ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός: 2 105 442,10 Κοινοτική χρηματοδότηση: 1 052 721,05 Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013) Α. Παναγόπουλος, Γ. Αραμπατζής, Ε. Χατζηγιαννάκης, Α. Πανώρας, Ε. Τζιρίτης, Δ. Τσεκούρα & Σ. Ρέππας ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ- ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Ελληνικός Γεωργικός Χαρακτηριστικά περιοχής μελέτης
Ελληνικός Γεωργικός Χαρακτηριστικά περιοχής μελέτης
Χαρακτηριστικά περιοχής μελέτης Πίνακας 1. 90ο εκατοστημόριο της μέσης μηνιαίας και συνολικής ετήσιας βροχόπτωσης (mm) για τα έτη 1975-2006 (Gardi et al., 2010; Panagos et al., 2012) Μήνας NIL 1 130 2 97 3 77 4 50 5 27 6 10 7 6 8 9 9 33 10 103 11 136 12 154 Σύνολο 832 NIL Σχήμα 1. Μέση ετήσια βροχόπτωση στη Πελοπόννησο για τα έτη1950-2000 (πηγή: www. worldclim.org) Ελληνικός Γεωργικός
Χαρακτηριστικά περιοχής μελέτης (στοιχεία TEMES) Ελληνικός Γεωργικός 1000 800 600 400 200 0 18 17.5 17 16.5 16 Ετήσια Βροχόπτωση (mm) - σταθμός Μουζάκι 728 635 866 2011 2012 2013 Μέση ετήσια Θερμοκρασία ( 0 C) - σταθμός Μουζάκι 16.7 17.5 17.4 2011 2012 2013
Γενικά χαρακτηριστικά άρδευσης στην περιοχή Στο πρόγραμμα συμμετέχουν συνολικά 200 αγροτεμάχια τα 154 είναι ξηρικά (ποσοστό 77%) τα 46 είναι αρδευόμενα (ποσοστό 23%) συνολική έκταση 677 στρέμματα επί του συνόλου των αρδευομένων: α) το 60% αρδεύεται στάγδην β) το 30% με μικροκαταιονισμό γ) το 10% με μικτό σύστημα Βαθμός περιορισμού στη χρήση αρδευτικού νερού (Καταλληλότητα αρδευτικού νερού) 2011 το 58% δεν έχει κανένα περιορισμό το 27% έχει μικρό-μέτριο περιορισμό το 15% έχει μεγάλο περιορισμό 2013 το 55% δεν έχει κανένα περιορισμό το 45% έχει μικρό-μέτριο περιορισμό Κανένα δεν έχει μεγάλο περιορισμό 6
Θέσεις δειγματοληψίας Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 33 κύριες δειγματοληψίες νερού : Σε 16 θέσεις το φθινόπωρο του 2011 Σε 17 θέσεις το φθινόπωρο του 2013 - Επίσης ελήφθησαν 20 συμπληρωματικά δείγματα (2012) για την επιβεβαίωση των αποτελεσμάτων Ελληνικός Γεωργικός 7
Δειγματοληψίες, Αναλύσεις & Προσδιορισμοί στα δείγματα νερού Επί τόπου προσδιορίστηκαν οι παράμετροι ph και ηλεκτρική αγωγιμότητα (EC) Τα δείγματα συλλέχθηκαν σε μπουκάλια πολυαιθυλενίου του 1L για εργαστηριακή ανάλυση κύριων στοιχείων και ιόντων, αφού πρώτα διηθήθηκαν με ημιπερατή μεμβράνη μεγέθους πόρων 45 μm. Ένα μικρότερο μέρος (50ml) συλλέχθηκε ξεχωριστά και προστέθηκε πυκνό HNO 3 0,5M προκειμένου να πραγματοποιηθεί ανάλυση ιχνοστοιχείων Οι αναλύσεις πραγματοποιήθηκαν στο διαπιστευμένο κατά ΕΛΟΤ EN ISO/IEC 17025 εργαστήριο του ΙΕΒ Συνολικά πραγματοποιήθηκαν 1166 αναλύσεις και προσδιορισμοί ποιοτικών παραμέτρων 21 παράμετροι: ph, EC, NO 3, NH 4, HCO 3, Cl, SO 4, P, Ca, Mg, Na, K, B, Cu, Mn, Fe, Zn, Ni, Cd, Pb, SAR (υπολογιστικά)
Aξιολόγηση αρδευτικού νερού 2011 Γενική αξιολόγηση των αρδευτικών νερών Μικρός κίνδυνος δημιουργίας εδαφικής αλατότητας (13% χωραφιών) Μικρός κίνδυνος μείωσης της διηθητικότητας εδαφών (25% χωραφιών) Κίνδυνος τοξικής δράσης Νa και Cl σε μεμονωμένα χωράφια (19% και 6% χωραφιών) Δεν υπάρχει κίνδυνος από την παρουσία Β ή βαρέων μετάλλων, ενώ σε 3 δείγματα πρέπει να ελεγχθεί η τιμή Mn Συμπερασματικά: Τα αρδευτικά νερά είναι κατάλληλα υπό προϋποθέσεις Κίνδυνος εδαφικής αλατότητας Κίνδυνος διηθητικότητας Κίνδυνος τοξικής δράσης Na Κίνδυνος τοξικής δράσης Cl 13% 25% 19% 6% 87% 75% 81% 94% Ελληνικός Γεωργικός
Aξιολόγηση αρδευτικού νερού 2013 Γενική αξιολόγηση των αρδευτικών νερών Μικρός κίνδυνος δημιουργίας εδαφικής αλατότητας (6 % χωραφιών) Μικρός κίνδυνος μείωσης της διηθητικότητας εδαφών (35% χωραφιών) Κίνδυνος τοξικής δράσης Νa και Cl σε μεμονωμένα χωράφια (24% και 19% χωραφιών) Δεν υπάρχει κίνδυνος από την παρουσία Β ή βαρέων μετάλλων Συμπερασματικά: Τα αρδευτικά νερά είναι κατάλληλα υπό προϋποθέσεις Κίνδυνος αλατότητας Κίνδυνος διηθητικότητας εδαφών Κίνδυνος τοξικής δράσης Na Κίνδυνος τοξικής δράσης Cl 6% 35% 24% 19% 94% 75% 76% 81% Ελληνικός Γεωργικός
Ειδικά προβλήματα και τρόποι αντιμετώπισης 1. Κίνδυνος δυσμενών επιπτώσεων σε έδαφος και ελαιόδενδρα λόγω της αλατότητας των νερών Εφαρμογή ειδικών μέτρων διαχείρισης εδάφους, φυτού, αρδευτικού νερού, όπως: έλεγχος της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του εδάφους ανά 2ετία σε βάθη 0-30 και 30-60cm καλλιεργητικές εργασίες εδάφους προσαρμοσμένες στα αποτελέσματα της ηλεκτρικής αγωγιμότητας των 2 βαθών εδάφους έκπλυση του εδάφους από τα άλατα, πέραν της φυσικής από βροχοπτώσεις εξασφάλιση πολύ καλών συνθηκών στράγγισης διατήρηση της υγρασίας του εδάφους σε ικανοποιητικό επίπεδο μέσω συχνότερων αρδεύσεων με μικρότερες ποσότητες νερού.
Ειδικά προβλήματα και τρόποι αντιμετώπισης 2. Κίνδυνος μείωσης της διηθητικότητας των εδαφών Για την αποφυγή δυσμενών επιπτώσεων σε ότι αφορά στην απορρόφηση του νερού από το έδαφος συνιστώνται: περιοδικός έλεγχος του SAR του εδάφους προκειμένου να ελέγχεται τυχόν αύξηση της τιμής του μειωμένος αριθμός καλλιεργητικών εργασιών και εφόσον το έδαφος βρίσκεται στο ρόγο του ενσωμάτωση φυτικών υπολειμμάτων στο έδαφος τακτικός έλεγχος των τιμών του SAR και της EC του νερού άρδευσης προσθήκη ασβεστούχων υλικών ύστερα, από συμβουλή εξειδικευμένων επιστημόνων. σωστή διαχείριση του αρδευτικού νερού. Ελληνικός Γεωργικός
Ειδικά προβλήματα και τρόποι αντιμετώπισης Σε ότι αφορά στην προσθήκη φωσφόρου και καλίου στο έδαφος μέσω του αρδευτικού νερού, αυτή θεωρείται ελάχιστη και δεν πρέπει να επηρεάσει την προγραμματισμένη χημική λίπανση. Εν δυνάμει ο συν-υπολογισμός της συγκέντρωσης νιτρικών στο νερό άρδευσης θα μπορούσε να μειώσει τις ανάγκες σε αζωτούχο λίπανση Σχετικά με την έμφραξη των σταλακτήρων στην περίπτωση της άρδευσης με σταγόνες λόγω εναπόθεσης ανθρακικών αλάτων και για την αποφυγή αυτής συνιστάται: α) ο έλεγχος των παροχών των σταλακτήρων και β) η χρήση αραιού υδροχλωρικού οξέος εάν και όταν κριθεί απαραίτητο Ελληνικός Γεωργικός
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΑ ΑΓΡΟ- ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟΥ ΕΛΑΙΩΝΑ Χρονική Διάρκεια: Οκτώβριος 2010 Ιούνιος 2014 Προϋπολογισμός: 2 105 442,10 Κοινοτική χρηματοδότηση: 1 052 721,05 Ποιότητα αρδευτικών πόρων της καλλιέργειας ελιάς (περίπτωση ΝΗΛΕΑΣ, 2011 και 2013) Ευχαριστούμε για την προσοχή σας ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ- ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝ WWW.LRI.GR