιιηθά ζπζζσκαηώκαηα θπαλνπξηθήο κειακίλεο. Από επίζεκα ζηνηρεία ησλ αξρώλ απνδείρζεθε όηη ην 20% ησλ θηλέδηθσλ εηαηξεηώλ παξαγσγήο δηαηξνθηθώλ πξντόλησλ, γηα ηα νπνία ρξεζηκνπνηνύζαλ σο πξώηε ύιε γάια, δηέζεηαλ πξντόληα πνπ ήδε πεξηείραλ κειακίλε. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή απνθάζηζε όηη γαιαθηνθνκηθά πξντόληα πνπ παξάγνληαη ή πξνέξρνληαη από ηελ Κίλα ζα πξέπεη λα ππόθεηληαη ζε εξγαζηεξηαθό έιεγρν γηα ηελ παξνπζία κειακίλεο. Πξντόληα κε επίπεδα μελαμίνης πάνω από 2,5 mg/kg ζα πξέπεη λα θαηαζηξέθνληαη ακέζσο (Καλ ΔΔ 594/2012)
'Εναρ απλόρ ςπολογιζμόρ νόθεςζηρ γάλακηορ με μελαμίνη Η πεξηεθηηθόηεηα ηεο κειακίλεο ζε άδσην είλαη 67%. Οη πξσηεΐλεο ηνπ γάιαθηνο πεξηέρνπλ (θαηά κέζν όξν) 16% άδσην. Τν θαλνληθό αγειαδηλό γάια πεξηέρεη 3,2% πξσηεΐλεο. Τν γάια λνζεύεηαη εύθνια κε λεξό. Η λόζεπζε ηνπ γάιαθηνο κε λεξό γίλεηαη εύθνια αληηιεπηή θαηά ηνλ πξνζδηνξηζκό ηνπ νιηθνύ αδώηνπ κε κία από ηηο απιέο θιαζηθέο κεζόδνπο, όπσο ε κέζνδνο Kjeldahl. Δπνκέλσο, ε λνζεία απηή κπνξεί λα θαιπθζεί κε πξνζζήθε κειακίλεο πνπ ζα αλεβάζεη ην άδσην ηνπ λνζεπκέλνπ γάιαθηνο ζηα θαλνληθά επίπεδα. Παπάδειγμα: 50 g αγειαδηλνύ γάιαθηνο πεξηέρνπλ 50 x (3,2/100) = 1,6 g πξσηετλώλ ή 1,6 x (16/100) = 0,256 g αδώηνπ. 'Ιδηα πνζόηεηα αδώηνπ πεξηέρεηαη ζε 0,256 / (67/100) = 0,38 g κειακίλεο. Δπνκέλσο, εάλ 1 kg γάιαθηνο λνζεπηεί κε 50 g ύδαηνο, ε πεξηεθηηθόηεηα ηνπ ζε άδσην ζα εκθαληζηεί (θαηά ηνλ πξνζδηνξηζκό θαηά Kjeldahl) θαλνληθή, εάλ ζην κίγκα πξνζηεζνύλ 0,38 g κειακίλεο.
Επιμόλυνςη λόγω παραγωγικήσ διαδικαςίασ παράδειγμα: ακρυλαμίδιο
Τοξικόηηηα ηος ακπςλαμιδίος ζηον άνθπωπο: Γηα ηνλ άλζξσπν, ην αθξπιακίδην ζεσξείηαη πιθανόρ (probable) θαξθηλνγόλνο παξάγνληαο θαη θαηεγνξηνπνηείηαη ζηελ Οκάδα 2A ηεο IARC (International Agency for Research on Cancer), ιόγσ αλεπαξθώλ δεδνκέλσλ γηα λα θαηαηαγεί ζηελ Οκάδα 1 (παξάγνληαο θαξθηλνγόλνο γηα ηνλ άλζξσπν). Ωζηόζν, ηα δεδνκέλα πνπ δείρλνπλ θαξθηλνγέλεζε ζηα δώα, ην θαηαηάζζνπλ ζε θαηεγνξία αλώηεξε ηεο Οκάδαο 2Β (δπλαηόο - possible θαξθηλνγόλνο παξάγνληαο γηα ηνλ άλζξσπν). Πξόζιεςε κεγάισλ πνζνηήησλ αθξπιακηδίνπ επηθέξεη άκεζα λεπξνηνμηθά θαη νξκνλνινγηθά απνηειέζκαηα, ηα νπνία είλαη πιήξσο ηεθκεξησκέλα, ζε αληίζεζε κε ό,ηη ηζρύεη γηα ηελ πηζαλή θαξθηλνγόλν δξάζε ηνπ Πεπιεκηικόηηηα διαθόπων ηποθών ζε ακπςλαμίδιο (μg/kg) Ακύγδαια (ςεκέλα) 260 Πξντόληα αξηνπνηίαο (ςσκί, θέηθ, 70-430 θνπινύξηα) Μπύξεο 30-70 Γεκεηξηαθά (πξσηλνύ) 30-1346 Μπηζθόηα - θξαθεξάθηα 30-3200 Σνθνιάηα (ζθόλε) 15-90 Καθέο (ζθόλε) 170-351 Φξπγαληέο 800-1200 Τζηπο θαιακπνθηνύ, θξίζπηο 34-416 Πξντόληα ηρζύσλ 30-39 Κξέαο θαη πξντόληα από θνηόπνπια 30-64 Φπζηίθηα κε θέιπθνο 140 Βξαζκέλεο παηάηεο 48 Παηάηεο ηζηπο, θξίζπηο 170-3700 Παηάηεο ηεγαληηέο 200-12000 Γηάθνξα ζλαθο (όρη παηάηαο) 30-1915 Ηιηόζπνξνη ςεκέλνη 66
Διαχείριςη βιομηχανικών λυμάτων Βιολογικοί καθαριςμοί λυμάτων Διαχείριςη αςτικών απορριμμάτων Ανακφκλωςη ιδιαίτερα των πιο επιβαρυντικών ρφπων (πλαςτικά, μπαταρίεσ κλπ) Χρήςη νζων τεχνολογιών φιλικών προσ το περιβάλλον (πχ. υβριδικά αυτοκίνητα) Ορθολογική διαχείριςη πόρων (νεροφ, καυςίμων κλπ) Ατομική ευθφνη για την προςταςία του περιβάλλοντοσ περιβαλλοντική ςυνείδηςη.
Οξζέο γεσξγηθέο πξαθηηθέο Πεξηνξηζκόο κπθνηνμηλώλ Πεξηνξηζκέλε ρξήζε θπηνθαξκάθσλ Βηνινγηθέο θαιιηέξγεηεο Οξζή δηαρείξηζε βηνκεραληθώλ θαη αζηηθώλ απνβιήησλ καθξηά από θαιιηέξγεηεο θαη κνλάδεο εθηξνθήο δώσλ Αιιαγέο ζηηο κεζόδνπο παξαγσγήο ησλ ηξνθίκσλ. πζηεκαηηθνί εξγαζηεξηαθνί έιεγρνη