ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών» 10η Διάλεξη: «Απόκρισητωνεπιπέδωνγλυκόζηςμετάαπόέντονη άσκηση και άσκηση χαμηλής έντασης» Δρ. Τζιαμούρτας Αθανάσιος, Επίκουρος Καθηγητής
Γλυκόζη Η γλυκόζη είναι ένας απλός υδατάνθρακας ο οποίος προσδίδει ενέργεια σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού Η γλυκόζη μεταφέρεται διαμέσου του αίματος στα κύτταρα. Ο εγκέφαλος και τα ερυθρά κύτταρα παίρνουν ενέργεια αποκλειστικά από τη γλυκόζη
Γλυκόζη O οργανισμός διατηρεί τα επίπεδα της γλυκόζης μέσα στα φυσιολογικά όρια των 70-110 mg/dl διαμέσου διαφόρων μεταβολικών μονοπατιών όπως της γλυκογονόλυσης, γλυκονεογένεσης Οι δύο βασικές ορμόνες που εκκρίνονται από το πάγκρεας και είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση της ομοιοστασίας της γλυκόζης είναι η ινσουλίνη και η γλυκαγόνη
Διαστήματα αναφοράς της γλυκόζης στον ορό Γιαταπαιδιάκαιτουςεφήβους: 60-100 mg/dl ή 3,3-5,6 mmol/l Για τις ηλικίες 18 60 ετών: 74 106 mg/dl ή 4,1 5,9 mmol/l Για τις ηλικίες 60 90 ετών: 82 115 mg/dl ή 4,6 6,4 mmol/l.
Αυξομείωση των επιπέδων γλυκόζης διαμέσου της ινσουλίνης και της γλυκαγόνης Γλυκόζη
Γλυκόζη Υπογλυκαιμία και υπεργλυκαιμία από τη δράση τη ινσουλίνης και των αντιρυθμιστικών ορμονών
Διάσπαση γλυκόζης
Ο ρόλος της ινσουλίνης στην μεταφορά γλυκόζης το κύτταρο
Ο ρόλος της άσκησης στην μεταφορά γλυκόζης το κύτταρο
Αερόβια άσκηση, ινσουλίνη και γλυκόζη
Τιμέςυψηλότερεςαπότοάνωόριο αναφοράς χαρακτηρίζουν το σακχαρώδη διαβήτη, που συνιστά τη γνωστότερη διαταραχή της ομοιόστασης της γλυκόζης. Η ομοιόσταση μπορεί επίσης να διαταραχτεί κατά την άσκηση, αν εμφανιστεί ανισορροπία μεταξύ της πρόσληψης γλυκόζης από τους ασκούμενους μύες και της παροχής της από το ήπαρ.
Ομοιοστασία γλυκόζης κατά την άσκηση Αυξημένη απορρόφηση γλυκόζης από το μυϊκό ιστό (7-20 φορές περισσότερο). Πρόληψη υπογλυκαιμίας: Κινητικότητα γλυκόζης από το ήπαρ Διάσπαση ΤΓ του λιπώδους ιστού σε ΕΛΟ και γλυκερόλη και χρησιμοποίηση των ΕΛΟ για Ε. Σύνθεση καινούριας γλυκόζης από το ήπαρ από ΑΑ, ΓΟ, και γλυκερόλη Φραγμός εισόδου γλυκόζης στο κύτταρο για να επαχθεί η οξείδωση των λιπιδίων σαν ενεργειακή πηγή
Ομοιοστασία γλυκόζης κατά την άσκηση Κύριος ρόλος των προηγουμένων διαδικασιών είναι η διατήρηση της γλυκόζης σε φυσιολογικά επίπεδα. Το ήπαρ έχει περίπου 80 γραμμάρια γλυκόζης πριν από την άσκηση. Ρυθμός οξείδωσης γλυκόζης σε έντονη ή παρατεταμένη άσκηση (>3 ώρες) = 1 γραμμάριο ανά λεπτό.
Επιδράσεις της ινσουλίνης στην απορρόφηση και κινητικότητα της γλυκόζης
Ινσουλίνη και μείωση της γλυκόζης του πλάσματος
Μετακίνηση γλυκόζης στο εσωτερικό του κυττάρου με GLUT-4
Μεταβολές στα επίπεδα της ινσουλίνης σε συνάρτηση με την ένταση και τη διάρκεια της άσκησης
Επιδράσεις της ινσουλίνης και της γλυκαγόνης στην απορρόφηση και κινητικότητα της γλυκόζης
Μεταβολές στα επίπεδα της γλυκαγόνης κατά τη διάρκεια παρατεταμένης άσκησης
Ποσοστιαίες μεταβολές στα επίπεδα της γλυκόζης μετά από έντονη άσκηση μικρής χρονικής διάρκειας και άσκηση χαμηλής έντασης και μεγάλης χρονικής διάρκειας 160 140 Γλυκόζη (%) 120 100 80 60 40 20 0 pre post 5min 10min 20min Χρόνος Wingate 30 min
Θέματα προς εφαρμογή Πραγματοποιείστε δύο μορφές άσκησης και αξιολογείστε πριν και μετά το τέλος της άσκησης τη γλυκόζη Οι δύο μορφές άσκησης να είναι υψηλής έντασης και μικρής χρονικής διάρκειας (Wingate) και χαμηλής έντασης και μεγάλης χρονικής διάρκειας
Wingate και γλυκόζη Η μορφή της άσκησης θα είναι ποδηλάτηση στο κυκλοεργόμετρο (Monark Ergomedic) με μέγιστη ένταση και διάρκεια 30 δευτερόλεπτα (Wingate test). Ο συμμετέχοντας θα πραγματοποιήσει προθέρμανση στο ποδήλατο για 3-4 λεπτά με περίπου 50-60 στροφές ανά λεπτό και με τέτοια ένταση ώστε να ανεβάσει τους καρδιακούς του σφυγμούς στους 150-160 ανά λεπτό. Σταπέντετελευταίαδευτερόλεπταθα πραγματοποιήσει μέγιστη προσπάθεια.
Wingate και γλυκόζη Μετά από 2-5 λεπτά θα ξεκινήσει η διαδικασία του τεστ κατά την οποία ο συμμετέχοντας θα ξεκινήσει να ποδηλατεί με μέγιστη ένταση και χωρίς αντίσταση. Όταν φτάσει στη μεγαλύτερη ταχύτητα θα του προστεθεί στο ποδήλατο αντίσταση ίση με το 7.5% του σωματικού του βάρους. Από τη στιγμή εκείνη θα αρχίσει να μετρά και ο χρόνος των 30 δευτερολέπτων της άσκησης κατά τον οποίο ο αθλητής πρέπει να παραμείνει πάνω στο κάθισμα του ποδηλάτου. Αιμοληψία θα πραγματοποιηθεί πριν και μετά την άσκηση.
Αερόβια άσκηση και γλυκόζη Για τον προσδιορισμό της μεταβολής των επιπέδων γλυκόζης μετά από παρατεταμένη άσκηση, θα χρησιμοποιηθεί ένας νεαρός άνδρας. Η έντασητης άσκησης θα είναι 60% τηςμέγιστηςκαρδιακής Συχνότητας (ΜΚΣ) ενώ η διάρκεια της άσκησης θα είναι 60 λεπτά. Η μορφή της άσκησης θα είναι τρέξιμο στο δαπεδοεργόμετρο. Στον συμμετέχοντα θα τοποθετηθεί polar taster ώστε μέσω της τηλεμετρίας να προσδιορίζεται η καρδιακή συχνότητα κατά τη διάρκεια της άσκησης και να γίνονται οι απαραίτητες μεταβολές στην ταχύτητα, προκειμένου να βρισκόμαστε πάντα μέσα στα προσδιορισμένα όρια έντασης. Ο έλεγχος θα γίνεται κάθε πέντε λεπτά και αν χρειάζεται, θα αυξάνεται ή θα μειώνεται η ταχύτητα. Αιμοληψία θα πραγματοποιηθεί πριν και μετά την άσκηση.
Επίλογος Η γλυκόζη μπορεί να μας δώσει πληροφορίες σχετικά με το μεταβολισμό των υδατανθράκων κατά τη διάρκεια της άσκησης Η έντονη άσκηση μπορεί να αυξήσει ελαφρώς τα επίπεδα της γλυκόζης Η χαμηλής έντασης και μεγάλης χρονικής διάρκειας άσκηση μπορεί να μειώσει τα επίπεδα της γλυκόζης
Βιβλιογραφία Βιοχημεία της άσκησης, Β.Κ. Μούγιου, 3η έκδοση, 2002, Σελίδες 175-199.