Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο Ε Σ Ω Τ Ε Ρ Ι Κ Ω Ν Υ Δ Α Τ Ω Ν Πεπιγπαθή ηηρ εςπύηεπηρ πεπιοσήρ ενδιαθέπονηορ Ζ ιεθάλε απνξξνήο ηεο ιίκλεο Κνπκνπλδνύξνπ έρεη έθηαζε 39,0 km 2 θαη βξίζθεηαη ζην λνηηναλαηνιηθό ηκήκα ηνπ Θξηάζηνπ πεδίνπ θαη θαηαιακβάλεη εθηάζεηο από ηνπο δήκνπο Αζπξόππξγνπ θαη Φπιήο, ελώ πνιύ κηθξά ηκήκαηα ηεο ιεθάλεο εληνπίδνληαη θαη ζηνπο δήκνπο Πεηξνύπνιεο θαη Υατδαξίνπ. Ζ ιεθάλε απνξξνήο λνηηναλαηνιηθά νξηνζεηείηαη από ην Αηγάιεσ όξνο (κέγηζην πςόκεηξν 462 m), αλαηνιηθά από ηηο θνξπθέο Ππξγάξη (πςόκεηξν 224 m) θαη Πιάησκα (πςόκεηξν 442 m) θαη βόξεηα από ην Βνπλό Υαζηάο (πςόκεηξν 555 m). ην θεληξηθό ηκήκα, λνηηνδπηηθά ηεο ιεθάλεο ζπλαληώληαη ιόθνη κε ην όλνκα Κάζηξν Εάζηαλε (πςόκεηξν 171 m) κε βνξεηναλαηνιηθή - λνηηνδπηηθή δηεύζπλζε θαη νη θνξπθέο Μπηνύια (πςόκεηξν 100 m) θαη Μαζνύξε (πςόκεηξν 135 m). Σν πςόκεηξν νινθιεξεο ηεο πδξνινγηθήο ιεθάλεο θπκαίλεηαη από 0 m έσο 555 m, κε κέζν πςόκεηξν 135,6 m. 1
Βαζηθόο κνξθνγελεηηθόο παξάγνληαο ηεο πεξηνρήο κειέηεο απνηεινύλ ηα ξέκαηα ηεο πεξηνρήο θαη ηδηαίηεξα ηα ξέκαηα Ρεκαηάθη, Σδαβαξδέια θαη ηελόλ. Σν πδξνγξαθηθό δίθηπν είλαη γεληθά αξαηό θαη απιό κε κηθξνύο ζπληειεζηέο δηαθιάδσζεο, ζπρλόηεηαο θαη ππθλόηεηαο. ε πνιιά ζεκεία ην πδξνγξαθηθό δίθηπν ράλεηαη, γεγνλόο πνπ ππνδειώλεη ζεκαληηθή θαηείζδπζε ηνπ λεξνύ πξνο ηνλ ππόγεην πδξνθόξν νξίδνληα. Σα ξέκαηα δελ εκθαλίδνπλ ζπλερή ξνή, παξά κόλν ζε πεξηόδνπο κεγάισλ βξνρνπηώζεσλ. Η λίμνη Κοςμοςνδούπος Ζ ιίκλε Κνπκνπλδνύξνπ εληνπίδεηαη ζην λνηηνδπηηθό ηκήκα ηεο ιεθάλεο απνξξνήο ηεο, πξηλ ηελ έμνδν ζηνλ θόιπν ηεο Διεπζίλαο. Ζ δηεύζπλζε ηεο ιίκλεο είλαη πεξίπνπ βόξεηα / βνξεηνδπηηθή - λόηηα / λνηηναλαηνιηθή, ελώ ην κέγηζην κήθνο ηεο θζάλεη ηα 620 m θαη κέγηζην πιάηνο ηεο ηα 400 m πεξίπνπ. Ζ έθηαζε ηεο ιίκλεο είλαη πεξίπνπ 146.500 m 2 θαη ε πεξίκεηξόο ηεο πεξίπνπ 1.680 m. 2
Σν δπηηθό όξην ηεο ιίκλεο γεηηληάδεη κε ηε ζάιαζζα, από ηελ νπνία δηαρσξίδεηαη κε ηελ Δζληθή Οδό Αζελώλ - Κνξίλζνπ. Ζ εθθόξηηζε ηεο ιίκλεο πξαγκαηνπνηείηαη κέζσ ελόο ηζηκεληέληνπ αγσγνύ θάησ από ηελ Δζληθή Οδό, κε παξνρέο ηεο ηάμεο ησλ 30 m 3 /h (Conides & Parpoura, 1997). Ζ ιίκλε είλαη ξερή κε βάζνο πνπ θζάλεη ηα -2,6 m θαη κέζν βάζνο 1,0 m. Σα κεγαιύηεξα βάζε εληνπίδνληαη βνξεηναλαηνιηθά ηεο ιίκλεο, όπνπ εληνπίδνληαη νη πεγέο ηξνθνδνζίαο ηεο. Ιζηοπική Δξέλιξη ηηρ πεπιοσήρ Ζ ιίκλε Κνπκνπλδνύξνπ θαζώο θαη ε παιαηόηεξε ιίκλε Κεθαιάξη πνπ απνμεξάλζεθε, ζηελ αξραηόηεηα ήηαλ γλσζηέο κε ηελ νλνκαζία Ρεηηνί ή ιίκλεο ησλ Καζαξκώλ θαη ήηαλ ζπλδεδεκέλεο κε ηα Διεπζίληα Μπζηήξηα, θαζώο νη ζπκκεηέρνληεο εμαγλίδνληαλ ζε απηέο. Ήηαλ αθηεξσκέλεο ζηηο ζεέο ηεο Διεπζίλαο, ε πξώηε ζηελ Πεξζεθόλε θαη ε δεύηεξε ζηε Γήκεηξα, ελώ δηθαίσκα αιηείαο είραλ κόλν νη ηεξείο ηεο Διεπζίλαο. 3
Καηά ηνλ 19 ν αηώλα έγηλαλ έξγα επηρσκάησζεο θαη νδνπνηίαο κεηαμύ ηεο αθηήο ηνπ θαξακαγθά θαη ηεο ιίκλεο από ηελ θπβέξλεζε ηνπ πξσζππνπξγνύ Αιέμαλδξνπ Κνπκνπλδνύξνπ (1817-1883), ζηνλ νπνίν απνδίδεηαη θαη ε νλνκαζία ηεο ιίκλεο. ηηο αξρέο ηνπ 20 νπ αηώλα πξαγκαηνπνηήζεθαλ έξγα δηαπιάηπλζεο ηεο εζληθήο νδνύ Αζελώλ - Κνξίλζνπ κε ζπλέπεηα ηε κείσζε ηεο επηθάλεηαο ηεο ιίκλεο Κνπκνπλδνύξνπ. Με ηελ Τπνπξγηθή Απόθαζε ΤΑ Α/Φ31/41/1/2-1-1974 - ΦΔΚ 5/Β/8-1-1974, Αξζξ. 5 Ν. 1469/1950, απνθαζίζηεθε ν ραξαθηεξηζκόο ηεο ιίκλεο Κνπκνπλδνύξνπ, σο ηζηνξηθόο ηόπνο θαη νξίζηεθε δώλε πξνζηαζίαο πιάηνπο 50 m γύξσ από απηήλ. Οι ζημανηικόηεροι αρταιολογικοί τώροι ηης εσρύηερης περιοτής Σκαραμαγκά (Τρασλός, 1938). 4
ε ηζηνξηθά θείκελα αλαθέξεηαη όηη λόηηα ηεο ιίκλεο Κνπκνπλδνύξνπ βξίζθεηαη ν Λόθνο ηεο Ζρνύο, ελώ βόξεηα - βνξεηναλαηνιηθά απηήο, ζηνλ ιόθν Γθίθα, βξίζθνληαη εξείπηα ησλ ξσκατθώλ ρξόλσλ, ηα νπνία εηθάδεηαη όηη ήηαλ θάξνο, ν νπνίνο ζεσξείηαη όηη είλαη από ηνπο παιαηόηεξνπο ζηελ Διιάδα. Υπήζειρ γηρ και νεόηεπη εξέλιξη ζηην πεπιοσή Σν Θξηάζην πεδίν αξρηθά απνηεινύζε κία αγξνηηθή πεξηνρή, ιόγσ όκσο ηεο ζέζεο ηνπ θνληά ζηελ Αζήλα θαη ηεο εύθνιεο πξόζβαζεο πνπ δηαζέηεη (πιεζίνλ ηεο εζληθήο νδνύ Αζελώλ Κνξίλζνπ, ηνπ ζηδεξνδξνκηθνύ δηθηύνπ, αιιά θαη ηεο ζαιάζζηαο νδνύ), παξνπζηάδεη έληνλε βηνκεραλνπνίεζε, θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. Ζ βηνκεραληθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο άξρηζε ην 1875 κε ηελ θαηαζθεπή ηεο πξώηεο βηνκεραληθήο κνλάδαο (απσλνπνηία Υαξηιάνπ), ελώ πξνπνιεκηθά ζηελ πεξηνρή ιεηηνπξγνύζαλ δέθα αμηόινγεο βηνκεραλίεο (ηζηκέληα ΣΗΣΑΝ, νηλνπλεπκαηνπνηεία Κξόλνο θαη Βόηξπο, ειαηνπξγία, κνλάδεο ξεηίλεο). Η λίμνη Κοσμοσνδούροσ ζηο βάθος ηης θωηογραθίας, ηο 1936 (Τρασλός, 1937) ήκεξα, ζην Θξηάζην πεδίν αλαπηύζζεηαη ε βηνκεραληθή δώλε Αζπξόππξγνπ, κε πιήζνο βηνκεραληώλ θαη βηνηερληώλ, κεηαμύ ησλ νπνίσλ δηπιηζηήξηα (Διιεληθά Πεηξέιαηα, ΠΔΣΡΟΛΑ, ΜΟΣΟΡΟΪΛ ζηνπο Αγίνπο Θενδώξνπο), ραιπβνπξγία (Διιεληθή Υαιπβνπξγία, Υαιπβνπξγηθή), ηζηκεληνβηνκεραλίεο (ΣΗΣΑΝ, ΥΑΛΤΦ), ιαηνκεία, βηνκεραλίεο 5
ππξνκαρηθώλ (ΠΤΡΚΑΛ), κνλάδεο επεμεξγαζίαο ρεκηθώλ νπζηώλ, κνλάδεο αλαγέλλεζεο νξπθηέιαησλ, ραξηνβηνκεραλίεο, λαππεγνεπηζθεπαζηηθέο κνλάδεο (λαππεγία θαξακαγθά), εγθαηαζηάζεηο απνζήθεπζεο θαη δηαθίλεζεο πξντόλησλ πεηξειαίνπ (πγξά θαη αέξηα θαύζηκα) θαη βηνκεραλίεο θαη βηνηερλίεο πιαζηηθώλ - ειαζηηθώλ. Παξάιιεια, ππάξρνπλ ηέζζεξηο πξνβιήηεο δηαθίλεζεο πγξώλ θαη αεξίσλ θαπζίκσλ, ελώ αλαηνιηθά ηεο ιίκλεο Κνπκνπλδνύξνπ εληνπίδεηαη ην ζηξαηόπεδν Ξεξνγηάλλε. Ζ αγξνηηθή θαη ε θηελνηξνθηθή απαζρόιεζε ησλ θαηνίθσλ ηνπ Θξηάζηνπ Πεδίνπ, ην νπνίν παιηόηεξα πξνκήζεπε κε νπσξνθεπεπηηθά πξντόληα ηελ Αζήλα, έρεη ζπξξηθλσζεί, σζηόζν εδξεύνπλ αθόκα θάπνηεο θηελνηξνθηθέο θαη πηελνηξνθηθέο κνλάδεο. Βόξεηα ηνπ Αζπξνπύξγνπ ιεηηνπξγεί ν Υ.Τ.Σ.Α. ηεο Μείδνλνο Πεξηνρήο Αζελώλ. Πξόθεηηαη γηα ηνλ λέν Υ.Τ.Σ.Α. Άλσ Ληνζίσλ, ν νπνίνο ιεηηνπξγεί από ην 1973 ζε κία ζπλνιηθή έθηαζε 692 ζηξεκκάησλ ππό ηε δηεύζπλζε ηνπ Δληαίνπ πλδέζκνπ Γήκσλ & Κνηλνηήησλ ηνπ Ν. Αηηηθήο (Δ..Γ.Κ.Ν.Α.). ηνλ ρώξν απηό δηαθξίλνπκε ηνλ παιαηό Υ.Γ.Α. (Υώξνο Γηάζεζεο Απνξξηκκάησλ Άλσ Ληνζίσλ), ν νπνίνο έρεη αληηθαηαζηαζεί από ηνλ Υ.Τ.Σ.Α. (Υώξνο Τγεηνλνκηθήο Σαθήο Απνξξηκκάησλ Φπιήο) θαη εξγνζηάζην θαη κνλάδεο επεμεξγαζίαο θαη αλαθύθισζεο απνξξηκκάησλ, παξαγσγήο ειεθηξηθήο ελέξγεηαο θαη απνηέθξσζεο επηθίλδπλσλ λνζνθνκεηαθώλ απνβιήησλ. Γπηηθά ζπλαληάηαη ην ηξαηησηηθό Αεξνδξόκην ηεο Διεπζίλαο, ελώ ην ιηκάλη ηεο Διεπζίλαο παξνπζηάδεη ηελ κεγαιύηεξε εκπνξεπκαηηθή θίλεζε ζηελ ρώξα. 6