Η ανάγκη διατήρησης-παρακολούθησης-ανάδειξης των υγροτόπων της Αττικής Στοιχεία από το ερευνητικό έργο «Υγρότοποι Αττικής» ΕΛΚΕΘΕ / ΕΟΕ 2010 Υπεύθυνος έργου από πλευράς ΕΛΚΕΘΕ: Δρ. Σταμάτης Ζόγκαρης zogaris@ath.hcmr.gr zogaris.blogspot.gr
Μια επισκόπηση Υγρότοποι: τα πιο απειλούμενα οικοσυστήματα στην Αττική Η αντίληψη μας ως τώρα αποτελέσματα πρώτου πιλοτικού έργου
Πως προσδιορίζουμε έναν υγρότοπο; Εκεί όπου υπάρχει υγροτοπικη ή υγρόφιλη βλάστηση, υγροτοπικά εδάφη, και υγρές επιφάνειες που εποχιακά κατακλύζονται με νερό ακόμη και σε τεχνητούς υδάτινους σχηματισμούς ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ως ενδείκτης υγείας των υγροτοπικών οικσυστηματων Τοπίο οικοσυστήματα είδη γενετική ποικιλότητα
Υγρότοποι Αττικής: Κύριες απειλές Χαμένοι υγρότοποι της Αττικής (ενδεικτική γενίκευση) Αποξηράνσεις, εκβαθύνσεις, έργα αντιπλημμυρικά αντιδιαβρωτικά Επιχωματώσεις Εκχερσώσεις γεωργική εκμετάλλευση Αστική / βιομηχανική δόμηση Οδοποιία Εγκαταστάσεις τουρισμού - αναψυχής Ρύπανση Τα πιο απειλούμενα οικοσυστήματα στην Αττική 70% + Μείωση της έκτασης φυσικών υγροτόπων στην Αττική Χερσόνησο
Πιλοτική Προσπάθεια 2010 Έργο του ΕΛΚΕΘΕ/Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία το 2010. Είναι η πρώτη προσπάθεια προσδιορισμού υγροτόπων. Ταχεία βιολογική επισκόπηση. Συνέβαλαν και ειδικοί ερευνητές (Πανεπιστήμιο Δυτικής Ελλάδας, κ.α.) Ενημερώθηκε ο ΟΡΣΑ στάθηκαν οριοθετήσεις και βάση δεδομένων για 78 υγρότοπους.
Πιλοτική Προσπάθεια 2010 Συνδυασμός επιστημονικής έρευνας με δράσεις παρεμβάσεις διαχείρισης, ενημέρωσης ευαισθητοποίησης, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και πολιτικής Χρηματοδότηση από την ίδια την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (10 000 ευρώ) Συνεργασία με ΕΛΚΕΘΕ, Πανεπιστήμια, ειδικούς επιστήμονες
Σπάνιοι Τύποι Οικοτόπων (Αλμυρόβαλτος-Λιμνοθάλασσα) Απειλούμενες φυτοκοινωνίες (Αλμυρόβαλτος-Αλίπεδο) - Υδρόβια χλωρίδα Ιθαγενείς νεροχελώνες Είδη εξαρτώμενα από υδάτινους σχηματισμούς και υγρότοπουςαπειλούμενη Βιοποικιλότητα της Αττικής Παρυδάτια πουλιά Λιβελούλες Αμφίβια Ψάρια γλυκών νερών Χέλια Ψάρια μεταβαατικών υδάτων
Υπάρχουν υγρότοποι στην Αττική; Χωρικά Κριτήρια: 2 έως 10 000 στρέμματα σε έκταση
78+ υγρότοποι, υδάτινα σώματα ρεμάτων, τεχνητά υδάτινα σώματα, κ.α.
Παραδείγματα διαφορετικών τύπων υγροτόπων στην Αττική Παράκτιοι υγρότοποι Ποτάμια υδάτινα συστήματα Λιμναία υδάτινα συστήματα και λιμνοθάλασσες Έλη και εσωτερικοί υγρότοποι Τεχνητοί Υγρότοποι Βαρέως τροποποιημένοι
Παράκτιοι Υγρότοποι Εκβολή Ρ. Κερατέας Βραυρώνα Βουρκάρι Μεγάρων Μπρέξιζα Νέα Μάκρη Λεγρενά Ψάθα
Ποτάμια Υδάτινα Συστήματα Κηφισός (Νέα Κηφισιά) Ρ. Κερατέας Ρέμα Ερασίνου (Μακρόπουλο) Κάτω Ασωπός
Π. Κηφισός Λιμναία Υδάτινα Σύστηματα και Λιμνοθάλασσες Λ/θ Ωρωπου Λ/θ Αλυκής Λούτσας Λ. Βουλιαγμένης Λ. Κουμουνδούρου
Έλη και εσωτερικοί υγρότοποι Έλη Δρακονέρας, Κάτω Σούλι, Σχινιάς Πηγή Ερασίνος (Πύργος Βραώνας) Μακαρία Πηγή, Σχινιάς Πηγή Λουμπάρδας, Ακτή Κορωπή
Τεχνητοί Υγρότοποι Βαρέως τροποποιημένοι Τεχν. Λίμνη Μαραθώνα Εκβολή Ρέματος Ραφήνας Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμειο, Σχινιάς Έλη Λουτρού, Σπάτα
Κριτήρια Αξιολόγησης Γενικά χαρακτηριστικά αξιολόγησης των υγρότοπων της Αττικής: Συνεκτικότητα ενδιαιτημάτων (εντός και περιφεριακά) Συνεκτικότητα υδάτων (περιφερειακά του υγροτόπου) Αλλοίωση φυσικής βλάστησης Αλλοίωση φυσικής έκτασης υγροτόπου Αλλοίωση πανδίας-χλωρίδας (πλούτου-ειδών) Αλλοίωση υδρομορφολογικής/χημικής κατάστασης υδάτων Εισβολή ξενικών ειδών
Παράδειγμα Προκαταρκτικής Χαρτογράφησης Βουρκάρι Μεγάρων (Κόλπος Ελευσίνας) Υγρότοποι στο Βουρκάρι
Ποιοί είναι από τους σημαντικότερους; Π. Ασωπός Δέλτα Ασωπού Λ. Μαραθώνα Σχινιάς Κουμουνδούρου Μπρέξιζα Ψάθα Ρ. Ραφήνας Σχίνος Π. Κηφισός Αλυκή Λούτσας Βουρκάρι Φαληρικός Όρμος Ρ. Ερασίνου Βραυρώνα Ρ. Κερατέας Λίμνη Βουλιαγμένης Αγ. Νικόλαος Αλυκή Αναβύσσου Λεγρενά
Σκέψεις προς ένα όραμα για τη διαχείριση Διακρίνουμε τους «περι-αστικούς» υγρότοπους ως περιβαλλοντική προτεραιότητα. Είναι από τα σημαντικότερα ζητήματα προστασίας-αναβάθμισης φύσης μέσα και γύρω από την πόλη. Απαιτείται μια στρατηγική διατήρησης και «οικολογικής αποκατάστασης» που θα πλαισιώνεται από έργο επιστημονικής παρακολούθησης. Απαραίτητη η ευαισθητοποίηση και πληροφόρηση του κοινού. Απαραίτητη η πρόσβαση σε υγρότοπους. Να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός «δια βίου μάθησης» που θα βοηθήσει στην πληροφόρηση του πολίτη, και διάχυση της «επιτυχίας» έργων αποκατάστασης-προστασίας-ανάδειξης. Να εστιάσουμε σε προτεραιότητες οι σημαντικότερες μεγαλύτερες και πιο εύκολα «αξιοποιήσιμες» περιπτώσεις. Σημαντικές ευκαιρίες παρουσιάζονται στον Σχινιά-Μαραθώνα, Δέλτα Ασωπού, Αλυκή Λούτσας, Βραυρώνα, Λίμνη Κουμουνδούρου, εκβολές Πικροδάφνης-Φαληρικός Όρμος