2 η Συνάντηση εργασίας για τη διαχείριση του νερού της λεκάνης του Ανθεμούντα στον Αγροτικό τομέα 27 Φεβρουάριου 2007, 8:00 μ.μ., ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε., Γοργοποτάμου 3, Θέρμη A. Συμμετέχοντες Στη συνεδρίαση συμμετείχαν μέλη της ομάδας εργασίας, εκπρόσωποι του εταιρικού σχήματος του έργου και αγρότες της περιοχής. α/α ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΦΟΡΕΑΣ 1. Γαλανόπουλος Χαράλαμπος Εν. Αγροτ. Συν. Πολυγύρου - Γαλάτιστας 2. Δερμενούδης Δημήτρης Γεωπόνος αγρότης, Δ. Βασιλικών 3. Καραμόσχος Κων/ντίνος Αγρ.Συν. Γαλαρινού 4. Σκανδύλας Γιώργος Αγρ.Συν. Βασιλικών 5. Κουτζιαρής Θεόδωρος Αγροτ. Συν. Γαλάτιστας 6. Κων/νίδης Θεόδωρος Δημ. Συμ. Βασιλικών 7. Λίτσας Δημήτρης Αγρ.Συν Θέρμης 8. Μουρμούρας Βλάσσης Αγρ.Συν. Θέρμης 9. Τσιώνης Ευάγγελος Αγρ.Συν. Γαλαρινού 10. Χ Κων/ντίνου Νικόλαος Αγρ.Συν. Αγ. Παρασκευής 11. Βυζαντινόπουλος Σπύρος ΕΘΙΑΓΕ 12. Μίχου Άννα ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. 13. Πανώρας Αθανάσιος ΕΘΙΑΓΕ 14. Θεοδωρόπουλος Κων/ντίνος Επίκουρος καθηγητής ΑΠΘ Επίσης συμμετείχαν: Παναγιώτης Ζάβαλης, Γιώργος Λιπώνης, Διεύθυνση Αγροτικής Ανάπτυξης Νομαρχίας Θεσσαλονίκης Σ. Φάμελλος, Ε. Παυλίδου, Α. Ριζοπούλου, ομάδα έργου LIFE-WaterAgenda, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. Γ. Ζιάνκας, Δασολόγος, ιδιώτης Η συνάντηση εργασίας είχε ως κύριο θέμα συζήτησης την εφαρμογή των Κωδίκων Ορθής Γεωργικής Πρακτικής (ΚΟΓΠ), ΚΥΑ 125347/568/20-1-2004, στον αγροτικό τομέα με έμφαση στα άρθρα που αφορούν στην ποσότητα και την ποιότητα του νερού. Διατυπώθηκαν προτάσεις σχετικά με την εφαρμογή του συνόλου των ΚΟΓΠ από τους αγρότες με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των αγροτικών προϊόντων σε συνδυασμό με την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και παράλληλα διατυπώθηκαν προτάσεις σχετικά με την οργάνωση του αγροτικού τομέα στην περιοχή, στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των προβλημάτων που υπάρχουν. Η συζήτηση ξεκίνησε με ενημέρωση των εκπροσώπων της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης της Νομαρχίας Θεσσαλονίκης σχετικά με την εφαρμογή των ΚΟΓΠ, τις κυρώσεις που επιβάλλονται από τη μη εφαρμογή τους και τη μέχρι σήμερα πορεία εφαρμογής τους. Παράλληλα διανεμήθηκε σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι προτάσεις και οι τοποθετήσεις που έγιναν από τους συμμετέχοντες στη συνάντηση εργασίας
Περιληπτική παρουσίαση ΚΟΓΠ Αναφέρθηκαν τα βασικά σημεία που αφορούν στους κώδικες ορθής Γεωργικής πρακτικής σε σχέση με την ορθή διαχείριση του νερού στην καλλιέργεια αγροτικών προϊόντων. Επίσης αναφέρθηκε η συσχέτισή τους με τα διάφορα γεωργοπεριβαλλοντικά προγράμματα και τη δέσμευση που αναλαμβάνουν οι αγρότες για την εφαρμογή τους κατά την ένταξή τους στα προγράμματα αυτά. Οι κυρώσεις από τη μη εφαρμογή τους μεταφράζονται σε μείωση του ποσοστού ενίσχυσης σε συνέχεια ελέγχου από τους αρμόδιους φορείς. Τονίσθηκε η ανεκτικότητα της πολιτείας στη μη εφαρμογή τους μετά και από αντιδράσεις των αγροτών. Σήμερα δεν τηρούνται οι ΚΟΓΠ και αν δεν επιβάλλονται πρόστιμα από την Ελληνική πολιτεία κάποια στιγμή θα μπουν κυρώσεις από την ΕΕ. Γενικά ο έλεγχος για την εφαρμογή τους είναι εφικτός με απλές διαδικασίες γι αυτό πρέπει να προετοιμάσουμε τους γεωργούς ώστε να εφαρμόσουνε τους ΚΟΓΠ πριν την αρχίσει η πλήρης εφαρμογή ελέγχου. Το ζητούμενο είναι να συνειδητοποιήσουν οι αγρότες ότι η εφαρμογή τους είναι προς όφελός τους τόσο οικονομικό όσο και περιβαλλοντικό αλλά κυρίως θέμα προστασίας της υγείας τους και των καταναλωτών. Αυτά τα μέτρα δεν έχουν θεσμοθετηθεί δεν έχουν εισπρακτικό χαρακτήρα, έχουν στόχο την προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος που ζούμε για μας και για τα παιδιά μας. Επομένως πρέπει να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας και να μην περιμένουμε τους ελεγκτικούς μηχανισμούς για να τους εφαρμόσουμε. Προτάσεις 1. Συγκεκριμένος κρατικός ελεγκτικός μηχανισμός και εφαρμογή της ισόνομης και ισότιμης αντιμετώπισης των αγροτών στην εφαρμογή των ΚΟΓΠ. Η ΚΥΑ 125347/568/20-1-2004 προβλέπει την έκδοση συγκεκριμένης ΚΥΑ όπου θα καθορίζονται λεπτομέρειες για την εφαρμογή και τον καθορισμό κυρώσεων των ΚΟΓΠ. Ωστόσο μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει κάτι προς την κατεύθυνση αυτή. Το ζητούμενο είναι να υπάρξει συνέπεια στην εφαρμογή τόσο των ΚΟΓΠ από τους αγρότες όσο από τους ελεγκτικούς μηχανισμούς του Υπουργείου. Να μην επιβεβαιωθεί η ρήση «νόμοι υπάρχουν αλλά δεν εφαρμόζονται» και να εφαρμόζονται δίκαια προς κάθε εμπλεκόμενο. Γενικά πρέπει να υπάρχει, συνέπεια από τους αρμόδιους φορείς για την εφαρμογή όλων των κανονισμών. 2. Θεσμός γεωργικών συμβούλων Μέχρι σήμερα, κατά κύριο λόγο, οι ενισχύσεις αποδίδονται στους αγρότες από την πολιτεία σε οικονομική μορφή και σε μορφή υποδομών. Αυτό που πρέπει να απαιτήσουν οι αγρότες είναι περισσότερη γνώση για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της αγοράς για ποιοτικά και ανταγωνιστικά προϊόντα. Αυτό απαιτεί όχι μόνο την καθιέρωση του θεσμού των γεωργικών συμβούλων αλλά και την πραγματική συνεισφορά τους στη διαμόρφωση και εφαρμογή σχεδίων βελτίωσης της γεωργικής δραστηριότητας όπως αυτό καθορίζεται από τις πολιτικές της ΕΕ και την αγορά.
3. Εκπαίδευση των αγροτών σε θέματα ορθολογικής χρήσης νερού και ειδικότερα θέματα. Κέντρο ενημέρωσης Σε συνέχεια του προηγούμενου θέματος έγινε πρόταση οργάνωσης ενημερωτικών και εκπαιδευτικών δράσεων προς τους αγρότες και κυρίως σε ομάδες παραγωγών για όλα τα θέματα που τους απασχολούν. Ενημέρωση γενικότερη για θέματα του αγροτικού τομέα όπως προγράμματα ενίσχυσης της ΕΕ και του Υπ. Αγρ. Αναπ & Τρ., παραδείγματα καλών γεωργικών εφαρμογών και πρακτικών στον Ελλαδικό και Ευρωπαϊκό χώρο, ορθής χρήσης νερού και αποβλήτων κλπ. μέσα από τη λειτουργία ενός κέντρου ενημέρωσης στην περιοχή. 4. Ομάδες παραγωγών Αναφέρθηκε η αδυναμία εφαρμογής των απαιτήσεων που προκύπτουν από τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στον αγροτικό τομέα από μεμονωμένους αγρότες και διατυπώθηκε η αναγκαιότητα δημιουργίας ομάδων παραγωγών. 5. Πιστοποίηση αγροτικών προϊόντων Η πιστοποίηση των αγροτικών προϊόντων προχωρά με πολύ αγρούς ρυθμούς στην περιοχή γιατί δεν υπάρχει συμμετοχή από τους αγρότες, γεγονός που αναδεικνύει ξανά την ανάγκη οργάνωσης των ομάδων παραγωγών. 6. Σχέδια βελτίωσης και αρδευτικά συστήματα Μέχρι σήμερα τα σχέδια βελτίωσης των αγροτών παρείχαν ενισχύσεις χωρίς περιβαλλοντικούς περιορισμούς σε σχέση με το είδος αρδευτικών συστημάτων. Θα έπρεπε να μπαίνουν περιορισμοί αγοράς συστημάτων άρδευσης μικρής απόδοσης σε νερό. Αλλά ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η ορθή χρήση κάθε αρδευτικού συστήματος θα επιφέρει εξοικονόμηση στην κατανάλωση νερού γιατί δεν υπάρχουν ακατάλληλα συστήματα αλλά μη ορθή χρήση αυτών. 7. Διαχείριση γεωργικών αποβλήτων συσκευασιών και άλλων αποβλήτων Είναι απαραίτητη η ενημέρωση των αγροτών σχετικά με το είδος και τη δυνατότητα διαχείρισης των αποβλήτων γεωργικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον πρέπει να απαιτηθεί η λύση του προβλήματος διαχείρισής τους από τους αρμόδιους αδειοδοτημένους φορείς και την τοπική αυτοδιοίκηση ως μέτρο προστασίας της υγείας των αγροτών και των καταναλωτών και της ποιότητας του νερού (συσκευασίες, υλικά θερμοκηπίων, απόβλητα γεωργικών μηχανημάτων). 8. Φορέα Διαχείρισης της Λεκάνης του Αθεμούντα Την ομάδα εργασίας απασχόλησε ξανά το θέμα της σύστασης και της λειτουργίας ενός φορέα διαχείρισης του νερού στη λεκάνη που θα είναι υπεύθυνος για την παρακολούθηση και την ορθολογική χρήση νερού από όλους τους καταναλωτές της περιοχής. Αυτός ο φορέας πρέπει να αντιμετωπίζει συνολικά τη διαχείριση νερού τόσο από πλευράς ποιότητας όσο και ποσότητας. 9. Εδαφολογικός κλιματολογικός χάρτης Η κατάρτιση εδαφολογικού και κλιματολογικού χάρτη είναι άμεσης προτεραιότητας για τη χρήση τους ως μέσα αναγνώρισης των δυνατοτήτων καλλιέργειας αποδοτικών ειδών για την περιοχή και την σύνταξη πρότασης
αναδιάρθρωσης καλλιεργειών με παράλληλη συμφωνία με τις απαιτήσεις που διαμορφώνονται στην αγορά αγροτικών προϊόντων. 10. Πειραματικές καλλιέργειες για τη διαπίστωση της απόδοσης τους σε σχέση με την άρδευσή τους. Καθορισμός αναγκών σε νερό ως μέσο επιλογής των καλλιεργειών. Είναι απαραίτητο να υπάρξουν πειραματικές καλλιέργειες στην περιοχή ώστε να γίνουν μετρήσεις σε σχέση με την απαιτούμενη ποσότητα νερού ανά καλλιέργεια και πως αυτή επηρεάζεται από την υποάρδευση ή υπεράρδευσή της. 11. Τοποθέτηση και λειτουργία υδρομέτρων σε όλες τις γεωτρήσεις της λεκάνης Και σε αυτή τη συνάντηση έγινε αναφορά στη χρησιμότητα ή όχι της εγκατάστασης υδρομέτρων στις γεωτρήσεις της περιοχής. Οι αγρότες διατύπωσαν για ακόμη μια φορά την ανάγκη να πεισθούν ότι είναι απαραίτητα τα υδρόμετρα για τη συσχέτιση της απόδοσης των καλλιεργειών με τη μέτρηση της ποσότητας του παρεχόμενου νερού και την αντίληψη ότι είναι ένα μέσο για την εφαρμογή σε βάθος χρόνου της τιμολόγησης του νερού στον αγροτικό τομέα. Μία άλλη άποψη που διατυπώθηκε ήταν ότι αποτελεί απαραίτητο εργαλείο για τον έλεγχο της ορθής άρδευσης των καλλιεργειών με βάση τις ανάγκες των φυτών. 12. Ποιότητα νερού Δεν πρέπει να στεκόμαστε μόνο στην ποσότητα του νερού της λεκάνης αλλά και στην ποιότητα του. Γι αυτό πρέπει να γίνεται παρακολούθησή της σε βάθος χρόνου μέσα από τη λειτουργία του φορέα διαχείρισης νερού της λεκάνης και να τηρούνται οι ΚΟΓΠ που σχετίζονται με την ποιότητα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα, λίπανση, κτηνοτροφικά απόβλητα, πέρα όλων των υπολοίπων. Επιπλέον θα πρέπει να γίνεται και παρακολούθηση της ποιότητας του εδάφους. 13. Καθορισμός χρήσεων γης αλλά και ζωνών ανά είδος καλλιέργειας Για ακόμα μια φορά αναφέρθηκε το πρόβλημα ανάμιξης των χρήσεων γης στη λεκάνη και στις αδυναμίες που αυτό συνεπάγεται. Επιπλέον αναφέρθηκε η ανάμιξη των καλλιεργειών, όπως διαφορετικές καλλιέργειες σε διπλανά χωράφια ή ακόμα και στο ίδιο χωράφι γεγονός που.προτάθηκε για αυτό καθορισμός ζωνών καλλιέργειας, δηλαδή ο καθορισμός ζωνών όπου θα επιτρέπεται η καλλιέργεια συγκεκριμένων ειδών με στόχο την οργανωμένη και αποδοτική καλλιέργειά τους. 14. Τράπεζα γης - αναδασμός Τέλος διατυπώθηκαν προτάσεις σχετικά με τη δημιουργία τράπεζας γης στα Ευρωπαϊκά πρότυπα, πχ τα προς πώληση αγροκτήματα να δίδονται κατά προτεραιότητα σε ιδιοκτήτες όμορων αγροκτημάτων καθώς και η εφαρμογή αναδασμών ακόμα και υποχρεωτικών.
Αποφασίσθηκε πλέον όσων συζητήθηκαν στις δύο τελευταίες συναντήσεις να κατατεθούν γραπτώς προτάσεις από τα μέλη της ομάδας εργασίας, έχουν ήδη κατατεθεί από κάποια μέλη, ώστε να γίνει ένα ενιαίο κείμενο προτάσεων το οποίο θα επεξεργασθεί η ομάδα στην τελευταία συνάντησή της πριν την παρουσίασή τους στην ολομέλεια της επιτροπής διαβούλευσης. Καθορίσθηκε τελευταία ημερομηνία παράδοσης η Δευτέρα 5 Μαρτίου 2007. Αποφασίσθηκε η 3 η συνάντηση της ομάδας εργασίας να γίνει την Πέμπτη 15 Μαρτίου στις 8 μμ στα γραφεία της ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ Α.Ε. με βασικό θέμα εργασίας τον έλεγχο της υπεράντλησης από τις γεωτρήσεις της περιοχής.